Νέα Καληδονία

συλλογικότητα της Γαλλίας στον Ειρηνικό ωκεανό

Συντεταγμένες: 21°15′S 165°18′E / 21.25°S 165.30°E / -21.25; 165.30

Η Νέα Καληδονία (γαλλικά: Nouvelle-Calédonie) είναι μια συλλογικότητα (sui generis collectivity) και υπερπόντια κτήση της Γαλλίας στον Ειρηνικό ωκεανό, με έκταση 18.575 τετραγωνικά χιλιόμετρα και πληθυσμό 268.510[1] κατοίκους, σύμφωνα με επίσημη εκτίμηση για το 2023. Πρωτεύουσα της είναι η Νουμέα. Το αρχιπέλαγος, τμήμα της Μελανησίας, περιλαμβάνει το κύριο νησί Γκραντ Τερ, τις Νήσους Λουαγιοτέ, τα νησιά Τσέστερφιλντ, το αρχιπέλαγος Μπέλεπ και το Νησί των Πεύκων (Isle of Pines) καθώς και λίγες απομακρυσμένες νησίδες.[4] Τα νησιά του Τσέστερφιλντ βρίσκονται στη Θάλασσα των Κοραλλιών. Οι ντόπιοι αναφέρονται στη Γκραντ Τερ ως «Le Caillou» (δηλ. «Το Βότσαλο»).[5] Με δημοψήφισμα το οποίο διεξήχθη το Νοέμβριο του 2018, η Νέα Καληδονία αποφάσισε για το πολιτικό της καθεστώς να παραμείνει μέρος της Γαλλικής Δημοκρατίας και όχι να γίνει ανεξάρτητο κράτος.[6] Σε νέα δημοψηφίσματα τον Οκτώβριο του 2020 και τον Δεκέμβριο του 2021 το αποτέλεσμα ήταν πάλι το ίδιο.

Νέα Καληδονία
Nouvelle-Calédonie

Σημαία

Εθνόσημο
Τοποθεσία της χώρας στον κόσμο
και μεγαλύτερη πόληΝουμέα
22°16′S 166°27′E / 22.267°S 166.450°E / -22.267; 166.450 (Νουμέα)
Γαλλικά
Κυρίαρχο κράτος
Γαλλία
Κοινοβουλευτική Δημοκρατία
Ειδικό καθεστώς της Γαλλίας
Εμανουέλ Μακρόν
Λουί Λε Φραν
Λουί Μαπού
Συλλογικότητα (sui generis collectivity)
Ισχύον Σύνταγμα

Από το 1853
4 Οκτωβρίου 1958 (Γαλλικό Σύνταγμα)
 • Σύνολο
Ακτογραμμή

18.575 km2 (155η)
2.254 km
Πληθυσμός
 • Εκτίμηση 2023 
 • Απογραφή 2019 
 • Πυκνότητα 

268.510[1] (187η) 
271.407[2]  
14,5 κατ./km2 (215η) 
ΑΕΠ (ονομαστικό)
 • Ολικό  (2007)
 • Κατά κεφαλή 

8,82 δις $[3]  
36.376 $ [3]  
ΝόμισμαΦράγκο CFP (XPF)
 • Θερινή ώρα(UTC +11)
(UTC δεν τηρείται)
Internet TLD.nc
Κωδικός κλήσης+687
Η «Μασσαλιώτιδα» είναι ο επίσημος εθνικός ύμνος. Το 2008 καθιερώθηκε ένας τοπικός ύμνος Soyons unis, devenons frères'

Ιστορία Επεξεργασία

 
Δύο πολεμιστές της φυλής των Κανάκ
 
Ο φύλαρχος «Βασιλιάς Ζακ» και η βασίλισσά του

Τα πρώτα ίχνη ανθρώπινης παρουσίας στη Νέα Καληδονία χρονολογούνται από την περίοδο Λαπίτα (1600 π.Χ. έως το 500 π.Χ.).[7] Οι Λαπίτα ήταν έμπειροι ναυτικοί και γεωργοί με επιρροή σε μια μεγάλη περιοχή του Ειρηνικού.[8] Ο Βρετανός εξερευνητής Τζέιμς Κουκ ήταν ο πρώτος Ευρωπαίος που είδε τη Νέα Καληδονία, στις 4 Σεπτεμβρίου του 1774, κατά τη διάρκεια του δεύτερου ταξιδιού του.[9] Ονόμασε το νησί «Νέα Καληδονία», καθώς το βορειοανατολικό τμήμα του θύμισε τη Σκωτία.[9] Τη δυτική ακτή της Γκραντ Τερ πλησίασε ο Ζαν-Φρανσουά ντε Γκαλώπ, κόμης του Λαπερούζ το 1788, λίγο πριν την εξαφάνισή του ενώ τα Νησιά Λόγιαλτι τα επισκέφθηκαν για πρώτη φορά μεταξύ του 1793 και του 1796 και το Μαρέ, Λίφου, Τίγκα και Ουβέα χαρτογραφήθηκαν από τον Ουίλιαμ Ρέιβεν.[10] Αμερικανικό φαλαινοθηρικό είδε το νησί που ονομαζόταν τότε Μπριτάνια και σήμερα είναι γνωστό ως Μαρέ (Νήσοι Λουαγιοτέ) τον Νοέμβριο του 1793.[11] Από το 1796 έως το 1840 καταγράφηκαν μόνο λίγες σποραδικές επαφές με το αρχιπέλαγος. Περίπου πενήντα Αμερικανοί φαλαινοθήρες (που αναγνωρίστηκαν από τον Ρόμπερτ Λάνγκσομ από τα ημερολόγια τους) έχουν καταγραφεί στην περιοχή (Γκραν Τερ, Λόγιαλτι, Ουαλπόλε and Χάντερ) μεταξύ 1793 και 1887.[11] Οι επαφές έγιναν συχνότερες μετά το 1840, λόγω του ενδιαφέροντος για το σανταλόξυλο.[7]

