Βίζισκ
Συντεταγμένες: 53°9′N 17°16′E / 53.150°N 17.267°E
Το Βίζισκ (πολωνικά: Wyrzysk, γερμανικά: Wirsitz) είναι πόλη του Πόβιατ Πίουα, στο Βοεβοδάτο Μείζονος Πολωνίας της Πολωνίας. Ο πληθυσμός του είναι 5.075 κάτοικοι (2020).[2]
| Βίζισκ | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| |||
  Βίζισκ | |||
| Χώρα | Πολωνία | ||
| Διοικητική υπαγωγή | Γκμίνα Βίζισκ | ||
| Ίδρυση | 1320 | ||
| Έκταση | 4,12 km² | ||
| Υψόμετρο | 90 μέτρα | ||
| Πληθυσμός | 5.085 (31 Μαρτίου 2021)[1] | ||
| Ταχ. κωδ. | 89-300 | ||
| Ζώνη ώρας | UTC+01:00 (επίσημη ώρα) UTC+02:00 (θερινή ώρα) | ||
| Ιστότοπος | Επίσημος ιστότοπος | ||
 Σχετικά πολυμέσα | |||
Ιστορία Επεξεργασία
Η περιοχή του Βίζισκ ιδρύθηκε για πρώτη φορά από ανατολικογερμανικούς οικισμούς στις αρχές της πρώτης χιλιετίας μ.Χ. Κατά τον Μεσαίωνα, ο ποταμός Νότετς έγινε φυσικό σύνορο μεταξύ των περιοχών της Μείζονος Πολωνίας και της Πομερανίας και η περιοχή έγινε μέρος του αναδυόμενου πολωνικού κράτους τον 10ο αιώνα υπό τη δυναστεία των Πιαστ. Αργότερα, αντιστάθηκε για πολύ στην επέκταση των Γερμανών Μαργράβων, και από τον 13ο αιώνα και των Τεύτονων Ιπποτών. Με τον καιρό, οι ντόπιοι υιοθέτησαν το πολωνικό όνομα Κράινα για την περιοχή στα βόρεια του Νότετς. Τελικά ο Πολωνός ηγεμόνας Μπολέσλαφ Γ΄ ο Στραβόστομος (1106–1138) κατέκτησε τα κάστρα στο Νότετς και ενσωμάτωσε την Κράινα στο Βασίλειο της Πολωνίας για τα επόμενα 700 χρόνια.
Η πρώτη διατηρημένη αναφορά του Βίζισκ χρονολογείται από το 1326, το όνομα του τόπου καταγράφηκε τότε στον λεγόμενο Κώδικα της Μείζονος Πολωνίας. Το Βίζισκ πιθανότατα έλαβε βασιλικό χάρτη πριν από το 1450. Το 1565 έγινε πόλη σύμφωνα με τα λεγόμενα Δικαιώματα του Μαγδεβούργου. Διοικητικά, βρισκόταν στο Βοεβοδάτο Κάλις (1314-1793) στην Επαρχία Μείζονος Πολωνίας του Πολωνικού Στέμματος. Ως αποτέλεσμα μιας σειράς πολέμων στο δεύτερο μισό του 17ου αιώνα και στις αρχές του 18ου, το Βίζισκ έγινε στην πραγματικότητα χωριό. Το Βίζισκ προσαρτήθηκε από το Βασίλειο της Πρωσίας το 1772 στον πρώτο διαμελισμό της Πολωνίας. Τα προνόμια πόλης ανανεώθηκαν το 1773 από τον Πρώσο βασιλιά Φρειδερίκο τον Μέγα, ο οποίος έκανε την πόλη κέντρο που διαχειρίζοταν την κατασκευή του Καναλιού του Μπίντγκοστς και τη ρύθμιση του Νότετς. Από το 1807 έως το 1815 η πόλη ήταν μέρος του πολωνικού Δουκάτου της Βαρσοβίας, που ιδρύθηκε από τον Ναπολέοντα, και στη συνέχεια δόθηκε πίσω στην Πρωσία ως αποτέλεσμα του Συνεδρίου της Βιέννης. Παρέμεινε πρωσικό μέχρι το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Ο Πρώσος μονάρχης και οι διάδοχοί του στόχευαν στη γερμανοποίηση των προσαρτημένων εδαφών. Οι μέθοδοι περιελάμβαναν την απαγόρευση της πολωνικής γλώσσας, την εισαγωγή της πρωσικής διοίκησης και της γερμανικής γλώσσας και εκπαίδευσης, την ενθάρρυνση και υποστήριξη της πρωσικής εγκατάστασης, αποθαρρύνοντας κάθε περαιτέρω πολωνικό οικισμό στην περιοχή, καθώς και την αγορά κτημάτων από τους Πολωνούς ευγενείς. Το Βίζισκ και ορισμένες γύρω περιοχές πουλήθηκαν από τους Κάρολ Ριντζίνσκι, Ροχ Σιπνιέφσκι και Μάρια Σαμοστσελέτσκα στον ίδιο τον βασιλιά Φρειδερίκο Β΄ της Πρωσίας το 1773. Το 1818, το Βίζισκ έγινε η έδρα ενός πόβιατ στο Μεγάλο Δουκάτο του Πόζναν και από το 1871 ήταν μέρος της Γερμανικής Αυτοκρατορίας. Μετά από χρόνια γερμανοποίησης, όταν η περιοχή κατοικούνταν ολοένα και περισσότερο από Γερμανούς, οι Πρώσοι κατάργησαν τον νόμο του κορβέ (corvée) στις αρχές του 19ου αιώνα. Η πολωνική αντίσταση στην πρωσική κυριαρχία επιτάχυνε την οικονομική ανάπτυξη και πρόοδο, ειδικά στη γεωργία. Οι συγκρούσεις προέκυψαν ιδιαίτερα κατά την περίοδο του Κουλτούρκαμπφ. Η πίεση της γερμανοποίησης και η πλημμύρα των Γερμανών εποίκων συνάντησε αυξανόμενη αντίσταση από τον πολωνικό πληθυσμό της Κράινα, ο οποίος προσκολλήθηκε στη μητρική του γλώσσα και στη ρωμαιοκαθολική θρησκεία. Αυτό βρήκε έκφραση μεταξύ του μειούμενου πολωνικού πληθυσμού με την ίδρυση πατριωτικών πολωνικών ενώσεων, χορωδιών, αθλητικών συλλόγων, τραπεζών και οργανισμών αυτοβοήθειας.
Το Βίζισκ ενσωματώθηκε σε μια πρόσφατα αναγεννημένη Πολωνία το 1919, με τη Συνθήκη των Βερσαλλιών, αλλά μόλις 20 χρόνια αργότερα, με την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η πόλη καταλήφθηκε και πάλι από τη Γερμανία και προσαρτήθηκε στη νέα επαρχία του Τρίτου Ράιχ του Ράιχσγκαου Ντάντσιχ-Δυτικής Πρωσίας ως έδρα του Κράις (κομητεία) Βίρζιτς. Τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο του 1939, ως μέρος του Ιντελιγκέντσακτιον, η γερμανική χωροφυλακή και η Σέλμπστουτζ πραγματοποίησαν μαζικές συλλήψεις ντόπιων Πολωνών, οι οποίοι στη συνέχεια φυλακίστηκαν στην τοπική δικαστική φυλακή.[3] Πολλοί Πολωνοί από το Βίζισκ, συμπεριλαμβανομένων δασκάλων και ιερέων, ήταν μεταξύ των εκατοντάδων Πολωνών που σφαγιάστηκαν από τους Γερμανούς στο κοντινό χωριό Πατέρεκ τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο του 1939.[3] Το 1940-1942, οι κατακτητές πραγματοποίησαν επίσης απελάσεις Πολωνών, τα σπίτια των οποίων στη συνέχεια παραδόθηκαν σε Γερμανούς αποίκους ως μέρος της πολιτικής Lebensraum (Ζωτικός χώρος).[4] Ένα υποστρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας του στρατοπέδου αιχμαλώτων πολέμου Stalag XX-A λειτουργούσε από τους Γερμανούς στην πόλη. Ένας από τους κρατούμενους του ήταν ο Βρετανός ηθοποιός Σαμ Κιντ, ο οποίος, όπως έγραψε στα απομνημονεύματά του, έμαθε ακόμη και διάφορες πολωνικές φράσεις μέσω της επαφής του με το ντόπιο πολωνικό πληθυσμό. Το 1944, οι Γερμανοί απέλασαν 300 Πολωνούς δούλους εργάτες ηλικίας 15-50 ετών από το κράις σε ένα στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας στο Γιαϊκόβο. Η πόλη καταλήφθηκε από τον Κόκκινο Στρατό τον Ιανουάριο του 1945 και επέστρεψε στην Πολωνία μετά τον πόλεμο.
Μεταφορές Επεξεργασία
Το Βίζισκ ήταν συνήθως παράκαμψη από την Εθνική Οδό 10 που οδηγεί από το Στσέτσιν στη Βαρσοβία, αλλά τώρα έχει κατασκευαστεί μια νέα παράκαμψη. Αυτή η παράκαμψη συνδέει το Βίζισκ με την Πίουα (37 χλμ.) και το Μπίντγκοστς (55 χλμ.). Ο σιδηροδρομικός σταθμός στο κοντινό Όσιεκ υπό το Νότετς παρέχει επίσης σιδηροδρομική σύνδεση με την Πίουα (39 χλμ.) και το Μπίντγκοστς (48 χλμ.).
Αθλητισμός Επεξεργασία
Η τοπική ποδοσφαιρική ομάδα είναι η Γουομπζόνκα Βίζισκ.[5] Αγωνίζεται στα κατώτερα πρωταθλήματα.
Διάσημοι κάτοικοι Επεξεργασία
- Ρούντολφ Μπάουερ (1889–1953), γερμανικής καταγωγής ζωγράφος
- Βέρνερ φον Μπράουν (1912–1977), φυσικός πυραύλων, μηχανικός αστροναυτικής
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ bdl
.stat .gov .pl /api /v1 /data /localities /by-unit /023016019084-0967392?var-id=1639616&format=jsonapi. Ανακτήθηκε στις 6 Οκτωβρίου 2022. - ↑ «Najwieksze miasta w Polsce pod wzgledem liczby ludnosci» [Οι μεγαλύτερες πόλεις της Πολωνίας από άποψη πληθυσμού]. polskawliczbach.pl (στα Πολωνικά).
- ↑ 3,0 3,1 Βαρντζίνσκα, Μάρια (2009). Był rok 1939. Operacja niemieckiej policji bezpieczeństwa w Polsce. Intelligenzaktion (στα Πολωνικά). Βαρσοβία: Ινστιτούτο Εθνικής Μνήμης. σελ. 163-164.
- ↑ Βαρντζίνσκα, Μάρια (2017). Wysiedlenia ludności polskiej z okupowanych ziem polskich włączonych do III Rzeszy w latach 1939-1945 (στα Πολωνικά). Βαρσοβία: ΙΕΜ. σελίδες 81, 89, 123. ISBN 978-83-8098-174-4.
- ↑ «Łobzonka Wyrzysk - strona klubu» (στα Πολωνικά). Ανακτήθηκε στις 13 Μαρτίου 2021.