Δεύτερη γαλλική αποικιακή αυτοκρατορία
Δεύτερη γαλλική αποικιακή αυτοκρατορία είναι οι αποικιακές κατακτήσεις της Γαλλίας από το 1830 έως το 1946. Είναι η δεύτερη περίοδος της Γαλλικής αποικιακής αυτοκρατορίας και αποτελείται μεταξύ άλλων από περιοχές της Αφρικής (Γαλλική Ισημερινή Αφρική), της Βορειοδυτικής Αφρικής (Αλγερία, Τυνησία, Μαρόκο), της Ασίας (Γαλλική Ινδοκίνα) και της Ωκεανίας (Γαλλική Πολυνησία, Νέα Καληδονία, Νέες Εβρίδες).
| Δεύτερη γαλλική αποικιακή αυτοκρατορία Second empire colonial français | |||||
| |||||
|---|---|---|---|---|---|
 Γαλλικές αποικίες το 1945
| |||||
| Πρωτεύουσα | Παρίσι | ||||
| Γλώσσες | Γαλλικά | ||||
| Πολίτευμα | Αδιευκρίνιστο | ||||
| Ιστορία | |||||
| - | Ίδρυση | 1815 | |||
| - | Κατάλυση | 1946 | |||
Η Δεύτερη γαλλική αποικιακή αυτοκρατορία ήταν κατά το δεύτερο μισό του 19ου και του 20ού αιώνα η δεύτερη μεγαλύτερη στον κόσμο, πίσω από τη βρετανική αποικιακή αυτοκρατορία. Παρούσα σε όλες τις ηπείρους, επεκτάθηκε στο αποκορύφωμά της, από το 1919 έως το 1939, σε πάνω από 12.347.000 χμ2, με πληθυσμό το 1939 περίπου 68.690.000 κατοίκους.[1]
1830 - 1852: Η φάση της προπαρασκευής Επεξεργασία
Μετά την κατάρρευση της Πρώτης γαλλικής αποικιακής αυτοκρατορίας στις αρχές του 19ου αιώνα, το ενδιαφέρον της Γαλλίας για μια νέα αποικιακή εξάπλωση ανανεώθηκε από το 1830.
Αυτή η περίοδος σηματοδοτείται από την εισβολή στο Αλγέρι το 1830 που έκανε ο βασιλιάς Κάρολος Ι', εγκαινιάζοντας μια πολιτική αποικιακής επέκτασης στην Αφρική, στον κόλπο της Γουινέας με ορμητήριο τις παλιές στρατιωτικές- εμπορικές βάσεις, το 1838-1842. Στον Ινδικό Ωκεανό, στη Μαδαγασκάρη προσπάθειες εγκατάστασης έγιναν από το 1839 και το νησί Μαγιότ έγινε γαλλικό προτεκτοράτο το 1841.
Η Γαλλία ενδιαφέρθηκε επίσης για τα νησιά του Ειρηνικού, μια άλλη προτεκτορατική συνθήκη θα υπογραφεί με την Ταϊτή το 1843, μετά την προσάρτηση των Νήσων Μαρκέζας το 1842.
Το 1848, η Δεύτερη Δημοκρατία κατάργησε οριστικά τη δουλεία και μόνο κατά την 4ετή διάρκειά της εφαρμόστηκε η πολιτική της αφομοίωσης στις αποικίες δίνοντας το δικαίωμα να στέλνουν βουλευτές στο Παρίσι.
Από το 1830 και την αρχή του πολέμου για την κατάληψη της Αλγερίας, η Γαλλία συνέχισε την αποικιακή επέκταση και κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Λουδοβίκου-Φιλίππου.
1852 - 1870: Δημιουργία βάσεων Επεξεργασία
Η αποικιακή πολιτική της Δεύτερης Αυτοκρατορίας (1852-1870) φέρει το αποτύπωμα του Ναπολέοντα Γ', ο οποίος εκσυγχρόνισε το γαλλικό ναυτικό (θωρηκτά) βελτιώνοντας την ικανότητα επέμβασης των αποικιακών στρατευμάτων. Η έκταση των αποικιών τριπλασιάστηκε κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου και έφθασε το 1 εκατομμύριο χμ² με πληθυσμό 5.000.000 κατοίκους.