Καθώς το εμπόριο του σανταλόξυλου άρχισε να φθίνει, αντικαταστάθηκε από μια νέα επιχείρηση, το «δουλεμπόριο μαύρων», ένας ευφημισμός του δουλεμπορίου Μελανησίων ή Νησιωτών του Δυτικού Ειρηνικού από τη Νέα Καληδονία, τα νησιά Λόγιαλτι, τις Νέες Εβρίδες, τη Νέα Γουινέα και τα νησιά Σολομώντα σε μισθωμένη ή αναγκαστική εργασία στις φυτείες ζαχαροκάλαμου στα Φίτζι και το Κουίνσλαντ με διάφορες δόλιες μεθόδους.[12] Το δουλεμπόριο μαύρων ασκούσαν κυρίως Γάλλοι και Βρετανο-Αυστραλοί έμποροι, αλλά στην περίπτωση της Νέας Καληδονίας, το εμπόριο κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα περιελάμβανε και τη μετεγκατάσταση παιδιών από τα νησιά Λόγιαλτι στο Γκραν Τερ για εργασία σε φυτείες. Το δουλεμπόριο στη Νέα Καληδονία περιελάμβανε κυρίως την αρπαγή μελανησίων από τις Νέες Εβρίδες (σημερινό Βανουάτου) στο Γκραν Τερ για εργασία σε φυτείες, ορυχεία, καθώς και φρουροί σε καταδίκους και σε ορισμένα δημόσια έργα. Στη μελέτη του η ιστορικός Ντόροθι Σάινμπεργκ, The People Trade, συζητά αυτή τη «μετανάστευση». Στα πρώτα χρόνια του εμπορίου, ο εξαναγκασμός χρησιμοποιήθηκε για να δελεάσει τους Μελανήσιους νησιώτες να ανέβουν πάνω στα πλοία.

Οι πρώτοι ιεραπόστολοι από την Ιεραποστολική Εταιρεία του Λονδίνου και τους Μαριστές Αδελφούς έφτασαν στη δεκαετία του 1840.[13] Το 1849, το πλήρωμα του αμερικανικού πλοίου Cutter σκοτώθηκε και φαγώθηκε από τη φυλή Πουμά.[14] Ο κανιβαλισμός ήταν ευρέως διαδεδομένος σε όλη τη Νέα Καληδονία.[15]

Γαλλικό εξαρτώμενο έδαφος Επεξεργασία

Στις 24 Σεπτεμβρίου του 1853, με εντολή του Ναπολέοντα Γ΄, ο ναύαρχος Φεβριέρ Ντεπουάν κατέλαβε επίσημα τη Νέα Καληδονία και το Πορ ντε Φρανς (Νουμέα) ιδρύθηκε στις 25 Ιουνίου του 1854.[9] Λίγες δεκάδες ελεύθεροι άποικοι εγκαταστάθηκαν στη δυτική ακτή τα επόμενα χρόνια.[9] Η Νέα Καληδονία έγινε ποινική αποικία και από τη δεκαετία του 1860 μέχρι το 1897, 22.000 εγκληματίες και πολιτικοί κρατούμενοι στάλθηκαν στη Νέα Καληδονία. Το Γενικό Δελτίο της Γενικής Διεύθυνσης των Φυλακών για το 1888 δείχνει ότι 10.428 καταδικασθέντες, συμπεριλαμβανομένων των 2.329 απελευθερωμένων, βρίσκονταν στο νησί από την 1η Μαΐου του 1888, μακράν ο μεγαλύτερος αριθμός κρατουμένων που κρατούνται σε υπερπόντια φυλακή.[16] Μεταξύ των καταδικασθέντων υπήρξαν πολλοί Κομουνιστές, ο οποίοι συνελήφθησαν μετά την αποτυχημένη Παρισινή Κομμούνα, μεταξύ των οποίων και ο Ανρί ντε Ροσφόρ και η Λουίζ Μισέλ.[17] Μεταξύ του 1873 και του 1876, 4.200 πολιτικοί κρατούμενοι «μεταφέρθηκαν» στη Νέα Καληδονία.[9] Μόνο 40 από αυτούς εγκαταστάθηκαν στην αποικία. Οι υπόλοιποι επέστρεψαν στη Γαλλία μετά τη χορήγηση αμνηστίας το 1879 και το 1880.[9]

Το 1864, ανακαλύφθηκε νικέλιο στις όχθες του ποταμού Diahot. Με την ίδρυση της Société Le Nickel το 1876, άρχισε η εξόρυξη.[18] Οι Γάλλοι εισήγαγαν εργάτες για να εργάζονται στα ορυχεία από τα γειτονικά νησιά και τις Νέες Εβρίδες, και αργότερα από την Ιαπωνία, τις Ολλανδικές Ανατολικές Ινδίες και τη Γαλλική Ινδοκίνα.[17] Η γαλλική κυβέρνηση επιχείρησε επίσης να ενθαρρύνει την ευρωπαϊκή μετανάστευση, χωρίς μεγάλη επιτυχία.[17]

Ο γηγενής πληθυσμός Κανάκ εξαιρέθηκε από τη γαλλική οικονομία και από τις εργασίες εξόρυξης.[17] Αυτό προκάλεσε μια βίαιη αντίδραση το 1878, καθώς ο ανώτατος αρχηγός Atal της La Foa κατόρθωσε να ενώσει πολλές από τις κεντρικές φυλές και ξεκίνησε έναν ανταρτοπόλεμο που κόστισε τις ζωές 200 ​​Γάλλων και 1.000 Κανάκ. Ένας δεύτερος ανταρτοπόλεμος έλαβε χώρα το 1917, με καθολικούς ιεραποστόλους όπως ο Maurice Leenhardt να λειτουργούν ως μάρτυρες των γεγονότων αυτού του πολέμου. Ο Leenhardt έδωσε πολλά εθνογραφικά στοιχεία για τους Κανάκ της Νέας Καληδονίας. Ο Noel of Tiamou ήταν ο αρχηγός της εξέγερσης του 1917, η οποία δημιούργησε ένα αριθμό ορφανών, ένας από τους οποίους μεταφέρθηκε στη φροντίδα του προτεσταντικού ιεραποστόλου Alphonse Rouel-Wenceslas Thi, ο οποίος θα γίνει ο πατέρας του Jean-Marie Tjibaou.

Οι Ευρωπαίοι έφεραν νέες ασθένειες όπως η ευλογιά και η ιλαρά, εξαιτίας των οποίων πολλοί ντόπιοι έχασαν τη ζωή τους.[14] Ο πληθυσμός των Κανάκ μειώθηκε από περίπου 60.000 το 1878 σε 27.100 το 1921 και οι αριθμοί τους δεν αυξήθηκαν και πάλι μέχρι τη δεκαετία του 1930.[18]

Τον Ιούνιο του 1940, μετά την πτώση της Γαλλίας, το Γενκό συμβούλιο της Νέας Καληδονίας ψήφισε ομόφωνα να στηρίξει την ελεύθερη γαλλική κυβέρνηση και τον Σεπτέμβριο ο κυβερνήτης αναγκάστηκε να φύγει για την Ινδοκίνα.[18] Τον Μάρτιο του 1942, με τη βοήθεια της Αυστραλίας,[19] το έδαφος έγινε σημαντική βάση των συμμάχων[18] και η Νουμέα έγινε η έδρα του Πολεμικού Ναυτικού και του Στρατού των Ηνωμένων Πολιτειών στο Νότιο Ειρηνικό ωκεανό.[20] Η Νουμέα ήταν η βάση του στρατού που πολέμησε στη Ναυμαχία της Θάλασσας των Κοραλλίων τον Μάιο του 1942.[18] Τα αμερικανικά στρατεύματα αριθμούσαν 50.000 στρατιώτες, το ισοδύναμο του σύγχρονου πληθυσμού.[9]

Γαλλικό υπερπόντιο έδαφος Επεξεργασία

Το 1946, η Νέα Καληδονία έγινε υπερπόντιο έδαφος.[9] Μέχρι το 1953, η γαλλική ιθαγένεια χορηγήθηκε σε όλους τους κατοίκους της Νέας Καληδονίας, ανεξάρτητα από την εθνότητα.[21]

Οι ευρωπαϊκοί και πολυνησιακοί πληθυσμοί αυξήθηκαν σταδιακά με τα χρόνια και ειδικά κατά την άνθηση του εμπορίου του νικελίου το 1969-1972, και οι Μελανήσιοι έγιναν μειονότητα, αν και ήταν ακόμα η μεγαλύτερη εθνική ομάδα.[21]

Μεταξύ του 1976 και του 1988, έλαβαν χώρα διάφορες συγκρούσεις μεταξύ της γαλλικής κυβέρνησης και του κινήματος ανεξαρτησίας των Κανάκ με περιόδους σοβαρής βίας και ταραχών,[9] που κορυφώθηκαν το 1988 με την αιματηρή ομηρία στην Ουβέα. Το 1983, το έδαφος απέκτησε καθεστώς «διευρυμένης αυτονομίας», ενώ πρατάθηκε μια πενταετής μεταβατική περίοδος και ένα δημοψήφισμα το 1989. Τον Μάρτιο του 1984, η αντίσταση των Κανάκ, το Front Indépendantiste, κατάσχεσε αγροκτήματα και το Front de Libératíon Kanak Socialiste (FLNKS) σχημάτισε μια προσωρινή κυβέρνηση. Τον Ιανουάριο του 1985, η γαλλική σοσιαλιστική κυβέρνηση προσέφερε κυριαρχία στους Κανάκ και νομική προστασία στους ευρωπαίους εποίκους. Το σχέδιο αυτό απέτυχε καθώς η βία κλιμακώθηκε. Η κυβέρνηση κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, ωστόσο διεξήχθησαν περιφερειακές εκλογές και η FLNKS κέρδισε τον έλεγχο των τριών από τις τέσσερις επαρχίες. Η κυβέρνηση του Συντηρητικού Κόμματος που εκλέχτηκε στη Γαλλία το Μάρτιο του 1986 άρχισε να παίρνει πίσω τις ρυθμίσεις που θεσπίστηκαν από τους Σοσιαλιστές, κάνοντας ανακατανομή των εδαφών χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι γηγενείς απαιτήσεις των εδαφών, με αποτέλεσμα τα περισσότερα από τα δύο τρίτα να πάνε στους Ευρωπαίους και λιγότερο από το ένα τρίτο στους Κανάκ. Μέχρι το τέλος του 1987, οδοφράγματα, μάχες με όπλα και καταστροφή περιουσιών κορυφώθηκαν με μια δραματική ομηρία την παραμονή των προεδρικών εκλογών στη Γαλλία. Οι μαχητές υπέρ της ανεξαρτησίας στην Ουβέα σκότωσαν τέσσερις χωροφύλακες και πήραν 27 όμηρους. Η στρατιωτική αντίδραση είχε ως αποτέλεσμα δεκαεννέα θανάτους Κανάκ και άλλους τρεις θανάτους υπό κράτηση.[22]

