Βικιπαίδεια

Εδώ Λιλιπούπολη

ελληνική παιδική ραδιοφωνική εκπομπή
Η ουδέτερη οπτική γωνία αυτού του λήμματος αμφισβητείται. Πιθανότατα παρουσιάζει κάποια γεγονότα ή απόψεις μονομερώς ή με δυσανάλογη ισορροπία σε σχέση με την αντίστοιχη βαρύτητά τους. Παρακαλούμε δείτε τη σχετική συζήτηση στη σελίδα συζήτησης του λήμματος.

Το «Εδώ Λιλιπούπολη» ήταν μια παιδική ραδιοφωνική σειρά που ξεκίνησε την μετάδοση της στις 19 Δεκεμβρίου 1977 και το τελευταίο της επεισόδιο βγήκε στον αέρα στις 2 Μαΐου 1980.[1] Η σειρά ακουγόταν στο Τρίτο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, το οποίο ήταν την περίοδο εκείνη υπό τη διεύθυνση του Μάνου Χατζιδάκι. Η εκπομπή θεωρείται στις μέρες μας «θρυλική»[2], τόσο για την πρωτοτυπία και την ποιότητά της, όσο και για την διαχρονική επίδρασή της στη σύνθεση τραγουδιών για παιδιά.

Ο τίτλος αντλεί το όνομα από το κλασικό βιβλίο του Ιρλανδού συγγραφέα Τζόναθαν Σουίφτ με τίτλο Τα ταξίδια του Γκιούλιβερ, όπου οι Λιλιπούτιοι αναφέρονται ως μικρόσωμοι άνθρωποι.

Δημιουργία

Επεξεργασία

Το 1975 ο Μάνος Χατζιδάκις ανέλαβε τη διεύθυνση του Τρίτου Προγράμματος της Ελληνικής Ραδιοφωνίας. Ανάμεσα στα σχέδιά του ήταν η δημιουργία μιας παιδικής εκπομπής, τη δημιουργία της οποίας ανέθεσε στην Ρεγγίνα Καπετανάκη.[3] Η τελευταία, με τη βοήθεια της παιδοψυχολόγου Ελένης Βλάχου, κατασκεύασαν ένα αρχικό πλάνο του κόσμου της Λιλιπούπολης, τον οποίο οργάνωσαν και παρουσίασαν στον Χατζιδάκι.[3] Ο Χατζιδάκις ενθουσιάστηκε με την ιδέα [3] και έδωσε την άδεια και την προστασία του στη νέα σειρά. Η εκπομπή, η οποία ήταν καθημερινή αλλά με συχνές επαναλήψεις επεισοδίων, ήταν μουσικά επενδυμένη με τραγούδια ευρηματικότατων στίχων. Η Μαριανίνα Κριεζή ήταν η στιχουργός των τραγουδιών σε μουσικές που έγραφαν οι νέοι τότε συνθέτες Δημήτρης Μαραγκόπουλος, Λένα Πλάτωνος, Νίκος Κυπουργός και Νίκος Χριστοδούλου. Τα τραγούδησαν, μεταξύ άλλων, οι Σπύρος Σακκάς, Σαβίνα Γιαννάτου, Αντώνης Κοντογεωργίου, Μαριέλλη Σφακιανάκη, Νένα Βενετσάνου, η Λένα Πλάτωνος και ηθοποιοί. [4] Η αμερικάνικη εκπαιδευτική σειρά Sesame Street αποτέλεσε σημείο αναφοράς της Ρεγγίνας Καπετανάκη στην αρχική ιδέα για την εκπομπή.[1]

«Η Λιλιπούπολη ξεκίνησε σαν μια εκπομπή για να μαθαίνουν τα πολύ μικρά παιδιά τι είναι το κόκκινο χρώμα, τι το πράσινο, τι είναι το κοντά, τι το μακριά, το μικρό, το μεγάλο...», αναφέρει η Μαριανίνα Κριεζή [5]. Αρχικά η σειρά μπορούσε να χαρακτηριστεί σαν αποτυχία, καθώς το σοβαρό κοινό του Τρίτου Προγράμματος έκρινε αυστηρά την προσπάθεια αυτή[2] και η ακροαματικότητα ήταν χαμηλή. Η ίδια η δημιουργός της θεωρούσε πως έπρεπε να σταματήσει.[3] Η ιδέα αυτή έβρισκε αντίθετό τον ίδιο τον Χατζιδάκι, ο οποίος θεωρούσε τη σειρά αξιόλογη.[3] Το καλοκαίρι του 1978 εισχώρησε στην συγγραφική ομάδα της σειράς η Άννα Παναγιωτοπούλου, η οποία προσέφερε έναν στιβαρό θεατρικό λόγο στα κείμενα. Την περίοδο εκείνη η εκπομπή αρχίζει να ανεβαίνει σε ακροαματικότητα, ενώ το ακροατήριό της άρχισε να διευρύνεται σε διάφορες ηλικιακές κατηγορίες. Ταυτόχρονα ο χαρακτήρας της γινόταν περισσότερο πολιτικός. Η Μαριανίνα Κριεζή αναφέρει χαρακτηριστικά πως «...άρχισαν οι ήρωες να αποκτούν χαρακτήρα. Άρχισε να αλλάζει η θεματολογία. Η "Λιλιπούπολη" πήρε πολιτική διάσταση, συνέβαιναν γεγονότα, γίνονταν εκλογές όπως τις κάνουν οι μεγάλοι».[3]

Μικρά και μεγάλα παιδιά λάτρεψαν τον κόσμο της Λιλιπούπολης και τα καμώματα των κατοίκων της. Η Λιλιπούπολη ήταν μια "παιδική" (όχι όμως παιδιάστικη) εκπομπή, καμωμένη "για παιδιά και έξυπνους μεγάλους", η οποία λατρεύτηκε, αλλά και πολεμήθηκε από συντηρητικούς κύκλους, ίσως επειδή ασκούσε κριτική χωρίς διακρίσεις σε πρόσωπα και θεσμούς. Οι παραλληλισμοί των τόπων δεν είναι τυχαίοι: Ο Νίκος Δήμου σημείωνε στο περιοδικό Επίκαιρα το 1979 ότι «το βουνό Λιλιμπάγια θα μπορούσε να είναι ο Όλυμπος, ενώ το Πόρτο Λίλι θα μπορούσε να είναι ο Πειραιάς. ... Τα πρόσωπα έχουν, επίσης, εμφανείς συμβολισμούς: ο δήμαρχος Χαρχούδας είναι ο πονηρός πολιτικάντης που εξαπατά τους πολίτες του με δήθεν υπηρεσίες που "εξυπηρετούν" τον πολίτη (ενώ στην πραγματικότητα τον απομυζούν), φτιάχνει και ξαναφτιάχνει τη "λεωφόρο Γαλάζιας Πεταλούδας" (εμφανής παραλληλισμός της κατασκευής της Λεωφόρου Συγγρού εκείνη την εποχή)».[6]

Ανάμεσα στους ηθοποιούς που ακούγονταν στην σειρά ήταν οι Βασίλης Μπουγιουκλάκης (Χαρχούδας), Άννα Παναγιωτοπούλου (Χιονάτη), Σταμάτης Φασουλής (Μπιξ-Μπιξ), Μηνάς Χατζησάββας και Λευτέρης Βογιατζής (πρίγκιπας), Σαπφώ Νοταρά (μάγισσα Μπρουνχίλντα), Αλέκα Παΐζη (μητέρα του πρίγκιπα της Χιονάτης), Μίρκα Παπακωνσταντίνου (Μπομπίλα), Ράνια Οικονομίδου (Πιπινέζα), Πέπη Οικονομοπούλου και Λυδία Κονιόρδου (Όφη-Σόφη), Θόδωρος Μπογιατζής (Δυστροπόπιγγας), Νίκος Τσιλούνης (δημοσιογράφος Μπρίνης, δρ Δρακατώρ), Σταύρος Μερμήγκης, Λάμπρος Τσάγκας (παπαγάλος της Πιπινέζας, Γλυκόσαυρος) και Μίμης Χρυσομάλλης (ποιητής Κουκουτούζ).[7][8][9]

Πολιτική δυσαρέσκεια

Επεξεργασία

Σύμφωνα με τον Δημήτρη Μαραγκόπουλο, «...Η Λιλιπούπολη υπήρξε ένα πρόγραμμα τολμηρό και ανατρεπτικό για την εποχή του σε όλα τα επίπεδα, απ' το πολιτικό μέχρι το οικολογικό...».[10] Την περίοδο εκείνη, σύμφωνα με το σενάριο της σειράς, ο Δυστροπόπιγκας, ένας από τους ήρωες της σειράς, αποφάσισε να διεκδικήσει την εξουσία της Λιλιπούπολης από τον δήμαρχό της, Χαρχούδα. Η εξέλιξη αυτή προκάλεσε πολιτικά προβλήματα.[3] Ο Χαρχούδας συνδέθηκε με τη δεξιά Κυβέρνηση ενώ ο Δυστροπόπιγκας με την αριστερή αντιπολίτευση.[4] Τα κόμματα, κυρίως η τότε κυβέρνηση, και μία μερίδα του Τύπου άρχισαν να σχολιάζουν έντονα την σειρά, κατηγορώντας την ως κομμουνιστική προπαγάνδα.[11] Η αντίδραση από τον Αθανάσιο Τσαλδάρη ήταν έντονη, ενώ ο Ευάγγελος Αβέρωφ λέγεται ότι είχε δηλώσει σε κατ' ιδίαν συζητήσεις «Ακούμε τη "Λιλιπούπολη" και νομίζουμε ότι ακούμε Ράδιο Μόσχα!».[3] Η επερώτηση στη βουλή του Τσαλδάρη οδήγησε τον Κυρ στη δημιουργία της δικής του «Τσαλδαρούπολης».[4] Ο Νίκος Κυπουργός αναφέρει πως κανένας από τους συντελεστές «...δεν φανταζόταν ποτέ ότι η εκπομπή θα έβρισκε τόση απήχηση...»[4], ενώ ο Δημήτρης Μαραγκόπουλος προσθέτει πως: «...Αυτό που κυρίως ενόχλησε ήταν οι συχνές αναφορές στην επικαιρότητα. Μπορεί να μην κάναμε επιθεωρησιακή εκπομπή, ωστόσο οι διάλογοι που έθιγαν τις σχέσεις των παιδιών με τους γονείς ή με την κοινωνία θεωρήθηκαν ιδιαιτέρως τολμηροί...»[11] Ταυτόχρονα το μεγάλο κόστος παραγωγής της εκπομπής, η οποία απαιτούσε συνέχεια νέα τραγούδια και ζωντανές ηχογραφήσεις επιβάρυνε το κλίμα.[11] Αντίθετα με την όλη κατάσταση, ο Χατζιδάκις προστάτευε τόσο οικονομικά όσο και πολιτικά την εκπομπή.[11]

Σε κείμενό του είχε χαρακτηρίσει τη Λιλιπούπολη:

γέννημα μιας φιλελεύθερης και πειραματικής ραδιοφωνίας από τη μία, του Τρίτου Προγράμματος, και από την άλλη μιας ομάδας νέων ανθρώπων με πολύ ταλέντο που συγκεντρώθηκαν στο Τρίτο και δούλεψαν ελεύθερα, με κέφι, με αξιοπρέπεια και αυτοσεβασμό. Αυτό βέβαια δεν στάθηκε εμπόδιο στο να εξοργιστεί η αντιδραστική παραδημοσιογραφία του ελληνικού Τύπου που χαρακτήρισε τη "Λιλιπούπολη"... κομμουνιστική. Ίσως γιατί πρώτη φορά κάποιοι μιλούσαν στα παιδιά υπεύθυνα με καθαρή ποιητική γλώσσα. Θίγοντας (με τον τρόπο αυτόν) θέματα που βασανίζουν και πονάνε τον τόπο και όχι ως εκπαιδευτικοί ή γονείς ανόητοι που συμπεριφέρονται στα παιδιά λες και αποτείνονται σε υπανάπτυκτους και ατελείς οργανισμούς με θέματα ανώδυνα και γλώσσα απονεκρωμένη και συμβατική

Παλαιότερα κυκλοφορούσε η φήμη ότι από τις εκπομπές τριών χρόνων είχαν σωθεί μόνο 74.[12] Όπως τεκμηριώνει το βιβλίο του δημοσιογράφου Γιώργου Ι. Αλλαμανή «Στον καιρό της Λιλιπούπολης» (Εκδόσεις Τόπος, 2022) σήμερα διασώζονται 213 επεισόδια από τα περίπου 300-320 που μεταδόθηκαν. Τα σωζόμενα επεισόδια βρίσκονται στο Αρχείο-Μουσείο της ΕΡΤ.

Στα τέλη του 1980 η εταιρεία ΕΜΙΑΛ κυκλοφόρησε διπλό δίσκο βινυλίου μακράς διαρκείας (LP) με πέντε οργανικές συνθέσεις και 30 τραγούδια της εκπομπής, σε στίχους Μαριανίνας Κριεζή, μουσικές και ενορχηστρώσεις των τριών από τους τέσσερις συνθέτες και διεύθυνση ορχήστρας Μάνου Χατζιδάκι. Δεν περιλαμβάνει τραγούδια του Νίκου Χριστοδούλου ο οποίος για προσωπικούς λόγους αποφάσισε να μην συμμετέχει στον δίσκο. Ερμηνεύουν οι Σπύρος Σακκάς, Αντώνης Κοντογεωργίου, Σαβίνα Γιαννάτου, Λένα Πλάτωνος και Μαριέλλη Σφακιανάκη.

Την άνοιξη του 1981 η ΕΜΙΑΛ κυκλοφόρησε πέντε μονούς δίσκους LP οι οποίοι περιέχουν 17 επεισόδια της εκπομπής «Εδώ Λιλιπούπολη», όχι όπως είχαν μεταδοθεί από το Τρίτο Πρόγραμμα αλλά επανασκηνοθετημένα και επανηχογραφημένα ειδικά για τη δισκογραφία.

Πηγές

Επεξεργασία
  1. ↑ 1,0 1,1 Τρούσας, Φώντας (19 Ιουνίου 2022). «Γιώργος Ι. Αλλαμανής: Στον καιρό της Λιλιπούπολης». LiFO. Δύο Δέκα. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουνίου 2022. 
  2. ↑ 2,0 2,1 «Η «Λιλιπούπολη» είναι εδώ». Το Βήμα. 23 Ιουνίου 2002. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-04-30. https://web.archive.org/web/20120430011002/http://www.tovima.gr/default.asp/?pid=2. Ανακτήθηκε στις 2019-10-09. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 «Είκοσι χρόνια μετά ξανά μαζί;». Το Βήμα. 5 Αυγούστου 2001. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-04-30. https://web.archive.org/web/20120430011002/http://www.tovima.gr/default.asp/?pid=2. Ανακτήθηκε στις 2019-10-09. 
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 «Το μαγικό κουτί και οι ιστορίες του - «Εδώ Λιλιπούπολη»». To Bήμα. 7 Σεπτεμβρίου 1997. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-04-30. https://web.archive.org/web/20120430011002/http://www.tovima.gr/default.asp/?pid=2. Ανακτήθηκε στις 2019-10-09. 
  5. ↑ «Ηρώδειο: Εδώ Λιλιπούπολη...». Καθημερινή. 4 Αυγούστου 2002. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2011-07-26. https://web.archive.org/web/20110726232932/http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_2_04/09/2002_36462. Ανακτήθηκε στις 2010-01-01. 
  6. ↑ «Χάρης Σαρρής, In.gr». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Ιουλίου 2009. Ανακτήθηκε στις 1 Ιανουαρίου 2010. 
  7. ↑ «Η «Λιλιπούπολη» στο Μέγαρο». Το Βήμα. 21 Δεκεμβρίου 1997. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-04-30. https://web.archive.org/web/20120430011002/http://www.tovima.gr/default.asp/?pid=2. Ανακτήθηκε στις 2019-10-09. 
  8. ↑ Θέμελη, Άννα (Μάρτιος 2002). «Η ΦΑΝΤΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ Το τρίτο και το ...τέταρτο». ως3 Μηνιαίο Περιοδικό Πολιτισμού. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2009-10-28. https://web.archive.org/web/20091028204658/http://www.os3.gr/arhive_afieromata/gr_afieromata_manos_hatzidakis.html#anna. Ανακτήθηκε στις 2010-03-11. 
  9. ↑ http://hellanicus.lib.aegean.gr/bitstream/handle/11610/13724/file0.pdf
  10. ↑ «Εδώ (και πάλι) η Λιλιπούπολη!». Επτά, Ελευθεροτυπία. 19 Απριλίου 2009. http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=36072. 
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 ««Λιλιπούπολη» η κομμουνιστική». Ελευθεροτυπία. 01/09/2002. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2010-10-12. https://web.archive.org/web/20101012191305/http://archive.enet.gr/online/online_text/c=113,dt=01.09.2002,id=49966872. Ανακτήθηκε στις 2010-01-01. 
  12. ↑ «Εδώ Λιλιπούπολη!». Τα Νέα. 21 Οκτωβρίου 2002. http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&ct=4&artid=4253815. 

Βιβλιογραφία - αρθρογραφία

Επεξεργασία

Ελληνόγλωσση:

Ξενόγλωσση:

  • Aikaterini Giampoura, "Children's Songs as Sociopolitical Comment in the Greek Radio Show 'Edo Lilipoupoli'", Radio Art and Music: Culture, Aesthetics, Politics (eds. Jarmila Mildorf & Pim Verhust), LEXINGTON BOOKS 2020, chapter 14, pp. 235-253.
  • Aikaterini Giampoura, "The tsifteteli of irony and the dance of the ignorant Lilipuans: a cultural identity conflict in an ostensibly childish song", The European Journal of Humour Research 11 (1), 2023, pp. 79-94. https://europeanjournalofhumour.org/ejhr/article/view/725

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία
  1. ↑ «Στον καιρό της Λιλιπούπολης - Η βιογραφία μιας ραδιοφωνικής εκπομπής». Ανακτήθηκε στις 5 Απριλίου 2023. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Εδώ_Λιλιπούπολη&oldid=10801531"