- Χρονολογικά, η προσάρτηση της Νέας Καληδονίας το 1853 αποτελεί την πρώτη αποικιακή δράση του αυτοκράτορα.
- Στη Δυτική Αφρική, το 1863 τοποθετείται Γάλλος κυβερνήτης στη Σενεγάλη. Ακολούθησε η ίδρυση του λιμανιού του Ντακάρ και η δημιουργία του σώματος πεζικού της Σενεγάλης. Η ίδρυση βάσης στις παράκτιες περιοχές της σημερινής Γουινέας (Ριβιέρα του Νότου) το 1859, στη συνέχεια η απόκτηση της ακτής της Γκαμπόν το 1862 ήταν τα κύρια στάδια της γαλλικής διείσδυσης στη Δυτική Αφρική.
- Στην Ανατολική Αφρική, η αντιμαχία με τους Άγγλους επέτρεψε μόνο μια εμπορική συνθήκη με τη Μαδαγασκάρη το 1862 όπου ιδρύθηκε γαλλικό προξενείο. Η αυτοκρατορική πολιτική στην ανατολική πλευρά της Αφρικής στόχευε κυρίως στην αντιμετώπιση της βρετανικής επιρροής. Το 1862 η Γαλλία αγόρασε την περιοχή του Ομπόκ, στην είσοδο της Ερυθράς θάλασσας. Είναι η πρώτη γαλλική βάση στην περιοχή.
- Στη Βορειοδυτική Αφρική, η κατάκτηση της Αλγερίας (1830-1847) ήταν υψίστης σημασίας, έτσι προωθήθηκε η εγκατάσταση Γάλλων εποίκων, οι οποίοι έφτασαν τους 200 χιλιάδες το 1870. Συγχρόνως, δημιουργήθηκαν στην Αλγερία μεγάλα έργα υποδομών. Με αυτοκρατορικό διάταγμα του 1848 δημιουργήθηκαν οι γαλλικοί νομοί της Γαλλικής Αλγερίας. Συγχρόνως, ενισχύθηκε η παρουσία Γάλλων στρατιωτικών συμβούλων στον Τυνησιακό στρατό.
- Στην ανατολική Ασία αποικιοποιήθηκε η Κοχινκίνα (Νότιο Βιετνάμ, το 1862-1867) και η Καμπότζη (προτεκτοράτο το 1863) θέτοντας τις βάσεις για τη μελλοντική Γαλλική Ινδοκίνα.
- Στην Ωκεανία, η Νέα Καληδονία και πολλά νησιά στον Ειρηνικό (σήμερα στη Γαλλική Πολυνησία).
- Στην Ευρώπη, ο Ναπολέων Γ΄ άσκησε την επεκτατική του πολιτική προσαρτώντας τη Σαβοΐα και την κομητεία της Νίκαιας το 1860 με τη Συνθήκη του Τορίνο.
1870 - 1940: Η περίοδος της μεγάλης αποικιοποίησης Επεξεργασία
Η εισβολή στο Αλγέρι το 1830 αντιπροσωπεύει το πρώτο βήμα προς την αναβίωση της γαλλικής αποικιακής αυτοκρατορίας, αλλά η αποικιακή κατάκτηση είναι κυρίως το αποτέλεσμα της Τρίτης Δημοκρατίας. Μετά την ήττα στον Γαλλοπρωσικό πόλεμο του 1871, η Μητροπολιτική Γαλλία περιορίστηκε εδαφικά. Σαν αντιστάθμισμα, και περιμένοντας πάντα την ευκαιρία να ανακαταλάβει τις χαμένες περιοχές της Αλσατίας και της Λωρραίνης, στράφηκε προς τις αποικίες. Πολιτικές προσωπικότητες, όπως ο Ζυλ Φερύ, ενθάρρυναν το «πολιτιστικό έργο» της Γαλλίας. Από το 1880, τα εδαφικά κέρδη πολλαπλασιάστηκαν συνδυάζοντας στρατιωτικές κατακτήσεις και διπλωματία.[2]
Έτσι, αποικίσθηκε το μεγαλύτερο μέρος της Δυτικής και της Ισημερινής Αφρικής, τη Μαδαγασκάρη, την Ινδοκίνα, καθώς και πολλά νησιά της Ωκεανίας (Γαλλική Πολυνησία, Νέα Καληδονία, Νέες Εβρίδες).
Η μεγάλη εξάπλωση της αποικιακής Γαλλίας πραγματοποιήθηκε μεταξύ 1876 και 1914, περίοδο κατά την οποία η συνολική έκταση των γαλλικών αποικιών ανήλθε από 1.000.000 τχ2 στα 10.600.000 τχ2.
Το 1881 η Τυνησία έγινε γαλλικό προτεκτοράτο. Η επέκταση πραγματοποιείται επίσης σε περιοχές της Υποσαχάριας Αφρικής από τη Σενεγάλη και το Κονγκό. Από την άλλη πλευρά, η Αίγυπτος πέρασε στην κυριότητα των Βρετανών παρά τη γαλλική επιρροή λόγω της δημιουργίας της διώρυγας του Σουέζ. Το 1896 κατελήφθη η Μαδαγασκάρη.[3]Το 1910 κατάφεραν να ενοποιήσουν το σύνολο των αφρικανικών κατακτήσεων με τη δημιουργία της Γαλλικής Ισημερινής Αφρικής. Το 1914 η Γαλλία κατείχε το 36% της έκτασης της Αφρικής και ήταν η μεγαλύτερη αποικιοκρατική δύναμη στην ήπειρο.
Το 1884 το Τονκίνο και το Ανάμ έγιναν γαλλικά προτεκτοράτα. Η Γαλλική Ινδοκίνα δημιουργήθηκε το 1887 και συμπεριλάμβανε όλες τις κτήσεις της Γαλλίας στη Νοτιοανατολική Ασία (το Λάος συμπεριελήφθη το 1893).
To 1912 στο Μαρόκο εγκαθιδρύεται προτεκτοράτο, γεγονός που προκάλεσε τις ταραχές στη Φεζ.
Η δεύτερη αποικιακή αυτοκρατορία έφτασε στο αποκορύφωμά της μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν η Γαλλία έλαβε με το σύστημα των εντολών της Κοινωνίας των Εθνών το μεγαλύτερο μέρος του Καμερούν και το Τόγκο και εντολή για τη Συρία και τον Λίβανο.
Ο ανταγωνισμός των ευρωπαϊκών αποικιοκρατικών δυνάμεων για την κατάκτηση των αχανών εκτάσεων της Αφρικής, οδήγησε το 1884 στη διάσκεψη του Βερολίνου που οργάνωσε τον διαμοιρασμό της Αφρικής μεταξύ των ευρωπαϊκών δυνάμεων, διευθετώντας τη Διαμάχη για την Αφρική. Παρά τον διαμοιρασμό, οι αποικιακοί στόχοι της Γαλλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου στην αφρικανική ήπειρο οδήγησαν σε συγκρούσεις με αποκορύφωμα το επεισόδιο της Φασόντα (1898), μετά το οποίο η Γαλλία δεν μπόρεσε να δημιουργήσει μια ζώνη συνεχόμενης επιρροής από δυτικά προς ανατολικά (από το Κογκό έως το Τζιμπουτί).[4]
Μετά το 1870, οι παλαιές αποικίες (αποικίες από τον πρώτο γαλλικό αποικιακό χώρο) απέκτησαν το δικαίωμα να στέλνουν βουλευτές στη Γαλλία και ευνοήθηκαν έναντι των νέων αποικιών, οι δε υπήκοοι τους αναγνωρίστηκαν ως Γάλλοι πολίτες.[5]
Οι αποικίες κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου Επεξεργασία
Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, μεταξύ του καλοκαιριού του 1940 και των μέσων του 1943, σχεδόν όλες οι γαλλικές αποικίες εντάχθηκαν στις δυνάμεις της Γαλλικής αντίστασης και στις Ελεύθερες Γαλλικές Δυνάμεις και πολέμησαν στο πλευρό της Γαλλίας.
Το 1944, το δικαίωμα της γαλλικής υπηκοότητας επεκτάθηκε σε όλους τους κατοίκους της αυτοκρατορίας και αναγνωρίστηκαν ως Γάλλοι πολίτες μετά τη Διάσκεψη της Μπραζαβίλ, το προκαταρκτικό έργο της οποίας πραγματοποιήθηκε από τον κυβερνήτη της Γαλλικής Ισημερινής Αφρικής (AEF) Φελίξ Ουμπουέ.
Από το 1945 έως σήμερα: Αποαποικιοποίηση Επεξεργασία
Με το τέλος του Β' Παγκοσμίου πολέμου, τα εθνικά απελευθερωτικά κινήματα που απαιτούσαν την αυτοδιάθεση των λαών των αποικιών αυξήθηκαν.
Με το Σύνταγμα του 1946 δημιουργήθηκε η Γαλλική Ένωση (1946-1958), η οποία αντικατέστησε ονομαστικά την αποικιακή αυτοκρατορία αλλά ο πλήρης έλεγχος παρέμεινε στους αξιωματούχους στο Παρίσι. Με το νόμο της 19ης Μαρτίου 1946, τα εδάφη των αποικιών που παρέμειναν γαλλικά αποτελούν την υπερπόντια Γαλλία. Οι παλιές αποικίες της Αμερικής παραμένουν υπό γαλλική κυριαρχία με το καθεστώς των Υπερπόντιων νομών και περιοχών.[6]
Το τέλος της Γαλλικής Ινδοκίνας και η ανεξαρτησία του βασιλείου της Καμπότζης, του βασιλείου του Λάος και του Βιετνάμ (τότε χωρίστηκε μεταξύ του κράτους του Βιετνάμ στο νότο και της Λαϊκής Δημοκρατίας του Βιετνάμ στο βορρά), επικυρώθηκε από τις συμφωνίες της Γενεύης στις 21 Ιουλίου 1954, που ολοκλήρωσε τον πόλεμο της Ινδοκίνας, σηματοδοτώντας την αρχή του αποαποικισμού.
Στο Μαγκρέμπ, η αποαποικιοποίηση σηματοδοτείται από τον πόλεμο της Αλγερίας που θα οδηγήσει στην ανεξαρτησία της χώρας το 1962. Η Γαλλία είχε παραχωρήσει την ανεξαρτησία στο Μαρόκο στις 2 Μαρτίου 1956 και στην Τυνησία στις 2 Μαρτίου 1956 μετά από ταραχές υπέρ της ανεξαρτησίας. Η Γουινέα απέκτησε ανεξαρτησία το 1958 και η Σενεγάλη το 1960.[7]
Ως το 1962, όλες οι χώρες της Αφρικής έγιναν ανεξάρτητες αλλά διατήρησαν στενούς δεσμούς με τη Γαλλία σε στρατιωτικό, οικονομικό και πολιτιστικό επίπεδο, συμπεριλαμβανομένων πολιτικών και στρατιωτικών παρεμβάσεων από τη Γαλλία για τη διατήρηση ή τη θέση ηγετών σε αυτές τις χώρες, ευνοώντας τα συμφέροντά τους: είναι η δράση Françafrique.[8]
Σήμερα, τα κατάλοιπα αυτής της τεράστιας αποικιακής αυτοκρατορίας αποτελούν την υπερπόντια Γαλλία, μια δωδεκάδα νησιωτικών περιοχών στον Ατλαντικό, τις Αντίλλες, τον Ινδικό Ωκεανό, τον Νότιο Ειρηνικό, στην Ανταρκτική, καθώς και τη Γουιάνα στη βόρεια ακτή της Νότιας Αμερικής, με συνολική έκταση 119.394 χμ2, μόλις το 1% της έκτασης της αποικιακής αυτοκρατορίας στο αποκορύφωμά τους μεταξύ των δύο παγκόσμιων πολέμων. Αυτοί οι υπερπόντιοι νομοί και περιοχές παρά τη μικρή τους επιφάνεια, επιτρέπουν ωστόσο στη Γαλλία να κατέχει τη μεγαλύτερη Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ . «junior.universalis.fr/encyclopedie/second-empire-colonial-francais/».
- ↑ . «journals.openedition.org/https://journals».
- ↑ . «herodote.net/1er_octobre_18Madagascar sous protectorat français».
- ↑ . «67400.free.fr/monsiteweb/Second empire colonial français».
- ↑ . «lelivrescolaire.fr/Les conquêtes coloniales (1870‑1914)».
- ↑ . «universalis.fr/encyclopedie/union-francaise/».
- ↑ . «larousse.fr/encyclopedie/autre-region/Second empire colonial français».
- ↑ . «insamer.com/en/la-francafrique-the-special-relationship-between-france-and-its-former-colonies-in-africa». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Μαρτίου 2021. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2021.