Πόλεμος και Ειρήνη

Το Πόλεμος και Ειρήνη (ρωσ.: Война и миръ, Βαϊνά ι μιρ) είναι ένα μυθιστόρημα από τον Ρώσο συγγραφέα Λέοντα Τολστόι, που δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1869. Έργο επικής διάστασης, θεωρείται ως ένα από τα πιο σημαντικά έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, που σκιαγραφεί με πολλές λεπτομέρειες τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν εξαιτίας της γαλλικής εισβολής στη Ρωσία περιγράφοντας συνάμα και το αντίκτυπο της εποχής του Ναπολέοντα στην τσαρική κοινωνία, όπως φαίνεται μέσα από τα μάτια των πέντε ρωσικών αριστοκρατικών οικογενειών. Τμήματα της προηγούμενης έκδοσης του μυθιστορήματος, τότε γνωστό ως «Η χρονιά του 1805», δημοσιεύονταν σε συνέχειες στο ρωσικό περιοδικό: «Ρούσκιι βιέστνικ» μεταξύ 1865 και 1867. Το μυθιστόρημα εκδόθηκε για πρώτη φορά στο σύνολό του το 1869 και κατέλαβε την πρώτη θέση στον κατάλογο των πρώτων σε πωλήσεις βιβλίων.

Πόλεμος και Ειρήνη

Αρχική σελίδα του πολέμος και ειρήνη, πρώτη έκδοση 1869 (ρωσικά)
Συγγραφέας	Λέων Τολστόι
Τίτλος	Πόλεμος και Ειρήνη, Λέων Τολστόι
Γλώσσα	Ρωσικά (με κάποια γαλλικά)
Ημερομηνία δημιουργίας	1863
Ημερομηνία δημοσίευσης	1869
Μορφή	Ιστορικό, ρομάντσο, μυθιστόρημα, φιλοσοφία.
Θέμα	Γαλλική εισβολή στη Ρωσία
Χαρακτήρες	Natasha Rostova, Andrei Nikolayevich Bolkonsky, Pierre Bezukhov, Hélène Kuragin, Nikolai Rostov, Fedor Ivanovich Dolokhov, Anatole Kuragin, Marya Bolkonskaya, Sonya Rostova, Petya Rostov, Boris Drubetskoy, Vasily Denisov, Elisabeta Karlovna Bolkonskaya, Prince Nikolay Bolkonsky, Vasili Kuragin, Anna Mikhaylovna Drubetskaya και Platon Karataev
Τόπος	Ρωσική Αυτοκρατορία Αυστριακή Αυτοκρατορία
LC Class	OL15236127W και OL267171W
LΤ ID	995
BL Class	1068089
Πρώτη έκδοση	The Russian Messenger
Προηγούμενο	Οι Κοζάκοι
Επόμενο	Άννα Καρένινα
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα ()

«Eh bien, mon prince, η Τζένοβα κι΄η Λούκα έχουν γίνει πιά κληρονομικά τιμάρια des apanages (προικώα), της οικογένειας Μπουονοπάρτε. Σας προειδοποιώ πως αν δεν μου πείτε πως θάχουμε πόλεμο, πως αν συνεχίσετε να ψευτομπαλώνετε όλες τις ατιμίες, όλες τις φρικαλεότητες αυτού του αντίχριστου (και πιστεύω ότι είναι αντίχριστος) δε θέλω να σας ξέρω, δεν είστε πιά φίλος μου, δεν είστε πια ο πιστός θεράπων μου, όπως λέτε. Καλημέρα σας λοιπόν, καλημέρα.
Με αυτά τα λόγια υποδέχτηκε η πασίγνωστη Άννα Παύλοβνα Σέρερ, κυρία της τιμής και του στενού κύκλου της αυτοκράτειρας Μαρίας Φεοντόροβνας, τον πρίγκηπα Βασίλη, πρόσωπο με μεγάλη θέση στη αυλή, που έφτασε πρώτος στη βραδινή της δεξίωση.»
Το πρώτο απόσπασμα από το Πόλεμος και Ειρήνη.

