1-φθορομεθαναμίνη

Η 1-φθορομεθαναμίνη είναι οργανική χημική ένωση, που περιέχει άνθρακα, άζωτο, υδρογόνο και φθόριο, με μοριακό τύπο CH₄NF, αν και συνήθως παριστάνεται με τον ημισυντακτικό τύπο FCH₂NH₂.

1-φθορομεθαναμίνη
Γενικά
Όνομα IUPAC	1-φθορομεθαναμίνη
Άλλες ονομασίες	C-φθορομεθαναμίνη Φθορομεθυλαμίνη Αμινοφθορομεθάνιο Αζα-2-φθοραιθάνιο
Χημικά αναγνωριστικά
Χημικός τύπος	CH4NF
Μοριακή μάζα	49,032776 amu
Σύντομος συντακτικός τύπος	FCH2NH2
Αριθμός CAS	36336-09-1
SMILES	FCN
InChI	1S/CH4FN/c2-1-3/h1,3H2
PubChem CID	9898793
ChemSpider ID	8074450
Δομή
Ισομέρεια
Ισομερή θέσης	1 N-φθορομεθαναμίνη
Φυσικές ιδιότητες
Σημείο βρασμού	32,3±15,0°C
Πυκνότητα	900±100 kg/m³
Δείκτης διάθλασης , nD	1,308
Τάση ατμών	577,2±0,1 mmHg
Εμφάνιση	Πτητικό υγρό
Χημικές ιδιότητες
Ελάχιστη θερμοκρασία ανάφλεξης	-38,6±8,3°C
Επικινδυνότητα
Εκτός αν σημειώνεται διαφορετικά, τα δεδομένα αφορούν υλικά υπό κανονικές συνθήκες περιβάλλοντος (25°C, 100 kPa).

Ονοματολογία

Η ονομασία «1-φθορομεθαναμίνη» προέρχεται από την ονοματολογία κατά IUPAC. Συγκεκριμένα, το πρόθεμα «μεθ-» δηλώνει την παρουσία ενός (1) ατόμου άνθρακα ανά μόριο της ένωσης, το ενδιάμεσο «-αν-» δείχνει την παρουσία μόνο απλών δεσμών μεταξύ ατόμων άνθρακα στο μόριο και η κατάληξη «-αμίνη» φανερώνει ότι περιέχει μια αμινομάδα ως κύρια χαρακτηριστική ομάδα. Το αρχικό πρόθεμα «1-φθορο-» δηλώνει την ύπαρξη ενός ατόμου φθορίου, ανά μόριο της ένωσης, ενωμένο στο άτομο του άνθρακα.

Ισομέρεια

Έχει ένα (1) μόνο ισομερές θέσης, τη N-φθορομεθαναμίνη (CH₃NHF).

Μοριακή δομή

Η μοριακή δομή της 1-φθορομεθαναμίνης αντιστοιχεί γεωμετρικά στη δύο (2) γεωμετρικά στερεά, συνδεμένων με κοινή κορυφή το άτομο του αζώτου. Πιο συγκεκριμένα:

1. Ενός τετραέδρου, με το άτομο του άνθρακα στο κέντρο, δύο (2) άτομα υδρογόνο, ένα (1) άτομο φθορίου και το άτομο του αζώτου στις κορυφές.
2. Μιας τριγωνικής πυραμίδας, με το άτομο του αζώτου στην κορυφή και δύο (2) άτομα υδρογόνου στη βάση της.

Επειδή το φθόριο είναι ηλεκτραρνητικότερο όλων και το άζωτο ηλεκτραρνητικότερο του άνθρακα και του υδρογόνου (με αυτήν τη σειρά), ο βαθμός οξείδωσης του αζώτου στην 1-φθορομεθαναμίνη είναι -3, ενώ του άνθρακα 0.

Η ενέργεια δεσμού C-F ανέρχεται σε 552 kJ/mol. Η ειδική θερμοχωρητικότητά του είναι C_p = 38,171 J/(mole·K) στους 25 °C. Ο δεσμός αυτός είναι πολύ σταθερός και έχει μεγάλη πολικότητα, αγγίζοντας τα όρια ετεροπολικού δεσμού.

Δεσμοί
Δεσμός	τύπος δεσμού	ηλεκτρονική δομή	Μήκος δεσμού	Ιονισμός
C-H	σ	2sp³-1s	109 pm	3% C- H+
C-N	σ	2sp³-2sp³	152 pm	6% C+ Ν-
Ν-H	σ	2sp³-1s	101,7 pm	17% N- H+
N-F	σ	2sp³-2sp³	131,7 pm	20% N+ F-
Κατανομή φορτίων σε ουδέτερο μόριο
F	-0,43
C	+0,43
N	-0,40
H(CH2)	+0,03
H(NH2)	+0,17

Παραγωγή

Με αποικοδόμηση ακετυλοφθοραμίδιου

Με αποικοδόμηση φθοροακετυλαμίδιου παράγεται 1-φθορομεθαναμίνη:

$\mathrm {FCH_{2}CONH_{2}+BrOK{\xrightarrow {}}FCH_{2}NH_{2}+KBr+CO_{2}}$

Με υποκατάσταση χλωρίου από φθόριο

Με επίδραση φθοριούχου υφυδραργύρου (Hg₂F₂) σε 1-χλωρομεθαναμίνη (ClCH₂NH₂) μπορεί να υποκατασταθεί το χλώριο από φθόριο, γιατί ο σχηματισμός δυσδυάλυτου χλωριούχου υφυδραργύρου μετακινεί τη χημική ισορροπία της αντίδρασης προς τα δεξιά:

$\mathrm {2ClCH_{2}NH_{2}+Hg_{2}F_{2}{\xrightarrow {}}2FCH_{2}NH_{2}+Hg_{2}Cl_{2}\downarrow }$

Χημική συμπεριφορά

Αυτοδιάσπαση και σταθεροποίηση

Το γεγονός ότι περιέχει φθόριο και υδρογονούχα ομάδα συνδεμένη με το ίδιο άτομο άνθρακα καθιστά την ένωση ασταθή, έχοντας την τάση να μετατραπεί σε μεθανιμίνη, αποβάλλοντας υδροφθόριο.

$\mathrm {FCH_{2}NH_{2}{\xrightarrow {}}CH_{2}=NH+HF}$

Σταθεροποιείται (σχετικά) σε μορφή αλάτων της. Για παράδειγμα, με υδροχλώριο δίνει το υδροχλωρικό της άλας:

$\mathrm {FCH_{2}NH_{2}+HCl{\xrightarrow {}}FCH_{2}NH_{3}Cl}$

Υποκατάσταση φθορίου από χλώριο

Με τη χρήση χλωριούχου ασβεστίου (CaCl₂) είναι δυνατή η υποκατάσταση του φθορίου από χλώριο, επειδή το φθοριούχο ασβεστιο (CaF₂) είναι δυσδιάλυτο και έτσι απομακρύνεται από τη χημική ισορροπία:

$\mathrm {2FCH_{2}NH_{2}+CaCl_{2}{\xrightarrow {}}2ClCH_{2}NH_{2}+CaF_{2}\downarrow }$

Αλκυλίωση

Παράγει δευτεροταγείς μεθυλαμίνες με αλκυλαλογονίδια (RX). Π.χ.:

$\mathrm {FCH_{2}NH_{2}+RX{\xrightarrow {}}RNHCH_{2}F+HX}$

Ακυλίωση

Παράγει δευτεροταγή αμίδια (RCONFCH₃) με ακυλαλογονίδια (RCOX). Π.χ.:

$\mathrm {FCH_{2}NH_{2}+RCOX{\xrightarrow {}}FCH_{2}NHCOR+HX}$

Πηγές

• Γ. Βάρβογλη, Ν. Αλεξάνδρου, Οργανική Χημεία, Αθήνα 1972
• Α. Βάρβογλη, «Χημεία Οργανικών Ενώσεων», παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1991
• SCHAUM'S OUTLINE SERIES, Οργανική Χημεία, Μτφ. Α. Βάρβογλη, 1999
• Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982