Κόιντος Καικίλιος Μέτελλος Κρητικός

Ο Κόιντος Καικίλιος Μέτελλος Κρητικός, λατιν.: Quintus Caecilius Metellus Creticus, (π. 114 π.Χ. – τέλη δεκαετίας 50 π.Χ.) ήταν πολιτικά ενεργό μέλος της ανώτερης τάξης των Ρωμαίων. Ήταν πραίτορας το 74 π.Χ. και αρχιερέας (pontifex) από το 73 π.Χ. μέχρι το τέλος του. Ήταν ύπατος το 69 π.Χ. μαζί με τον Κόιντο Ορτένσιο Ορτάλο.

Κόιντος Καικίλιος Μέτελλος Κρητικός
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Quintus Caecilius Metellus Creticus (Λατινικά)
Θάνατος	55 π.Χ.
Χώρα πολιτογράφησης	Αρχαία Ρώμη
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	λατινική γλώσσα
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	Ρωμαίος πολιτικός Ρωμαίος στρατιωτικός
Οικογένεια
Τέκνα	Marcus Caecilius Metellus Καικιλία Μετέλλα
Γονείς	Γάιος Καικίλιος Μέτελλος Καπράριος
Αδέλφια	Marcus Caecilius Metellus Γάιος Καικίλιος Μέτελλος Λεύκιος Καικίλιος Μέτελλος (ύπατος το 68 π.Χ.) Καικιλία Μετέλλα (κόρη του Δαλματικού)
Οικογένεια	Caecilii Metelli
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	Ρωμαίος συγκλητικός (άγνωστη τιμή) Ύπατος στην αρχαία Ρώμη (69 π.Χ.)

Οικογένεια

Οι Καικίλιοι Mέτελλοι ήταν πολύ εξέχοντα και συντηρητικά μέλη της ρωμαϊκής αριστοκρατίας κατά τη Δημοκρατική περίοδο, αν και ήταν μέλη του πληβείου γένους των Καικιλίων. Η μεγαλύτερη επιρροή τους ήταν από τον 2ο αι. π.Χ. και μετά. Το όνομα Meέτελλος πιθανώς σημαίνει «μισθοφόρος». Ένα ρητό που αποδίδεται στον Nαίβιο έλεγε ότι «είναι η μοίρα για τους Mετέλλους να γίνουν ύπατοι στη Ρώμη», και φαίνεται να είναι αλήθεια: ο αδελφός, ο πατέρας, ο παππούς τού Κρητικού, τρεις θείοι, ο προπάππους και ο προπροπάππος του ήταν όλοι οι ύπατοι.

Ο Κόιντος Κ. Μ. Μακεδονικός ήταν παππούς τού Κρητικού. Ήταν πραίτορας το 148 π.Χ. και του ανατέθηκε η διοίκηση στη Μακεδονία το επόμενο έτος. Εκεί νίκησε τον Ανδρίσκο, έναν διεκδικητή τού θρόνου, για τον οποίο έλαβε θρίαμβο και το παρωνύμιο (agnomen) «Μακεδονικός». Διετέλεσε ύπατος το 143 π.Χ. και τιμητής (censor)lτο 131 π.Χ. Ο Μακεδονικός, ως συντηρητικός αριστοκράτης, αντιτάχθηκε στον Τιβέριο Σ. Γράκχο και στον Γάιο Σ. Γράκχο. Καθένας από τους τέσσερις γιους του έγινε ύπατος.

Ο πατέρας τού Κρητικού ήταν ο Γάιος Κ. Μ. Καπράριος, ο μικρότερος γιος τού Μακεδονικού. Το 133 π.Χ. υπηρέτησε υπό τον Σκιπίωνα Αιμιλιανό στη Νουμαντία. Ο Καπράριος ήταν πραίτορας το 117 π.Χ., ύπατος το 113 π.Χ. και πολέμησε ως ανθύπατος στη Θράκη το 112 π.Χ. Έλαβε θρίαμβο για τη νίκη του στη Θράκη το 111 π.Χ. Έγινε τιμητής το 102 π.Χ.

