Λεόντιο Αχαΐας
Συντεταγμένες: 38°7′9″N 21°56′0″E / 38.11917°N 21.93333°E
Το Λεόντιο είναι χωριό του Δήμου Ερυμάνθου της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας με πληθυσμό 246 μόνιμους κατοίκους βάσει της απογραφής του 2011. Βρίσκεται στο κεντρικό τμήμα του Νομού Αχαΐας, χτισμένο σε υψόμετρο περίπου 750 μέτρων στους νότιους πρόποδες του Παναχαϊκού. Πλησίον του χωριού υπάρχουν πολλές πηγές με κρυστάλλινα, πεντακάθαρα νερά καθώς και ένας παραπόταμος του Σελινούντα.
| Λεόντιο | |
|---|---|
 | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Δυτικής Ελλάδας |
| Δήμος | Ερυμάνθου |
| Δημοτική Ενότητα | Λεοντίου |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Πελοποννήσου |
| Νομός | Αχαΐας |
| Υψόμετρο | 739 |
| Πληροφορίες | |
| Παλαιά ονομασία | Γουρζούμισσα |
| Ταχ. κώδικας | 250 08 |
| http://leontio.gr/ | |
Ονομασία Επεξεργασία
Το σημερινό χωριό διατηρεί το όνομα της αρχαίας πόλης που σύμφωνα με ορισμένους ιστορικούς ερευνητές υπήρχε εκεί. Η πόλη όμως αυτή αποδείχτηκε ότι δεν βρισκόταν στην τοποθεσία του χωριού αυτοού αλλά κοντά στην Κάτω Βλασία του Δήμου Καλαβρύτων.[1] Παλαιότερα το χωριό ονομαζόταν Γουρζούμισσα ή Γουρζούμισα[2].
Ιστορία Επεξεργασία
Για το αρχαίο Λεόντιο διαβάστε εδώ
Αρχαιότητα Επεξεργασία
Ανασκαφές που έγιναν κατά τη δεκαετία του 1930 έφεραν στο φως τάφους και ευρήματα της Μυκηναϊκής εποχής (14ος-12ος αι. π.Χ.)[3]. Υπάρχουν επίσης ίχνη ακρόπολης στο εκκλησάκι του Αγίου Κωνσταντίνου, που είναι ορατά ως σήμερα, γύρω στον 3ο αι π.Χ.[3] Λίγο πιο κάτω εντοπίστηκαν τα θεμέλια πρωτοχριστιανικής βασιλικής μεγάλων διαστάσεων πάνω στο πλάτωμα των οποίων είναι κτισμένος ο ναός του Αγίου Ανδρέα (4ος-5ος αι μ.Χ.)[3]. Αυτά τα στοιχεία υποδηλώνουν συνεχή και έντονη ανθρώπινη παρουσία στην περιοχή, δυστυχώς όμως η έντονη διάβρωση λόγω των πολλών υδάτων, η εγκατάλειψη και οι περίοδοι αναστατώσεων του Μεσαίωνα λίγα πράγματα διέσωσαν από την αλλοτινή ακμή της περιοχής.
Μεσαιωνικά χρόνια Επεξεργασία
Το χωριό καταγράφεται "Στο Κατάστιχο Τιμαρίων Β. Δ. Πελοποννήσου, 1461/1463"[4], που συντάχθηκε την περίοδο που οι Οθωμανοί κατέλαβαν την Πελοπόννησο. Στον κατάλογο αυτόν αναφέρεται ως Τιμάριο με αύξοντα αριθμό 82, χωριό με ονομασία "Grozoumista" έχοντας 20 οικογένειες και τιμαριωτικό εισόδημα 1349 akçe "άσπρα" (ασημένια νομίσματα)[4], οι οποίοι είχαν αλβανική καταγωγή[5]. Είναι φανερό ότι το όνομα Grozoumista είναι παρεκφορά της λέξης Γουρζούμισα, αφού δεν μοιάζει με κανένα άλλο τοπωνύμιο[4]. Επίσης, ο Κώστας Τριανταφύλλου αναφέρει ότι: "αναγιγνώσκεται χωρίον στα «Πελοποννησιακά» Η΄450 και ως "Γαζάμισα", που αναμφίβολα πρόκειται για τη Γουρζούμισσα[6].
Νεώτερα χρόνια Επεξεργασία
Υπάρχουν αναφορές ότι γύρω στο 1690 ήρθαν ως κάτοικοι στην περιοχή Ρουμελιώτες[3]. Μετά τις εκτεταμένες καταστροφές και την ερήμωση του Μοριά λόγω των Ορλωφικών (1769-1770), αναφέρεται ότι στην περιοχή πήγαν ως μέτοικοι κάτοικοι από Καλαβρυτοχώρια, όπως λ.χ. από τους Πετσάκους, από τα χωριά των Λαπαθών, καθώς και από την Αιγιάλεια και από τα Λαγκάδια Γορτυνίας[3]. Στις αρχές του 18ου αιώνα αναφέρονται ότι ήρθαν στην περιοχή κάτοικοι από την Ήπειρο και ιδιαίτερα από τα Τζουμέρκα και το Σούλι[3].
Η Παλαιογουρζούμισα Επεξεργασία
Η αρχική θέση του χωριού βρισκόταν λίγο χαμηλότερα από την σημερινή και σχετικά κοντά, κυρίως για λόγους καλλιεργειών, η οποία ονομαζόταν Παλαιογουρζούμισα[3]. Όταν το χωριό μεταφέρθηκε στην τωρινή του θέση, δεν ήταν όλοι οι κάτοικοί του συγκεντρωμένοι εκεί και πολλοί συνέχιζαν να μένουν στην Παλαιογουρζούμισα όπου είχαν και τις στάνες και τα κοπάδια τους εκεί[3]. Η Παλαιογουρζούμισσα ή Παλαιά Γουρζούμισσα αναγνωρίστηκε επίσημα ως αυτοτελής οικισμός αλλά είχε ωστόσο βραχύβια διάρκεια (1920-1928)[7].
Διοικητική εξέλιξη (1835-2010) Επεξεργασία
Το 1835 το χωριό ορίστηκε ως έδρα του Δήμου Παναχαιών με την ονομασία Γουζουμίστα ή Γουρζούμισσα[8][9]. Το 1841, μετά τη διάλυση του Δήμου Παναχαιών, εντάχθηκε στο Δήμο Φαρρών[8][9]. Το 1912 το χωριό "αναγνωρίστηκε ως κοινότητα"[8][10], [...] "έχουσα 300 και πλέον κατοίκους και σχολείο στοιχειώδους εκπαιδεύσεως με το Β.Δ. 3/1912" (ΦΕΚ: 256/28-8-1912)[εκκρεμεί παραπομπή]. Με το ΦΕΚ 29Β της 14/04/1923 ο οικισμός και η κοινότητα μετονομάστηκαν σε Λεόντιο και Κοινότητα Λεοντίου αντίστοιχα[8][10]. Η Κοινότητα παρέμεινε ανεξάρτητη και με το Πρόγραμμα Καποδίστριας, που εφαρμόστηκε μεταξύ 1997-2010, ενώ από το 2010 κ.εξ. αποτελεί (Τοπική) Κοινότητα και Δημοτική Ενότητα του Δήμου Ερυμάνθου[10].
Σύγχρονη εποχή Επεξεργασία
Ακολουθώντας τη μοίρα πολλών αγροτικών κοινοτήτων της Ελλάδας, πολλοί κάτοικοι του χωριού μετανάστευσαν αρχικά, τα χρόνια 1905-1920, για τις ΗΠΑ και αργότερα μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, κατά τα έτη 1960-1970 κυρίως, προς Αυστραλία και Νότια Αφρική[3].
Μάχη Λεοντίου (1943)
Για τη Μάχη του Λεοντίου (1943) διαβάστε εδώ
Στη σύγχρονη ιστορία σημαντικό γεγονός που έλαβε χώρα στα περίχωρα του Λεοντίου, είναι η γνωστή Μάχη του Λεοντίου ανάμεσα σε ομάδα ανταρτών αγωνιστών του ΕΛΑΣ και του 3ου Συντάγματος "Ειδικού Πολέμου" της ιταλικής Μεραρχίας Πιεμόντε υπό τον ταγματάρχη Γκασπάρο, τον επονομαζόμενο και "ανταρτοφάγο". Επικεφαλής των ανταρτών ήταν ο καπετάνιος Μίχος.