Οι συμφωνίες της Ματινιόν, που υπεγράφησαν στις 26 Ιουνίου του 1988, εξασφάλισαν μια δεκαετία σταθερότητας. Η συμφωνία της Νουμέα, η οποία υπογράφηκε στις 5 Μαΐου του 1998, έθεσε τις βάσεις για μια μετάβαση 20 ετών που θα μεταφέρει σταδιακά τις αρμοδιότητες στην τοπική κυβέρνηση.[9]

Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα που έθεσε η συμφωνία της Νουμέα, ένα δημοψήφισμα πρέπει να λάβει χώρα μέχρι τα τέλη του 2018, οι λεπτομέρειες για το δημοψήφισμα για την πλήρη ανεξαρτησία από τη Γαλλία πάρθηκαν σε συνεδρίαση υπό την προεδρία του Γάλλου πρωθυπουργού Εντουάρ Φιλίπ στις 2 Νοεμβρίου του 2017 και το δημοψήφισμα ορίστηκε να διεξαχθεί μέχρι τον Νοέμβριο του 2018. Η επιλεξιμότητα των ψηφοφόρων είχε αποτελέσει αντικείμενο μακράς διένεξης, αλλά οι λεπτομέρειες έχουν επιλυθεί από τότε.[23] Η Νέα Καληδονία, με δημοψήφισμα το οποίο διεξήχθη τον Νοέμβριο του 2018, αποφάσισε για το πολιτικό της καθεστώς να παραμείνει εντός της Γαλλικής Δημοκρατίας και όχι να γίνει ανεξάρτητο κράτος.[24]

Σε ένα ακόμα δημοψήφισμα, τον Οκτώβριο του 2020, οι ψηφοφόροι της Νέας Καληδονίας απέρριψαν ξανά την πρόταση για ανεξαρτησία, με ποσοστό 53,26% να τάσσονται υπέρ της παραμονής στη Γαλλία.[25]

Αρνητικά (96,5% κατά της ανεξαρτησίας) ψήφισαν οι πολίτες και στο τρίτο και τελευταίο δημοψήφισμα, που διενεργήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2021.

Γεωγραφία Επεξεργασία

 
Δορυφορική εικόνα της Νέας Καληδονίας

Η ηπειρωτική χώρα χωρίζεται κατά μήκος από μια κεντρική οροσειρά της οποίας η υψηλότερες κορυφές είναι το Mont Panié (1.629 μέτρα) στο βορρά και το Mont Humboldt (1.618 μ.) στα νοτιοανατολικά.[26] Η ανατολική ακτή καλύπτεται από πλούσια βλάστηση.[26] Η δυτική ακτή, με τις μεγάλες σαβάνες και πεδιάδες είναι πιο κατάλληλη για καλλιέργειες, είναι μια πιο ξηρή περιοχή. Πολλοί πλούσιοι σε μεταλλεύματα όγκοι συναντώνται κατά μήκος αυτής της ακτής.[26]

Ο Diahot είναι ο μεγαλύτερος ποταμός της Νέας Καληδονίας, και ρέει για περίπου 100 χιλιόμετρα.[27] Διαθέτει λεκάνη απορροής 620 τ.χλμ. και πλαταίνει βορειοδυτικά στο Baie d'Harcourt και κατευθύνεται προς το βόρειο σημείο του νησιού κατά μήκος της δυτικής πλαγιάς του Mount Panié.[27][28] Το μεγαλύτερο μέρος του νησιού καλύπτεται από καταπράσινα δάση, ενώ η σαβάνα κυριαρχεί στα χαμηλότερα υψόμετρα.[29] Η λιμνοθάλασσα της Νέας Καληδονίας, με συνολική έκταση 24.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, είναι μια από τις μεγαλύτερες λιμνοθάλασσες στον κόσμο. Περιβάλλεται από τον Κοραλλιογενή ύφαλο της Νέας Καληδονίας.[26]

Κλίμα Επεξεργασία

Το κλίμα είναι τροπικό, με ζεστή και υγρή περίοδο από τον Νοέμβριο έως τον Μάρτιο με θερμοκρασίες μεταξύ 27 ° C και 30 ° C [26] και μια ψυχρότερη ξηρή περίοδο από τον Ιούνιο μέχρι τον Αύγουστο με θερμοκρασίες μεταξύ 20 ° C και 23 ° C. [26] Το τροπικό κλίμα μετριάζεται έντονα από την ωκεάνια επιρροή και τους αληγείς ανέμους που εξασθενίζουν την υγρασία, που μπορεί να είναι κοντά στο 80%.[26] Η μέση ετήσια θερμοκρασία είναι 23 ° C, με ιστορική χαμηλή θερμοκρασία τους 2,3 ° C και ιστορική υψηλή τους 39,1 ° C.[9]