Η προετοιμασία

Η προετοιμασία για το έργο Πόλεμος και Ειρήνη αρχίζει με τα στρατιωτικά διηγήματα του Τολστόι και προπάντων με τους Κοζάκους που εμφανίστηκαν ύστερα από τα Διηγήματα της Σεβαστούπολης: «Σεβαστούπολη, Δεκέμβρης 1854», «Σεβαστούπολη, Μάης 1855» και εξέδιδε μεσούντος του Κριμαϊκού πολέμου συμμετέχοντας ο ίδιος στις επιχειρήσεις με το βαθμό του λοχαγού. Το Πόλεμος και Ειρήνη ο συγγραφέας το δούλεψε από το 1863 ως το 1869. Αρχικά σκόπευε να γράψει ένα μυθιστόρημα γύρω από τους Δεκεμβριστές που η ρωσική κυβέρνηση τους επέτρεψε το 1856 να επιστρέψουν από την εξορία. Για να το γράψει όμως έπρεπε να γυρίσει πίσω χρονικά, στην εποχή που εκδηλώθηκε η στάση των Δεκεμβριστών (1825). Για να αποδώσει καλύτερα την ψυχολογία των κεντρικών ηρώων, έπρεπε ακόμα να φτάσει στον Πατριωτικό πόλεμο του 1812 κατά του Ναπολέοντα. Στη διάρκεια όμως της συγγραφικής πορείας του αναγκάστηκε να αλλάξει τη σύλληψη του έργου του: κυριάρχησε πάνω του περισσότερο το ενδιαφέρον για την εποχή του 1812 και τη δράση των λαϊκών μαζών και λιγότερο για τους στασιαστές του Δεκέμβρη 1825. Έτσι άρχισε το Πόλεμος και Ειρήνη, που υποδιαιρείται σε τέσσερα βιβλία ή τόμους, το καθένα με επιμέρους τμήματα που περιέχουν πολλά κεφάλαια. Τα πρόσωπα που δρουν αριθμούνται σε εκατοντάδες. Κανένα από αυτά δεν επαναλαμβάνεται πιο κάτω, στην εσωτερική ή εξωτερική περιγραφή ενός άλλου καινούργιου προσώπου. Μεγάλα τμήματα του έργου, ειδικά στα τελευταία κεφάλαια, είναι φιλοσοφική συζήτηση και όχι αφήγηση.

Πρώτος τόμος

Η Χήρα Αυτοκράτειρα Μαρία Φεοντόροβνα, μητέρα του Αλεξάνδρου Α΄, ήταν η πιο ισχυρή γυναίκα στη ρωσική αυτοκρατορική αυλή στο ιστορικό περιβάλλον του μυθιστορήματος.

Το περιεχόμενο του πρώτου βιβλίου του έργου είναι συγκεντρωμένο γύρω από τα γεγονότα που συνδέονται με τον πόλεμο του 1805. Το πολεμικό θέμα παρουσιάζεται με τις συζητήσεις των αυλικών. Κανένας τους δεν μιλάει για την επιδρομή του Ναπολέοντα· όμως, και μόνο το άκουσμα του ονόματός του κάνει τον τσάρο και τους κυριότερους εκπροσώπους της ρωσικής αριστοκρατίας να τρέμουν, με μόνη τη σκέψη πως απειλείται η απολυταρχική τους εξουσία και το καθεστώς της δουλοπαροικίας. Είναι ένας σημαντικός λόγος που η τσαρική κυβέρνηση αρχίζει τον πόλεμο κατά του Ναπολέοντα, στέλνοντας ρωσικά στρατεύματα στο εξωτερικό. Η εκστρατεία του 1805 τελειώνει για τη Ρωσία με ολοκληρωτική αποτυχία εξαιτίας της προδοσίας της συμμάχου Αυστρίας και της ανικανότητας του Αλεξάνδρου Α΄ που ανέλαβε να κατευθύνει τον πόλεμο παραμερίζοντας τον Στρατηγό Κουτούζωφ. Στον πρώτο τόμο γνωρίζουμε μερικούς από τους βασικούς χαρακτήρες: τον Πιέρ Μπεζούχωφ, τον Αντρέι Μπολκόνσκυ, τη Μάρια Μπολκόνσκαγια, τη Νατάσα Ροστόβα, τον Νικολάι Ροστώφ, τον Μπορίς Ντρουμπετσκόυ και τη Σόνια Αλεξαντρόβνα. Το πρώτο βιβλίο του έργου κλείνει με τη σκηνή της διάλυσης του ρωσικού στρατού στο πεδίο της Μάχης του Άουστερλιτς. Οι σκέψεις για μια ειρηνική γαλήνια ζωή που έρχονται στο μυαλό του τραυματισμένου Αντρέι Μπολκόνσκυ στο πεδίο της Μάχης του Άουστερλιτς, αποτελούν το συνδετικό νήμα του πρώτου βιβλίου με το δεύτερο.