Ο Κρητικός είχε δύο αδέρφια. Ο ένας ήταν ο Le;ykiow K. M. Ήταν πραίτορας το 71 π.Χ. και κυβερνήτης της Σικελίας το 70 π.Χ. Aπεβίωσε ως ύπατος το 68 π.Χ. Ο άλλος ήταν ο Mάρκος Κ. Μ., πραίτορας. Το 69 π.Χ. προήδρευσε της επαναληπτικής εξέτασης (quaestio de repetundis), ενός διαρκούς δικαστηρίου συγκλητικών δικαστών (ενόρκων-δικαστών) για τη διερεύνηση και την απόφαση υποθέσεων εκβίασης.

Η αδελφή τού Κρητικού, Καικιλία Μετέλλα, ήταν σύζυγος τού Γάιου Βέρρες, ο οποίος ήταν κυβερνήτης της Σικελίας από το 73 π.Χ. έως το 71 π.Χ.

Η κόρη τού Κρητικού ονομαζόταν επίσης Καικιλία Μετέλλα. Παντρεύτηκε τον Mάρκο Λικίνιο Κράσσο, που ήταν γιος τού Mάρκου Κράσσου, μέλους της «Α΄ Τριανδρίας». Ο τάφος της Καικιλίας σώζεται ακόμη στην Αππία Οδό.

Σταδιοδρομία

Ρόλος στη δίκη τού Βέρρες

Στην ομιλία του Κικέρωνα κατά τού Βέρρες, που εκφωνήθηκε στα τέλη τού 70 π.Χ., ο Κικέρων, ο δικηγόρος που τον δίωξε εκ μέρους της επαρχίας της Σικελίας, καταγγέλλει τον Γάιο Βέρρες, τον κατηγορούμενο σε δίκη, σε δικαστήριο εκβιαστών. Ο Βέρρες ήταν κυβερνήτης της Σικελίας από το 73 έως το 71 π.Χ., και οι Σικελοί τον κατηγόρησαν ότι ήταν ηθικά διεφθαρμένος και κατάφωρος με δωροδοκία, καθώς και ότι έκλεψε χρήματα και αντικείμενα αξίας 40 εκατομμυρίων σηστερτίων από τη Σικελία. Τον κατηγόρησαν επίσης ότι σκότωσε Ρωμαίους πολίτες χωρίς δίκη, κάτι που απαγορεύεται από το ρωμαϊκό δίκαιο. Ο Mέτελλος και ο Κόιντος Ορτένσιος Ορτάλος επρόκειτο να είναι οι δύο ύπατοι για το επόμενο έτος. Ήταν και οι δύο φίλοι του Βέρρες, καθώς και ισχυροί υποστηρικτές. Ο Ορτένσιος ενήργησε ως δικηγόρος υπεράσπισής του. Επιπλέον, τα αδέλφια τού Μέτελλου ήταν σε θέση να επηρεάσουν τη δίκη: ο Μάρκος επρόκειτο να είναι πρόεδρος τού δικαστηρίου εκβιαστών το επόμενο έτος και ο Λεύκιος βρισκόταν ήδη στην παλαιά θέση τού Βέρρες ως κυβερνήτης της Σικελίας. Η υπεράσπιση σχεδίαζε να καθυστερήσει τη δίκη μέχρι το επόμενο έτος, όταν οι αδελφοί Μέτελλος και ο Ορτένσιος θα μπορούσαν να επηρεάσουν την απόφαση τού δικαστηρίου. Βέβαιος για τη νίκη, ο Μέτελλος έστειλε να βρουν τους Σικελούς μάρτυρες, και τους είπε ότι ο Βέρρες δεν θα πάθει κανένα κακό, λόγω των θέσεων που κατείχαν ο ίδιος και τα αδέλφια του. Εξαιτίας αυτού, ο Κικέρων κατηγορεί τον Μέτελλο ότι ήταν διεφθαρμένος, σε σημείο που θα «έριχνε το καθήκον και την αξιοπρέπεια στους ανέμους» χωρίς καν να έχει πραγματική σχέση με τον Βέρρες. Ο Κικέρων συνεχίζει να προτείνει δύο φορές, ότι ο Μέτελλος κέρδισε το αξίωμά του λόγω της δωροδοκίας τού Βέρρες, και όχι λόγω της μοίρας (κατά την παροιμία), και προσπαθεί να στρέψει τον Μέτελλο εναντίον τού Βέρρες, δηλώνοντας ότι ο Βέρρες το διακήρυξε ο ίδιος.

Η σύγκρουση με την Κρήτη

Σύμφωνα με τον Κωνσταντίνο Ζ' Πορφυρογέννητο, η Κρήτη βοηθούσε τον Μιθριδάτη ΣΤ΄ βασιλιά του Πόντου, προμηθεύοντάς τον με μισθοφόρους τον 1ο αι. π.Χ. Ο Μιθριδάτης ΣΤ΄ βρισκόταν τότε σε πόλεμο με τη Ρώμη και αποδεικνυόταν ότι ήταν πολύ δύσκολος αντίπαλος. Οι Κρήτες συνέβαλαν και ήταν σε συμμαχία με τους πειρατές της Μεσογείου. Οι πειρατές ήταν ένα τρομερό πρόβλημα στη Μεσόγειο εκείνη την εποχή: πρόσθεταν τον κίνδυνο απαγωγής στην ιστιοπλοΐα, έκλεβαν σιτηρά από αποστολές στη Ρώμη, και επιτίθονταν σε λιμάνια. Ο Μάρκος Αντώνιος Κρητικός, πατέρας τού Μάρκου Αντώνιου, έστειλε λεγάτους στην Κρήτη σχετικά με την εμπλοκή της με τον Μιθριδάτη ΣΤ΄ και τους πειρατές: οι Κρήτες απέρριψαν το θέμα και άρχισε ο πόλεμος. Σε μία προσπάθεια συνθήκης ειρήνης, οι Ρωμαίοι ζήτησαν την παράδοση τού Λασθένη, διοικητή της Κρήτης κατά των Ρωμαίων, μαζί με όλους τους Ρωμαίους που κρατούσαν αιχμάλωτους οι Κρήτες, όλα τα πειρατικά πλοία τους, 300 ομήρους και 4.000 τάλαντα αργύρου. Το νησί της Κρήτης αρνήθηκε να εκπληρώσει αυτούς τους όρους.

Μετά την υπατεία του, δόθηκε στον Μέτελλο η ανθυπατική διοίκηση κατά των πειρατών στην Κρήτη: ο συνύπατός του, Ορτένσιος, το είχε αρνηθεί. Ο Μέτελλος νίκησε τον Λασθένη στην Κυδωνία, με τον Λασθένη να καταφεύγει στην Κνωσό. Ο Πανάρης, ο στρατηγός τού Λασθένη, παρέδωσε την Κυδωνία στους Ρωμαίους. Ο Μέτελλος βάδισε στην Κνωσό και άρχισε μία πολιορκία. Στη συνέχεια οι Κρήτες προσέφυγαν στον Πομπήιο Μάγκνο. Το έκαναν το 67 π.Χ., όταν ο Πομπήιος είχε τον έλεγχο της Μεσογείου, για να εξαλείψει την πειρατεία υπό τη Lex Gabinia. Οι Κρήτες προσφέρθηκαν να παραδοθούν στον Πομπήιο, ίσως πιστεύοντας ότι θα ήταν λιγότερο σκληρός από τον Μέτελλο. Ο Πομπήιος αγνόησε την εντολή το;y Μέτελλου στο νησί, και δέχτηκε την παράδοση της Κρήτης. Ο Πομπήιος διέταξε τον Μέτελλο να φύγει από το νησί με τα στρατεύματά του, αλλά ο Μέτελλος αρνήθηκε. Τότε ο Μέτελλος νίκησε τους Κρήτες και έκανε το νησί ρωμαϊκή επαρχία.