Τα αρχεία βροχοπτώσεων δείχνουν ότι η βροχόπτωση διαφέρει πολύ στο νησί. Τα 3000 χιλιοστόμετρα βροχής που καταγράφηκαν στο Galarino είναι τριπλάσια του μέσου όρου της δυτικής ακτής. Υπάρχουν επίσης ξηρές περίοδοι λόγω των επιπτώσεων του Ελ Νίνιο.[9] Από τον Δεκέμβριο μέχρι τον Απρίλιο, οι τροπικοί κυκλώνες και οι κυκλώνες μπορούν να οδηγήσουν σε ανέμους που υπερβαίνουν την ταχύτητα των 100 χιλιομέτρων την ώρα, με ριπές 250 χιλιομέτρων την ώρα και πολύ υψηλές βροχοπτώσεις. Ο τελευταίος κυκλώνας που έπληξε τη Νέα Καληδονία ήταν ο κυκλώνας Κουκ, τον Ιανουάριο του 2017.

Διακυβέρνηση Επεξεργασία

Ύπατος Αρμοστής είναι από τις 6 Φεβρουαρίου 2023 ο Λουί Λε Φραν. Αρχηγός κυβέρνησης από τις 22 Ιουλίου 2021 είναι ο πρόεδρος της Κυβέρνησης της Νέας Καληδονίας, Λουί Μαπού (εξελέγη με 6 ψήφους στις 8 Ιουλίου 2021[30]). Το κόμμα Καληδονία Μαζί αποσύρθηκε από τον συνασπισμό της κυβέρνησης στις 15 Δεκεμβρίου 2014, με αποτέλεσμα την κατάρρευσή του. Αντιπρόεδρος είναι από τις 22 Ιουλίου 2021 η Ιζαμπέλ Σαμορό. Πρόεδρος του Εδαφικού Κογκρέσου (πρώην Εδαφική Συνέλευση) είναι από τις 24 Μαΐου 2019 ο Ρος Ουαμιτάν. Δικαίωμα ψήφου στις εκλογές έχουν όσες και όσοι είναι ηλικίας 18 ετών και άνω.[31]

Εκλογές Επεξεργασία

 
Η προ-επαναστατική σημαία της Νέας Καληδονίας

Δημογραφία Επεξεργασία

 
Γυναίκες της φυλής των Κανάκ
Πληθυσμός
Έτος Πληθ.   ±%  
1956 68.480 —    
1963 86.519 +26.3%
1969 100.579 +16.3%
1976 133.233 +32.5%
1983 145.368 +9.1%
1989 164.173 +12.9%
1996 196.836 +19.9%
2009 245.580 +24.8%
2014 268.767 +9.4%
2019 271.407 +1.0%

Κατά την τελευταία απογραφή του 2019, η Νέα Καληδονία είχε πληθυσμό 271.407 κατοίκων.[2] Από αυτούς, 18.353 ζουν στην επαρχία των Νήσων Λουαγιοτέ, 49.910 στη Βόρεια επαρχία και 203.144 στη Νότια επαρχία.[2] Η αύξηση του πληθυσμού επιβραδύνθηκε από τη δεκαετία του 1990, αλλά παραμένει ισχυρή με ετήσια αύξηση 1,7% μεταξύ 1996 και 2009.[32]

Η φυσική αύξηση είναι υπεύθυνη για το 85% της αύξησης του πληθυσμού, ενώ το υπόλοιπο 15% οφείλεται στη μετανάστευση.[32] Η πληθυσμιακή ανάπτυξη είναι ισχυρή στη Νότια επαρχία (2,3% ετησίως μεταξύ 1996 και 2009), μέτρια στη Βόρεια επαρχία (0,7%), αλλά αρνητική στα Νησιά Λόγιαλτι, που χάνουν τους κατοίκους (-1,3%).

Πάνω από το 40% του πληθυσμού είναι κάτω των 20,[33] αν και η αναλογία των ηλικιωμένων στο συνολικό πληθυσμό αυξάνεται.[32] Δύο κάτοικοι της Νέας Καληδονίας από τους τρεις ζουν στην ευρύτερη περιοχή της Νουμέα.[32] Τρεις στους τέσσερις γεννήθηκαν στη Νέα Καληδονία.[32] Το συνολικό ποσοστό γονιμότητας μειώθηκε από 3,2 παιδιά ανά γυναίκα το 1990 σε 2,2 το 2007.[32]

Εθνοτικές ομάδες Επεξεργασία

Κατά την απογραφή του 2014,[34] το 39,1% του πληθυσμού ανέφερε ότι ανήκε στην κοινότητα των Κανάκ (από 40,3% στην απογραφή του 2009 [35]), 27,2% στην ευρωπαϊκή κοινότητα (Caldoche και Zoreille) (από 29,2% στην απογραφή του 2009) και το 8,7% δήλωσε την κοινότητά του ως «Καληδονική» και άλλη (από 6,0% στην απογραφή του 2009). Οι περισσότεροι από τους ανθρώπους που αυτοπροσδιορίζονται ως «Καληδόνιοι» πιστεύεται ότι είναι φυλετικά Ευρωπαίοι.[36]