Δεύτερος τόμος

Το δεύτερο βιβλίο τοποθετείται χρονικά ανάμεσα στους πολέμους του 1805 και του 1812. Στο πρώτο βιβλίο, οι σκηνές της ειρηνικής ζωής συνδέονται πολύ με τα ανώτερα κοινωνικά στρώματα της πρωτεύουσας. Στο δεύτερο όμως βιβλίο τα στρώματα αυτά μπαίνουν σε δεύτερο πλάνο. Την πρώτη θέση παίρνουν τώρα ο Πιέρ Μπεζούχωφ κι ο Αντρέι Μπολκόνσκυ, μαζί με τις οικογένειες των Ροστώφ και των Μπολκόνσκυ. Ο πρίγκιπας Αντρέι Μπολκόνσκυ που αγνοείται, επιστρέφει απροειδοποίητα στο πατρικό του, μαζί με το Γερμανό γυναικολόγο (τον οποίο συνάντησε στον τελευταίο σταθμό) που έρχεται να ξεγεννήσει την γυναίκα του. Η γέννα θα φέρει στον κόσμο τον πρίγκιπα Νικολάι Αντρέιτς και το θάνατο της νεαρής πριγκίπισσας Λιζ. Ο κόμης Μπεζούχωφ βρίσκεται σε φιλοσοφική διάθεση βλέποντας τη ζωή του σε τέλμα μετά από μία μονομαχία με τον υποτιθέμενο εραστή της γυναίκας του. Παρακολουθούμε την μεταστροφή του κόμητος Πιέρ Μπεζούχωφ μέσα από τη γνωριμία του με τον ελευθεροτέκτονα Όσιπ Αλεξέγιεβιτς Μπραζντέγιεφ στο σταθμαρχείο του Τορζόκ, στο ταξίδι του από τη Μόσχα στην Αγία Πετρούπολη. Επιθυμώντας να αλλάξει ζωή και να ζήσει ενάρετα μπαίνοντας στον δρόμο του θεού, ο κόμης Μπεζούχωφ μέσω της παραπάνω γνωριμίας γίνεται σύντομα μέλος της Μασονικής αδελφότητας της Πετρούπολης. Η τελετή μύησης περιγράφεται με λεπτομέρειες. ( Οι εσωτερικοί διάλογοι του Κόμητος στο σταθμό, η συζήτηση περί Θεού με τον μαρτινιστή μασόνο Μπραζντέγιεφ για τον μέγα Ωρολογοποιό, καθώς και θέσεις- σύμβολο πίστεως της αδελφότητας, θα τα συναντήσουμε και στο μετέπειτα έργο του Τολστόι καθώς και στο τελευταίο μυθιστόρημα του, την "Ανάσταση". Κυρίως την ιδέα του μονοθεϊσμού, της εσωτερικής ζωής, της αγάπης για τον πλησίον, την αθανασία της ψυχής και την πίστη στην μέλλουσα ζωή. ). Αμέσως μετά ο Πιέρ φεύγει για το νότο για να επιθεωρήσει τα κτήματά του και να θέσει σε εφαρμογή το μεταρρυθμιστικό του σχέδιο για την αναμόρφωση της ρωσικής κοινωνίας. Αντιμιλιταριστής και φιλειρηνιστής, πιστεύοντας σε ένα μέλλον που θα έχει καταργηθεί ο πόλεμος και η κρατική βία, ξεκινά να χτίζει σχολεία, νοσοκομεία, άσυλα και γηροκομεία. Επιθυμεί να καταργήσει την δουλοπαροικία και να ελευθερώσει τους μουζίκους. Όπου πάει τον υποδέχονται με ενθουσιασμό όχι οπωσδήποτε ειλικρινή. Αρχικά δίνει εντολές για τον περιορισμό των αγγαρείων και τη μείωση του γεωμόρου καθώς και την παύση της επιβολής σωματικών τιμωριών. Οι γυναίκες και τα παιδιά δεν οφείλουν να εργάζονται και πρέπει να απέχουν από τις σκληρές εργασίες. Ωστόσο δεν φαίνεται να έχει κατανοήσει το πως ακριβώς δουλεύουν τα πράγματα και παρασύρεται χωρίς να θέλει από τον αρχιεπιστάτη του, ο οποίος δεν παραλείπει να φροντίσει και για την υπεράσπιση των συμφερόντων των πλούσιων μουζίκων και των δικών του. Μολονότι δείχνει να έχει καταλάβει το δυσεπίτευκτο των σκοπών του, αναχωρεί με ένα αίσθημα ικανοποίησης, ότι έχει αρχίσει να προσφέρει κάτι στους συνανθρώπους τους και ενώ τόσο καιρό ζούσε μόνο για τον εαυτό του και αυτό ήταν η καταστροφή του· τώρα που αρχίζει να ζει για τους άλλους εξυψώνεται και πραγματώνει την βαθύτερη φύση του ως άνθρωπος. Η κατάσταση όμως στην ουσία της παραμένει λίγο-πολύ η ίδια, με τον πρίγκηπα να πρέπει να φροντίσει πρώτιστα για την διατήρηση εσόδων από την περιουσία του. Το σύνολο των πληρωμών που πρέπει να γίνουν στο συμβούλιο προστασίας και μια σειρά από αγοραπωλησίες που απαιτούσαν πολύπλοκες διατυπώσεις, τον εξαντλούν και αφήνει τον επιστάτη του να επιληφθεί της όλης κατάστασης. Επιστρέφοντας από το νότο επιθυμεί να περάσει από τον φίλο του Μπολκόνσκυ. Πράγματι ο πρίγκιπας Μπεζούχωφ και ο πρίγκιπας Μπολκόνσκυ συναντιούνται στο κτήμα που ο τελευταίος έχει αποσυρθεί για να βρει ηρεμία και τον εαυτό του. Ανοίγουν συζήτηση, με τον Πιέρ διστακτικά να παρουσιάζει στον φίλο του τις νέες ιδέες του σχετικά με το μασονισμό όπως τον αντιλαμβάνεται αυτός. Ως την ουσιαστική χριστιανική διδασκαλία της αγάπης και της συγχώρεσης, απαλλαγμένος από το κράτος και τα θρησκευτικά τυπικά-τελετουργικά, ως μια διδασκαλία που ενσαρκώνει τις πανανθρώπινες αξίες της ισότητας της αδελφοσύνης και της αγάπης. Ο Μπολκόνσκυ δεν φαίνεται να πείθεται αλλά δείχνει να προβληματίζεται ξαναφέρνοντας στον νου του τον τεράστιο ουρανό και το αίσθημα πληρότητας που βίωσε όταν βρισκόταν αιμόφυρτος καταγής με τον ουρανό από πάνω του στο πεδίο της μάχης (έτσι έκλεισε ο πρώτος τόμος ).

Ως ανθυπολοχαγός των Ουσάρων πλέον, ο Νικολάι Ροστώφ επιστρέφει στο σύνταγμά του στο μέτωπο. Οι μάχες είναι λιγοστές. Η πείνα και η εξαθλίωση κυριαρχούν στο στράτευμα το οποίο αντιμετωπίζει σοβαρότατο πρόβλημα τροφοδοσίας και επισιτισμού. Ο φίλος του αξιωματικός Ντενίσοφ λαφυραγωγεί τροφοδοσία μεταγωγικής μονάδας πεζικού προκειμένου να σιτίσει τους στρατιώτες του. Τραυματίζεται επιπόλαια λίγες μέρες αργότερα στον μηρό σε μια μάχη και καταφεύγει στο νοσοκομείο για να αποφύγει προσωρινά την καθαίρεση του από το στρατοδικείο για λαφυραγωγία και αυτοδικία. Έξι εβδομάδες μετά τον τραυματισμό του φίλου του, ο Ροστώφ τον αναζητεί στο νοσοκομείο. Οι άθλιες συνθήκες υγιεινής έχουν ως επακόλουθο το ξέσπασμα τύφου. Ο Ντενίσοφ πείθεται τελικά να παραδώσει στον Ροστώφ τα έγγραφα για υποβολή αίτησης χάριτος από τον αυτοκράτορα Αλέξανδρο. Στο Τιλσίτ λαμβάνει χώρα η συνάντηση των δύο αυτοκρατόρων της Γαλλίας και της Ρωσίας όπου υπογράφεται και η ομώνυμη συνθήκη. Ο υπασπιστής Μπορίς Ντρουμπετσκόυ που προσπαθεί να ανέλθει κοινωνικά μέσω γνωριμιών, καταφέρνει να είναι μέλος της ακολουθίας του τσάρου. Δίνει την περιγραφή της συνάντησης η οποία διήρκησε μία ώρα και πενήντα τρία λεπτά. Ο κόμης Ροστώφ ρισκάρει φορώντας πολιτικά και μην έχοντας άδεια να πλησιάσει τον τσάρο για την αίτηση χάριτος. Μετά την άρνηση του Ντρουμπετσκόι, επιχειρεί το παράτολμο εγχείρημα να συναντήσει τον τσάρο ο ίδιος προσωπικά. Επιτυγχάνει με τη βοήθεια της τύχης να έχει τη βοήθεια ενός γνωστού του στρατηγού του ιππικού της στενής ακολουθίας του τσάρου. Ακούμε όμως τον τσάρο να δίνει αρνητική απάντηση πάνω από το άλογο λίγο πριν συναντήσει τον Ναπολέοντα, λέγοντας πως ο νόμος είναι ισχυρότερός του. Ο Ροστώφ εκστασιάζεται για δεύτερη φορά αντικρίζοντας τον τσάρο από τόσο κοντά. Ο Ναπολέων, παρουσία του Αυτοκράτορα Αλεξάνδρου, παρασημοφορεί τον γενναιότερο στρατιώτη του ρωσικού στρατού με το μετάλλιο της Λεγεώνας της Τιμής, που συνοδεύεται από ισόβια σύνταξη 1.200 φράγκων για τον στρατιώτη Λαζάρεφ. Την επόμενη μέρα θα είναι η σειρά του Τσάρου να παρασημοφορήσει Γάλλο στρατιώτη με το σταυρό του Αγίου Γεωργίου.

Βρισκόμαστε στο 1809, εποχή που στη Ρωσία ξεκινούν μεταρρυθμιστικές προσπάθειες στην ανώτατη διοίκηση, όπως η κατάργηση των βαθμών στους ευγενείς , η εισαγωγή του θεσμού του συμβουλίου της επικρατείας, οι εξετάσεις για ανάληψη αξιωμάτων κτλ. Ο Μπολκόνσκυ εγκαταλείπει το μελετητήριο-ερημητήριο του και περνά στην ενεργό δράση και πάλι, θέτοντας αρχικά σε εφαρμογή τα σχέδια του για την μεταρρύθμιση του στρατιωτικού κώδικα. Έχοντας απελευθερώσει τους μουζίκους στο μικρό κτήμα του χωριού που είχε αποσυρθεί, πληρώνοντας ο ίδιος για να μαθαίνουν τα παιδιά γράμματα κ.α. έχει αποκτήσει φήμη φιλελεύθερου. Στην προσπάθεια να επιτύχει την αλλαγή του στρατιωτικού κανονισμού γνωρίζεται με τον μεταρρυθμιστή καγκελάριο Σπεράνσκι, απόφοιτο ιερατικής σχολής και γιο παπά, που πρωτοστατεί εκείνη την περίοδο ως έμπιστος του τσάρου. Ο Σπεράνσκι θέλει τον Μπολκόνσκυ με το μέρος του και έτσι ο τελευταίος πολύ σύντομα βρίσκεται να αναλαμβάνει όχι μόνο μέλος της επιτροπής για την σύνταξη νέου στρατιωτικού κώδικα, αλλά και πρόεδρος τμήματος υποεπιτροπής που προπαρασκευάζει την σύνταξη νέου αστικού κώδικα και μάλιστα εκείνου που ασχολείται με τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ο Μπεζούχωφ που γίνεται ανεπιδίωκτα αρχηγός των μασόνων της Πετρούπολης, προσπαθεί να ενοποιήσει τις διάφορες στοές ενώ παράλληλα συνεχίσει τις φιλανθρωπικές ανεγέρσεις. Ο Μπεζούχωφ που δεν έλκεται από τη μυστικιστική πλευρά της μασονίας αρχίζει να αμφισβητεί τη δράση του μασονισμού στη Ρωσία την οποία νομίζει πολύ χλιαρή και φεύγει για το εξωτερικό (Πρωσία και Σκωτία) σε μια προσπάθεια να διδαχθεί περισσότερα. Εκεί θα μυηθεί σε περισσότερα μυστήρια και κερδίσει ανώτερο βαθμό στην ιεραρχία. Επιστρέφοντας στην Πετρούπολη δίνει μια ομιλία σε πανηγυρική συνεδρίαση της στοάς, εκφράζοντας τις απόψεις του για την ανάγκη παγκόσμιας μασονικής διακυβέρνησης καθώς και για τον αγώνα που έχει ως σκοπό τον τελικό θρίαμβο του καλού επί του κακού και την οριστική επικράτησης των βασικών χριστιανικών αξιών επί της γης. Η ομιλία του διχάζει, δεν γίνεται αποδεκτή και ο μέγας τέκνων του τάγματος στο οποίο ανήκει εκφράζει ανοιχτά την δυσαρέσκεια του. Μάλιστα κατηγορείται από μερικούς για θεοφωτισμό (ότι ανήκει στην αίρεση των θεοφωτίστων (πεφωτισμένων, illuminatti ). Οι άνθρωποι αυτοί πίστευαν ότι επικοινωνούν απευθείας με το Θείο. Η κακή υποδοχή των απόψεων του πρίγκηπα Μπεζούχωφ του φέρνει μελαγχολία και καταφεύγει στον ευεργέτη του μυστικιστή μασόνο Ιωσήφ Αλεξέγιεβιτς στη Μόσχα. Αυτός του υποδεικνύει ότι παραμέλησε τον σπουδαιότερο σκοπό από τους τρεις του τάγματος, αναφερόμενος στον δια βίου αγώνα για αυτογνωσία-αυτοβελτίωση και αυτοτελείωση. Του εξηγεί οτι ο Θεοφωτισμός δεν συνιστά αγνή διδασκαλία γιατί παρασύρθηκε στην βελτίωση της κοινωνίας χωρίς πρώτα να έχουν βελτιωθεί ατομικά οι άνθρωποι. Του προτείνει να κρατά ημερολόγιο καταγράφοντας τις καθημερινές του πράξεις και να επιδοθεί αυστηρότερα στην εαυτοσκοπία. Τέλος του συστήνει να επανενωθεί με την εν διαστάσει σύζυγό του. Πράγματι ο Μπεζούχωφ συμφιλιώνεται με τη σύζυγό του, η οποία στα δύο χρόνια της διάστασης τους, έχει πετύχει εξέχουσα θέση στο γαλλόφιλο κύκλο της Πετρούπολης. Η κόμισσα Ελέν Βασίλιεβνα Μπεζούχοβα θαυμάζεται τόσο για την ομορφιά της και την κομψότητα της όσο και για την ευφυία της. Στο σαλόνι της συχνάζει η αφρόκρεμα των γαλλόφιλων και μετατρέπεται σε μια πολύ ξεχωριστή γυναίκα (la femme la plus distinguée de Péterburg). Ο ίδιος ο Μπεζούχωφ θαυμάζει την επιτυχία της και απορεί, θεωρώντας την γυναίκα του αρκετά ανόητη. Η επανασύνδεση αυτή υπαγορεύεται μάλλον από τις νέες του θρησκευτικό-φιλοσοφικές απόψεις παρά από οτιδήποτε άλλο.

Η οικογένεια των Ροστώφ αντιμετωπίζει σοβαρά οικονομικά προβλήματα και παρόλο που προσπαθεί να ζει οικονομικά σε ένα απομακρυσμένο σύνταγμα, ο νεαρός αξιωματικός των Ουσάρων Νικολάι Ροστώφ δημιουργεί ολοένα και μεγαλύτερα χρέη. [ο δεύτερος τόμος συνεχίζεται με αυτές τις εναλλαγές πιάνοντας πότε τη μία και πότε την άλλη οικογένεια, που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο συνδέονται μεταξύ τους].

Ο συγγραφέας μας δίνει σε αυτόν τον τόμο εμβόλιμα, μια εξαιρετική απεικόνιση της Ρωσίας που δοκιμάζεται και ταυτόχρονα μας δίνει μεγαλειώδεις περιγραφές της ρωσικής φύσης.

Βιβλίο/τρίτος και τέταρτος τόμος

Ο πίνακας 1812, του Ιλλαριόν Πριανίσνικοφ.

Στο τρίτο και το τέταρτο βιβλίο του Πόλεμος και Ειρήνη επικρατεί πέρα ως πέρα το ηρωικό στοιχείο, το επικό. Η εικόνα της μάχης του Μποροντίνο τόσο έντονα ζωγραφισμένη στο τρίτο βιβλίο, αποτελεί, από κάθε πλευρά, το κέντρο ολόκληρου του έργου. Στη μάχη αυτή μπαίνει σε δράση ολόκληρο το δυναμικό του ρωσικού λαού για να αποκαλυφθεί η ουσία του βαθύτερου είναι του- η φιλοπατρία.

Επίλογος σε δύο μέρη

Το πρώτο μέρος του επιλόγου αρχίζει με το γάμο του Πιέρ και της Νατάσα το 1813. Είναι το τελευταίο χαρμόσυνο γεγονός για την οικογένεια Ροστόβ, η οποία διέρχεται μια μεταβατική φάση. Ο Ροστόβ πεθαίνει λίγο μετά, αφήνοντας το μεγαλύτερο γιο του Νικολάι να αναλάβει τη διατήρηση της οικογένειας στα πρόθυρα της χρεοκοπίας, αλλά ενόψει ενός καλού γάμου.

Το δεύτερο μέρος του επιλόγου (σελίδες 46) περιέχει κριτική του Τολστόι που θέτει έξι ερωτήματα και εξηγεί σχετικά τα διάφορα ιστορικά γεγονότα:

• Τι είναι το Πόλεμος και Ειρήνη
• Ποιο είναι το αντικείμενο της ιστορίας
• Ο ιδιαίτερος χαρακτήρας κάθε ιστορικής εποχής
• Η ασυμφωνία για τα ιστορικά γεγονότα που υπάρχουν ανάμεσα στη δική του περιγραφή και τους ιστορικούς.
• Γιατί πολεμάει ο άνθρωπος.
• Ο μηδαμινός ρόλος που παίζουν- κατά την αντίληψή του (sic)- αυτοί που αποκαλούνται μεγάλοι άνδρες στην εξέλιξη των ιστορικών γεγονότων.

Ο πιο ισχυρός, ο πιο αδιάρρρηκτος, ο πιο αβάσταχτος κι΄ο πιο σταθερός δεσμός που μας συνδέει με τους συνανθρώπους μας είναι αυτό που ονομάζουμε «εξουσία». Η εξουσία, με το βαθύτερο νόημα, δεν είναι παρά έκφραση της πιο μεγάλης εξάρτησης του ενός απέναντι στους άλλους. Είναι πολύ δύσκολο να καθορίσει κανείς τα όρια της περιοχής μεταξύ ελευθερίας και αναγκαιότητας κι ο καθορισμός αυτού του ορόσημου αποτελεί το θεμελιώδες πρόβλημα της ψυχολογίας.

— Λέων Τολστόι.

Ο ρεαλισμός

Το Πόλεμος και Ειρήνη αποτελεί το επιστέγασμα μιας ολόκληρης περιόδου ιδεολογικής και λογοτεχνικής εξέλιξης του Τολστόι. Ένα από τα κυριότερα σημεία του τολστοϊκού ρεαλισμού στην περίοδο αυτή είναι ότι ο ψυχικός κόσμος του κυριότερου ήρωα κάθε έργου που αποκαλύπτεται με το μέσο του συσχετισμού του προς το ψυχικό κόσμο του λαού και με ξεκάθαρη σαφήνεια της θέσης του ήρωα πάνω στα ιστορικά και κοινωνικά προβλήματα της Ρωσίας.

Εικονογραφία

• 
  Εξώφυλο από την αγγλική μετάφραση (1869).
• 
  Εξώφυλλο από την ιταλική μετάφραση (1899).
• 
  Ο Λέων Τολστόι στο κτήμα του το 1908.
• 
  Νατάσα Ρόστοβα.
• 
  Σκηνή από τη Κόκκινη Πλατεία της Μόσχας (1801).
• 
  Η μάχη του Μποροντίνο, 9 Σεπτεμβρίου 1812 στην οποία συμμετείχαν περισσότεροι από 250.00 στρατιώτες με 70.000 θύματα.
• 
  Η πυρκαγιά της Μόσχας 15-19 Σεπτεμβρίου 1812.
• 
  Υποχώρηση του Ναπολέοντα από τη Μόσχα.

Δείτε επίσης

• Πόλεμος και ειρήνη (De belli et pacis)

Πηγές

• Κριτική ανάλυση και τοποθέτηση του έργου «Πόλεμος και Ειρήνη», Από την Ακαδημία Επιστημών της ΕΣΣΔ σελίδες 489-519, 1956

Βιβλιογραφία

• Troyat, Henri: «Πόλεμος και Ειρήνη: Η ιστορία ενός έργου», Ιστορία εικονογραφημένη, τεύχος 179 (Μάιος 1983), σελ. 94

Εκδόσεις στα Ελληνικά

• Τολστόι, Λ. 2011: Πόλεμος και ειρήνη, τόμ. 1-4 (μτφρ. Αντρ. Σαραντόπουλος, επιμ. Θεόδ. Μωυσιάδης). Αθήνα: Σ.Ι. Ζαχαρόπουλος
• Τολστόι, Λ. 2001: Πόλεμος και ειρήνη, τόμ. 1-4 (μτφρ. Ξεν. Κονδύλης). Αθήνα: Πατάκης
• Τολστόι, Λ. 1990: Πόλεμος και ειρήνη, τόμ. 1-4 (μτφρ. Στ. Πρωταίος): Αθήνα: Κάκτος
• Τολστόι, Λ. 1980: Πόλεμος και ειρήνη, τόμ. 1-4 (μτφρ. Λ. Αγιαλόγλου-Παπαδάκη). Αθήνα: Δαμιανός
• Τολστόι, Λ. 1960: Πόλεμος και ειρήνη, τόμ. 1-4 (μτφρ. Κορ. Μακρή). Αθήνα: Γκοβόστης

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• War and Peace, Πλήρες κείμενο στα αγγλικά συνοδευόμενο με ήχο.
• Η κινηματογραφική ταινία (1956) στο IMDb
• Σκηνοθεσία Sergey Bonrchuk (1967) στο IMDb
• Η ταινία του 2007
• Ταινία στα ρωσικά