Λόγω της άρνησης τού Μέτελλου να εγκαταλείψει την Κρήτη, όταν ο Πομπήιος το διέταξε, ο Πομπήιος και οι σύμμαχοί του εμπόδιζαν τον θρίαμβό του μέχρι το 62 π.Χ. Με τον εορτασμό τού θριάμβου του, ο Μέτελλος έλαβε το παρωνύμιο «Κρητικός». Ως εκδίκηση για την αντίθεση στον θρίαμβό του, ο Μέτελλος χρησιμοποίησε την επιρροή του, για να αποτρέψει την επικύρωση στη Σύγκλητο, της αναδιοργάνωσης της Ανατολής από τον Πομπήιο μέχρι το 60 π.Χ. Ο Μέτελλος παρέμεινε εξέχον μέλος της αντιπολίτευσης τού Πομπήιου μέχρι το τέλος του στα τέλη της δεκαετίας τού '50 π.Χ.

Στη Γαλατία

Σύμφωνα με τον Κικέρωνα στις επιστολές του προς τον Αττικό, ο Κρητικός ήταν πρεσβευτής, που στάλθηκε στη Γαλατία με την ελπίδα να αποτρέψει τα γαλατικά κράτη από το να ενωθούν με τους Aιδούους το 60 π.Χ. Στάλθηκε μαζί με τον Λεύκιο Φλάκκο και τον Λέντουλο.

Άλλες αναφορές

Στην ομιλία του Μετά την επιστροφή του στη Σύγκλητο (Post Reditum in Senatu), ο Κικέρων, έχοντας εξοριστεί επειδή εκτέλεσε Ρωμαίους πολίτες χωρίς δίκη κατά τη διάρκεια της Συνωμοσίας του Κατιληνάριου, εόρτασε την επιστροφή του στη Ρώμη. Σε αυτό τον βοήθησε, αν και απρόθυμα, ο ύπατος Κόιντος Κ. Μ. Νέπως, συγγενής τού Κρητικού. Ο Κικέρων επαινεί τον Νέπωτα για το ότι είναι πραγματικά ευγενής και φυσικά εξαιρετικός στη διάθεση, αν και ισχυρίζεται ότι είναι εχθροί. Ο Κικέρων συνεχίζει να επαινεί τους Mετέλλους ως ομάδα για υποδειγματικούς πολίτες.

Στην 8η σάτιρα τού Ιουβενάλη, μιλάει μόνο για την αρετή που κάνει κάποιον αληθινά ευγενή, παρά για ένα κληρονομικό όνομα. Χρησιμοποιεί μερικά επίθετα (cognomens) για να επεξηγήσει την άποψή του, συμπεριλαμβανομένου τού Κόιντου Κ. Μ. Κρητικού.

Πηγές

• Γκραντ, Μάικλ. Κικέρων: Επιλεγμένα Έργα . Λονδίνο: Penguin Books. 1960. 45–47.
• Hornblower, Simon και Anthony Spawforth. The Oxford Classical Dictionary, 3η Έκδοση. Νέα Υόρκη: Oxford University Press. 1996. 269.
• Humphries, Rolfe. Οι Σάτιρες του Γιουβενάλ . Bloomington: Indiana University Press. 1958. 102.
• Salazar, Christine F. Brill's New Pauly: Encyclopedia of the Ancient World, Vol. 2. Βοστώνη: Brill Leiden. 2003. 874–879.
• Watson, John Selby. Ευτρόπιος: Σύνοψη της Ρωμαϊκής Ιστορίας . Λονδίνο: Henry G. Bohn. 1853. 6.11.
• Winstedt, EO Cicero: Letters to Atticus . Cambridge: Harvard University Press. 1912. 83.
• Η κατάκτηση της Κρήτης από τον Κωνσταντίνο Ζ' Πορφυρογέννητο: Οι Πρεσβείες . livius.org
• Yonge, CD Post Reditum στο Senatu . Λονδίνο: Henry G. Bohn. 1856.