Μίροσλαβ Κρλέζα
Ο Μίροσλαβ Κρλέζα (προφέρεται mǐrɔ̝slav̞ kř̩le̞ʒa ; 7 Ιουλίου 1893 – 29 Δεκεμβρίου 1981) ήταν Γιουγκοσλάβος και Κροάτης συγγραφέας, που θεωρείται ευρέως ως ο μεγαλύτερος Κροάτης συγγραφέας του 20ου αιώνα. [14] [15] [16] [17] Έγραψε αξιόλογα έργα σε όλα τα λογοτεχνικά είδη, μεταξύ των οποίων η ποίηση (Μπαλάντες του Πέτριτσα Κέρεμπουχ, 1936), το θέατρο ( κ.κ. Γκλεμπάγιεβι, 1929), διηγήματα ( Κροατικός Θεός Άρης, 1922), μυθιστορήματα (Η Επιστροφή του Φίλιπ Λατίνοβιτς, 1932· Στην Άκρη της Λογικής, 1938) και ένα οικείο ημερολόγιο. Το επαναλαμβανόμενο θέμα του είναι η αστική υποκρισία και ο κομφορμισμός στην Αυστροουγγαρία και στο Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας. [18] Ο Κρλέζα έγραψε πολλά δοκίμια για προβλήματα τέχνης, ιστορίας, πολιτικής, λογοτεχνίας, φιλοσοφίας και στρατιωτικής στρατηγικής [19] και ήταν γνωστός ως ένας από τους μεγάλους πολεμιστές του αιώνα. [20] Το ύφος του συνδυάζει οραματική ποιητική γλώσσα και σαρκασμό. [21]
Ο Κρλέζα κυριάρχησε στην πολιτιστική ζωή της Κροατίας και της Γιουγκοσλαβίας για μισό αιώνα. [18] Ένας «κομμουνιστής της δικής του κατασκευής», [19] είχε δεχτεί αυστηρή κριτική στους κομμουνιστικούς κύκλους τη δεκαετία του 1930 για την άρνησή του να υποταχθεί στις αρχές του σοσιαλιστικού ρεαλισμού. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, κατείχε διάφορες πολιτιστικές θέσεις στη Σοσιαλιστική Γιουγκοσλαβία, και ήταν κυρίως ο εκδότης του Γιουγκοσλαβικού Λεξικογραφικού Ινστιτούτου και σταθερός σύμβουλος για πολιτιστικά θέματα του Προέδρου Τίτο. Μετά τη ρήξη με τον Στάλιν, ήταν η ομιλία του στο Συνέδριο Γιουγκοσλάβων Συγγραφέων του 1952, που σηματοδότησε μια νέα εποχή συγκριτικής ελευθερίας στη γιουγκοσλαβική λογοτεχνία. [22]
Βιογραφία Επεξεργασία
Ο Μίροσλαβ Κρλέζα γεννήθηκε στο Ζάγκρεμπ. Γράφτηκε σε μια προπαρασκευαστική στρατιωτική σχολή στο Πετς, τη σύγχρονη Ουγγαρία. Εκείνη την εποχή, το Πετς και το Ζάγκρεμπ βρίσκονταν εντός της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας. Στη συνέχεια, παρακολούθησε τη στρατιωτική ακαδημία Ludoviceum στη Βουδαπέστη. Αυτομόλησε στη Σερβία αλλά απολύθηκε ως ύποπτος κατάσκοπος. Με την επιστροφή του στην Κροατία, υποβιβάστηκε στον Αυστροουγγρικό στρατό και στάλθηκε ως κοινός στρατιώτης στο ανατολικό μέτωπο στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Στην περίοδο μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Κρλέζα καθιερώθηκε τόσο ως σημαντικός συγγραφέας του μοντερνισμού όσο και ως πολιτικά αμφιλεγόμενη προσωπικότητα στη Γιουγκοσλαβία, μια νεοσύστατη χώρα που περιελάμβανε τα νοτιοσλαβικά εδάφη της πρώην Αυτοκρατορίας των Αψβούργων και τα βασίλεια της Σερβίας και του Μαυροβουνίου.
Ο Κρλέζα ήταν η κινητήρια δύναμη πίσω από τις αριστερές λογοτεχνικές και πολιτικές κριτικές Plamen (Η φλόγα) (1919), Književna republika (Λογοτεχνική Δημοκρατία) (1923–1927), Danas (Σήμερα) (1934) και Pečat (Σφραγίδα) (1939–1940). Ήταν μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Γιουγκοσλαβίας από το 1918, εκδιώχθηκε το 1939 λόγω των ανορθόδοξων απόψεών του για την τέχνη, της υπεράσπισης της καλλιτεχνικής ελευθερίας ενάντια στο σοσιαλιστικό ρεαλιστικό δόγμα και της απροθυμίας του να υποστηρίξει ανοιχτά τη Μεγάλη Εκκαθάριση, μετά τη μακρά πολεμική τώρα γνωστή ως «η Σύγκρουση στη Λογοτεχνική Αριστερά», που κυνηγούσε ο Κρλέζα με σχεδόν κάθε σημαντικό συγγραφέα στο Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας, την περίοδο μεταξύ των δύο Παγκοσμίων Πολέμων. Ο επίτροπος του Κόμματος που στάλθηκε για να μεσολαβήσει μεταξύ του Κρλέζα και άλλων αριστερών και κομματικών εφημερίδων ήταν ο Γιόσιπ Μπροζ Τίτο.
Μετά την ίδρυση του ναζιστικού ανεξάρτητου κράτους της Κροατίας υπό τον ΄Αντε Πάβελιτς, ο Κρλέζα αρνήθηκε να ενταχθεί στους Παρτιζάνους με επικεφαλής τώρα τον Τίτο. Μετά από μια σύντομη περίοδο κοινωνικού στιγματισμού μετά το 1945 – κατά την οποία ωστόσο έγινε αντιπρόεδρος με μεγάλη επιρροή της Γιουγκοσλαβικής Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών στο Ζάγκρεμπ, ενώ ο κύριος κρατικός εκδοτικός οίκος της Κροατίας, Nakladni zavod Hrvatske, δημοσίευσε τη συλλογή έργων του– ο Κρλέζα τελικά αποκαταστάθηκε. Υποστηριζόμενος από τον Τίτο, το 1950 ο Κρλέζα ίδρυσε το Γιουγκοσλαβικό Ινστιτούτο Λεξικογραφίας, διατηρώντας τη θέση ως επικεφαλής του μέχρι το θάνατό του. Το ινστιτούτο μετά θάνατον θα έπαιρνε το όνομά του και τώρα ονομάζεται Ινστιτούτο Λεξικογραφίας Μίροσλαβ Κρλέζα. [23]
Από το 1950 και μετά, ο Κρλέζα έζησε τη ζωή του συγγραφέα και διανοούμενου με υψηλό προφίλ, που συχνά συνδέεται στενά με τον Τίτο. Κατείχε επίσης για λίγο τη θέση του προέδρου της Ένωσης Γιουγκοσλάβων συγγραφέων μεταξύ 1958 και 1961. Το 1962 έλαβε το βραβείο NIN για το μυθιστόρημα Zastave [24] και το 1968 το βραβείο Χέρντερ.
Μετά τον θάνατο του Τίτο τον Μάιο του 1980 και του Μπέλα Κρλέζα τον Απρίλιο του 1981, ο Κρλέζα πέρασε τα περισσότερα από τα τελευταία χρόνια της ζωής του με κακή υγεία. Του απονεμήθηκε το Διεθνές βραβείο Μπότεφ το 1981. Πέθανε στη βίλα του Γκβοζντ στο Ζάγκρεμπ, στις 29 Δεκεμβρίου 1981 και τελέστηκε μια κρατική κηδεία στο Ζάγκρεμπ στις 4 Ιανουαρίου 1982 Το 1986, η Βίλα Γκβοζντ δωρήθηκε στην πόλη του Ζάγκρεμπ. Άνοιξε για το κοινό το 2001, [25] αλλά είναι προσωρινά κλειστή λόγω των ζημιών του σεισμού του Ζάγκρεμπ το 2020 από το 2021. [26]
Έργα Επεξεργασία
Οι διαμορφωτικές επιρροές του Κρλέζα περιλαμβάνουν το σκανδιναβικό δράμα, τον γαλλικό συμβολισμό και τον αυστριακό και γερμανικό εξπρεσιονισμό και μοντερνισμό, με βασικούς συγγραφείς όπως ο Ίψεν, ο Στρίντμπεργκ, ο Νίτσε, ο Καρλ Κράους, ο Ρίλκε και ο Προυστ.
Το έργο του Κρλέζα μπορεί να χωριστεί στις ακόλουθες κατηγορίες:
Ποίηση Επεξεργασία
Αν και η λυρική ποίηση του Κρλέζα τυγχάνει μεγάλης εκτίμησης, με κοινή κριτική συναίνεση, το μεγαλύτερο ποιητικό του έργο είναι το Balade Petrice Kerempuha (Μπαλάντες του Πέτριτσα Κέρεμπουχ), που εκτείνεται σε περισσότερους από πέντε αιώνες και επικεντρώνεται στη φιγούρα του προφήτη των Πληβείων "Πέτριτσα ΚΛέρεμπουχ", ενός Κροατικού Τιλλ Οϊλενσπίγκελ.
Μυθιστορήματα Επεξεργασία
Το μυθιστορηματικό έργο του Κρλέζα αποτελείται από τέσσερα έργα: Povratak Filipa Latinovicza (Η επιστροφή του Φίλιπ Λατίνοβιτς), Na rubu pameti (Στην άκρη της λογικής), Banket u Blitvi (Το συμπόσιο στη Μπλίτβα) και Zastave (Σημαίες). Το πρώτο είναι ένα μυθιστόρημα για έναν καλλιτέχνη, ένα μυθιστόρημα που γράφτηκε πριν από τη Ναυτία του Σαρτρ. Το έργο Στην άκρη της λογικής και το έργο Το συμπόσιο στη Μπλίτβα είναι ουσιαστικά πολιτικές σάτιρες για ιδέες (η τελευταία βρίσκεται σε μια φανταστική χώρα της Βαλτικής και ονομάζεται πολιτικό ποίημα), κορεσμένη από την ατμόσφαιρα του παντοδύναμου ολοκληρωτισμού, ενώ το έργο Σημαίες δικαίως έχει αποκληθεί ως ένας «Κροατικός Πόλεμος και Ειρήνη». Είναι μια πολύτομη πανοραμική άποψη της κοινωνίας της Κροατίας (και της Κεντρικής Ευρώπης) πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, που περιστρέφεται γύρω από το πρωτότυπο θέμα των πατέρων και των γιων σε σύγκρουση. Όλα τα μυθιστορήματα του Κρλέζα εκτός από το τελευταίο, Zastave (Σημαίες), έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά.
.jpg)
Διηγήματα και νουβέλες Επεξεργασία
Η πιο αξιοσημείωτη συλλογή διηγημάτων του Κρλέζα είναι το αντιπολεμικό βιβλίο Hrvatski bog Mars (Κροατικός Θεός Άρης), για τις τύχες των Κροατών στρατιωτών, που στάλθηκαν στο σφαγείο των πεδίων μάχης του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.
Θεατρικά έργα Επεξεργασία
Το κύριο καλλιτεχνικό ενδιαφέρον του Κρλέζα επικεντρώθηκε στο δράμα. Ξεκίνησε με πειραματικά εξπρεσιονιστικά έργα όπως ο Adam i Eva και ο Michelangelo Buonarroti, που ασχολούνταν με τον καθορισμό των παθών των ηρωικών μορφών, αλλά τελικά επέλεξε πιο συμβατικά νατουραλιστικά έργα. Το πιο γνωστό είναι το Gospoda Glembajevi (Οι Γκλεμπάγιεβι), ένας κύκλος που ασχολείται με τη φθορά μιας αστικής οικογένειας. Ο Γολγοτάς είναι ένα άλλο έργο, πολιτικού χαρακτήρα.
Ημερολόγια και απομνημονεύματα Επεξεργασία
Τα απομνημονεύματα και τα ημερολόγια του Κρλέζα (ειδικά Davni dani (Παλιές μέρες) και Djetinjstvo u Agramu (Παιδική ηλικία στο Ζάγκρεμπ)) είναι συναρπαστικά ντοκουμέντα της αυξανόμενης και διευρυνόμενης αυτογνωσίας παλεύοντας με τον έξω κόσμο και τον ευμετάβλητο εσωτερικό εαυτό. Άλλα αριστουργήματα, όπως το Dnevnici (Ημερολόγια) και το Zapisi iz Tržiča (Σημειώσεις από το Τρζιτς) εξιστορούν πολυσχιδείς εντυπώσεις (αισθητικές, πολιτικές, λογοτεχνικές, κοινωνικές, προσωπικές, φιλοσοφικές) που μια διερευνητική συνείδηση έχει καταγράψει σε μια εποχή, που διαρκεί περισσότερο από μισό αιώνα.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 27 Απριλίου 2014.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data
.bnf .fr /ark: /12148 /cb11910122n. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015. - ↑ 3,0 3,1 3,2 «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Miroslav-Krleza. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2015.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ 7,0 7,1 www
.gradskagroblja .hr /trazilica-pokojnika /15. Ανακτήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2024. - ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data
.bnf .fr /ark: /12148 /cb11910122n. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015. - ↑ CONOR.SI. 6811747.
- ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 The Fine Art Archive. cs
.isabart .org /person /19216. Ανακτήθηκε στις 1 Απριλίου 2021. - ↑ «НИН online». Ανακτήθηκε στις 25 Φεβρουαρίου 2017.
- ↑ (Γερμανικά) www
.kunstkultur .bka .gv .at /staatspreis-fur-europaische-literatur. Ανακτήθηκε στις 8 Μαΐου 2009. - ↑ www
.kriticnamasa .com /autor _en .php?id=50. - ↑ «Miroslav Krleža (1893–1981)». lzmk.hr. Miroslav Krleža Institute of Lexicography. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Δεκεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2015.
- ↑ «8th Miroslav Krleža Festival». National and University Library in Zagreb. 18 Ιουνίου 2019. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Ιουλίου 2023. Ανακτήθηκε στις 13 Απριλίου 2022.
...undoubtedly the greatest Croatian writer of the 20th century and one of the greatest Croatian writers of all time
- ↑ Roshwald, Aviel, επιμ. (2002). European Culture in the Great War. Cambridge University Press. σελ. 201.
By the end of the [First World War], Krleža had established himself as the leading figure of twentieth-century Croatian literature, a position he was never to relinquish.
- ↑ Bubík, Tomáš, επιμ. (2020). Freethought and Atheism in Central and Eastern Europe. Routledge.
The greatest literary and cultural figure of the time was Miroslav Krleža, who achieved an enormous literary opus that included the most important texts of 20th-century Croatian literature.
- ↑ 18,0 18,1 «Miroslav Krleža, from the Larousse Dictionnaire mondial des littératures».
- ↑ 19,0 19,1 Thomas, William, επιμ. (1983). European Writers. Scribner. σελ. 1809.
- ↑ Andrew Baruch Wachtel (1998). Making a Nation, Breaking a Nation: Literature and Cultural Politics in Yugoslavia. Stanford University Press. σελ. 124.
- ↑ Maurice Chavardes (31 May 1958). «La Litterature yugoslave et ses tendances». Le Monde. https://www.lemonde.fr/archives/article/1958/05/31/la-litterature-yougoslave-et-ses-tendances_2287999_1819218.html.
- ↑ Wachtel, p. 177.
- ↑ «From the History of the Institute». lzmk.hr. Miroslav Krleža Institute of Lexicography. 27 Ιουνίου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Δεκεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2015.
- ↑ «Dobitnik NIN-ove nagrade». b92.net (στα Σερβικά). 22 Ιανουαρίου 2009. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Φεβρουαρίου 2015.
- ↑ «Memorijalni prostor Miroslava i Bele Krleža» (στα Κροατικά). Zagreb City Museum. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2021.
- ↑ «Vanjske zbirke» (στα Κροατικά). Zagreb City Museum. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2021.
- ↑ «Otkriven spomenik Miroslavu Krleži». Vijesti Gradskog poglavarstva – Prosinac 2004. (στα Κροατικά). City of Zagreb. Δεκεμβρίου 2004. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουνίου 2016.
Πηγές Επεξεργασία
- Enes Čengić; S Krležom iz dana u dan, Globus, 1986, Ζάγκρεμπ
- (στα Κροατικά) Viktor Žmegač : Krležini europski obzori, 1984, Ζάγκρεμπ
- (στα Κροατικά) "Krležijana": Enciklopedija Miroslava Krleže, LZMK, 1993, Ζάγκρεμπ Αρχειοθετήθηκε 2014-04-17 στο Wayback Machine.
- (στα Κροατικά) Stanko Lasić: Krležologija, I-VI, 1987.-1993, Globus, Zagreb
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
- Εισαγωγή στον συγγραφέα[νεκρός σύνδεσμος] (in English)
- Petri Liukkonen.
- Ο Miroslav Krleža στη βιβλιοθήκη νοτιοσλαβικής λογοτεχνίας
- KRLEŽA, Miroslav Αρχειοθετήθηκε 2021-09-19 στο Wayback Machine. (στα Κροατικά)