Οι άλλες κοινότητες που αναφέρθηκαν ήταν η κοινότητα από τα νησιά Ουαλίς και Φουτουνά (8,2% του συνολικού πληθυσμού, από 8,7% στην απογραφή του 2009), οι Ινδονήσιοι (3,4% του συνολικού πληθυσμού, από 1,6% στην απογραφή του 2009), οι Ταϊτινοί (2,1% του συνολικού πληθυσμού, από 2,0% στην απογραφή του 2009), η κοινότητα από τα νησιά Βανουάτου (1,0%, έναντι 0,9% στην απογραφή του 2009), οι Βιετναμέζοι (0,9%, από 1,0% στην απογραφή του 2009), και οι λοιποί Ασιάτες (ουσιαστικά εθνοτικά Κινέζοι) (0,4% του συνολικού πληθυσμού, από 0,8% στην απογραφή του 2009).

Τέλος, το 8,6% του πληθυσμού ανέφερε ότι ανήκε σε πολλαπλές κοινότητες (από 8,3% στην απογραφή του 2009) και 2,5% αρνήθηκε να αναφέρει οποιαδήποτε κοινότητα (από 1,2% στην απογραφή του 2009). Η ερώτηση σχετικά με την κοινοτική ένταξη, η οποία είχε απομείνει από την απογραφή του 2004, επαναφέρεται το 2009 με μια νέα διατύπωση, διαφορετική από την απογραφή του 1996, επιτρέποντας πολλαπλές επιλογές (μεικτή φυλή) και τη δυνατότητα να αποσαφηνιστεί η επιλογή «άλλοι».[37]

Οι Κανάκ, με Μελανησιακή καταγωγή, είναι ιθαγενείς στη Νέα Καληδονία.[38] Η κοινωνική τους οργάνωση βασίζεται παραδοσιακά σε φυλές, οι οποίες προσδιορίζονται είτε ως «φυλές της γης» είτε ως «φυλές της θάλασσας», ανάλογα με την αρχική τους θέση και την κατοχή των προγόνων τους.[38] Σύμφωνα με την απογραφή του 2009, οι Κανάκ αποτελούν το 94% του πληθυσμού της επαρχίας των Νήσων Λόγιαλτι, το 74% στη Βόρεια επαρχία και το 27% στη Νότια επαρχία.[38] Οι Κανάκ τείνουν να έχουν χαμηλότερη κοινωνικοοικονομική θέση από τους Ευρωπαίους και τους άλλους αποίκους.[38]

Οι Ευρωπαίοι εγκαταστάθηκαν για πρώτη φορά στη Νέα Καληδονία όταν η Γαλλία ίδρυσε μια ποινική αποικία στο αρχιπέλαγος.[38] Όταν οι κρατούμενοι είχαν εκτίσει τις ποινές τους, τους έδιναν γη για να εγκατασταθούν.[38] Σύμφωνα με την απογραφή του 2009, από τους 71.721 Ευρωπαίους στη Νέα Καληδονία, 32.354 είχαν γεννηθεί στη Νέα Καληδονία, 33.551 γεννήθηκαν σε άλλες περιοχές της Γαλλίας και 5.816 γεννήθηκαν στο εξωτερικό.[39] Οι Ευρωπαίοι χωρίζονται σε διάφορες ομάδες: οι Caldoches συνήθως ορίζονται ως εκείνοι που έχουν γεννηθεί στη Νέα Καληδονία και έχουν προγονικούς δεσμούς που τους συνδέουν με τους πρώτους Γάλλους εποίκους.[36] Συνήθως αυτοί έχουν εγκατασταθεί στις αγροτικές περιοχές της δυτικής ακτής του Γκραντ Τερ, όπου πολλοί εξακολουθούν να έχουν μεγάλες ιδιοκτησίες με βοοειδή.[36]

Διαχωρισμένοι από τους Caldoches είναι αυτοί που γεννήθηκαν στη Νέα Καληδονία από οικογένειες που είχαν εγκατασταθεί πιο πρόσφατα και ονομάζονται απλά Καληδόνιοι.[8] Οι Γάλλοι μετανάστες, από τη μητροπολιτική Γαλλία, που έρχονται στη Νέα Καληδονία ονομάζονται Métros ή Zoreilles, υποδεικνύοντας την προέλευσή τους από τη μητροπολιτική Γαλλία.[8] Υπάρχει επίσης μια κοινότητα περίπου 2.000 Πιε-νουάρ,[8] που προέρχονται από Ευρωπαίους αποίκους των πρώην αποικιών της Βόρειας Αφρικής,[40].

Το προσδόκιμο ζωής στο σύνολο του πληθυσμού ήταν σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2015 τα 77,5 χρόνια (73,49 χρόνια οι άνδρες και 81,71 οι γυναίκες).[31]

Γλώσσες Επεξεργασία

Η γαλλική γλώσσα άρχισε να εξαπλώνεται με την εγκαθίδρυση των γαλλικών αποικιών, ενώ τα γαλλικά μιλιούνται ακόμα και στα πιο απομονωμένα χωριά. Το επίπεδο ευχέρειας όμως ποικίλλει σημαντικά σε ολόκληρο τον πληθυσμό, κυρίως λόγω της απουσίας καθολικής πρόσβασης στη δημόσια εκπαίδευση πριν από το 1953, αλλά και λόγω της μετανάστευσης και της εθνοτικής ποικιλομορφίας.[41] Στην απογραφή του 2009, 97,3% των ατόμων ηλικίας 15 ετών και άνω ανέφεραν ότι μπορούσαν να μιλούν, να διαβάζουν και να γράφουν τα γαλλικά, ενώ μόνο το 1,1% ανέφεραν ότι δεν γνώριζαν τα γαλλικά.[42] Άλλες σημαντικές γλωσσικές κοινότητες μεταξύ των πληθυσμών των μεταναστών είναι η γλώσσα των νήσων Ουαλίς και Φουτουνά και η Ιαβαϊκή γλώσσα.

