Κολοράντο
Αυτό το λήμμα είναι σχετικά με την πολιτεία Κολοράντο των ΗΠΑ. Για το πρώην έδαφος των ΗΠΑ, βλέπε Έδαφος του Κολοράντο. Για τον ποταμό, βλέπε Ποταμός Κολοράντο. Για την φυσιογραφική περιοχή, βλέπε Οροπέδιο του Κολοράντο. Για άλλες χρήσεις, βλέπε Κολοράντο (αποσαφήνιση).
Το Κολοράντο (αγγλικά: State of Colorado) (προφέρεται kɒləˈrædoʊ )[7] είναι μια πολιτεία των ΗΠΑ που περιλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος των Νότιων Βραχωδών Ορέων καθώς και το βορειοανατολικό τμήμα του Οροπεδίου του Κολοράντο και την δυτική άκρη των Μεγάλων Πεδιάδων. Το Κολοράντο είναι μέρος των Δυτικών Ηνωμένων Πολιτειών, των Νοτιοδυτικών Ηνωμένων Πολιτειών, και των Ορεινών Πολιτειών. Έχει έκταση 269.601 τ.χλμ.[1] και πληθυσμό 5.997.070 κατοίκους (εκτίμηση 2023)[8]. Το Κολοράντο είναι η 8η σε έκταση και η 20η σε πληθυσμό από τις 50 Ηνωμένες Πολιτείες.
Η πολιτεία πήρε το όνομα της από τον Ποταμό Κολοράντο, τον οποίο οι πρώτοι Ισπανοί εξερευνητές ονόμασαν τον Río Colorado λόγω της ερυθρόχρωμης (Ισπανικά:colorado) λάσπης που ο ποταμός μετέφερε από τα βουνά. Την 1 Αυγούστου 1876, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Οδυσσεύς Γκραντ υπέγραψε μια διακήρυξη που δεχόταν το Κολοράντο ως 38η πολιτεία. Το Κολοράντο αποκαλείται και « Πολιτεία της Εκατονταετηρίδας» επειδή έγινε δεκτή στην Ένωση το 1876, την επέτειο των εκατό ετών από την Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας των Ηνωμένων Πολιτειών.
Το Κολοράντο συνορεύει με την βορειοδυτική πολιτεία του Ουαϊόμινγκ στα βόρεια, τις μεσοδυτικές πολιτείες της Νεμπράσκα και του Κάνσας στα βορειοανατολικά και τα ανατολικά, στα νότια με το Νέο Μεξικό και ένα μικρό τμήμα της νότιας πολιτείας της Οκλαχόμα, στα νοτιοδυτικά, σε ένα σημείο, με την Αριζόνα και στα δυτικά με την Γιούτα. Οι τέσσερις πολιτείες του Κολοράντο, του Νέου Μεξικού, της Αριζόνα, και της Γιούτα συναντώνται σε ένα κοινό σημείο γνωστό ως οι Τέσσερις Γωνίες, το οποίο είναι γνωστό ως η καρδιά των Αμερικανικών Μεσοδυτικών. Το Κολοράντο είναι μία από τις τρεις μόνο πολιτείες χωρίς φυσικά σύνορα, με τις άλλες δύο να είναι το Ουαϊόμινγκ και η Γιούτα. Το Κολοράντο είναι αξιοσημείωτο για το ζωντανό τοπίο του από βουνά, δάση, τις υψηλές πεδιάδες, τα μέσα, τα φαράγγια, τα οροπέδια, τους ποταμούς, και τις ερήμους.
Το Ντένβερ είναι η πρωτεύουσα και η πολυπληθέστερη πόλη του Κολοράντο. Οι κάτοικοι της πολιτείας είναι γνωστοί τυπικά ως "Κολοραντανοί", αν και ο παλαιός όρος "Κολοραντοανοί" χρησιμοποιείται ακόμη.[9][10]
Γεωγραφία Επεξεργασία
Τα σύνορα του Κολοράντο ήταν αρχικά ορισμένα ως γραμμές γεωγραφικού πλάτους και μήκους, κάνοντας το σχήμα του ένα τετράπλευρο γεωγραφικού πλάτους-γεωγραφικού μήκους* το οποίο εκτείνεται από 37°Β έως 41°Β γεωγραφικό πλάτος 102°03'Δ έως 109°03'Δ γεωγραφικό μήκος.[11] Το Κολοράντο, το Ουαϊόμινγκ και η Γιούτα είναι οι μόνες πολιτείες των οποίων τα σύνορα είναι γραμμές - παράλληλοι και μεσημβρινοί.