Στις 14 Ιουλίου του 1943 ξεκίνησε η μάχη με ενέδρα των ανταρτών. Στη μάχη που ακολούθησε οι Έλληνες πατριώτες κυριολεκτικά διέλυσαν τις ιταλικές κατοχικές δυνάμεις, οι οποίες έχασαν γύρω στους εβδομήντα άνδρες όλο τον οπλισμό και τα υποζύγια τους. Με τα υλικά αυτά ενισχύθηκε αποφασιστικά η μαχητική ικανότητα του ΕΛΑΣ της βόρειας Πελοποννήσου.
Αργότερα, ως αντίποινα το χωριό κάηκε από τις κατοχικές δυνάμεις που σκότωσαν τουλάχιστον δέκα χωριανούς. Πολλοί κάτοικοι του Λεοντίου συμμετείχαν ενεργά στον εφεδρικό ΕΛΑΣ και τις οργανώσεις του ΕΑΜ παρέχοντας ουσιαστική υποστήριξη στον απελευθερωτικό αγώνα τα χρόνια της κατοχής 1941-1944.
Δημογραφική εξέλιξη Επεξεργασία
Συγκεντρωτικά, η δημογραφική εξέλιξη του οικισμού σύμφωνα με τις εθνικές απογραφές[11][12] είναι η εξής:
| 1830 | 1835 | 1844 | 1848-1851 | 1861 | 1879 | 1889 | 1896 | 1907 | 1920 | 1928 | 1940 | 1951 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 50 οικογ.[5] | 64 οικογ. - 337 κατ.[5] |
541 κατ.[5] | 89 οικογ. - 537 κατ.[5] |
693 κατ.[5] | 834[5] | 906[5] | 1.007[5] | 1.002[5] | 801[5] | 758[5] | 793[5] | 667[5] | 664[5] | 506[5] | 410[5] | 333[5] | 373[5][13] | 246[14] |
Λαϊκές παραδόσεις Επεξεργασία
Από το Λεόντιο πέρασε ο Απόστολος Ανδρέας[15], αφού περιπλανήθηκε κυνηγημένος από τους Ρωμαίους έφτασε στο χωριό, αλλά οι κάτοικοί του τον αντιμετώπισαν άσχημα μην ξέροντας ποιος είναι. Μάλιστα, στην θέση Πάτημα υπάρχουν δύο πλάκες που λέγεται ότι εκεί πάτησε ο Άγιος, στην μία αποτυπώθηκε το παπούτσι του και στην άλλη το δεξί του πόδι, αφού είχε χάσει το παπούτσι.
Μια άλλη παράδοση λέει[15] ότι ο Απόστολος ερχόμενος εκεί, κυνηγημένος από τους στρατιώτες που τον έψαχναν για να τον συλλάβουν, συνάντησε έναν χωριανό που έσπερνε το χωράφι του και του λέει "αν δεις στρατιώτες και σε ρωτήσουν, που κρύφτηκα, να μην το μαρτυρήσεις πως ήρθα από εδώ, γιατί θέλουν να με σταυρώσουν". Ο χωριάτης δεν ήξερε ποιος ήταν, αν και απόρησε. Όταν είδε ότι μπροστά έσπερνε και πίσω φύτρωνε, πρόδωσε τον άγιο μαρτυρώντας τον στους στρατιώτες. Αυτοί τον έδεσαν πισθάγκωνα τον πήγαν στην Πάτρα, όπου και σταυρώθηκε.
Αθλητισμός Επεξεργασία
Με έδρα το χωριό ιδρύθηκε το 2019, ο Αθλητικός Σύλλογος «Αστέρας» Λεοντίου, όπου διατηρεί τμήμα ποδοσφαίρου και μετέχει στα τοπικά πρωταθλήματα της Ένωσης Ποδοσφαιρικών Σωματείων (Ε.Π.Σ.) Αχαΐας.
Παραπομπές και υποσημειώσεις Επεξεργασία
- ↑ Γεωργία Αλεξοπούλου, "Αρχαίο θέατρο Κάτω Βλασίας Καλαβρύτων (Αρχαίο Λεόντιο)". diazoma.gr. Ημερομηνία ανάκτησης: 18/1/2022.
- ↑ Πανδέκτης: Μετονομασίες των Οικισμών της Ελλάδας - Γουρζούμισα-Λεόντιον, pandektis.ekt.gr. Ανακτήθηκε: 05/11/2017.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 3,8 Λουλούδης 2010, σελ. 330.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Παναγιωτόπουλος 1987.
- ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 5,10 5,11 5,12 5,13 5,14 5,15 5,16 5,17 5,18 Λουλούδης 2010, σελ. 331.
- ↑ Τριανταφύλλου 1995.
- ↑ Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Παλαιάς Γουρζούμισας Αχαΐας, eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 05/11/2017.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Λεοντίου Αχαΐας, eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 05/11/2017.
- ↑ 9,0 9,1 Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Δήμου Παναχαιών (1835-1841), eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 04/11/2017.
- ↑ 10,0 10,1 10,2 Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Κοινότητας Λεοντίου (1912-2010), eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 04/11/2017.
- ↑ Ψηφιακή βιβλιοθήκη της Ε.Σ.Υ.Ε./ΕΛ.ΣΤΑΤ.. dlib.statistics.gr. Ανακτήθηκε: 24/10/2017.
- ↑ Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές στην Τ.Α. - Δημοσιεύματα απογραφών. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 24/10/2017.
- ↑ Μόνιμος πληθυσμός: 231 κάτοικοι. Βλ. Ε.Σ.Υ.Ε. - Μόνιμος Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001
- ↑ ΕΛ.ΣΤΑΤ. - Μόνιμος πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2011
- ↑ 15,0 15,1 Λάζαρης (επιμ.), 1998.
Πηγές Επεξεργασία
- Αποτελέσματα της Απογραφής Πληθυσμού-Κατοικιών 2011 που αφορούν στο Μόνιμο Πληθυσμό της Χώρας, Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας, τχ. 2ο, φ. 3465 (28 Δεκεμβρίου 2012).
- Ε.Σ.Υ.Ε. - Μόνιμος Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001, Αθήνα 2004. ISBN 960-86704-8-9.
- Τριαντάφυλλος Αδαμακόπουλος, Πηνελόπη Ματσούκα, Βασίλης Χατζηβαρσάνης, Τα βουνά του Μωριά. Οδηγός για τα 15 μεγαλύτερα βουνά της Πελοποννήσου. Ιστορία, ορεογραφία, αναβάσεις, χλωρίδα και πανίδα , Εκδόσεις Πιτσιλός, Αθήνα 1988. (σχετικά με τη μάχη του Λεοντίου το 1943)
- Βασίλης Κ. Λάζαρης (επιμ.), Στέφανου Ν. Θωμόπουλου "Ιστορία της Πόλεως Πατρών από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι του 1821". Έκδοση τέταρτη στη δημοτική γλώσσα και με βάση τα χειρόγραφα του συγγραφέα, Τόμος Α', Αχαϊκές Εκδόσεις, Πάτρα 1998. ISBN 960-7960-08-4.
- Βασίλης Παναγιωτόπουλος, Πληθυσμός και Οικισμοί της Πελοποννήσου: 13ος-18ος αιώνας, μετάφρ. Χριστίνα Αγριαντώνη, επιμ. Αγγελική Κόκκου, Ιστορικό Αρχείο - Εμπορική Τράπεζα της Ελλάδος, Αθήνα 1987. ISBN 978-000-7059-21-8.
Βιβλιογραφία Επεξεργασία
- Θεόδωρος Η. Λουλούδης, Αχαΐα. Οικισμοί, οικιστές, αυτοδιοίκηση, Νομαρχιακή Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ν.Α. Αχαΐας, Πάτρα 2010.
- Κώστας Ν. Τριανταφύλλου, Ιστορικόν Λεξικόν των Πατρών, Τόμοι Α'-Β', Τυπογραφείο Πέτρου Χρ. Κούλη, Πάτρα 1995, Τρίτη Έκδοση.
- Νικόλας Φαράκλας, Η Γεωπολιτική Οργάνωση της Πελοποννησιακής Αχαΐας, Πανεπιστήμιο Κρήτης-Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας-Τομέας Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης, σειρά: Ρίθυμνα-Θέματα Κλασικής Αρχαιολογίας, αρ.9, Ρέθυμνο 2001.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
- Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Λεοντίου Αχαΐας, eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 05/11/2017.
- Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Κοινότητας Λεοντίου (1912-2010), eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 04/11/2017.
- Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Δήμου Παναχαιών (1835-1841), eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 04/11/2017.
- Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Παλαιάς Γουρζούμισας Αχαΐας, eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 05/11/2017.
- Πανδέκτης: Μετονομασίες των Οικισμών της Ελλάδας - Γουρζούμισα-Λεόντιον, pandektis.ekt.gr. Ανακτήθηκε: 05/11/2017.