Η δισκοβολία είναι ένα από τα αγωνίσματα ρίψεων του στίβου, στο οποίο ο αθλητής ρίχνει ένα δίσκο σε προσπάθεια να πετύχει μεγαλύτερη απόσταση ρίψης από τους ανταγωνιστές του. Αγώνισμα που προέρχεται από την Αρχαία Ελλάδα, συμπεριλαμβάνονταν στο ελληνικό πένταθλο, το οποίο μπορεί να χρονολογηθεί τουλάχιστον στο 708 π.Χ., και είναι μέρος του σύγχρονου δεκάθλου.[1]

Στίβος
Δισκοβολία
Αρχαίος δίσκος αφιερωμένος στον θεό Δία
Ρεκόρ ανδρών
ΠαγκόσμιοΜίκολας Αλέκνα  Λιθουανία 74,35 μέτρα (2024)
ΟλυμπιακόΒιργκίλιους Αλέκνα  Λιθουανία 69,89 μέτρα (2004)
Ρεκόρ γυναικών
ΠαγκόσμιοΓκαμπριέλε Ράινς Ανατολική Γερμανία Ανατολική Γερμανία 76,80 μέτρα (1988)
ΟλυμπιακόΜαρτίνα Χέλμαν Ανατολική Γερμανία Ανατολική Γερμανία 72,30 μέτρα (1988)

Η δισκοβολία ήταν ένα αγαπητό αγώνισμα για τους Αρχαίους Έλληνες, γεγονός που φαίνεται και από την τέχνη τους. Κατά την ελληνική παράδοση αυτός που εφηύρε τη δισκοβολία ήταν ο Περσέας, ο οποίος κατά τη συμμετοχή του σε επιτάφιους αγώνες, έριξε τον δίσκο και σκότωσε άθελά του, τον παππού του Ακρίσιο.[2] Ο Απόλλωνας, επίσης, σε αγώνισμα δισκοβολίας σκοτώνει τον φίλο του Υάκινθο. Γενικά, λόγω της φύσης του, ο δίσκος από τους προϊστορικούς χρόνους συνδέεται με πολλά θανατηφόρα ατυχήματα. Επίσημα, ωστόσο, η δισκοβολία περιγράφεται στην Οδύσσεια και στην Ιλιάδα του Ομήρου.[3]

Ο Δίσκος στην Αρχαιότητα

Επεξεργασία

Η λέξη δίσκος από την αρχή δε σήμαινε τίποτε άλλο από ένα βαρύ αντικείμενο από πέτρα ή μέταλλο, το οποίο θα μπορούσε να ρίξει κάποιος, με σκοπό να αποδείξει τη δύναμή του και κατά συνέπεια την υπεροχή του στο είδος αυτού του αθλήματος. Ο δίσκος που έριξε ο Οδυσσέας στη χώρα των Φαιάκων, σύμφωνα με τον Όμηρο, ήταν από πέτρα, μια ένδειξη ότι ο πέτρινος δίσκος προηγήθηκε χρονικά του μετάλλινου. Ο δίσκος από πέτρα δεν αντικαταστάθηκε τόσο γρήγορα, όσο θα νόμιζε κανείς, δεδομένου ότι απεικονίζεται στην τέχνη του έκτου π.Χ. αιώνα. Ίσως μέχρι τότε να τον χρησιμοποιούσαν συγχρόνως με το μετάλλινο, οπότε και αντικαταστάθηκε από αυτόν. Σε αρχαιολογικές ανασκαφές βρέθηκαν αρκετοί δίσκοι των οποίων η διάμετρος ποικίλει από 16 έως 35 εκατοστά και το βάρος τους από 1.245 έως 6.400 γραμμάρια.[2] Μη γνωρίζοντας το πραγματικό βάρος του δίσκου που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι αθλητές, είναι πολύ δύσκολο να υπολογίσουμε τις επιδόσεις τους στο αγώνισμα αυτό.[4] Οι Αρχαίοι Έλληνες συνήθιζαν την επιφάνεια του δίσκου να τη διακοσμούν με αθλητικές παραστάσεις, με ζώα, με πτηνά. Επίσης έγραφαν ωδές, συμφωνίες, συνθήκες, εκεχειρίες, επιγραφές γενικά, αφού αποτελούσε ενα αθλητικό όργανο και συγχρόνως ανάθημα στον Θεό.[5]

Ο δίσκος έχει παρατηρηθεί επίσης και στην ινδική μυθολογία. Η ινδουιστική θεότητα Βισνού υπάρχει από το 500 μ.Χ. εικονίζεται με οδοντωτό δίσκο.[6]

 
Ο Δισκοβόλος (Δισκοβόλος του Μύρωνα), αντίγραφο στον Βοτανικό Κήπο της Κοπεγχάγης στη Δανία

Βαλβίδα ρίψης

Επεξεργασία

Η βαλβίδα που χρησιμοποιούσαν οι δισκοβόλοι της αρχαιότητας είχε σχήμα παραλληλόγραμμου το οποίο ήταν ανοιχτό από πίσω, δηλαδή από εκεί που έμπαινε ο αθλητής. Οι γραμμές του παραλληλόγραμμου φαίνεται ότι δεν απείχαν πολύ η μία από την άλλη και χωρούσαν ίσα ίσα έναν αθλητή κατά τη διάρκεια της ρίψης. Έτσι ο αθλητής ήταν αναγκασμένος να ρίξει τον δίσκο χωρίς να πατήσει τις γραμμές αυτές, πραγματοποιώντας τη ρίψη κατά μήκος περίπου του κεντρικού άξονα του σταδίου, αποφεύγοντας έτσι να τραυματίσει θεατές των αγώνων, καθώς τα αρχαία στάδια ήταν πιο στενά από τα σημερινά.[2]

Διεξαγωγή του αγωνίσματος στην αρχαιότητα

Επεξεργασία

Μετά από χρόνια έρευνας και μελέτης δεν γνωρίζουμε αν οι αρχαίοι δισκοβόλοι έριχναν τον δίσκο με τις γνωστές περιστροφές που πραγματοποιούν οι σημερινοί αθλητές του αγωνίσματος με σκοπό να επιτύχουν μεγαλύτερες επιδόσεις. Πιστεύεται ότι έριχναν τον δίσκο με ρυθμικές και φυσικές κινήσεις σύμφωνα με τους ανατομικούς όρους του ανθρώπινου σώματος. Νικητής στο αγώνισμα τις δισκοβολίας ανακηρυσσόταν εκείνος ο δισκοβόλος που έριχνε σε μεγαλύτερη απόσταση τον δίσκο. Δεν είναι γνωστό πόσες προσπάθειες-δισκιές έριχνε ο κάθε ρίπτης προκειμένου να γίνει η τελική κρίση μεταξύ των δισκοβόλων. Πιθανόν να έριχναν από τρεις βολές γενικά στις ρίψεις λόγω της ιερότητας του αριθμού 3. Το σημείο της πτώσεως του δίσκου σημειωνόταν με γραμμή ή με κάποιο αντικείμενο και λεγόταν «πτώσεις, ίχνος, σήμα, τέρμα».[5] Τοποθετούσαν ένα ξύλινο αιχμηρό πασσαλίσκο. Έτσι η μέτρηση της επίδοσης του αθλητή στη ρίψη άρχιζε από τη βαλβίδα και τελείωνε στο σημείο τοποθέτησης του πασσαλίσκου.[4]

Ο δισκοβόλος του Μύρωνα

Επεξεργασία

Η δισκοβολία ήταν ένα αγώνισμα που απαιτούσε ρυθμό, ακρίβεια και δύναμη. Το αντιπροσωπευτικότερο έργο τέχνης που αναπαριστά τη δισκοβολία θεωρείται ο δισκοβόλος του Μύρωνα. Αντίγραφο του πρωτότυπου έργου του 450 π.Χ. εκτίθεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και ρωμαϊκά μαρμάρινα αντίγραφα στο Βρετανικό Μουσείο και στο Εθνικό Μουσείο της Ρώμης. Το άγαλμα πιθανότατα απεικονίζει μια φευγαλέα στιγμή της δισκοβολίας, μάλλον μία στιγμή ανάμεσα στην τελευταία αιώρηση από πίσω προς τα εμπρός. Η στάση είναι στιγμιαία και προηγείται της τελικής ρίψης του δίσκου.[7] Το έργο είναι ενδεικτικό το γεγονότος ότι ο δισκοβόλος θεωρούνταν το σύμβολο του αθλητή στην αρχαιότητα.[6]

Βασικοί κανονισμοί της δισκοβολίας

Επεξεργασία

Ο καθορισμός των κανόνων και των κανονισμών για ρίψη του δίσκου γίνεται από τη Διεθνή Ένωση Ομοσπονδιών Κλασικού Αθλητισμού (IAAF). Οι αθλητές ρίχνουν τον δίσκο τους στον περιφραγμένο τομέα - κλωβό που υπάρχει για λόγους ασφαλείας (το άνοιγμα της πύλης έχει πλάτος 6 μέτρα, η γωνία αναχώρησης είναι 34,92 μοίρες, οι γραμμές χαράσσονται στο γήπεδο). Στο χαμηλότερο σημείο το ύψος του κλωβού πρέπει να είναι 4 μέτρα και χρησιμοποιείται συνθετική ή φυσική ίνα που δεν επιτρέπει την επαναφορά του δίσκου προς τον αθλητή σε περίπτωση που ο δίσκος χτυπήσει στη ρίψη. Ο αθλητής ρίχνει από τη βαλβίδα διαμέτρου 2,50 μέτρων. Το άγγιγμα της εξόδου του κλωβού επιτρέπεται, αλλά ο δίσκος δεν πρέπει να προσγειώνεται έξω από τον χαραγμένο τομέα ρίψης.[1] Ένας δισκοβόλος δεν επιτρέπεται να εγκαταλείψει τον κύκλο ρίψης μέχρι να προσγειωθεί ο δίσκος που πέταξε. Στη συνέχεια βγαίνει από τον κύκλο μέσω του πίσω μέρους με την άδεια του κριτή. Οι αθλητές έχουν έξι προσπάθειες να ρίξουν τον δίσκο. Αξιολογείται η μεγαλύτερη απόσταση που έχουν πετάξει. Η IAAF καθορίζει το βάρος του δίσκου που χρησιμοποιείται στο αγώνισμα της δισκοβολίας. Εάν δύο αθλητές έχουν ισοπαλία, το αποτέλεσμα αποφασίζεται με τον υπολογισμό της δεύτερης καλύτερης ρίψης των δισκοβόλων. Η μέτρηση της απόστασης ρίψης του δίσκου μετράται από το περίγραμμα του κύκλου μέχρι το σημείο προσγείωσης.[8]

Προδιαγραφές του δίσκου

Επεξεργασία

Το υλικό που χρησιμοποιείται δεν είναι απαραίτητα από το ίδιο υλικό. Μπορεί να είναι κατασκευασμένος από ξύλο, πλαστικό, υαλοβάμβακα ή μέταλλο με κυκλική άκρη και μεταλλικό χείλος. Η εσωτερική κατασκευή του δίσκου μπορεί να είναι είτε συμπαγής είτε κοίλη ενώ η διατομή της άκρης πρέπει να έχει ακτίνα 6 χιλιοστών. Όλοι οι δίσκοι (εκτός από αυτούς που χρησιμοποιούνται μόνο στην προπόνηση) έχουν ατσάλινο πλαίσιο για την αποφυγή ζημιάς στις άκρες του δίσκου όταν αναπηδά στο έδαφος.[1]

Δίσκος Βάρος Διάμετρος Πάχος στο κέντρο
ανδρών: 2 χλγ 219-221 χιλ 45 χιλ
γυναικών: 1 χλγ 180-182 χιλ 37-30 χιλ

Πότε είναι άκυρος ένας αθλητής

Επεξεργασία
  1. Όταν ακουμπήσει με οποιοδήποτε μέρος του σώματός του επάνω ή έξω από τη στεφάνη της βαλβίδας σε όλη τη διάρκεια της προσπάθειάς του.
  2. Όταν εγκαταλείψει τη βαλβίδα πριν ο δίσκος πέσει στο έδαφος.
  3. Όταν ο δίσκος πέσει έξω από τον τομέα ρίψης.
  4. Αν δεν αποχωρήσει από το πίσω ήμισυ της βαλβίδας.
  5. Αν δεν αρχίσει την προσπάθεια του μέσα από τη βαλβίδα από όρθια και ακίνητη στάση.
  6. Αν ο δίσκος ξεφύγει από τα χέρια του και πέσει στο έδαφος κατά τη διάρκεια της προσπάθειας του.
  7. Αν περάσει ο καθορισμένος χρόνος των 60 δευτερολέπτων, χωρίς να έχει αρχίσει την προσπάθεια του.[9]

Τεχνική ρίψης

Επεξεργασία
 
Η Μαρτίνα Χέλμαν, χρυσή Ολυμπιονίκης και κάτοχος του ολυμπιακού ρεκόρ

Οι καλύτεροι δισκοβόλοι είναι σωματώδεις και δυνατοί, αλλά δεν είναι αυτός ο λόγος που πετούν μακριά. Όπως συμβαίνει με τα περισσότερα αθλήματα, η κύρια πηγή ισχύος στο αγώνισμα παράγεται από το κάτω μέρος του σώματος. Αυτή η «αλυσίδα δύναμης» ξεκινά με το δεξί (ή το πίσω) πόδι να γυρίζει και να κινείται προς τα πάνω μέσα από το γόνατο και τους γοφούς.[10] Ο αθλητής κάνει μία και μισή περιστροφή μέσα στην κυκλική βαλβίδα και απελευθερώνει τον δίσκο, δίνοντας ταυτόχρονα με το δείκτη στροφές στον δίσκο καθώς τον αφήνει. Για να ξεκινήσει η περιστροφή, ο δισκοβόλος κάνει μία ή δύο αιωρήσεις για να αποκτήσει ρυθμό και να φέρει τον δίσκο πίσω από το σώμα του.[11]

Η τεχνική του δίσκου μπορεί να αναλυθεί σε φάσεις. Ο σκοπός είναι να μεταφερθεί ο αθλητής από το πίσω μέρος στο μπροστινό μέρος του κύκλου ρίψης, ενώ γυρίζει κατά ενάμιση κύκλο. Η ταχύτητα στροφής είναι υψηλή (γεγονός που δεν διευκολύνει τους βαρείς αθλητές) και η ταχύτητα αυξάνεται κατά τη διάρκεια της ρίψης (από αργή έως γρήγορη). Η σωστή τεχνική περιλαμβάνει τη συσσώρευση ροπής έτσι ώστε να μπορεί να εφαρμοστεί η μέγιστη δύναμη στον δίσκο κατά τη ρίψη.[12] Ο Τσέχος Φράντισεκ Γιάντα-Σουκ, ήταν ο πρώτος σύγχρονος δισκοβόλος που χρησιμοποίησε την περιστροφή όλο του σώματος. Η τεχνική αυτή τον βοήθησε να κερδίσει αργυρό μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1900 στο Παρίσι.[1]

Ορόσημα στην εξέλιξη του παγκοσμίου ρεκόρ

Επεξεργασία
  • Πρώτη ρίψη πάνω από 60 μέτρα (άνδρες): Το πρώτο επίσημο παγκόσμιο ρεκόρ (47,58 μ., Τζέιμς Ντάνκαν, ΗΠΑ) σημειώθηκε στις 27 Μαΐου 1912. Χρειάστηκαν σχεδόν ακριβώς 18 χρόνια (51,03 μ., Έρικ Κρενζ, ΗΠΑ) για να ξεπεράσει το όριο των 50 μέτρων. Στις 11 Αυγούστου 1961 ο Τζέι Σιλβέστερ (ΗΠΑ) κατάφερε να ρίξει τον δίσκο στα 60,56 μ.
  • Πρώτη ρίψη πάνω από 70 μέτρα (άνδρες): Τα 70 μέτρα χρειάστηκαν λιγότερο χρονικό διάστημα για να τα ξεπεράσουν: «μόνο» 15 χρόνια για να φτάσουν σε αυτό το νέο ορόσημο. Την 1η Μαΐου 1976 ήταν ο Αμερικανός Μακ Ουίλκινς ήταν ο πρώτος με 70,24 μ.
  • Πρώτη ρίψη πάνω από 60 μέτρα (γυναίκες): Χρειάστηκε λίγος χρόνος για να ξεπεραστούν τα 60 μέτρα. Από το πρώτο επίσημο παγκόσμιο ρεκόρ (27,39 μ., Υβόν Ταμπουρέ, Γαλλία) στις 23 Σεπτεμβρίου 1923, χρειάστηκαν 44 χρόνια. Στις 5 Νοεμβρίου 1967 η Λίσελ Βέστερμαν, που αγωνίστηκε για την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, ξεπέρασε το όριο με 61,26 μ.
  • Πρώτη ρίψη πάνω από 70 μέτρα (γυναίκες): Σε οκτώ χρόνια η Φάινα Μέλνικ (Σοβιετική Ένωση) ξεπερνά το επόμενο όριο με 70,25 μέτρα (20 Αυγούστου 1975).[6][13]

Οι 10 καλύτεροι αθλητές όλων των εποχών

Επεξεργασία
Κατάταξη Επίδοση Αθλητής Ημερομηνία Τόπος
1 74,35 Μίκολας Αλέκνα   Λιθουανία 14 Απριλίου 2024 Ραμόνα, ΗΠΑ
2 74,08 μέτρα Γιούργκεν Σουλτ   Ανατολική Γερμανία 6 Ιουνίου 1986 Νέο Βραδεμβούργο, Ανατολική Γερμανία
3 73,88 Βιργκίλιους Αλέκνα   Λιθουανία 3 Αυγούστου 2000 Κάουνας, Λιθουανία
4 73,38 Γκερντ Κάντερ   Εσθονία 4 Αυγούστου 2006 Χέλσινγκμποργκ, Σουηδία
5 71,86 Γιούρι Ντούμτσεφ   Σοβιετική Ένωση 29 Μαΐου 1983 Μόσχα, Σοβιετική Ένωση
Ντάνιελ Στόαλ   Σουηδία 29 Μαΐου 2019 Μπότναριντ, Σουηδία
Κρίστιαν Τσεχ   Σλοβενία 16 Ιουνίου 2023 Γιόχνι, Εσθονία
8 71,84 Πιοτρ Μαλακόφσκι   Πολωνία 8 Μαΐου 2013 Χένγκελο, Ολλανδία
9 71,70 Ρόμπερτ Φαζέκας   Ουγγαρία 14 Ιουλίου 2002 Σόμπατεϊ, Ουγγαρία
10 71,68 Λαρς Ρίντελ   Γερμανία 3 Μαΐου 1997 Βισμπάντεν, Γερμανία

Πηγή: World Athletics

Οι 10 καλύτερες αθλήτριες όλων των εποχών

Επεξεργασία
Κατάταξη Επίδοση Αθλήτρια Ημερομηνία Τόπος
1 76,80 μέτρα Γκαμπριέλε Ράινς   Ανατολική Γερμανία 9 Ιουλίου 1988 Νέο Βραδεμβούργο, Ανατολική Γερμανία
2 74,56 Ζντένκα Σιλχάβα   Τσεχία 26 Αυγούστου 1984 Νίτρα, Τσεχοσλοβακία
Ίλκε Βιλούντα   Ανατολική Γερμανία 23 Ιουλίου 1989 Νέο Βραδεμβούργο, Ανατολική Γερμανία
4 74,08 Ντιάνα Γκάνσκι   Ανατολική Γερμανία 20 Ιουνίου 1987 Καρλ-Μαρξ-Σταντ
5 73,36 Ιρίνα Μεζίνσκι   Ανατολική Γερμανία 17 Αυγούστου 1984 Πράγα, Τσεχοσλοβακία
6 73,28 Γκαλίνα Σαβίνκοβα   Σοβιετική Ένωση 8 Σεπτεμβρίου 1984 Ντονέτσκ, Σοβιετική Ένωση
7 73,22 Τσβετάνκα Χρίστοβα   Βουλγαρία 19 Απριλίου 1987 Καζανλούκ, Βουλγαρία
8 73,10 Γκιζέλα Μπάγερ   Ανατολική Γερμανία 20 Ιουλίου 1984 Βερολίνο, Γερμανία
9 72,92 Μαρτίνα Χέλμαν   Ανατολική Γερμανία 20 Αυγούστου 1987 Πότσδαμ, Ανατολική Γερμανία
10 72,14 Γκαλίνα Μουράσοβα   Σοβιετική Ένωση 17 Αυγούστου 1984 Πράγα, Τσεχοσλοβακία

Πηγή: World Athletics

 
Ο Γιούργκεν Σουλτ ήταν ο κάτοχος του μακροβιότερου παγκοσμίου ρεκόρ ανδρών

Σημαντικοί Έλληνες της δισκοβολίας

Επεξεργασία

Δείτε επίσης

Επεξεργασία

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 «INTERNATIONAL OLYMPIC COMMITTEE : Discus throw: Rules, regulations, records and all you need to know». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Αυγούστου 2022. Ανακτήθηκε στις 31 Αυγούστου 2022. 
  2. 2,0 2,1 2,2 Ιωάννης Μουρατίδης, Ιστορία Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού του Αρχαίου Κόσμου (Θεσσαλονίκη 2009), σελ. 252-256, ISBN 978-960-7924-05-6
  3. Θωμάς Γιαννάκης, Ιστορία Φυσικής Αγωγής (Αθήνα 1998), σελ.159
  4. 4,0 4,1 Ιωάννης Μουρατίδης, Ιστορία Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού του Αρχαίου Κόσμου (Θεσσαλονίκη 2009), ISBN 978-960-7924-05-6
  5. 5,0 5,1 Θωμάς Γιαννάκης, Ιστορία Φυσικής Αγωγής (Αθήνα 1998)
  6. 6,0 6,1 6,2 «Wissenswertes zum Diskuswurf». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Αυγούστου 2022. Ανακτήθηκε στις 31 Αυγούστου 2022. 
  7. Ευάγγελος Αλμπανίδης, Ιστορία της Άθλησης στον Αρχαίο Ελληνικό Κόσμο (Εκδόσεις SALTO 2004), ISBN 960-278-119-x
  8. «Track and Field Jump and Throw Events». Ανακτήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 2022. 
  9. Καντζίδης Δ. Παπαϊακώβου Γ., Κλασικός αθλητισμός για το σχολείο και τον σύλλογο, (Θεσσαλονίκη 2006), ISBN 960-631-705-6
  10. «Discus Throw Technique: A Complete Guide to the Standing Throw». Ανακτήθηκε στις 31 Αυγούστου 2022. 
  11. Θεοδωράκης Ι., Τζιαμούρτας Α., Νάτσης Π., Κοσμίδου Ε., Φυσική Αγωγή Α', Β', Γ' Γυμνασίου σελ.57, ΥΠΕΠΘ Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, ISBN 960-06-1914-X
  12. «Step-By-Step Discus Throw Technique». Ανακτήθηκε στις 31 Αυγούστου 2022. 
  13. «Deutsche Frauen machen eine gute Figur beim Diskuswerfen». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Σεπτεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 1 Σεπτεμβρίου 2022. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία