Αλέξανδρος Κουμουνδούρος

Ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος (4 Φεβρουαρίου 1815 - 26 Φεβρουαρίου 1883) ήταν ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες πολιτικούς του 19ου αιώνα, οπότε και διετέλεσε δέκα φορές πρωθυπουργός της Ελλάδας για συνολικό διάστημα 7,5 σχεδόν ετών.

Αλέξανδρος Κουμουνδούρος
Ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος
Πρωθυπουργός της Ελλάδας
Περίοδος 22 Μαρτίου 1865 - 1η κυβέρνηση – 11 Οκτωβρίου 1865
Προκάτοχος	Κωνσταντίνος Κανάρης
Διάδοχος	Επαμεινώνδας Δεληγεώργης
Περίοδος 6 Νοεμβρίου 1865 – 13 Νοεμβρίου 1865
Διάδοχος	Επαμεινώνδας Δεληγεώργης
Περίοδος 18 Δεκεμβρίου 1866 – 20 Δεκεμβρίου 1867
Προκάτοχος	Δημήτριος Βούλγαρης
Διάδοχος	Αριστείδης Μωραϊτίνης
Περίοδος 3 Δεκεμβρίου 1870 – 28 Οκτωβρίου 1871
Προκάτοχος	Επαμεινώνδας Δεληγεώργης
Διάδοχος	Θρασύβουλος Ζαΐμης
Περίοδος 15 Οκτωβρίου 1875 – 26 Νοεμβρίου 1876
Προκάτοχος	Χαρίλαος Τρικούπης
Διάδοχος	Επαμεινώνδας Δεληγεώργης
Περίοδος 1 Δεκεμβρίου 1876 – 26 Φεβρουαρίου 1877
Προκάτοχος	Επαμεινώνδας Δεληγεώργης
Διάδοχος	Επαμεινώνδας Δεληγεώργης
Περίοδος 19 Μαΐου 1877 – 26 Μαΐου 1877
Προκάτοχος	Επαμεινώνδας Δεληγεώργης
Διάδοχος	Κωνσταντίνος Κανάρης
Περίοδος 11 Ιανουαρίου 1878 – 21 Οκτωβρίου 1878
Προκάτοχος	Κωνσταντίνος Κανάρης (Υπουργικό Συμβούλιο)
Διάδοχος	Χαρίλαος Τρικούπης
Περίοδος 26 Οκτωβρίου 1878 - 9η κυβερνητική θητεία – 10 Μαρτίου 1880
Προκάτοχος	Χαρίλαος Τρικούπης
Διάδοχος	Χαρίλαος Τρικούπης
Περίοδος 13 Οκτωβρίου 1880 - 10η κυβερνητική θητεία – 3 Μαρτίου 1882
Προκάτοχος	Χαρίλαος Τρικούπης
Διάδοχος	Χαρίλαος Τρικούπης
Προσωπικά στοιχεία
Γέννηση	4 Φεβρουαρίου 1815 (1815-02-04), Κάμπος Αβίας Μεσσηνίας
Θάνατος	26 Φεβρουαρίου 1883 (68 ετών) Αθήνα
Εθνότητα	Ελληνική
Πολιτικό κόμμα	Εθνικό Κόμμα
Σύζυγος	Αικατερίνη Κωνσταντήμπεη Μαυρομιχάλη (α΄γάμος) Ευθυμία Περρωτή - Κουμουνδούρου (β΄γάμος)
Παιδιά	Κωνσταντίνος Κουμουνδούρος (από α΄γάμο) Μαρία Κουμουνδούρου (από α΄γάμο) Σπυρίδων Κουμουνδούρος (από β΄γάμο) Όλγα Κουμουνδούρου (από β΄ γάμο)
Σπουδές	Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Επάγγελμα	Νομικός Γαιοκτήμονας
Υπογραφή
Σχετικά πολυμέσα

Τα πρώτα χρόνια

Γεννήθηκε στον Κάμπο Μεσσηνίας, στην Έξω Μάνη, και καταγόταν από ιστορική οικογένεια. Ήταν γιος του αγωνιστή Γαλάνη Κουμουνδουράκη, γόνου μεγάλης Μανιάτικης οικογένειας, στρατηγού και έπαρχου Πύργου. Παιδί σχεδόν είχε κινδυνέψει να αιχμαλωτιστεί από τους Τουρκοαιγυπτίους του Ιμπραήμ.
Φοίτησε στο γυμνάσιο Ναυπλίου και σπούδασε νομικά στο νεοσύστατο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Άσκησε τη δικηγορία για ένα μικρό διάστημα στην Καλαμάτα. Το 1841 έσπευσε να πολεμήσει στην τότε επαναστατημένη Κρήτη διορισθείς από την Κεντρική Επιτροπή των Κρητών, που έδρευε στην Αθήνα και κατάρτιζε επαναστατικά σώματα, αρχηγός του σώματος Λακώνων, αποτελούμενου από άλλους νέους φοιτητές και επιστήμονες. Μάλιστα στην μάχη του Αποκορώνου κινδύνευσε να αιχμαλωτιστεί από τους Τούρκους. Μετά την αποτυχία της επανάστασης εκείνης, όταν επέστρεψε στην Αθήνα, ανέλαβε γραμματέας του Θεόδωρου Γρίβα και επί πρωθυπουργίας Ι. Κωλέττη, (1847), διορίσθηκε αντεισαγγελέας στην Καλαμάτα, θέση που διατήρησε για τρία χρόνια, μέχρι που παραιτήθηκε για να πολιτευτεί.

Η εκλογή του ως βουλευτή

Έτσι το 1850 εκλέχτηκε για πρώτη φορά βουλευτής Μεσσηνίας, (τότε Μεσσήνης). Από τότε εκλεγόταν συνεχώς βουλευτής, 4 φορές επί Όθωνα (1850-1860) και επί Βασιλέως Γεωργίου Α΄ συνεχώς μέχρι τον θάνατό του, με μια μικρή μόλις 14μηνη διακοπή (1868-1869). Από την αρχή της πολιτικής του δράσης διακρίθηκε για τη ρητορεία του κυρίως ως μετριοπαθής. Οι δε πολιτικές του αγορεύσεις, ιδίως περί την οικονομία και τη διοίκηση του κράτους, του καθιέρωσαν σχετική φήμη. Όταν το τότε λεγόμενο Υπουργείο (Κυβέρνηση) Κατοχής του Μαυροκορδάτου αναγκάσθηκε να παραιτηθεί (1855), ο Κουμουνδούρος ανέλαβε επί κυβερνήσεως Βούλγαρη το Υπουργείο Οικονομικών (2 Ιουλίου 1856). Στη μετέπειτα κυβέρνηση του Μιαούλη (13 Νοεμβρίου του 1857) ο Κουμουνδούρος συνέχισε ως υπουργός των Οικονομικών και στην κυβέρνηση Βούλγαρη τα υπουργεία κατά σειρά Δικαιοσύνης (1862), Παιδείας και Εκκλησιαστικών (1864) και Εσωτερικών (1864-1865,1877), και για τρεις θητείες υπουργός των εξωτερικών ενώ χρημάτισε και δύο φορές πρόεδρος της Βουλής (1855).

Απόπειρα δολοφονίας

Το 1864 έγινε απόπειρα δολοφονίας του στην οδό Σταδίου στην είσοδο της Συνέλευσης. Τον επόμενο χρόνο ίδρυσε το Κουμουνδουρικό κόμμα και τον ίδιο χρόνο έγινε πρωθυπουργός. Από το 1865 έως τον θάνατο του, ορκίστηκε 10 φορές πρωθυπουργός.

Ως υπουργός και πρωθυπουργός

Ως υπουργός και πρωθυπουργός κατάφερε να εξασφαλίσει στο ακέραιο τα συμφέροντα της Ελλάδας, χάρη στη μετριοπάθειά του, την ευθύτητα του, την ψυχραιμία του και την εξαιρετική του τόλμη. Το 1865 ίδρυσε το Εθνικό Κόμμα (ή Εθνικοφρόνων).

Το 1866 είχε τεθεί το Κρητικό ζήτημα, το οποίο όμως κατάφερε να το ξεπεράσει με επιτυχία αφού δεν υποτάχθηκε στις απαιτήσεις των Μεγάλων Δυνάμεων που ήθελαν η Ελλάδα να παρασυρθεί σε πόλεμο με την Τουρκία, γιατί πίστευε ότι μια φιλοπόλεμη πολιτική δεν θα ωφελούσε σε τίποτα την Ελλάδα, από την στιγμή που δεν είχε προετοιμαστεί κατάλληλα για πόλεμο. Επίσης όσον αφορά την εξωτερική πολιτική, επιτυχία της διακυβέρνησής του θεωρείται η ειρηνική προσάρτηση της Θεσσαλίας και της νοτίου Ηπείρου (Άρτα) αφού πρώτα δεν δίστασε να απειλήσει την Τουρκία με επίθεση 40.000 Ελλήνων στρατιωτών στην Θεσσαλία.

Στο εσωτερικό της χώρας, ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος φρόντισε για τη διευθέτηση πολλών εσωτερικών προβλημάτων. Φρόντισε με νόμους τη ρύθμιση της φορολογίας ενώ με τα κατάλληλα μέτρα κατάφερε να περιορίσει τη ληστεία, (νόμος ΤΟΔ΄ 1871, «Περί ληστείας», καθώς ήταν η εποχή που είχε συμβεί η σφαγή στο Δήλεσι, καθώς και η απαγωγή του πολιτικού και μετέπειτα πρωθυπουργού Σωτήριου Σωτηρόπουλου από τον Λήσταρχο Λαφαζάνη στα Φιλιατρά Μεσσηνίας.
Σημαντικός ήταν και ο νόμος ΦΠΣΤ΄, «περί ευθύνης υπουργών», με τον οποίο αμέσως παραπέμφθηκαν σε ειδικό δικαστήριο όλοι οι συνεργάτες του υπουργείου του Δημητρίου Βούλγαρη (1877) με την κατηγορία της πλαστογραφίας και της αντιποίησης αρχής. Επίσης μερικά από τα σημαντικά μέτρα που έλαβε ήταν η ανακατανομή 2.650.000 στρεμμάτων γης καθώς και η αμνηστία που έδωσε σε 100 ληστές με σκοπό να πολεμήσουν στην Κρήτη.

Το τέλος και οι επίγονοι

Απεβίωσε στην Αθήνα σε ηλικία 68 ετών. Είχε αποκτήσει 4 παιδιά τους: Κωνσταντίνο, υποστράτηγο βουλευτή και Πρόεδρο της Βουλής, Μαρία (πέθανε κατά την παιδική της ηλικία), Σπυρίδωνα, βουλευτή, υπουργό Ναυτικών, και Όλγα, παντρεμένη με τον εφοπλιστή Εμπειρίκο. Εγγονός του ήταν ο Αλέξανδρος Εμπειρίκος - Κουμουνδούρος. Διέθετε μεγάλες εκτάσεις στην Αττική και συγκεκριμένα στη λίμνη Κουμουνδούρου αλλά και μια έπαυλη στην Τροιζήνα, όπου φιλοξενήθηκαν οι βασιλείς Γεώργιος Α' και Όλγα καθώς και πολλοί άλλοι. Η έπαυλη βρίσκεται σε ένα τεράστιο κτήμα που φτάνει ως τον Άγιο Παντελεήμονα και τη Μονή Αγίου Δημητρίου και σήμερα βρίσκεται στην ιδιοκτησία του Γιώργου Στ. Κλάδου. Στις δόξες της, η έπαυλη είχε πιάνα κι άλλα αριστοκρατικά αντικείμενα. Το 1884 ο Δήμος Αθηναίων τον τίμησε δίνοντας το όνομά του σε πλατεία της πρωτεύουσας.

Επίσης ανιψιά του ήταν η Αικατερίνη Μυσιρλή, μητέρα του Αλέξανδρου Κορυζή.

Δείτε επίσης

• Λίμνη Κουμουνδούρου, μικρή λιμνοθάλασσα μεταξύ Ασπροπύργου και Σκαραμαγκά.
• Νησίδα Κουμουνδούρου στον Πειραιά.
• Πλατεία Κουμουνδούρου, σημερινή Πλατεία Δημοκρατίας (Αθήνα).

Πηγές

• "Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου" τομ.11ος, σελ.379-380.
• "Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια Δρανδάκη" τομ.ΙΕ, σελ.52-54.
• Μακρυδημήτρης, Αντώνης (2000). Οι υπουργοί των Εξωτερικών της Ελλάδας, 1829-2000. Αθήνα: Εκδόσεις Καστανιώτη. σελ. 57. ISBN 9600329419.