Χαλέπι

Το Χαλέπι (σε αρκετές ευρωπαϊκές γλώσσες Aleppo) (Αραβικά: حلب, Χάλαμπ, Τουρκικά: Χάλεπ, Αρχαία Ελληνικά: Βέροια) είναι η μεγαλύτερη πόλη της Συρίας και πρωτεύουσα του ομώνυμου διαμερίσματος, το οποίο είναι το πολυπληθέστερο της χώρας. Έχει πληθυσμό 2.132.100 κατοίκους και έκταση 190 τετρ. χλμ. βρίσκεται στις πεδιάδες της βόρειας Συρίας ανάμεσα στους ποταμούς Ευφράτη και Ορόντη (σημ. Ναχρ-αλ-Ααζί) είναι η μεγαλύτερη σε πληθυσμό πόλη της Συρίας ακόμα και από την πρωτεύουσα Δαμασκό, μια από τις μεγαλύτερες και ιστορικότερες πόλεις της Ανατολής. Αρχικά ήταν χτισμένη σε μικρή ομάδα λόφων γύρω από τον κεντρικό λόφο στα όρη του Αγίου Συμεών, που πήραν το όνομα τους από τον άγιο Συμεών τον ερημίτη, έναν χριστιανό μοναχό του 5ου αιώνα μ.Χ. που μόναζε στην περιοχή εκεί που βρισκόταν η ακρόπολη της πόλης. Διαρρέεται από τον μικρό ποταμό Κουέικ (αραβικά قويق, αρχαίος Χάλος).

Χαλέπι
Χαλέπι 36°12′0″N 37°9′36″E
Χώρα	Συρία
Διοικητική υπαγωγή	Επαρχία Όρους Συμεών
Ίδρυση	5η χιλιετία π.Χ.
• Μέλος του/της	Οργανισμός Πόλεων Παγκόσμιας Κληρονομιάς
Έκταση	190 km²
Υψόμετρο	379 μέτρα
Πληθυσμός	2.003.671 (2021)
Τηλ. κωδ.	021
Ζώνη ώρας	UTC+02:00 Ώρα Ανατολικής Ευρώπης UTC+03:00 (θερινή ώρα)
Ιστότοπος	Επίσημος ιστότοπος
Σχετικά πολυμέσα

Πανοραμική άποψη της πόλης

Αρχαία Ιστορία

Το Χαλέπι είναι μια από τις παλαιότερες πόλεις του κόσμου, με ανθρώπινες εγκαταστάσεις από την 7η χιλιετία π.Χ.. Την 3η χιλιετία π.Χ. αποτελούσε τμήμα του γειτονικού βασιλείου της Έμπλας και ονομαζόταν Αρμί, ενώ γύρω στο 3000 π.Χ. πήρε το όνομα Χαλπέ (για τους Έλληνες Χαλιβών, επειδή ήταν το μεγαλύτερο κέντρο παραγωγής χάλυβα στην περιοχή). Τον 18ο αιώνα π.Χ. εγκαταστάθηκαν στην πόλη πληθυσμοί χουρριτικής καταγωγής, οι οποίοι δημιούργησαν το ισχυρό βασίλειο του Γιαμχάντ, με ιδρυτή τον Σουμού επού (1810-1780 π.Χ.). Σημαντικότερος βασιλιάς του Γιαμχάντ ήταν ο γιος του Γιαρίμ Λιμ Α΄ (1780-1764 π.Χ.). Το βασίλειο του Γιαμχάντ διατηρήθηκε περίπου δύο αιώνες και καταλύθηκε από τον βασιλιά των Χετταίων Μουρσίλις Α΄ το δεύτερο χρόνο της εκστρατείας του στην Ανατολή, λίγο πριν κατακτήσει τη Βαβυλώνα, όπου ανέτρεψε την δυναστεία του Χαμουραμπί, παραδίδοντας την πόλη στους Κασσίτες. Τον 16ο αιώνα π.Χ. κατέκτησαν το Χαλέπι οι τότε κυρίαρχοι της Ασίας Μιτάννι, το διατήρησαν στην εξουσία τους άλλους δύο περίπου αιώνες μέχρι την εποχή που πέρασε οριστικά στα χέρια των Χετταίων με τον κατακτητή βασιλιά τους Σουπιλουλιούμα Α΄ (1344 1322 π.Χ.). Οι Χετταίοι μετέτρεψαν την πόλη σε κέντρο λατρείας του μεγαλύτερου θεού τους, του θεού των καιρικών φαινομένων, Τεσούμπ. Μετά την καταστροφή της αυτοκρατορίας των Χετταίων από τους Λαούς της Θάλασσας (12ος αιώνας π.Χ.) το Χαλέπι έγινε έδρα του νεοχεττιτικού βασιλείου του Αρπάντ. Διατηρήθηκε ώς την εποχή που καταστράφηκε από τον Ασσύριο βασιλιά Τιγκλάθ Πιλεσέρ Γ΄ (740 π.Χ.) μετά από τριετή πολιορκία. Μετά τους Ασσυρίους η περιοχή έμεινε ερειπωμένη και πέρασε διαδοχικά στα χέρια των Βαβυλωνίων και των Περσών ώς την εποχή που κατακτήθηκε από τους Έλληνες του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Οι αρχαίοι Έλληνες ονόμασαν την πόλη Βέροια, λόγω των εποίκων με τους οποίους έχτισε τη νεότερη πόλη ο βασιλιάς των Σελευκιδών της Συρίας Σέλευκος Α΄ Νικάτωρ, από τη Βέροια του αρχαίου βασιλείου της Μακεδονίας.

Μεσαιωνική ιστορία

Η περιοχή της Βέροιας παρέμεινε στην εξουσία των Σελευκιδών ως την κατάκτησή της από τον βασιλιά της Αρμενίας Τιγράνη τον Μέγα (88 π.Χ.), και κατακτήθηκε στη συνέχεια από τον Ρωμαίο στρατηγό Πομπήιο (64 π.Χ.), που τη μετέτρεψε σε ρωμαϊκή επαρχία. Ήταν η πιο πυκνοκατοικημένη περιοχή της ρωμαϊκής Ανατολής, η τρίτη μεγαλύτερη πόλη μετά την Αλεξάνδρεια και την Αντιόχεια. Κατακτήθηκε από τους Άραβες στα τέλη της βασιλείας του αυτοκράτορα Ηρακλείου το 637. Με τους Άραβες έγινε κέντρο ανεξάρτητου εμιράτου.

Την εποχή του Άραβα χαλίφη της δυναστείας των Ομεϋαδών, Ουαλίντ Α΄ (705-715), κατασκευάστηκε το μεγάλο τζαμί του Χαλεπίου με μιναρέ ύψους 45 μ. Το Χαλέπι παρέμεινε στους Άραβες μέχρι την εποχή που το ανακατέλαβαν οι Βυζαντινοί με τον στρατηγό, μετέπειτα αυτοκράτορα, Νικηφόρο Φωκά, ενώ πολύ αργότερα, μετά την ήττα του αυτοκράτορα Ρωμανού Διογένη στη μάχη του Μαντζικέρτ (1071), πέρασε στα χέρια των Σελτζούκων Τούρκων. Το 1138 δυνατός σεισμός ισοπέδωσε το Χαλέπι με απολογισμό 230.000 νεκρούς. Η πόλη καταλήφθηκε το 1183 από τον μουσουλμάνο πολέμαρχο Σαλαντίν, με αποτέλεσμα να εγκατασταθεί σ'αυτή η μουσουλμανική δυναστεία των Αγιουβιδών για έναν περίπου αιώνα. Οι Αγιουβίδες έκτισαν το αραβικό φρούριο του Χαλεπίου.

Το 1260, ο τελευταίος σταυροφόρος πρίγκηπας της Αντιόχειας Βοϊμόνδος ΣΤ΄ και ο πεθερός του Χετούμ Α΄ της Αρμενίας, κατέλαβαν με τη βοήθεια του Μογγόλου πολέμαρχου Χουλαγκού χαν την πόλη. Οι Μογγόλοι, οι οποίοι ήταν ακόμα παγανιστές, έσφαξαν τον μουσουλμανικό πληθυσμό της πόλης, και κατέλαβαν στη συνέχεια ολόκληρη τη Συρία, εκδιώχθηκαν όμως την ίδια κιόλας χρονιά από τους Μαμελούκους της Αιγύπτου. Τα επόμενα χρόνια ακολούθησαν σποραδικές συγκρούσεις μεταξύ των Μαμελούκων και των Μογγόλων, αλλά τελικώς οι Μογγόλοι με ηγέτη τον Ταμερλάνο κατάφεραν να το ανακαταλάβουν από τους Μαμελούκους, σφάζοντας το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού.

Νεότερη ιστορία

Το Χαλέπι περιήλθε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία την εποχή του σουλτάνου Σελίμ Α΄. Οι Οθωμανοί έδωσαν μεγάλη σημασία στην ανάπτυξη της πόλης λόγω του μουσουλμανικού πληθυσμού, ορίζοντάς την πρωτεύουσα του Σαντζακίου του Χαλεπίου. Η πόλη έγινε η δεύτερη μεγαλύτερη της αυτοκρατορίας μετά την πρωτεύουσα Κωνσταντινούπολη. Παρήκμασε μόνο μετά την άνοδο της Δαμασκού και την εξάντληση των αποθεμάτων του μεταξιού στην Περσία, καθότι βρισκόταν στον εμπορικό δρόμο για την Ευρώπη. Επιδημίες χολέρας (1823) και πανώλης (1827) θέρισαν το 25% του πληθυσμού της πόλης. Στις αρχές του 20ου αιώνα ο πληθυσμός του Χαλεπίου ήταν περίπου 110.000 κάτοικοι.

Μετά τον διαμελισμό της Οθωμανικής αυτοκρατορίας με τη Συνθήκη των Σεβρών (1920), το Χαλέπι ορίστηκε υπό τη διοίκηση των Γάλλων μαζί με ολόκληρη την υπόλοιπη Συρία. Μεγάλη τότε δυσαρέσκεια προκάλεσε η απώλεια του παραλιακού Σαντζακίου της Αλεξανδρέττας από τον Κεμάλ, σύμφωνα με τη Συνθήκη της Λωζάνης (1924). Οι Γάλλοι χώρισαν τη Συρία σε 3 αυτόνομα κρατίδια: Τη Δαμασκό, το Χαλέπι και το κράτος των Αλαουϊτών, αλλά την επόμενη χρονιά η Δαμασκός επαναστάτησε (1925). Οι Γάλλοι προσπάθησαν με δημοψήφισμα να ζητήσουν από τους κατοίκους του Χαλεπίου να ψηφίσουν υπέρ της ανεξαρτησίας τους, αλλά δεν τα κατάφεραν λόγω της οικονομικής κρίσης.

Η Συρία ανεξαρτητοποιήθηκε από τους Γάλλους το 1946 αλλά οι σκληρές συγκρούσεις ανάμεσα στις δύο μεγαλύτερες πόλεις, το Χαλέπι και την πρωτεύουσα Δαμασκό, συνεχίστηκαν με τη δημιουργία δύο κομμάτων: το Εθνικιστικό Κόμμα στη Δαμασκό (1946) και το Λαϊκό Κόμμα στο Χαλέπι (1948), το οποίο ζητούσε τη μεταφορά της πρωτεύουσας. Το Λαϊκό Κόμμα, με αρχηγό τον Σισακλί, έφτασε στο σημείο να ζητά ακόμα και την ένωση της Συρίας με το Ιράκ. Αργότερα η Συρία ενώθηκε πολιτικά με την Αίγυπτο του Νάσερ (1958), με νέες συγκρούσεις να ξεσπούν ανάμεσα στο Χαλέπι που ήταν υπέρ και στη Δαμασκό που ήταν εναντίον αυτής της ένωσης. Τελικώς, η ένωση διαλύθηκε ύστερα από κίνημα που ξέσπασε στη Δαμασκό (1960). Η Δαμασκός τελικά επικράτησε με τον Χαφέζ - αλ - Άσαντ που εξελέγη πρόεδρος της Συρίας (1971 - 2000), μετά τον θάνατο του οποίου εξελέγη πρόεδρος ο γιος του, Μπασάρ αλ Άσαντ.

Το Χαλέπι είναι από τις πλέον πολύπαθες πόλεις του Συριακού Εμφυλίου που ξεκίνησε το 2011.

Γεννημένοι στο Χαλέπι

• Ιγνάτιος Πέτρος Η´ Αμπνταλαχάντ, επίτιμος πατριάρχης Αντιοχείας των Σύρων (1930)

Πηγές

• Εγκυκλοπαίδεια "Πάπυρος - Λαρούς", Αθήνα, 1964

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΟΥ ΓΙΑΜΧΑΝΤ

• ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΣΥΡΙΑΣ