Γεωγραφία της Μολδαβίας
Χώρα της Ανατολικής Ευρώπης, η Μολδαβία συνορεύει στα δυτικά και τα νοτιοδυτικά με τη Ρουμανία, ενώ στα βόρεια, στα νότια και στα ανατολικά με την Ουκρανία. Το μεγαλύτερο μέρος του εδάφους της, ως ένα είδος «Μεσοποταμίας», βρίσκεται ανάμεσα στους δύο βασικούς ποταμούς της ευρύτερης περιοχής: τον Δνείστερο (στα μολδαβικά «Νίστρου») και τον Προύθο («Προυτ»). Ο Δνείστερος σχηματίζει μικρό μέρος των συνόρων της Μολδαβίας με την Ουκρανία στα βορειοανατολικά και τα νοτιοανατολικά, αλλά κυρίως ρέει στο εσωτερικό της χώρας, διαχωρίζοντας τη Βεσσαραβία από την ιστορική περιοχή της Υπερδνειστερίας. Από την άλλη, ο Προύθος οριοθετεί ολόκληρο το δυτικό σύνορο της Μολδαβίας με τη Ρουμανία. Ο Δούναβης αγγίζει το σύνορο της Μολδαβίας στο νοτιότατο άκρο της και το οριοθετεί επί 200 μέτρα.
Σήμερα η Μολδαβία υποδιαιρείται σε 32 διαμερίσματα (από τα σοβιετικά ραγιόν), τρεις δήμους εκτός διαμερισμάτων και δύο αυτόνομες περιοχές: την Υπερδνειστερία και τη Γκαγκαουζία.
Τοπογραφία Επεξεργασία
Το μεγαλύτερο μέρος του εδάφους της χώρας είναι λοφώδες και διασχίζεται από πολλά μικρά ποτάμια. Γεωλογικώς, η Μολδαβία εδράζεται κυρίως πάνω σε μεγάλου πάχους ιζηματογενή πετρώματα, από τα οποία αναδύονται σκληρότερα κρυσταλλικά πετρώματα μόνο στα βόρεια. Οι λόφοι της Μολδαβίας αποτελούν μέρος του λεγόμενου Μολδαβικού Υψιπέδου, το οποίο γεωλογικώς προήλθε από τα Καρπάθια Όρη.
Το τοπίο της βόρειας Μολδαβίας χαρακτηρίζεται από ομαλές σειρές των «Λόφων του Δνείστερου», που υψώνονται έως τα 320 μέτρα, και μικρές πεδιάδες ανάμεσά τους, στις κοιλάδες των πολυάριθμων μικρών ποταμών (σε υψόμετρο περίπου 150 μ.). Οι λόφοι αυτοί μπορούν να υποδιαιρεθούν στους Βόρειους Μολδαβικούς Λόφους και στη Λοφοσειρά του Δνείστερου, και συνεχίζονται στα βόρεια, μέσα στην Ουκρανία. Οι πιο απότομες ανατολικές πλαγιές της Λοφοσειράς του Δνείστερου (μέσο υψόμετρο 250 μέτρα, μέγιστο 347 μέτρα), σχηματίζουν την ψηλή δεξιά όχθη του ποταμού Δνείστερου.
Στα κεντρικά και νότια της χώρας απλώνεται η λεγόμενη Μολδαβική Πεδιάδα, στην πραγματικότητα μια επίσης διάστικτη με λόφους περιοχή, με μέσο υψόμετρο 200 μέτρα και μέγιστο 250 μέτρα. Μπορούμε να το διακρίνουμε στη Στέπα Μπέλτσι (Bălți) και στην Κοιλάδα του Μέσου Προύθου. Αρχικώς ήταν καλυμμένη από δάση, αλλά κατά τον 19ο και τον 20ό αιώνα αποδασώθηκε από τον άνθρωπο για να καλλιεργηθεί. Παρά την ονομασία της, έχει βλάστηση διαφορετική από αυτή μιας στέπας.
Οι λόφοι του Κεντρικού Μολδαβικού Υψίπεδου, με μέσο υψόμετρο κορυφών περί τα 350 έως 400 μέτρα, έχουν διάταξη λοφοσειρών που χωρίζονται από βαθιές κοιλάδες με επίπεδα κέντρα, φαράγγια και βυθίσματα. Μεγάλο μέρος του εδάφους καλύπτεται από απότομες δασωμένες πλαγιές, όπου τα συνηθέστερα είδη δέντρων είναι ο καρπίνος, η βελανιδιά, η φίλυρα, το σφεντάμι, η αγριαχλαδιά και η αγριοκερασιά. Η ονομασία «Κόντρι» (Codri) αναφέρεται γενικότερα σε όλα τα δάση μεταξύ των Καρπαθίων και του Δνείστερου, και ακόμα γενικότερα σε όλα τα δάση της περιοχής των Καρπαθίων. Ωστόσο, καθώς τα περισσότερα δάση στη Μολδαβία που διασώθηκαν βρίσκονται στην κεντρική περιοχή, κάποτε ο όρος αναφέρεται στα εναπομείναντα δάση στους λόφους δυτικά και βόρεια της πρωτεύουσας Κισινάου. Το σύνορο της Λοφοσειράς του Δνείστερου και του Κεντρικού Μολδαβικού Υψίπεδου στα βόρεια είναι ο ποταμός Ρέουτ.
Το υψίπεδο μπορεί να θεωρηθεί ότι έχει 5 μέρη: τους Λόφους Ciuluc-Soloneţ, ευθυγραμμισμένους στα βόρεια κατά μήκος της δεξιάς όχθης του ποταμού Ρέουτ, με έκταση 1.690 τ.χλμ., τους Λόφους Κορνέστι ή Κόρντι, με έκταση 4.740 τ.χλμ., τους Λόφους του Κάτω Δνείστερου (Dealurile Nistrului Inferior) στα νότια του ποταμού Μπότνα, με έκταση 3.040 τ.χλμ., οι Λόφοι Τιγκέτσι στα νότια, κατά μήκος της αριστερής όχθης του Προύθου (3.550 τ.χλμ.), και τέλος την Κοιλάδα του Κάτω Προύθου (Valea Prutului Inferior), με έκταση 1.810 τ.χλμ.
Το υψηλότερο σημείο της χώρας, η κορυφή του Λόφου Μπαλανέστι, με υψόμετρο 429 μέτρα, βρίσκεται στους Λόφους Κορνέστι, στο δυτικό τμήμα του Κεντρικού Μολδαβικού Υψίπεδου. Στα νοτιοανατολικά, το νότιο μέρος του υψιπέδου αυτού έχει μέσο υψόμετρο μόλις 150 έως 200 μέτρα και μέγιστο 250. Διαθέτει πολλά φαράγγια και ρεματιές, και βαθμιαία δίνει τη θέση του στην εκτεταμένη πεδιάδα Μπουγκεάτς, που συνεχίζεται με το ίδιο όνομα στα ουκρανικά, Μπουντζάκ, στη γειτονική Ουκρανία, όπου και το μεγαλύτερο μέρος της.
Η Υπερδνειστερία (δηλαδή η αριστερή όχθη του Δνείστερου) περιέχει προεκτάσεις του Ποδολικού Υψιπέδου (μέσο υψόμετρο 180 μέτρα, μέγιστο 275 μέτρα), οι οποίες διακόπτονται από παραποτάμους του Δνείστερου. Το νότιο ήμισυ της Υπερδνειστερίας, η πεδιάδα του Κάτω Δνείστερου, μπορεί να θεωρηθεί ως η δυτική απόληξη της Ευρασιατικής Στέπας και έχει μέσο υψόμετρο περί τα 100 μέτρα και μέγιστο τα 170 μέτρα. Η υψηλή δεξιά όχθη και η χαμηλή αριστερή όχθη του Δνείστερου έρχονται σε κτυπητή αντίθεση εδώ, όπου η ορατότητα δεν παρεμποδίζεται από τη δασοκάλυψη.
Περί τα τρία τέταρτα της Μολδαβίας καλύπτονται από έναν τύπο εδάφους γνωστό ως «μαύρη γη» (τσερνοζιόμ). Στους βόρειους λόφους υπάρχουν πιο αργιλώδη εδάφη, ενώ στον νότο κυριαρχεί το κοκκινωπό χώμα, που είναι λιγότερο εύφορο, αλλά και πάλι μπορεί να στηρίξει καλλιέργειες αμπελιών και ηλίανθου. Τέλος μικρό μόνο μέρος της νότιας Μολδαβίας βρίσκεται στη ζώνη της στέπας, ακόμα και εκεί όμως με τη σύγχρονη τεχνολογία υπάρχουν καλλιέργειες. Ο κατώτατος ρους του Προύθου και του Δνείστερου, όπως και οι νότιες απολήξεις άλλων ποταμών, είναι υφάλμυροι βάλτοι.
Το νερό όλων των ποταμών, ρυακιών και παραποτάμων της Μολδαβίας (που αριθμούν περί τις τρεις χιλιάδες) καταλήγει τελικώς στη Μαύρη Θάλασσα. Μόνο οκτώ ποτάμια έχουν μήκος μεγαλύτερο των 100 χιλιομέτρων. Ο κυριότερος ποταμός της χώρας, ο Δνείστερος, είναι πλωτός σε όλη σχεδόν τη μολδαβική διαδρομή του και τους ηπιότερους χειμώνες δεν παγώνει καθόλου. Ο Προύθος είναι τυπικά παραπόταμος του Δούναβη, με τον οποίο ενώνεται σχεδόν στις εκβολές του στη θάλασσα, στο νοτιοδυτικό άκρο της Μολδαβίας. Περισσότερο από το 95% της κυκλοφορίας του νερού στη χώρα καταλήγει σε έναν από τους δύο ποταμούς: τον Προύθο ή τον Δνείστερο.
Τα υπόγεια νερά, που χρησιμοποιούνται εκτεταμένα, βγαίνουν στην επιφάνεια από περίπου 2.200 φυσικές πηγές. Επίσης το έδαφος ευνοεί την κατασκευή ταμιευτήρων διάφορων μεγεθών.
Αριθμητικά και άλλα δεδομένα Επεξεργασία
Γεωγραφικές συντεταγμένες: 47°00′ Β, 29°00′ Α
Έκταση:
Ολική: 33.851 τ.χλμ.
Ξηρά: 32.891 τ.χλμ.
Εσωτερικά και χωρικά ύδατα: 960 τ.χλμ.
Συγκριτική έκταση: Περίπου όσο οι δύο μεγαλύτερες περιφέρειες της Ελλάδας μαζί. Στην Ευρώπη είναι η 32η χώρα σε έκταση.
Χερσαία σύνορα:
Ολικό μήκος: 1.390 χλμ.
Ανά χώρα: Ουκρανία 940 χλμ., Ρουμανία 450 χλμ.
Μήκος θαλάσσιων ακτών: 0 χλμ.
Φυσικοί πόροι: Λιγνίτης, φωσφορίτες, γύψος, ασβεστόλιθος, καλλιεργήσιμη γη
Χρήσεις γης:
Αρόσιμη γη: 53,47%
Μόνιμες καλλιέργειες: 8,77%
Υπόλοιπο: 37,75%
Αρδευόμενη γη: 2.283 τ.χλμ. (στοιχεία του 2011)
Ολικοί ανανεώσιμοι υδάτινοι πόροι: 11,65 κ.χλμ.
Φυσικοί κίνδυνοι: Κατολισθήσεις (57 περιπτώσεις μόνο το 1998)
Ακραία σημεία Επεξεργασία
- Χαμηλότερο σημείο: Ανώνυμο σημείο στις όχθες του Δνείστερου, 2 μέτρα
- Υψηλότερο σημείο: Κορυφή Λόφου Μπαλανέστι, 429 μέτρα
- Βορειότερο σημείο: Χωριό Νασλαβτσέα, στο σύνορο με την Ουκρανία (γεωγραφικές συντεταγμένες 48°28΄ Β, 27°35′ Α)
- Ανατολικότερο σημείο: Κοντά στο χωριό Παλάνκα, στο σύνορο με την Ουκρανία (46°24΄ Β, 30°05′ Α)
- Νοτιότερο σημείο: Τριεθνές σημείο Μολδαβίας-Ρουμανίας-Ουκρανίας, κοντά στην κωμόπολη Τζουρτζουλέστι, μόλις 10 χλμ. από το Γκαλάτσι (45°29΄ Β, 28°12′ Α)
- Δυτικότερο σημείο: Τριεθνές σημείο Μολδαβίας-Ρουμανίας-Ουκρανίας, χωριό Κρίβα (48°16΄ Β, 26°40′ Α)
Κλίμα Επεξεργασία
Η εγγύτητα μεγάλου μέρους της Μολδαβίας στη Μαύρη Θάλασσα του δίνει σχετικώς ήπιο και ηλιόλουστο κλίμα. Κατά τα άλλα, το κλίμα όλης της χώρας είναι ήπιο ηπειρωτικό, με αρκετά θερμά και μακρά καλοκαίρια, ενώ οι χειμώνες είναι σχετικώς ξηροί, με μέση θερμοκρασία τον Ιανουάριο −4 °C. Η μέση ετήσια βροχόπτωση κυμαίνεται από 600 mm στα βόρεια μέχρι 400 mm στα νότια, αλλά μπορεί να διαφέρει πολύ από έτος σε έτος και μακρές ξηρασίες δεν είναι ασυνήθιστες. Οι βαρύτερες βροχοπτώσεις παρατηρούνται στις αρχές του θέρους και τον Οκτώβριο. Το καλοκαίρι γενικώς είναι συνηθισμένες οι καταιγίδες.
Ρεκόρ Επεξεργασία
Η υψηλότερη θερμοκρασία που καταγράφηκε ποτέ στη Μολδαβία είναι 41,5 °C και σημειώθηκε στις 21 Ιουλίου 2007 στην Κάμενκα. Η χαμηλότερη θερμοκρασία που καταγράφηκε ποτέ στη χώρα είναι −35,5 °C και σημειώθηκε στις 20 Ιανουαρίου 1963, στην κωμόπολη Brătuşeni του Διαμερίσματος Έντινετς.
Ιστορικές περιγραφές Επεξεργασία
- Τον 5ο αιώνα π.Χ. ο Ηρόδοτος επισκέφθηκε την εξοχή ανάμεσα στους ποταμούς Τύραντα (Δνείστερο) και Ιεράσιο (Προύθο), και περιέγραψε τον τόπο ως «μια πεδιάδα με βαθύ μαύρο χώμα, πλούσιο γρασίδι και καλή άρδευση».
- Ο Λιθουανός μέγας δούκας Γιογκάιλα περιέγραψε τη Μολδαβία ως «πλουσίαν και οπωροφόρον χώραν».
- Σύμφωνα με τον Ενετό Ματθαίο ντε Μουράνο, η χώρα βρισκόταν σε καλή γεωγραφική θέση και ήταν πλούσια σε βοοειδή και σε όλα τα είδη καρπών, ενώ οι βοσκές της ήταν τέλειες.
- Το εύφορο έδαφος της χώρας προσέλκυε πάντοτε νομαδικούς λαούς και εισβολείς. Για προστασία από τις επιδρομές τους, οι κάτοικοι άφηναν τα γεωργικά μέρη και κρύβονταν στα δάση. `Ετσι ο Φλαμανδός ιππότης Γκυλεμπέρ ντε Λανοΰ, που επισκέφθηκε αυτά τα μέρη το 1421, μνημονεύει την περιοχή ως ελάχιστα κατοικημένη: «διασχίσαμε μεγάλες έρημες περιοχές».
- Ομοίως ο Γκέοργκ Ράιχερσντορφ, σύμβουλος του Ούγγρου βασιλιά (μέσα του 16ου αιώνα) παραπονιόταν για το ταξίδι μέσα από «άδειες, ακατοίκητες γαίες». Το 1541 συνέταξε τον παλαιότερο σωζόμενο γεωγραφικό χάρτη της Ηγεμονίας της Μολδαβίας, όπου τονίζονται μεγάλες στέπες.
- Εξίσου ιστορικός είναι ο χάρτης της Μολδαβίας που σχεδιάσθηκε την ίδια περίοδο από τον Γερμανό διπλωμάτη Σιγισμούνδο φον Χέρμπερσταϊν.
- Τον 17ο αιώνα οι προσκυνητές Παύλος Αλέπσκυ (συριακής καταγωγής διάκονος) και Ιωάννης Λουκιανόφ (Ρώσος ιερέας) διέσχισαν τη Μολδαβία στο ταξίδι τους προς τους Αγίους Τόπους. Αμφότεροι εντυπωσιάσθηκαν από την έκταση της λεηλασίας της γης που κάποτε ανθούσε: «Καλύτερα να μην καταστρέφεται, καθώς άλλη τέτοια γη δεν μπορεί να βρεθεί αλλού, μπορεί να δώσει τα πάντα».
- Ο Σκωτσέζος ιατρός και περιηγητής Τζων Μπελ (John Bell, 1691-1780), διασχίζοντας τη χώρα, έγραψε επίσης για τα εύφορα εδάφη και για «μικρές όμορφες κωμοπόλεις» δίπλα στον ποταμό Ρέουτ.
- Ο Ρώσος γεωγράφος Κ. Λάκσμαν περιέγραψε τη Στέπα Μπέλτσι στις αρχές του 19ου αιώνα ως εξής: «Στα βόρεια υπάρχει μια στέπα με σχεδόν καθόλου δένδρα. Στα βορειοδυτικά η στέπα περιλαμβάνει και κάποια δένδρα.»
- Ο επιστήμονας Κ. Αρσενίεφ έγραψε ότι η βόρεια Βεσσαραβία ως «ένα γνήσιο μείγμα άγονης στέπας με τις πιο εύφορες βοσκές, πλούσια λιβάδια και κήπους».
- Και άλλοι ταξιδιώτες και επιστήμονες εξεπλάγησαν από την έντονη αντίθεση ανάμεσα στους πλούσιους φυσικούς πόρους της χώρας και στον μικρό πληθυσμό τον 18ο αιώνα, την οικτρή κατάσταση της γεωργίας και τη φτώχεια του ντόπιου πληθυσμού.
- «Οι μολδαβικοί αγροί, όπως περιγράφονται τόσο απο αρχαίους, όσο και από νεότερους συγγραφείς, είναι μεγάλης ευφορίας, ξεπερνώντας κατά πολύ τα πλούτη των ορέων» (Δημητρίου Καντεμίρ, Descriptio Moldaviae)
Σύγχρονα περιβαλλοντικά θέματα και διεθνείς συμφωνίες Επεξεργασία
Κατά την κομμουνιστική εποχή υπήρξε υπερβολική χρήση φυτοφαρμάκων και τεχνητών λιπασμάτων στην γεωργία, χωρίς να υπολογίζονται οι συνέπειες για το φυσικό περιβάλλον. Ως αποτέλεσμα, το έδαφος και τα υπόγεια νερά της Μολδαβίας ρυπάνθηκαν από χημικές ουσίες, κάποιες από τις οποίες (όπως το DDT) είχαν απαγορευθεί στις δυτικές χώρες. Τέτοιες πρακτικές συνεχίζονται στη Μολδαβία μέχρι σήμερα[1]: Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 η χρήση φυτοφαρμάκων στη χώρα ήταν κατά μέσο όρο εικοσαπλάσια εκείνης σε άλλα κράτη της πρώην Σοβιετικής Ενώσεως και στις δυτικές χώρες. Επίσης ακατάλληλες μέθοδοι καλλιέργειας, όπως η υλοτόμηση δασών για τη φύτευση αμπελιών, έχουν συνεισφέρει στην εκτεταμένη διάβρωση του εδάφους, στην οποία ήταν ήδη ευάλωτη η μολδαβική τοπογραφία και εδάφη.
Η Μολδαβία έχει υπογράψει τις εξής διεθνείς συμφωνίες: Σύμβαση-Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για τις Κλιματικές Μεταβολές - Πρωτόκολλο του Κιότο, Πρωτόκολλο του Μοντρεαλ και συμφωνίες για την ατμοσφαιρική ρύπανση, τη βιοποικιλότητα, την ερημοποίηση, τα κινδυνεύοντα είδη, τα επικίνδυνα απόβλητα, τη ρύπανση από τα πλοία, και για τους υγρότοπους.
Δείτε επίσης Επεξεργασία
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ NATO. «Destroying dangerous pesticides in Moldova». NATO. Ανακτήθηκε στις 11 Νοεμβρίου 2016.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία