Έριχ φον Στρόχαΐμ
Ο Έριχ φον Στρόχαΐμ (γερμανικά: Erich Oswald Hans Carl Maria von Stroheim) (22 Σεπτεμβρίου 1885 - 12 Μαΐου 1957) ήταν αυστριακό-αμερικανός σκηνοθέτης, ηθοποιός και σεναριογράφος, γνωστός περισσότερο ως κινηματογραφικός αστέρας και avant garde, οραματιστής σκηνοθέτης της εποχής του βωβού κινηματογράφου. Η αριστουργηματική του προσαρμογή του βίβλιου McTeague του Φρανκ Νόρις, με τίτλο Απληστία, θεωρείται μία από τις καλύτερες και πιο σημαντικές ταινίες που έγιναν ποτέ. Μετά από συγκρούσεις με τα αφεντικά των στούντιο του Χόλυγουντ πάνω σε θέματα προϋπολογισμού και δικαιωμάτων των εργαζομένων, ο Στρόχαιμ σταμάτησε να εργάζεται ως σκηνοθέτης και στη συνέχεια ακολουθησε μια καριέρα ως ηθοποιός χαρακτήρων, ιδιαίτερα στον γαλλικό κινηματογράφο. Για τις πρώτες καινοτομίες του ως σκηνοθέτη, ο Στρόχαιμ εξακολουθεί να αναφερεται στην ιστορία του κινηματογράφου ως ένας από τους πρώτους από τους σκηνοθέτες.[11] Βοήθησε να εισαχθούν πιο εξελιγμένα πεδία και νευρικά σεξουαλικά και ψυχολογικά υπόγεια ρεύματα στον κινηματογράφο. Αγαπημένος από τους παρισινούς νεο- σουρεαλιστές σκηνοθέτες γνωστούς ως Letters, τιμάται από τον Letterist Μορίς Λεμέτρ με μια ταινία αφιερώμα διαρκειας 70 λεπτών του 1979 με τίτλο "Erich von Stroheim".
| Έριχ φον Στρόχαϊμ | |
|---|---|
 | |
| Προφορά | |
| Γέννηση | 22 Σεπτεμβρίου 1885[1][2][3] Βιέννη[4][5] |
| Θάνατος | 12 Μαΐου 1957[5][3][6] Παρίσι |
| Αιτία θανάτου | καρκίνος |
| Συνθήκες θανάτου | φυσικά αίτια |
| Τόπος ταφής | Μωρεπά |
| Χώρα πολιτογράφησης | Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής[7] Αυστρία |
| Ιδιότητα | σκηνοθέτης κινηματογραφικών έργων, ηθοποιός, σεναριογράφος, ηθοποιός ταινιών και παραγωγός ταινιών[8] |
| Τέκνα | Erich von Stroheim Jr. και Josef von Stroheim |
| Είδος τέχνης | βουβός κινηματογράφος |
| Βραβεύσεις | Ιππότης της Λεγεώνας της Τιμής (13 Φεβρουαρίου 1957)[9] και αστέρι στη Λεωφόρο της Δόξας του Χόλιγουντ[10] |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Πρώτα χρόνιαΕπεξεργασία
Ο Στρόχαΐμ γεννήθηκε στη Βιέννη της Αυστρίας το 1885 ως Έριχ Όσβαλντ Στρόχαιμ,[12][13] γιος του Μπένο Στρόχαΐμ και της Γιοχάνα Μπόντι Εβραίικης καταγωγης.[14]
Ο Στρόχαΐμ μετανάστευσε στην Αμερική στις 26 Νοεμβρίου 1909.[15][16][17] Κατά την άφιξή του στο νησί Ellis ,ισχυριζόταν ότι ήταν ο Κόμης Εριχ Όσβαλντ Χανς Καρλ Μαρία φον Στρόχαιμ και Νοόντβαλλ, γόνος μιας αυστριακής αριστοκρατικής οικογενειας. Ωστόσο, για πρώτη φορά βρήκε δουλειά ως πλανοδιος πωλητής που τον οδήγησε στο Σαν Φρανσίσκο και στη συνέχεια στο Χόλιγουντ.[15]
Τόσο ο Μπίλι Γουάλντερ όσο και ο πράκτορας του Στρόχαΐμ, Πολ Κόνερ, ισχυρίστηκαν ότι μιλαγε με αυστηρή αυστριακή έμφαση.Τα χρόνια του στην Αμερική φαίνεται ότι επηρέασαν την ομιλία του. Στην ταινία Ο Μεγάλος Γκαμπό, η ομιλια του Στρόχαιμ είχε περισσόοτερο αμερικανικά χαρακτηριστικά. Αργότερα, ενώ ζούσε στην Ευρώπη, ο Στρόχαΐμ ισχυρίστηκε σε συνεντεύξεις του ότι είχε «ξεχάσει» τη μητρική του γλώσσα. Στην ταινία Η Μεγάλη Χίμαιρα του Ζαν Ρενουάρ, ο Στρόχαιμ μιλάει Γερμανικά με την προφορά του να είναι εμφανως αμερικανική. Ο Ζαν Ρενουάρ γράφει στα απομνημονεύματά του: "Ο Στρόχαΐμ δεν μιλούσε σχεδόν καθόλου Γερμανικά. Έπρεπε να μελετήσει τις ατάκες του σαν ενας μαθητής να μαθαίνει μια ξένη γλώσσα."
Κινηματογραφική καριέραΕπεξεργασία
Μέχρι το 1914 δούλευε στο Χόλιγουντ. Άρχισε να ασχολείται με κινηματογραφικές ταινίες ως κασκαντέρ και στη συνέχεια με μικρούς ρόλους και ως σύμβουλος στη γερμανική κουλτούρα και μόδα. Η πρώτη του ταινία, το 1915, ήταν το The Country Boy, η οποία ήταν επιτυχία. Ο πρώτος βασικός ρόλος του ήταν στην ταινία Παλιά Χαϊδελβέργη.
Ξεκίνησε να δουλεύει με τον DW Griffith, παίρνοντας έναν πρωταγωνιστικό ρόλο ως Φαρισαίος στην ταινία Μισαλλοδοξία. Επιπλέον, ο Στρόχαΐμ εργάστηκε ως ένας από τους πολλούς βοηθούς σκηνοθέτες της Intolerance, μιας ταινίας που ιστορικά έμεινε γνωστή για το μεγαλο cast της. Αργότερα, με την είσοδο της Αμερικής στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, έπαιξε ρόλους γερμανών κακοποιών σε ταινίες όπως η "Σίλβια της Μυστικής Υπηρεσίας" και το The Hun Within. Στην Καρδιά της Ανθρωπότητας, κόβει τα κουμπιά από τη στολή της νοσοκόμας με τα δόντια του, και όταν διαταράσσεται από ένα κλάμα ενός μωρού, το ρίχνει έξω από ένα παράθυρο.
Μετά το τέλος του πολέμου, ο Στρόχαΐμ στράφηκε στο γράψιμο σεναρίων και στη συνέχεια σκηνοθέτησε σε δικό του σενάριο την ταινία Τυφλοί σύζυγοι το 1919. Ως σκηνοθέτης, ο Στρόχαΐμ ήταν γνωστός ως δικτατορικός και απαιτητικός, ανταγωνίζοντας συχνά τους ηθοποιούς του. Θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους σκηνοθέτες της εποχής του βωβου κινηματογραφου, δημιουργώντας ταινίες που αντιπροσωπεύουν κυνικές και ρομαντικές απόψεις της ανθρώπινης φύσης. Οι επαναλαμβανόμενες τροπές στις ταινίες του περιλαμβάνουν την απεικόνιση των επιστάτων, και την απεικόνιση χαρακτήρων με σωματικές αναπηρίες. Οι επόμενες σκηνοθετικές του προσπάθειες ήταν η χαμένη ταινία The Key Pass (1919) και οι Ανόητες συζύγοι (1922), στην οποία επίσης πρωταγωνίστησε. Συμφωνα με αναφορες του Studio ήταν η πρώτη ταινία που κόστισε ένα εκατομμύριο δολάρια.
Η απροθυμία ή η ανικανότητα του Στρόχαΐμ να τροποποιήσει τις καλλιτεχνικές του αρχές για τον εμπορικό κινηματογράφο, η έντονη προσοχή στη λεπτομέρεια, η επιμονή του στην σχεδόν πλήρη καλλιτεχνική ελευθερία και το κόστος των ταινιών του οδήγησαν σε διαμάχες με τα στούντιο. Με το πέρασμα του χρόνου, έλαβε λιγότερες ευκαιρίες να αναλαβει σκηνοθετης σε καποια ταινία. Το 1929, ο Στρόχαΐμ απολύθηκε ως σκηνοθέτης της ταινίας Βασίλισσα Κέλι μετά από διαφωνίες με την Γκλόρια Σουάνσον και τον παραγωγό και χρηματοδότη Τζόζεφ Κένεντι για το αυξανόμενο κόστος της ταινίας και την εισαγωγή του Στρόχαΐμ για το άσεμνο θέμα στο σενάριο της ταινίας.
Μετά την Βασίλισσα Κέλι και το Walking Down Broadway, ένα έργο από το οποίο απολύθηκε, ο Στρόχαΐμ επέστρεψε στη δουλειά κυρίως ως ηθοποιός, τόσο στις αμερικανικές όσο και στις γαλλικές ταινίες. Η φυσιογνωμια του, καθώς και ορισμένοι από τους κακόβουλους ρόλους του, του έδωσαν το ψευδώνυμο "ο άνθρωπος που αγαπάς να μισείς".
Πηγαινοντας στη Γαλλία την παραμονή του Β Παγκοσμίου Πολέμου, ο Στρόχαΐμ ήταν έτοιμος να σκηνοθετησει την ταινία La dame blanche σε δικό του σενάριο. Ο Ζαν Ρενουάρ έγραψε το διάλογο, ο Ζακ Μπεκέρ έπρεπε να είναι βοηθός σκηνοθέτης και ο ίδιος ο Στρόχαΐμ, ο Louis Jouvet και ο Jean-Louis Barrault ήταν οι πρωταγωνιστες. Ο Max Cossvan ήταν ο παραγωγός για λογαριασμό της εταιρειας Demo-Film. Η παραγωγή παρεμποδίστηκε από την εκδήλωση του πολέμου την 1η Σεπτεμβρίου 1939 και ο Στρόχαΐμ επέστρεψε στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ο Στρόχαΐμ είναι ίσως πιο γνωστός ως ηθοποιός για το ρόλο του ως φον Ραουφενσταιν στην ταινία Η Μεγάλη Χίμαιρα του Ζαν Ρενουάρ (1937) και ως ο Μαξ φον Μάγερλινγκ στη Λεωφόρο της δόξας του Billy Wilder (1955). Για τη δεύτερη ταινία, ο Στρόχαΐμ ηταν υποψηφιος για το βραβείο Όσκαρ Β' Ανδρικού Ρόλου. Αποσπάσματα από τη Βασίλισσα Κέλι χρησιμοποιήθηκαν στην ταινία. Πολλοί κριτικοί κινηματογράφου συμφωνούν ότι ο Στρόχαΐμ ήταν πράγματι ένας από τους πρώτους μεγάλους σκηνοθέτες. Ο χαρακτήρας του Στρόχαΐμ στη λεωφόρο της δοξας είχε επομένως μια αυτοβιογραφική βάση που αντανακλούσε τις ταπεινωσεις που υπέστη κατα την διαρκεια της καριέρα του.
Μετά την εμφάνισή του στη Λεωφορο της δόξας του 1950, ο Στρόχαΐμ μετακόμισε στη Γαλλία όπου πέρασε το τελευταίο κομμάτι της ζωής του. Εκεί η σιωπηλή του κινηματογραφική δουλειά ήταν πολύ θαυμασμένη από καλλιτέχνες στη γαλλική κινηματογραφική βιομηχανία. Στη Γαλλία επαιξε σε κινηματογραφικές ταινίες, έγραψε αρκετά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν στα γαλλικά και δούλεψε σε διάφορα μη υλοποιημένα κινηματογραφικά έργα.
Προσωπική ζωη & ΘάνατοςΕπεξεργασία
Ο Στρόχαΐμ παντρεύτηκε τρεις φορές. Ήταν παντρεμένος με την Μάργκαρετ Νοξ από το 1913 έως το 1915. Ο δεύτερος γάμος του ήταν με την Μάε Τζόουνς από το 1916 έως το 1919. Ποτέ δεν πηρε διαζυγιο από την τρίτη σύζυγό του Valerie Germonprez, αν και έζησε με την ηθοποιό Ντενίζ Μπερνάκ, από το 1939 μέχρι το θάνατό του. Η Μπερνάκ επίσης πρωταγωνίστησε μαζί του σε αρκετές ταινίες. Δύο από τους γιους του Στρόχαΐμ εντάχθηκαν τελικά στον κινηματογράφο: Ο Έριχ ο νεωτερος (1916-1968) ως βοηθός σκηνοθέτης και ο Τζόζεφ (1922-2002) ως ηχολήπτης.
Το 1956, ο Στρόχαΐμ άρχισε να υποφέρει από σοβαρό πόνο στην πλάτη, ο οποίος διαγνώστηκε ως καρκίνος του προστάτη. Τελικά έμεινε παράλυτος και μεταφέρθηκε στο σαλόνι του για να λάβει το βραβείο Λεγεώνα της τιμής από μια επίσημη αντιπροσωπεία. Πέθανε στο κάστρο του στο Maurepas κοντά στο Παρίσι στις 12 Μαΐου 1957 στην ηλικία των 71 ετών, όπου ζούσε με την μακροχρονια ερωμενη του Ντενίζ Μπερνάκ.
Ενδεικτική φιλμογραφίαΕπεξεργασία
| Έτος | Τίτλος | Ρόλος | Σημειώσεις |
|---|---|---|---|
| 1912 | Ένας Αόρατος Εχθρός | Man | Σκηνοθεσία: D. W. Griffith. |
| 1915 | Η αποτυχία | Μικρός Ρόλος | Χωρίς πίστωση |
| 1915 | Φαντάσματα | Μικρός Ρόλος | Χωρίς πίστωση |
| 1915 | Παλιά Χαϊδελβέργη | Lutz | Σκηνοθεσία: Τζον Έμερσον. |
| 1916 | Η εικόνα του στα χαρτιά | Anti-vegetarian | Σκηνοθεσία: Τζον Έμερσον |
| 1916 | Η Ιπτάμενη Τορπίλη | Συνένοχος — Γερμανός αξιωματικός | Σκηνοθεσία: John B. O'Brien & Christy Cabanne. |
| 1916 | Μάκβεθ | Χωρίς πίστωση | |
| 1916 | Μισαλλοδοξία | Second Pharisee | |
| 1916 | The Social Secretary | The Buzzard. | Σκηνοθεσία: John Emerson. |
| 1917 | Panthea | Lieutenant of Police | |
| 1917 | In Again, Out Again | Officer | Χωρίς πίστωση |
| 1917 | Για τη Γαλλία | Μικρός Ρόλος | Χωρίς πίστωση |
| 1917 | Σχέδιο 258 | ||
| 1917 | Προσεγγίζοντας τη Σελήνη | Βοηθός του Πρίγκιπα Μπαντινόφ | Χωρίς πίστωση |
| 1917 | Σύλβια της Μυστικής Υπηρεσίας | Μικρός Ρόλος | Επίσης βοηθός σκηνοθέτη |
| 1917 | Ποιος πάει εκεί; | ||
| 1918 | Ο Άπιστος | Lt. Kurt von Schnieditz | Σκηνοθεσία: Άλαν Κρόσλαντ. |
| 1918 | The Hun Within | Φον Μπίκελ | |
| 1918 | Η Καρδιά της Ανθρωπότητας | Έρικ φον Έμπερχαρντ | Σκηνοθεσία: Alan Holubar. |
| 1919 | Τυφλοί σύζυγοι | Lieutenant Eric Von Steuben | Σκηνοθεσία, screenwriter, producer. |
| 1920 | Το Κλειδί του Διάβολου | Σκηνοθέτης και σεναριογράφος | |
| 1922 | Ανόητες συζύγοι | Count Wladislaw Sergius Karamzin | Σκηνοθέτης, σεναριογράφος και πρωταγωνιστής |
| 1923 | Βιεννέζες γυναίκες | Σκηνοθέτης και σεναριογράφος | |
| 1923 | Ψυχές προς πώληση | Himself | |
| 1924 | Απληστία | Balloon vendor - Χωρίς πίστωση | Σκηνοθεσία and screenplay adaptation. |
| 1925 | Η Εύθυμη Χήρα | Σκηνοθέτης, σεναριογράφος και παραγωγός. | |
| 1928 | Νυφική Συμφωνία | Nicki / Prince Nickolas von Wildeliebe-Rauffenburg. | Σκηνοθέτης και πρωταγωνιστής |
| 1928 | Tempest | Σκηνοθεσία: Sam Taylor. | |
| 1929 | Ο Μεγάλος Γκαμπό | Ο Μεγάλος Γκάμπο | Σκηνοθεσία: James Cruze. |
| 1930 | Τρεις όψεις Ανατολικά | Valdar / Shiller / Blecher. | Σκηνοθεσία: Roy Del Ruth. |
| 1931 | Ο μήνας του μέλιτος | Nikki | Σκηνοθέτης, συγγραφέας και πρωταγωνιστής |
| 1931 | Φίλοι και Εραστές | Victor Sangrito. | Σκηνοθεσία: Victor Schertzinger. |
| 1932 | Βασίλισσα Κέλι | Σκηνοθεσία, σεναριογράφος, παραγωγός. | |
| 1932 | Η Χαμένη Μοίρα | Άρθουρ φον Φερστ. | Σκηνοθεσία: George Archainbaud και Paul Sloane |
| 1932 | Όπως με επιθυμείς | Καρλ Σάλτερ. | Σκηνοθεσία: George Fitzmaurice. |
| 1933 | Γεια σου αδερφή! | Σκηνοθεσία και συν-σεναριογράφος. | |
| 1934 | Fugitive Road | Hauptmann Oswald von Traunsee. | Σκηνοθεσία: Frank R. Strayer |
| 1934 | Crimson Romance | Captain Wolters. | Σκηνοθεσία: David Howard |
| 1936 | Το Έγκλημα του Δρ. Κρέσπι | Dr. Andre Crespi. | Σκηνοθεσία: John H. Auer |
| 1936 | Ο Διάβολος-Κούκλα | Σκηνοθεσία: Τοντ Μπράουνινγκ | |
| 1937 | Ανάμεσα σε δύο γυναίκες | Σκηνοθεσία: George B. Seitz. | |
| 1937 | Marthe Richard | Βαρόνος Έριχ φον Λούντοφ | Σκηνοθεσία: Raymond Bernard. |
| 1937 | Η Μεγάλη Χίμαιρα | Λοχαγός φον Ράουφενσταϊν | Σκηνοθεσία: Ζαν Ρενουάρ. |
| 1937 | Under Secret Orders | Col. W. Mathesius / Simonis. | Σκηνοθεσία: Edmond T. Greville. |
| 1937 | Το άλλοθι | le professeur Winckler. | Σκηνοθεσία: Pierre Chenal. |
| 1938 | Les Pirates du rail | Tchou King | |
| 1938 | Υπόθεση Λαφάρζ | Denis | |
| 1938 | Σχολείο αρρένων | Walter. | Σκηνοθεσία: Christian-Jaque. |
| 1938 | Ultimatum | Yugoslavian General and Prime Minister | Σκηνοθεσίαs: Robert Wiene and Robert Siodmak. |
| 1938 | Γιβραλτάρ | Marson. | Σκηνοθεσία: Fedor Ozep/ Fyodor Otsep. |
| 1939 | Πίσω από την πρόσοψη | Eric. | Σκηνοθεσία: Georges Lacombe. |
| 1939 | Le monde tremblera | Emil Lasser / Monsieur Frank | |
| 1939 | Immediate Call | Captain Stanley Wells | |
| 1939 | Personal Column | Pears. | Σκηνοθεσία:Robert Siodmak. |
| 1940 | Menaces | Le professeur Hoffman | |
| 1940 | Tempête | Korlick | |
| 1940 | I Was an Adventuress | Andre Desormeaux. | Σκηνοθεσία: Gregory Ratoff. |
| 1941 | Έτσι τελειώνει η νύχτα μας | Μπρένερ. | Σκηνοθεσία: Τζον Κρόμγουελ. |
| 1943 | Πέντε Τάφοι στο Κάιρο | Στρατάρχης Έρβιν Ρόμελ | Σκηνοθεσία: Billy Wilder. |
| 1943 | Το αστέρι του βορρά | Δρ. φον Χάρντεν | Σκηνοθεσία: Lewis Milestone. |
| 1944 | Η Κυρία και το Τέρας | Prof. Franz Mueller. | Σκηνοθεσία: Τζορτζ Σέρμαν |
| 1944 | Θύελλα πάνω από τη Λισαβώνα | Deresco. | Σκηνοθεσία: Τζορτζ Σέρμαν. |
| 1945 | The Great Flamarion | The Great Flamarion. | Σκηνοθεσία: Anthony Mann. |
| 1945 | Ανακριτής της Σκότλαντ Γιαρντ | Carl Hoffmeyer. | Σκηνοθεσία:Τζορτζ Μπλερ. |
| 1946 | Η μάσκα της Ντιζόν | Ντιζόν | Σκηνοθεσία:Τζορτζ Μπλερ. |
| 1946 | Διάβολος και Άγγελος | Φρανκ Ντέιβις | Σκηνοθεσία: Pierre Chenal. |
| 1946 | Danse de Mort | Edgar. | Σκηνοθεσία: Marcel Cravenne. |
| 1950 | Sunset Boulevard | Max von Mayerling. | Σκηνοθεσία: Billy Wilder. |
| 1952 | Alraune | Professor Jacob ten Brinken. | Σκηνοθεσία: Arthur Maria Rabenalt. |
| 1953 | Midnight . . . Quai de Bercy | Professeur Kieffer. | Σκηνοθεσία: Christian Stengel. |
| 1953 | The Other Side of Paradise | William O'Hara. | Σκηνοθεσία: Edmond T. Greville. |
| 1953 | Συναγερμός στο Μαρόκο | Conrad Nagel. | Σκηνοθεσία: Jean-Devaivre. |
| 1955 | The Infiltrator. | Sacha Zavaroff: | Σκηνοθεσία: Pierre Foucaud. |
| 1955 | Napoléon | Ludwig van Beethoven. | Σκηνοθεσία/co-star: Sacha Guitry. |
| 1955 | Madonna of the Sleeping Cars | Doctor Siegfried Traurig | Σκηνοθεσία: Henri Diamant-Berger. |
ΠαραπομπέςΕπεξεργασία
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data
.bnf .fr /ark: /12148 /cb12208125b. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015. - ↑ (Γαλλικά) Βάση δεδομένων Léonore. Υπουργείο Πολιτισμού της Γαλλίας. 19800035/120/15091. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ 3,0 3,1 «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Erich-von-Stroheim. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά, Αγγλικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ 5,0 5,1 «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2015.
- ↑ (Αγγλικά) SNAC. w6bz6985. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ LIBRIS. 11 Ιανουαρίου 2012. libris
.kb .se /katalogisering /hftx1d21254tdng. Ανακτήθηκε στις 24 Αυγούστου 2018. - ↑ Ανακτήθηκε στις 22 Μαΐου 2019.
- ↑ (Γαλλικά) Βάση δεδομένων Léonore. Υπουργείο Πολιτισμού της Γαλλίας.
- ↑ Ανακτήθηκε στις 6 Ιουνίου 2021.
- ↑ Obituary Variety, May 15, 1957, page 75.
- ↑ Das Bertelsmann Lexikon. C. Bertelsmann. 1966.
- ↑ Joseph Francis Clarke (1977). Pseudonyms. BCA. σελ. 168.
- ↑ Koszarski, Richard. Von: The Life and Films of Erich von Stroheim. New York: Limelight Editions, 2001. p. 4.
- ↑ 15,0 15,1 Sullivan, Chris (February 2019). «Erich Von Stroheim». Chap Spring 2019: 23–27.
- ↑ Passenger list. «Ancestry. com».
- ↑ Koszarski, op. cit. p. 3.
Εξωτερικοί σύνδεσμοιΕπεξεργασία
- Ο Έριχ φον Στρόχαΐμ στην IMDb
- All about Erich στο Wayback Machine (αρχειοθετήθηκε May 23, 2008)
- The Stroheim Wing
- The Great Gabbo (Portrait of Erich)
- 7126906 Έριχ φον Στρόχαΐμ στο Find a Grave (Αγγλικά)
- The Films of Erich von Stroheim, ToxicUniverse.com article by Dan Callahan Αρχειοθετήθηκε 2007-09-27 στο Wayback Machine.
- Blind Biographers: The Invention of Erich von Stroheim
- Stroheim's Review of Citizen Kane, June 1941
- Bibliography