Οι 28 γλώσσες των Κανάκ που ομιλούνται στη Νέα Καληδονία ανήκουν στις Ωκεανικές γλώσσες της οικογένειας των Αυστρονησιακών γλωσσών.[43] Οι γλώσσες των Κανάκ διδάσκονται από το νηπιαγωγείο (τέσσερις γλώσσες διδάσκονται μέχρι το πτυχίο) και μια ακαδημία είναι υπεύθυνη για την προώθησή τους.[44] Οι πιο διαδεδομένες γηγενείς γλώσσες είναι τα Drehu (που μιλιούνται στο Λίφου), τα Nengone (μιλιούνται στο Μαρέ) και τα Paicî (βόρειο τμήμα του Γκραντ Τερ).[44] Άλλοι περιλαμβάνουν τα Iaai (μιλιούνται στην Ουβέα). Στην απογραφή του 2009, 35,8% των ατόμων ηλικίας 15 ετών και άνω ανέφεραν ότι μπορούσαν να μιλήσουν (αλλά όχι απαραίτητα να διαβάσουν ή να γράψουν) μία από τις αυτόχθονες μελανησιακές γλώσσες, ενώ το 58,7% ανέφερε ότι δεν γνώριζαν καμία από αυτές.

Θρησκεία Επεξεργασία

Η κυρίαρχη θρησκεία στη Νέα Καληδονία είναι ο Χριστιανισμός. Σχεδόν ο μισός πληθυσμός ανήκει στην Καθολική Εκκλησία, συμπεριλαμβανομένων των περισσότερων Ευρωπαίων, Βιετναμέζων και των μισών από τις μελανησιακές και πολυνησιακές μειονότητες.[21] Ο Ρωμαιοκαθολικισμός «εισήχθη» από Γάλλους αποίκους. Το νησί έχει επίσης πολυάριθμες προτεσταντικές εκκλησίες, εκ των οποίων η Ελεύθερη Ευαγγελική Εκκλησία και η Ευαγγελική Εκκλησία της Νέας Καληδονίας και των Νήσων Λουαγιοτέ έχουν το μεγαλύτερο αριθμό πιστών, με τους πιστούς να είναι αποκλειστικά Μελανησιακής καταγωγής.[21] Ο προτεσταντισμός άρχισε να εξαπλώνεται στα τέλη του 20ού αιώνα και συνεχίζει να εξαπλώνεται. Υπάρχουν επίσης πολλές άλλες χριστιανικές ομάδες αλλά και μικρός αριθμός Μουσουλμάνων.[21]

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. 1,0 1,1 «Bilan démographique 2022 : la Nouvelle-Calédonie perd 1 300 habitants». ISEE. Ανακτήθηκε στις 29 Σεπτεμβρίου 2023. 
  2. 2,0 2,1 2,2 «271 407 habitants en 2019». ISEE. Ανακτήθηκε στις 18 Μαΐου 2020. 
  3. 3,0 3,1 (Γαλλικά) Institut de la statistique et des études économiques de Nouvelle-Calédonie (ISEE). «Chiffres clés». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Ιουλίου 2013. Ανακτήθηκε στις 4 Νοεμβρίου 2008. 
  4. «Présentation – L'Outre-Mer». Outre-mer.gouv.fr. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2013. 
  5. David Stanley (1989). South Pacific Handbook. David Stanley. σελ. 549. ISBN 978-0-918373-29-8. 
  6. "New Caledonia votes against independence from France", Euronews, 4 Νοεμβρίου 2018
  7. 7,0 7,1 «Histoire / La Nouvelle-Calédonie». Nouvelle-caledonie.gouv.fr (στα Γαλλικά). 20 Νοεμβρίου 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Οκτωβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2013. 
  8. 8,0 8,1 8,2 8,3 Leanne Logan· Geert Cole (2001). New Caledonia. Lonely Planet. σελ. 13. ISBN 978-1-86450-202-2. 
  9. 9,00 9,01 9,02 9,03 9,04 9,05 9,06 9,07 9,08 9,09 9,10 9,11 «Rapport annuel 2010» (PDF). IEOM Nouvelle-Calédonie. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2013. 
  10. Quanchi, Max· Robson, John (2005). Historical Dictionary of the Discovery and Exploration of the Pacific Islands. Scarecrow Press. ISBN 9780810865280. 
  11. 11,0 11,1 «New Caledonia and International Seaport History. The Maritime Heritage Project». Maritimeheritage.org. Ανακτήθηκε στις 12 Νοεμβρίου 2017. 
  12. Frédéric Angleviel. «De Kanaka à Kanak: l'appropriation d'un terme générique au profit de la revendication identitaire» (PDF). Université de la Nouvelle-Calédonie. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2013. 
  13. «Charting the Pacific – Places». Abc.net.au. 13 Οκτωβρίου 1998. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2013. 
  14. 14,0 14,1 Leanne Logan· Geert Cole (2001). New Caledonia. Lonely Planet. σελ. 15. ISBN 978-1-86450-202-2. 
  15. Bruce M. Knauft (1999). From Primitive to Postcolonial in Melanesia and Anthropology. University of Michigan Press. σελ. 103. ISBN 978-0-472-06687-2. 
  16. As compared to 4,053 convicts, including 1,176 freed ones, in French Guiana at the same date. Bulletin de la Société générale des prisons, Paris, 1888, p. 980
  17. 17,0 17,1 17,2 17,3 Robert Aldrich· John Connell (2006). France's Overseas Frontier: Départements et territoires d'outre-mer. Cambridge University Press. σελ. 46. ISBN 978-0-521-03036-6. 
  18. 18,0 18,1 18,2 18,3 18,4 David Stanley (1989). South Pacific Handbook. David Stanley. σελίδες 549–. ISBN 978-0-918373-29-8. 
  19. «Hasluck: Clearing A Way To Total War» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 7 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 6 Αυγούστου 2009. 
  20. Gordon L. Rottman (2002). World War 2 Pacific Island Guide. Greenwood Publishing Group. σελ. 71. ISBN 978-0-313-31395-0. 
  21. 21,0 21,1 21,2 21,3 21,4 New Caledonia στην Encyclopædia Britannica
  22. «Land and Independence in New Caledonia» (στα αγγλικά). https://www.culturalsurvival.org/publications/cultural-survival-quarterly/land-and-independence-new-caledonia. Ανακτήθηκε στις 2017-11-12. 
  23. «Nouvelle-Calédonie : ce que contient l'« accord politique » sur le référendum d'autodétermination». Lemonde.fr. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2018. 
  24. "New Caledonia votes against independence from France", Euronews, 4 Νοεμβρίου 2018
  25. Νέα Καληδονία: «Όχι» στην ανεξαρτητοποίηση από τη Γαλλία Αρχειοθετήθηκε 2020-11-05 στο Wayback Machine., reader.gr, 4 Οκτωβρίου 2020.
  26. 26,0 26,1 26,2 26,3 26,4 26,5 26,6 «Données Géographiques». Nouvelle-caledonie.gouv.fr (στα Γαλλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Οκτωβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2013. 
  27. 27,0 27,1 Diahot River στην Encyclopædia Britannica
  28. «The impacts of opencast mining in New Caledonia». The United Nations University. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 9 Ιουνίου 2011. 
  29. Grandcolas, P; Murienne, J; Robillard, T; Desutter-Grandcolas, L; Jourdan, Η; Guilbert, E; Deharveng, L (2008). «New Caledonia: a very old Darwinian island?». Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences 363 (1508): 3309–3317. doi:10.1098/rstb.2008.0122. PMID 18765357. 
  30. http://www.rulers.org/2021-07.html
  31. 31,0 31,1 «CIA World Fact Book». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Δεκεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2007. 
  32. 32,0 32,1 32,2 32,3 32,4 32,5 «Recensement de la population en Nouvelle-Calédonie en 2009 – 50 000 habitants de plus en 13 ans» (στα Γαλλικά). Institut national de la statistique et des études économiques (INSEE.fr). Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2013. 
  33. «Présentation». Nouvelle-caledonie.gouv.fr (στα Γαλλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Οκτωβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2013. 
  34. ISEE. «Prov2 – Principales caractéristiques des individus, par province de résidence et genre» (XLS). Ανακτήθηκε στις 24 Αυγούστου 2015. 
  35. ISEE. «Communauté d'appartenance – INSEE – ISEE / Recensement de la population de 2009 en Nouvelle-Calédonie» (XLS). Ανακτήθηκε στις 24 Αυγούστου 2015. [νεκρός σύνδεσμος]
  36. 36,0 36,1 36,2 Leanne Logan· Geert Cole (2001). New Caledonia. Lonely Planet. σελ. 39. ISBN 978-1-86450-202-2. 
  37. «Recensement de la population 2009» (PDF). ISEE.nc. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2013. 
  38. 38,0 38,1 38,2 38,3 38,4 38,5 The situation of Kanak people in New Caledonia, France. – Country Reports – UNSR James Anaya, page 5
  39. DONNEES DE CADRAGE Αρχειοθετήθηκε 30 October 2012[Date mismatch] στο Wayback Machine.. isee.nc
  40. David A. Chappell (2005). «New Caledonia». The Contemporary Pacific 17 (2): 435–448. doi:10.1353/cp.2005.0043. http://muse.jhu.edu/login?uri=/journals/contemporary_pacific/v017/17.2chappell02.html. 
  41. «Situation linguistique en Nouvelle-Calédonie». Vice-Rectorat de Nouvelle-Calédonie. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Ιανουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2013. 
  42. Principales caractéristiques des individus de 15 ans et plus, par province de résidence et sexe Αρχειοθετήθηκε 30 October 2012[Date mismatch] στο Wayback Machine.. isee.nc. Retrieved on 2013-02-28.
  43. Académie des Langues Kanak – Langues Αρχειοθετήθηκε 2017-11-09 στο Wayback Machine.. alk.gouv.nc
  44. 44,0 44,1 «La Population De Nouvelle-Caledonie» (στα Γαλλικά). La maison de la Nouvelle-Calédonie. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Απριλίου 2009. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2013. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία