Οίκος του Σπόνχαϊμ

Ο Οίκος των Σπόνχαϊμ, γερμ.: Haus von Sponheim ή Spanheim, ήταν μία μεσαιωνική Γερμανική οικογένεια ευγενών, η οποία κατάγεται από τη Ρηνανική Φραγκονία. Ήταν άμεσοι κόμητες του Σπόνχαϊμ μέχρι το 1437 και δούκες της Καρινθίας από το 1122 έως το 1269. Ένας πλάγιος κλάδος κυβέρνησε στην αυτοκρατορική κομητεία του Όρτενμπουργκ-Nόιορτενμπουργκ μέχρι το 1806.

Ο θυρεός των Σπόνχαϊμ(-Στέρκενμπουργκ).

Ιστορία

Ερείπια του κάστρου Σπόνχαϊμ, χαλκογραφία του 19ου αι.

Η οικογένεια πήρε το όνομά της από την προγονική της έδρα στο κάστρο Σπόνχαϊμ στην οροσειρά Χούνσρυκ, στο σημερινό Μπούργκσπονχαϊμ κοντά στο Μπαντ Κρόιτσναχ, στη Ρηνανία-Παλατινάτο. Από τον 11ο αι. η οικογένεια χωρίστηκε σε δύο στενά συνδεδεμένους κλάδους. Ένας από αυτούς τους κλάδους, πιθανώς ο πρεσβύτερος, διατήρησε το δουκάτο της Καρινθίας και ξεκίνησε την κομητεία του Όρτενμπουργκ στη Βαυαρία. Ο άλλος παρέμεινε στη Ρηνανική Φραγκονία, διατηρώντας την κομητεία του Σπόνχαϊμ.

Ο ιδρυτής του δουκικού κλάδου ήταν ο κόμης Ζήγκφρηντ Α΄ (1010–1065), ένας Ριπουάριος Φράγκος από τη γέννηση και ακόλουθος του Κορράδου Β΄ των Σαλίων, βασιλιά της Γερμανίας. Για τον λόγο αυτό η οικογένεια αποκαλείται μερικές φορές Ζηγκφρηντίδες. Ο Ζήγκφρηντ ακολούθησε τον Κορράδο Β΄ στην εκστρατεία του το 1035 εναντίον του Aντάλμπερο δούκα της Καρινθίας, ο οποίος -για άγνωστους λόγους- είχε πέσει στη δυσμένεια του βασιλιά. Με τον γάμο του με τη Ρίχγκαρντ, κόρη ενός κόμη Ένγκελμπερτ της Βαυαρικής οικογένειας των ευγενών Ζήγκχαρντινγκερ, έγινε κληρονόμος μεγάλων εδαφών στην Καρινθία και το Τιρόλο. Το 1045 ο Ζήγκφρηντ έλαβε τον τίτλο του μαργράβου στην Ουγγρική μαρκιωνία από τον Ερρίκο Γ΄ της Γερμανίας. Οι γιοι του: Ένγκελμπερτ μάργραβος στην Ιστρία από το 1090 και Χάρτβιγκ, ίδρυσαν το αβαείο του Αγίου Παύλου στο Λάβανταλ στα κτήματα της μητέρας τους το 1091.

Όταν ο δουκικός Οίκος του Έπενσταϊν εξαφανίστηκε τελικά το 1122, ο εγγονός του Ζήγκφρηντ, ο Ερρίκος Δ΄, κληρονόμησε τον τίτλο και έγινε ο πρώτος δούκας της Καρινθίας από τους Σπόνχαϊμ καθώς και μάργραβος στην ιταλική μαρκιωνία της Βερόνας. Μετά το τέλος του, μόλις έναν χρόνο αργότερα, τον διαδέχθηκε ο αδελφός του Ένγκελμπερτ, οι απόγονοι του οποίου κυβέρνησαν στην Καρινθία μέχρι το τέλος του δούκα Ούλριχ Γ΄ το 1269. Ο νεότερος γιος του Ένγκελμπερτ, ο Ράποτο, έγινε ο πρόγονος της Βαυαρικής δυναστείας των Όρτενμπουργκ. Οι δούκες του Σπόνχαϊμ προσπάθησαν να εδραιώσουν τις κτήσεις τους, όντας πιστοί φύλακες του βασιλικού Οίκου των Χοενστάουφεν, παρ' όλα αυτά έπρεπε να αγωνιστούν με απρόθυμους τοπικούς ευγενείς, όπως οι Καρίνθιοι Όρτενμπουργκερ. Ο τίτλος του μαργράβου της Βερόνας χάθηκε από τον Ερμάνος Γ΄ του Μπάντεν το 1151.

Υπό τον Μπέρνχαρντ του Σπόνχαϊμ, δούκα της Καρινθίας από το 1202 έως το 1256, η δυναστεία έφτασε στο απόγειο της ισχύος της. Το 1213 νυμφεύτηκε τη Γιούντιτ, κόρη του βασιλιά Ότακαρ Α΄ της Βοημίας, το οποίο σύνδεσε τη δουκική γραμμή με τη Βοημική βασιλική δυναστεία των Πρεμυσλιδών. Ο γιος του Μπέρνχαρντ, ο Ούλριχ Γ΄, που νυμφεύτηκε την Aγνή της Μερανίας το 1248, κληρονόμησε επίσης τον τίτλο του μαργράβου στη γειτονική μαρκιωνία της Καρνιόλας. Ωστόσο, καθώς επέζησε των παιδιών του, κληροδότησε τα εδάφη του στην Καρινθία και την Καρνιόλα στον Πρεμυσλίδη εξάδελφό του, βασιλιά Ότοκαρ Β΄ της Βοημίας, σύμφωνα με μία μυστική συμφωνία κληρονομιάς του 1268. Αυτές οι ιδιοκτησίες ήταν μεταξύ των εδαφών, που κατέλαβε ο Ροδόλφος των Αψβούργων μετά την εκλογή του ως βασιλιά των Ρωμαίων το 1273, λόγω της απόκτησής τους υπό ύποπτες συνθήκες.

Ο ιδρυτής του κλάδου της Ρηνανίας ήταν ο κόμης Στέφανος Α΄ του Σπόνχαϊμ (απεβ. 1080), ο οποίος μπορεί να ήταν πρώτος εξάδελφος, γιος ή ανιψιός του Ζήγκφρηντ. Ένας από τους διαδόχους του τρισεγγονού του Γοδεφρείδου Γ΄ (1183–1218) νυμφεύτηκε την Άντελχαϊντ του Ζάιν, αδελφή και κληρονόμο του Ερρίκου Β΄ τελευταίου κόμη του Ζάυν. Το 1437 η κύρια εξ αρρενογονίας γραμμή αυτού του κλάδου των Σπόνχαϊμ εξέλιπε και οι απόγονοι της εκ θηλυγονίας γραμμής, δηλαδή οι μαργράβοι του Μπάντεν και οι παλατινοί κόμητες του Ζίμμερν-Τσβάιμπρυκεν-Μπίρκενφελντ πήραν τον τίτλο του κόμη του Σπόνχαϊμ, μαζί με τον εκλέκτορα του Παλατινάτου, που είχε λάβει ένα μικρό μέρος ως προίκα.

Ο πλάγιος κλάδος των κομήτων του Όρτενμπουργκ επιζει ακόμη και σήμερα στο Tάμπαχ Βαυαρίας. Μία πλάγια γραμμή του κλάδου της Ρηνανίας επιζεί επίσης με τους πρίγκιπες του Ζάυν-Βίτγκενσταϊν.

Γενεαλογία

Δουκική γραμμή

Ο θυρεός του δουκάτου της Καρινθίας μέχρι το 1246.

Ο θυρεός της Καρινθίας από το 1246.

• Ζήγκφρηντ Α΄ (απεβ. 1065), κόμης της κοιλάδας Πούστερ, μάργραβος της Ουγγρικής μαρκιωνίας.
  • Χάρτβιγκ (απεβ. 1102), αρχιεπίσκοπος του Μαγδεμβούργου
  • Ένγκελμπερτ Α΄ (απεβ. 1096), μαργράβος της Ιστρίας.
    • Bερνάρδος του Τρίξεν (απεβ. 1147).
    • Ριχάρδα (απεβ. π. 1112), παντρεύτηκε τον Πόπο Β΄ μάργραβο της Καρνιόλας.
    • Ερρίκος Δ΄ (1065/70–1123), δούκας της Καρινθίας και μαργράβος της Βερόνας.
    • Ένγκελμπερτ Β΄ (π. 1141), μάργραβος της Καρνιόλας και της Ιστρίας, δούκας της Καρινθίας και μαργράβος της Βερόνας
      • Ούλριχ Α΄ (π. 1144), δούκας της Καρινθίας και μαργράβος της Βερόνας.
        • Ερρίκος Ε΄ (π. 1161), δούκας της Καρινθίας, μαργράβος της Βερόνας έως το 1151.
        • Ερμάνος Β΄ (π. 1181), δούκας της Καρινθίας.
          • Ούλριχ Β΄ (1176–1202), δούκας της Καρινθίας.
          • Bερνάρδος (π. 1180–1256), δούκας της Καρινθίας.
            • Ούλριχ Γ΄ (π. 1220–1269), μάργραβος της Καρνιόλας από το 1248, δούκας της Καρινθίας, νυμφεύτηκε πρώτα την Aγνή της Μερανίας και μετά την Aγνή του Μπάντεν.
            • Φίλιππος (π. 1279) εκλεγμένος αρχιεπίσκοπος τουΣάλτσμπουργκ, πατριάρχης Ακουιλείας.
      • Ένγκελμπερτ Γ΄ (1124–1173), μάργραβος της Ιστρίας, μαργράβος της Τοσκάνης.
      • Ερρίκος (π. 1169), επίσκοπος του Τρουά.
      • Ράποτο (π. 1186), κόμης του Όρτενμπουργκ, ιδρυτής του Οίκου του Όρτενμπουργκ.
      • Aδελαΐδα (π. 1178), ηγουμένη στο Γκος.
      • Χάρτβιγκ Β΄ (π. 1164), επίσκοπος Ρέγκενσμπουργκ.
      • Mατθίλδη (π. 1160/61), παντρεύτηκε με τον Θεοβάλδο Β΄ κόμη της Καμπανίας
    • Ζήγκφρηντ Β΄ (απεβ. 1132), κόμης του Λέμπεναου.
    • Χάρτβιχ Α΄ (απεβ. 1126), επίσκοπος του Ρέγκενσμπουργκ.
• Φρειδερίκος (1022–1058).
• Έμπερχαρντ.

Κομητική γραμμή

1. Στέφανος Α΄ (απεβ. π. 1080), πιθανώς εξάδελφος ή αδελφός του Ζήγκφρηντ Α΄.
   1. Στέφανος Β΄ (π. περίπου το 1118), πιθανώς νυμφεύτηκε τη Σοφία του Φόρμπαχ, χήρα του Ερμάνος κόμη του Σαλμ, διεκδικητή βασιλιά της Γερμανίας από το 1081.
      1. Mέγκινχαντ Α΄ (απεβ. 1136/45), παντρεμένος με τη Mέχτιλντ, κόρη του κόμη Άνταλμπερτ Β΄ κόμη του Nέλενμπουργκ.
         1. Γοδεφρείδος Α΄ (απεβ. μετά το 1159), πιθανώς νυμφεύτηκε τη Μέχτιλντ, κόρη του Σίμων Α΄ δούκα της Λωρραίνης.
            1. Γοδεφρείδος Β΄, πιθανώς νυμφεύτηκε μία κόρη του Γκέρλαχ κόμη του Βέλντεντς.
               1. Γοδεφρείδος Γ΄ (π. 1175–1218), νυμφεύτηκε την Άντελχαϊντ, αδελφή του Ερρίκου Γ΄ κόμη του Ζάυν, απεβ. στην Ε΄ Σταυροφορία.
                  1. Ιωάννης Α΄ του Σπόνχαϊμ-Στάκενμπουργκ (π. 1206-1266), κόμης του Ζάυν από το 1263, πιθανώς νυμφεύτηκε μία κόρη του Φρειδερίκου κόμη του Ίζενμπεργκ, βλέπε παρακάτω Σπόνχαϊμ-Στέρκενμπουργκ.
                  2. Ερρίκος (απεβ. 1259), νυμφεύτηκε την Άγκνες του Χάινσμπεργκ.
                  3. Σίμων Α΄ του Σπόνχαϊμ-Κρόιτσναχ (π. 1210-1264), νυμφεύτηκε τη Mαργαρίτα of Χάιμπαχ, βλέπε παρακάτω Σπόινχαμ-Κρόιτσναχ.
      2. Γκέρχαρντ Α΄, πιθανότατα νυμφεύτηκε μία κόρη του Μπέρτολφ κόμη του Βιάντεν.
      3. Χούγκο (π. 1137), αρχιεπίσκοπος της Κολωνίας.
      4. Γιούτα (1091–1136), ηγουμένη στο Ντίζιμποντενμπεργκ.

Ο θυρεός του Σπόνχαϊμ-Στάρκενμπουργκ.

Κλάδος Σπόνχαϊμ-Στάκενμπουργκ

1. Ιωάννης Α΄ (π. 1206-1266), κόμης του Ζάυν από το 1263, πιθανότατα νυμφευμένος με μία κόρη του Φρειδερίκου κόμη του Ίζενμπεργκ.
   1. Γοδεφρείδος Α΄ του Δπόνχαϊμ-Ζάυν (π. 1284), παντρεύτηκε τη Γιούτα του Ίζενμπουργκ
      1. Ιωάννης Β΄ του Ζάυν-Ζάυν.
      2. Ένγκελμπερτ του Ζάυν-Χόμπουργκ, πρόγονος του Οίκου Ζάυν-Βίτγκενσταϊν
   2. Ερρίκος Α΄ (π. 1235-1289), παντρεύτηκε τη Μπλάνσεφλορ, κόρη του Γουλιέλμου Δ΄ κόμη του Γύλιχ.
      1. Ιωάννης Β΄ (π. 1265-1324), παντρεύτηκε την Αικατερίνη του Βιάντεν.
         1. Ερρίκος Β΄ (π. 1292-1323), παντρεύτηκε τη Λορέττα του Ζαλμ.
            1. Ιωάννης Γ΄ (π. 1315-1398), παντρεύτηκε τη Mέχτιλντ του Παλατινάτου, ανιψιά του Λουδοβίκου Δ΄ της Γερμανίας.
               1. Ιωάννης Δ΄ (π. 1338-1413/14), παντρεύτηκε την Ελισάβετ, κόρη του κόμη Βάλραμ του Σπόνχαϊμ-Κρόιτσναχ (βλ. παρακάτω)
                  1. Ο Ιωάννης Ε΄ (π. 1359-1437), επίσης κόμης του Σπόνχαϊμ-Κρόιτσναχ από το 1417, παντρεύτηκε τη Βάλμπουργκ του Λάινινγκεν, απεβίωσε άτεκνος.
               2. Mέχτιλντ (απεβ. 1407/10), παντρεύτηκε τον Ροδόλφο ΣΤ΄ μάργραβο του Μπάντεν.
               3. Λορέτα, παντρεύτηκε τον Ερρίκο Γ΄ κόμη του Βέλντεντς.
                  1. Φρειδερίκος Γ΄ του Βέλντεντς (απεβ. 1444).
                     1. Άννα του Βέλντεντς (π. 1390-1439), παντρεύτηκε τον Στέφανο παλατινό κόμη του Ζίμμερν-Τσβάιμπρυκεν.

Ο θυρεός των Σπόνχαϊμ-Κρόιτσναχ.

Κλάδος Σπόνχαϊμ-Κρόιτσναχ

1. Σίμων Α΄ (π. 1210-1264), νυμφεύτηκε τη Μαργαρίτα του Χάιμπαχ.
   1. Ιωάννης Α΄ (π. 1245-1290), νυμφεύτηκε την Άντελχαϊντ/Αδελαΐδα του Λάινινγκεν.
      1. Ιωάννης Β΄ (π. 1270-1340), άγαμος.
      2. Σίμων Β΄ του Kαστελάνουμ (π. 1270-1336), νυμφεύτηκε την Ελισάβετ του Βάλκενμπουργκ.
         1. Βάλραμ (π. 1305-1380), νυμφεύτηκε την Eλισάβετ of Kάτσενελνμπογκεν
            1. Σίμων Γ΄ (π. 1330-1414), νυμφεύτηκε τη Μαρία του Βιάντεν, απεβ. χωρίς άρρενες απογόνους.
               1. Ελισάβετ (απεβ. 1417), παντρεύτηκε πρώτα τον Ένγκελμπερτ Γ΄ κόμη του Λα Μαρκ, μετά τον πρίγκιπα Ρούπρεχτ-Πίπαν, γιο του Ρούπερτ του Παλατινάτου.
            2. Ελισάβετ, παντρεύτηκε τον Ιωάννη Δ΄ κόμη του Σπόνχαϊμ-Στάρκενμπουργκ (βλ. παραπάνω).

Γενεαλογία των Σπόνχαϊμ, δουκικός κλάδος της Καρινθίας

Ζήγκφρηντ Α΄ κόμης της Κοιλάδας Πούστερ, μάργραβος της Ουγγρικής μαρκιωνίας ΟΙΚΟΣ ΣΠΟΝΧΑΪΜ

Ένγκελμπερτ Α΄ μάργραβος της Ιστρίας

Ιωάννης Β΄ Κομνηνός Αυτ. των Ρωμαίων

Ερρίκος Δ΄ δούκας της Καρινθίας, μάργραβος της Βερόνας

Ένγκελμπερτ Β΄ μάργραβος της Ιστρίας & Καρνιόλας, δούκας της Καρινθίας, μάργραβος της Βερόνας

Ανδρόνικος Κομνηνός σεβαστοκράτωρ

Ούλριχ Α΄ δούκας της Καρινθίας, μάργραβος της Βερόνας σύζ. Ιουδήθ του Μπάντεν

Θεοδώρα Κομνηνή της Σουηβίας

Ένγκελμπερτ Γ΄ μάργραβος της Ιστρίας, μάργραβος της Τοσκάνης

Ματθίλδη του Σούλτσμπαχ

Γερτρούδη σύζ. Κορράδος Γ΄ της Γερμανίας

(Βέρθα) Ειρήνη του Σούλτσμπαχ

Μανουήλ Α΄ Κομνηνός Αυτ. των Ρωμαίων

Ερρίκος Ε΄ δούκας της Καρινθίας, μάργραβος της Βερόνας

Xέρμαν δούκας της Καρινθίας

Αγνή των Μπάμπενμπεργκ

Πελεγρίνος πατριάρχης της Ακουιλέια

Ούλριχ Β΄ δούκας της Καρινθίας

Βερνάρδος δούκας της Καρινθίας

Ιουδήθ των Πρεμυσλιδών

Βεγκέσλαος Α΄ της Βοημίας

Ούλριχ Γ΄ μάργραβος της Καρνιόλας, δούκας της Καρινθίας σύζ.1.Αγνή της Μερανίας 2.Αγνή του Μπάντεν

Φίλιππος αρχιεπίσκοπος του Ζάλτσμπουργκ, πατριάρχης της Ακουιλείας

Ότακαρ Β΄ της Βοημίας μάργραβος της Καρνιόλας, δούκας της Καρινθίας

Γενεαλογία των Σπόνχαϊμ, κομητικός κλάδος του Ρήνου

Στέφανος Α΄ κόμης του Σπόνχαϊμ

Μέγκινχαρντ Α΄ κόμης του Σπόνχαϊμ

Γοδεφρείδος Α΄ κόμης του Σπόνχαϊμ

Γοδεφρείδος Β΄ κόμης του Σπόνχαϊμ

Γοδεφρείδος Γ΄ κόμης του Σπόνχαϊμ

Ιωάννης Α΄ κόμης του Ζάυν ΚΛΑΔΟΣ ΣΤΑΡΚΕΝΜΟΥΡΓΚ

Σίμων Α΄ ΚΛΑΔΟΣ ΚΡΟΪΤΣΝΑΧ

Ερρίκος Α΄

Ιωάννης κόμης του Σπόνχαϊμ-Κρόιτσναχ

Ιωάννης Β΄

Σίμων Β΄ κόμης του Σπόνχαϊμ-Κρόιτσναχ

Ερρίκος Β΄ κόμης του Σπόνχαϊμ-Στέρκενμπουργκ

Ιωάννης Γ΄ κόμης του Σπόνχαϊμ-Στάρκενπουργκ

Δείτε επίσης

• Γενεαλογία των Σπόνχαϊμ (βιβλίο)
• Σπόνχαϊμ (πόλη)

Πηγές

• Freed, John B. «Reflections on the Medieval German Nobility». The American Historical Review, Vol. 91, Νο. 3. (Jun., 1986), σελ. 553–575.
• (in German) Genealogia Sponhemica . Archiv für rheinische Geschichte Coblenz, 1.1833 - 2.1835. Zweiter Teil 1835. http://www.dilibri.de/rlb/periodical/pageview/27862

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• (in German) Genealogy at genealogie-mittelalter.de
• Cawley, Charles, Medieval Lands Project – Carinthian branch, Foundation for Medieval Genealogy, http://fmg.ac/Projects/MedLands/CARINTHIA.htm#_Toc224359783, ανακτήθηκε στις August 2012 
• Cawley, Charles, Medieval Lands Project – Rhenish branch, Foundation for Medieval Genealogy, http://fmg.ac/Projects/MedLands/FRANCONIA.htm#_Toc229484455, ανακτήθηκε στις August 2012 
• Marek, Miroslav. «Stem list at genealogy.euweb.cz». Genealogy EU. 
• (in German) Site of the Countly House of Ortenburg-Tambach
• (in German) Genealogy of the Counts of Ortenburg