Όρη Επεξεργασία
Η κορυφή του Όρους Έλμπερτ με 14.440 ft (4.401 m) υψόμετρο στην Κομητεία Λέικ είναι το υψηλότερο σημείο του Κολοράντο και των Βραχωδών Ορέων.[3] Το Κολοράντο είναι η μόνη πολιτεία των ΗΠΑ που βρίσκεται πάνω από 1.000 μέτρα υψόμετρο. Το σημείο όπου ο ποταμός Αρικάρι εκρέει από την Κομητεία Γιούμα, (Κολοράντο), και εισρέει στην Κομητεία Τσεγιέν, Κάνσας, είναι το χαμηλότερο σημείο στο Κολοράντο σε υψόμετρο 1.011 μέτρων. Αυτό το σημείο φέρει την διάκριση του να είναι το υψηλότερο σημείο χαμηλότερο υψομέτρου από κάθε πολιτεία.[12][13]
Πεδιάδες Επεξεργασία
Λίγο παραπάνω από το ένα τρίτο της έκτασης του Κολοράντο είναι επίπεδη και λοφώδης γη. Ανατολικά των Βραχωδών Ορέων είναι οι Ανατολικές Πεδιάδες του Κολοράντο των Υψηλών Πεδιάδων, το τμήμα των Μεγάλων Πεδιάδων μέσα στο Κολοράντο με υψόμετρα που κυμαίνονται από περίπου 1.020 έως 2.240 μέτρα.[14] Οι μεσοδυτικές πολιτείες με πεδιάδες του Κάνσας και της Νεμπράσκα συνορεύουν με το Κολοράντο στα ανατολικά και βορειοανατολικά. Οι πεδιάδες του Κολοράντο συχνά θεωρούνται λιβάδια, αλλά ουσιαστικά μπορεί να περιέχουν τεμάχια δάση φυλλοβόλων, λόφων, και φαράγγια, παρομοίως με τις υψηλές πεδιάδες στο Νέο Μεξικό επίσης. Το Ανατολικό Κολοράντο καλύπτεται τώρα κυρίως από χωράφια, μαζί με μικρά αγροτικά χωριά και κωμοπόλεις. Οι κατακρημνίσεις είναι καλές, με μέσο όρο από 380 έως 630 χιλιοστόμετρα ετησίως.[15] Τα καλοκαίρια στις πεδιάδες είναι κανονικά ζεστά και ξηρά, ενώ οι χειμώνες είναι συχνά αρκετά κρύοι, με χιόνι, και παγωμένοι. Το καλαμπόκι, το σιτάρι, το σανό, η σόγια, και η βρώμη είναι τυπικά προϊόντα, και οι περισσότερες κωμοπόλεις και χωριά σε αυτή την περιοχή υπερηφανεύονται για έναν πύργο νερού και έναν ανελκυστήρα σιτηρών. Όπως και με την καλλιέργεια αγροτικών προϊόντων, το Ανατολικό Κολοράντο έχει καλή ανάπτυξη της κτηνοτροφίας, όπως τα ράντσα βοοειδών και τις φάρμες χοίρων και νερό για άρδευση είναι διαθέσιμο από το Σάουθ Πλατ, τον Ποταμό Αρκάνσας, και μερικά άλλα ρεύματα, και επίσης από υπόγειες πηγές, περιλαμβανομένων των αρτεσιανών φρεάτων. Όμως, η εντατική χρήση νερού του εδάφους από πηγάδια για άρδευση έχει προκαλέσει την μείωση των αποθεμάτων υπόγειου νερού.
Οροσειρά Φροντ Επεξεργασία
Ο περισσότερος πληθυσμός του Κολοράντο κατοικεί κατά μήκος της ανατολικής άκρης των Βραχωδών Ορέων στον Αστικό Διάδρομο Οροσειράς Φροντ μεταξύ του Τσεγιέν, Ουαϊόμινγκ, και του Πουέμπλο, Κολοράντο. Αυτή η περιοχή προστατεύεται μερικώς από επικρατούσες θύελλες που φυδούν από την περιοχή του Ειρηνικού Ωκεανού από τα υψηλά Βραχώδη Ώρη στο μέσο του Κολοράντο. Τα μόνα άλλα σημαντικά κέντρα πληθυσμού είναι στο Γκραντ Τζάνκσιον και το Ντουράνγκο στο άκρο δυτικό Κολοράντο.
Ηπειρωτικό Χώρισμα Επεξεργασία
Το Ηπειρωτικό Χώρισμα εκτείνεται κατά μήκος της κορυφής των Βραχωδών Ορέων. Η περιοχή του Κολοράντο στα δυτικά του Ηπειρωτικού Χωρίσματος ονομάζεται Δυτική Πλαγιά του Κολοράντο. Το αποστραγγισμένο νερό δυτικά του Ηπειρωτικού Χωρίσματος ρέει στα νοτιοδυτικά μέσω του Ποταμού Κολοράντο και του Γκριν Ρίβερ μέσα στον Κόλπο της Καλιφόρνια.
Στο εσωτερικό των Βραχωδών Ορέων υπάρχουν αρκετά μεγάλα επίσης καλούμενα «πάρκα» ή υψηλές ευρείες λεκάνες. Στα βόρεια, στην ανατολική πλευρά του Ηπειρωτικού Χωρίσματος βρίσκεται το Βόρειο Πάρκο του Κολοράντο. Το Βόρειο Πάρκο αποστραγγίζεται από τον βόρειο ποταμό Πλατ, ο οποίος ρέει βόρεια στο Ουαϊόμινγκ και τη Νεμπράσκα. Μόλις στα νότια του Νορθ Παρκ, αλλά στην δυτική πλευρά του Ηπειρωτικού Χωρίσματος, είναι το Μίντλ Παρκ, το οποίο παροχετεύεται από τον ποταμό Κολοράντο. Το Σάουθ Παρκ είναι η περιοχή των πηγών του Νότιου Ποταμού Πλατ.
Μεγαλύτερες πόλεις του Κολοράντο Επεξεργασία
| # | Πόλη | Κομητεία | Πληθυσμός πόλης | Πληθυσμός μητροπολιτικής |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Ντένβερ | Ντένβερ | 760.049 | 3.236.481 |
| 2 | Κολοράντο Σπρίνγκς | Ελ Πάσο | 511.011 | 726.969 |
| 3 | Ορόρα | Αράπαχο, Άνταμς, | 416.627 | (ανήκει στη μητροπολιτική του Ντένβερ) |
| 4 | Φορτ Κόλινς | Λάριμερ | 184.814 | 369.377 |
| 5 | Λέικγουντ | Τζέφερσον | 163.915 | (ανήκει στη μητροπολιτική του Ντένβερ) |
| 6 | Θόρντον | Άνταμς, Γουέλντ | 156.847 | (ανήκει στη μητροπολιτική του Ντένβερ) |
| 7 | Αρβάντα | Τζέφερσον, Άνταμς | 129.325 | (ανήκει στη μητροπολιτική του Ντένβερ) |
| 8 | Ουέστμινστερ | Τζέφερσον, Άνταμς | 125.071 | (ανήκει στη μητροπολιτική του Ντένβερ) |
| 9 | Μπόλντερ | Μπόλντερ | 122.545 | 330.758 |
| 10 | Σεντένιαλ | Αράπαχο | 122.272 | (ανήκει στη μητροπολιτική του Ντένβερ) |
| 11 | Πουέμπλο | Πουέμπλο | 114.269 | 171.430 |
| 12 | Γκρίλεϊ | Γουέλντ | 112.171 | 343.846 |
| 13 | Λόνγκμοντ | Μπόλντερ, Γουέλντ | 99.570 | (ανήκει στη μητροπολιτική του Ντένβερ) |
| 14 | Λόβλαντ | Λάριμερ | 85.784 | (ανήκει στη μητροπολιτική του Φορτ Κόλινς) |
| 15 | Γκραντ Τζάνκσιον | Μέσα | 65.560 | 156.728 |
Κυβέρνηση και πολιτικά Επεξεργασία
Αποτελέσματα προεδρικών εκλογών στο Κολοράντο Επεξεργασία
| Έτος | Δημοκρατικό | Ρεπουμπλικανικό | Διαφορά | Εκλ. |
|---|---|---|---|---|
| 2020 | 55.41% 1,804,352 | 41.90% 1,364.471 | (Δ) +13.51% | 9 |
| 2016 | 48.16% 1,338,870 | 43.25% 1,202,484 | (Δ) +4.91% | 9 |
| 2012 | 51.49% 1,323,101 | 46.13% 1,185,243 | (Δ) +5.36% | 9 |
| 2008 | 53.66% 1,288,633 | 44.71% 1,073,629 | (Δ) +8.95% | 9 |
| 2004 | 47.02% 1,001,732 | 51.69% 1,101,255 | (Ρ) +4.67% | 9 |
| 2000 | 42.39% 738,227 | 50.75% 883,748 | (Ρ) +8.36% | 8 |
| 1996 | 44.43% 671,152 | 45.80% 691,848 | (Ρ) +1.37% | 8 |
| 1992 | 40.13% 629,681 | 35.87% 562,850 | (Δ) +4.26% | 8 |
Πολιτειακή κυβέρνηση Επεξεργασία
Όπως όλες οι πολιτείες, το πολιτειακό σύνταγμα του Κολοράντο προβλέπει τρεις κλάδους κυβέρνησης: τον νομοθετικό, τον εκτελεστικό, και τον δικαστικό κλάδο. Ο Κυβερνήτης είναι επικεφαλής του εκτελεστικού κλάδου της πολιτείας. Το Ανώτατο Δικαστήριο του Κολοράντο είναι το ανώτατο δικαστήριο στην πολιτεία. Το πολιτειακό νομοθετικό σώμα είναι η Γενική Συνέλευση του Κολοράντο, η οποία αποτελείται από δύο σώματα, την Βουλή των Αντιπροσώπων και την Γερουσία.
| Έτος | Ρεπουμπλικανικό | Δημοκρατικό |
|---|---|---|
| 2010 | 11.3% 199,034 | 51.0% 912,005 |
| 2006 | 40.16% 625,886 | 56.98% 888,096 |
| 2002 | 62.62% 884,584 | 33.65% 475,373 |
| 1998 | 49.06% 648,202 | 48.43% 639,905 |
| 1994 | 38.70% 432,042 | 55.47% 619,205 |
| 1990 | 35.43% 358,403 | 61.89% 626,032 |
Η Βουλή έχει 65 μέλη και η Γερουσία έχει 35. Τρεχόντως, η Βουλή ελέγχεται από το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα με μια πλειοψηφία μίας έδρας και η Γερουσία ελέγχεται από το Δημοκρατικό Κόμμα. Η Γενική Συνέλευση του Κολοράντο του 2005 ήταν η πρώτη που ελεγχόταν από τους Δημοκρατικούς σε σαράντα χρόνια. Ο παρών κυβερνήτης είναι ο Δημοκρατικός Τζον Χικενλούπερ.
Κομητείες Επεξεργασία
Βλέπε επίσης:Κατάλογος κομητειών στο Κολοράντο
Η πολιτεία του Κολοράντο διαιρείται σε 64 κομητείες.[16] Οι κομητείες είναι σημαντικές μονάδες διοίκησης στο Κολοράντο αφότου η πολιτεία δεν έχει δευτερεύουσες πολιτικές υποδιαιρέσεις όπως οι δήμοι.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 Στατιστική Υπηρεσία ΗΠΑ Έκταση
- ↑ Σφάλμα αναφοράς: Σφάλμα παραπομπής: Λανθασμένο
<ref>. Δεν υπάρχει κείμενο για τις παραπομπές με όνομαpop. - ↑ 3,0 3,1 «Mount Elbert». NGS data sheet. U.S. National Geodetic Survey. Ανακτήθηκε στις 20 Οκτωβρίου 2011.
- ↑ 4,0 4,1 «Elevations and Distances in the United States». United States Geological Survey. 2001. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Οκτωβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 21 Οκτωβρίου 2011.
- ↑ 5,0 5,1 Elevation adjusted to North American Vertical Datum of 1988.
- ↑ The summit of Mount Elbert is the highest point of the Rocky Mountains of North America.
- ↑ «Colorado - Definition». Merriam-webster.com. 13 Αυγούστου 2010. Ανακτήθηκε στις 5 Ιουνίου 2011.
- ↑ «US States - Ranked by Population 2023». worldpopulationreview.com. Ανακτήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2023.
- ↑ Writers Style Guide Αρχειοθετήθηκε 2015-02-19 στο Wayback Machine., Colorado State University. Retrieved January 19, 2009.
- ↑ Quillen, Ed (2007-03-18). «Coloradoan or Coloradan». Denverpost.com. http://www.denverpost.com/opinion/ci_5447358. Ανακτήθηκε στις 2010-07-30.
- ↑ Forty-third United States Congress (3 Μαρτίου 1875). «An Act to Enable the People of Colorado to Form a Constitution and State Government, and for the Admission of the Said State into the Union on an Equal Footing with the Original States». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 7 Μαΐου 2008. Ανακτήθηκε στις 14 Απριλίου 2008.
- ↑ «Elevations and Distances in the United States». U.S. Geological Survey. 29 Απριλίου 2005. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Οκτωβρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 19 Οκτωβρίου 2007.
- ↑ U.S. Geological Survey. «Elevations and Distances». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Οκτωβρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 8 Σεπτεμβρίου 2006.
- ↑ «Colorado County Highpoints». Ανακτήθηκε στις 27 Φεβρουαρίου 2012.
- ↑ Doesken, Nolan J. (Ιανουαρίου 2003). «Climate of Colorado». Colorado Climate Center – Department of Atmospheric Science – Colorado State University. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Φεβρουαρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2009. Unknown parameter
|coauthors=ignored (|author=suggested) (βοήθεια) - ↑ «Colorado Counties». State of Colorado, Department of Local Affairs. 8 Ιανουαρίου 2007. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Φεβρουαρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2007.
Περαιτέρω ανάγνωση Επεξεργασία
- Explore Colorado, A Naturalist's Handbook, The Denver Museum of Natural History and Westcliff Publishers, 1995, ISBN 1-56579-124-X for an excellent guide to the ecological regions of Colorado.
- The Archeology of Colorado, Revised Edition, E. Steve Cassells, Johnson Books, Boulder, Colorado, 1997, trade paperback, ISBN 1-55566-193-9.
- Chokecherry Places, Essays from the High Plains, Merrill Gilfillan, Johnson Press, Boulder, Colorado, trade paperback, ISBN 1-55566-227-7.
- The Tie That Binds, Kent Haruf, 1984, hardcover, ISBN 0-03-071979-8, a fictional account of farming in Colorado.
- Railroads of Colorado: Your Guide to Colorado's Historic Trains and Railway Sites, Claude Wiatrowski, Voyageur Press, 2002, hardcover, 160 pages, ISBN 0-89658-591-3
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
| OpenStreetMap has geographic data related to: Κολοράντο |
State government
- Colorado state government website
- Colorado State and County Government Websites Αρχειοθετήθηκε 2011-07-05 στο Wayback Machine.
- List of searchable databases produced by Colorado state agencies hosted by the American Library Association Government Documents Roundtable.
Federal government
- Energy & Environmental Data for Colorado
- USGS Colorado state facts, real-time, geographic, and other scientific resources of Colorado Αρχειοθετήθηκε 2007-02-18 στο Wayback Machine.
- United States Census Bureau
- USDA ERS Colorado state facts
Other