Επτάνησα

Αυτό το λήμμα αφορά το γεωγραφικό διαμέρισμα των Νησιών Ιονίου Πελάγους. Για την περιφέρεια Ιονίων Νήσων, δείτε: Περιφέρεια Ιονίων Νήσων.

Τα Επτάνησα αποτελούν ένα σύμπλεγμα επτά κυρίων νησιών και αρκετών μικρότερων που βρίσκεται στο Ιόνιο Πέλαγος. Τα επτά κύρια νησιά είναι, με σειρά μεγέθους, η Κεφαλονιά, η Κέρκυρα, η Ζάκυνθος, η Λευκάδα, τα Κύθηρα, η Ιθάκη και οι Παξοί.

Επτάνησα
Διοίκηση
Χώρα:	Ελλάδα
Μητρόπολη:	Κέρκυρα
Απελευθέρωση	2 Μαΐου 1864
Περιφέρειες:	Ιονίων Νήσων Αττικής
Γεωγραφία και στατιστική
Πληθυσμός:	207.855 (2011)
Αριθμός Δήμων	8

Το νησιωτικό σύμπλεγμα των Επτανήσων περιλαμβάνει και κάποια μικρότερα νησιά όπως τα Αντικύθηρα, τους Αντίπαξους, το Αρκούδι, την Άτοκο, τον Βρόμωνα, τη Δρακονέρα, την Ερεικούσσα, τον Κάλαμο, τον Καλόγηρο, το Καρλονήσι, τον Καστό, τον Λαμπρινό, το Μαθράκι, τη Μάκρη, το Μεγανήσι, το Μόδι, τους Οθωνούς, την Οξεία, τον Πεταλά, τον Ποντικό, το Προβάτι, τον Σκορπιό, τη Σοφία, τις Στροφάδες, τη Σωρό και άλλα. Στο σύμπλεγμα των Επτανήσων περιλαμβάνεται και η νήσος Σάσων, η οποία από το 1864 έως το 1914 ανήκε στην Ελλάδα.

Τα Επτάνησα ανήκουν διοικητικά στην Περιφέρεια Ιονίων Νήσων, πλην των Κυθήρων, που ανήκουν διοικητικά στην Περιφέρεια Αττικής. Η Περιφέρεια Ιονίων Νήσων περιλαμβάνει τους νομούς Ζακύνθου, Κέρκυρας, Κεφαλληνίας και Λευκάδας.

Γενικά Στοιχεία

Τα Επτάνησα είναι νησιωτικό σύμπλεγμα της Ελλάδας στο Ιόνιο Πέλαγος.

Τα Επτάνησα περιήλθαν υπό Νορμανδική και Ενετική κυριαρχία τον 12ο - 13ο αιώνα και αργότερα γνώρισαν σύντομη Τουρκική κατοχή στα τέλη του 15ου αιώνα. Ο στρατός του Ναπολέοντα και η Βρετανική Αυτοκρατορία άφησαν τα σημάδια τους στα νησιά σε συνδυασμό με τη μακροχρόνια Ιταλική κατοχή πριν από την προσάρτηση τους από την Ελλάδα, το 1863, σαν δώρο από τη Βασίλισσα Βικτωρία προς το νέο μονάρχη της χώρας, Δανό Πρίγκιπα Γεώργιο Α΄.

Τα νησιά του Ιονίου είναι ακριβώς το αντίθετο από τις Κυκλάδες. Καλυμμένα από πευκοδάση και ελαιώνες. Οι τοπικές κουζίνες βασίζονται στο κρέας και τα τοπικά κρασιά έχουν δυνατή γεύση και είναι σχεδόν ημίγλυκα.

Η Κέρκυρα είναι το πιο κοσμοπολίτικο από τα Επτάνησα. Το νησί είχε την τύχη να μην καταστραφεί από τους καταστροφικούς σεισμούς του Ιονίου Ρήγματος, και ειδικά από τους σεισμούς του 1953, που συγκλόνισαν τα νότια Επτάνησα. Έτσι, η Κέρκυρα διατηρεί την Ενετική γοητεία της, εμπλουτισμένη από την επιρροή που άσκησε η σύντομη Γαλλική κατοχή και η 50χρονη Βρετανική κυριαρχία.

Η Λευκάδα η οποία ονομαζόταν Αγία Μαύρα (Santa Maura) από τους Ενετούς, είναι το νησί των ποιητών. Από τη Λευκάδα κατάγονταν οι ποιητές Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, Άγγελος Σικελιανός Νάνος Βαλαωρίτης αλλά και ο ποιητής της Ιαπωνίας Λευκάδιος Χερν (Κοϊζούμι Γιακούμο, 小泉八雲). Στη Λευκάδα βρίσκεται και ο Σκορπιός Λευκάδας, το μικρό νησί που αγόρασε ο Αριστοτέλης Ωνάσης. Οι παραλίες τις Λευκάδας είναι ξακουστές για τα γαλάζια νερά τους και έχουν βραβευτεί πολλές φορές.

Η Κεφαλονιά, το μεγαλύτερο νησί του αρχιπελάγους, κυριαρχείται από τους ορεινούς όγκους του. Το νησί πέρασε στην επικαιρότητα τα τελευταία χρόνια με το γύρισμα της ταινίας Το Μαντολίνο του Λοχαγού Κορέλι (Captain Corelli's Mandolin, 2001), με πρωταγωνιστές τον Νίκολας Κέιτζ και την Πενέλοπε Κρουζ. Πριν αποσπάσει την προσοχή του Χόλλυγουντ, η Κεφαλονιά ήταν μια "ωραία κοιμωμένη" ανάμεσα στα Ελληνικά νησιά, με σχετικά περιορισμένο αριθμό καταλυμάτων και ελάχιστη προβολή. Σήμερα, το νησί φιλοξενεί κάθε καλοκαίρι διασημότητες όπως η Μαντόνα, ο Στήβεν Σπίλμπεργκ και ο Τομ Κρουζ.Ο ποιητής των μεγάλων οριζόντων Νίκος Καββαδίας έχει καταγωγή και μεγάλωσε τα πρώτα παιδικά του χρόνια εκεί, καθώς και ο σατυρικός ποιητής Γεώργιος Γερ. Μολφέτας

Η Ζάκυνθος ήταν το αγαπημένο νησί των Ενετών, «το Φιόρο του Λεβάντε». Το Τζάντε, όπως λέγεται επίσης το νησί, έχει τις καλύτερες παραλίες των Ιονίων και η πρωτεύουσα του, η Χώρα της Ζακύνθου, έχει το μεγαλύτερο φυσικό λιμάνι της δυτικής Ελλάδος, κάτω από έναν εντυπωσιακό βράχο, τον Μπόχαλη, πάνω στον οποίο ο Διονύσιος Σολωμός έγραψε τον Ύμνο στην Ελευθερία, τον Ελληνικό εθνικό ύμνο. Η Ζάκυνθος αποτελεί ένα από τα ομορφότερα νησιά της Ελλάδας και μαζί με την Κέρκυρα είναι τα δύο πιο ανεπτυγμένα στον τομέα του τουρισμού νησιά του Ιονίου, φιλοξενώντας χιλιάδες τουρίστες κάθε χρόνο.

Η Ιθάκη είναι το μικρότερο μετά τους Παξούς νησί των Επτανήσων και βρίσκεται στα νότια της Λευκάδας και στα βορειοανατολικά της Κεφαλονιάς. Χαρακτηριστικό του νησιού είναι τα άγονα εδάφη του και η λειψυδρία, που εμποδίζουν την ανάπτυξη γεωργίας. Το νησί στηρίζεται οικονομικά κυρίως από τον τουρισμό και την αλιεία. Το όνομα του νησιού είναι γνωστό από την αρχαιότητα, καθώς αναφέρεται στην Οδύσσεια, κάποιες νεότερες μελέτες όμως αμφισβητούν κατά πόσο η σημερινή Ιθάκη ταυτίζεται με την Ομηρική. Η γενική εκτίμηση των ειδικών δέχεται την ταύτιση της σημερινής με την ομηρική Ιθάκη, εξηγώντας ότι οι διαφορές από την περιγραφόμενη τοπογραφία στην Οδύσσεια προέκυψαν είτε λόγω άγνοιας της τοπογραφίας του νησιού από τον ποιητή, είτε λόγω «ποιητικής αδείας».

Τα Κύθηρα, νησί γνωστό και με την παλαιότερη ενετική ονομασία Τσιρίγο (Cerigo) είναι, κατά τη μυθολογία, το νησί της θεάς Ουράνιας Αφροδίτης και του Έρωτα. Βρίσκεται στη Νότιο Ελλάδα, στα νότια της Πελοποννήσου και νοτιότερα της Ελαφονήσου και του κάβο Μαλιά. Το κλίμα των Κυθήρων είναι εύκρατο μεσογειακό. Η μέση ετήσια θερμοκρασία είναι περίπου + 20 °C.Στο νησί υπάρχει ένα μεγάλο πλήθος από αξιοθέατα με κυριότερο τα πολυάριθμα και διάσπαρτα σε μικρή απόσταση το ένα από το άλλο, παραδοσιακά χωριά και το λοφώδες τοπίο. Υπάρχουν πολλά βυζαντινά και ενετικά μνημεία, και μερικά αγγλικά. Τα κυριότερα αξιοθέατα είναι η Χώρα, το Καψάλι, η Παλαιόχωρα, ο Μυλοπόταμος, ο Αυλέμονας. Επίσης,αξιοπρόσεκτα είναι τα μεσαιωνικά Αρωνιάδικα και η αλληλουχία παραδοσιακών χωριών στο κέντρο του νησιού,η γέφυρα στο Κατούνι που κατασκευάστηκε από τους Άγγλους το 1829 και ήταν η μεγαλύτερη στο είδος της στην Ελλάδα, ενώ στο νησί υπάρχει και μεγάλο πλήθος από παλαιούς ναούς και μονές από τον 13ο αιώνα και ύστερα.Τρία μοναστήρια, η Παναγία η Μυρτιδιώτισσα, προστάτιδα του νησιού, η Αγία Μόνη και η Αγία Ελέσσα βρίσκονται σε αντικριστές κορυφές βουνών. Σε τρία σημεία υπάρχουν ναοί μέσα σε σπήλαια.

Οι Παξοί είναι μια συστάδα μικρών νησιών και βραχονησίδων, τα μεγαλύτερα από τα οποία είναι οι Παξοί και οι Αντίπαξοι. Βρίσκονται 7 μίλια νότια της Κέρκυρας, σε απόσταση 8 μιλίων από τις Ηπειρωτικές ακτές και σε απόσταση 12 μιλιών από την Πάργα. Το σχήμα των Παξών είναι μακρόστενο, μοιάζει με σαύρα, το ίδιο και των Αντιπάξων. Τα δυο νησιά καλύπτουν έκταση 19 τ.χ. το πρώτο και 3 τ.χ. το δεύτερο.Απέραντος ελαιώνας οι Παξοί και μεγάλος αμπελώνας οι Αντίπαξοι. Οι ανατολικές ακτές των Παξών είναι ομαλές, ενώ οι δυτικές απότομες, με αξιόλογους σχηματισμούς: σπήλαια, αψίδες, θόλους, κατακόρυφους γκρεμούς Πρωτεύουσα των Παξών είναι ο Γάιος, ένα γραφικό χωριό χτισμένο στο λιμάνι, που προστατεύεται από δυο νησάκια, τον Άγιο Νικόλαο και τη Παναγία. Στη βόρεια πλευρά βρίσκεται η Λάκκα και στην ανατολική παραλία ο γραφικός Λογγός. Σήμερα οι Παξοί έχουν περίπου 2300 μόνιμους κατοίκους, ενώ το καλοκαίρι δέχονται περισσότερους από 200.000 επισκέπτες.

Τα Επτάνησα

Ονομάζονται Επτάνησα από τον αριθμό των μεγαλύτερων νησιών του συμπλέγματος, τα οποία, κατά σειρά μεγέθους, είναι:

	Νησί	Εικόνα	Έκταση (τ.χλμ.)	Πληθυσμός (2011)	Πληθυσμός (2001)	Πληθυσμός (1991)	Πληθυσμός (1981)	Πρωτεύουσα
1	Κεφαλονιά		781,482	35.801	36.404	29.344	27.649	Αργοστόλι
2	Κέρκυρα		592,082	100.853	107.879	104.737	96.761	Κέρκυρα
3	Ζάκυνθος		404,611	40.758	38.957	32.556	30.011	Ζάκυνθος
4	Λευκάδα		302,511	22.076	20.751	19.350	19.947	Λευκάδα
5	Κύθηρα		279,593	3.973	3.310	2.951	3.354	Κύθηρα
6	Ιθάκη		96,262	3.231	3.084	3.082	3.646	Βαθύ
7	Παξοί		25,322	2.280	2.374	2.175	2.247	Γάιος
8	Κάλαμος		24,964	496	543	465	502	Κάλαμος
9	Μεγανήσι		22,356	1.040	1.090	1.245	1.339	Κατωμέρι
10	Αντικύθηρα		20,430	68	44	70	115	Ποταμός
11	Οθωνοί		10,078	392	663	98	164	Άμμος
12	Καστός		5,901	80	120	50	68	Καστός
13	Πεταλάς		5,497	0	0	0	0
14	Ερεικούσσα		4,449	496	698	334	228	Ερεικούσσα
15	Άτοκος		4,375	0	0	0	1
16	Αρκούδι		4,275	0	0	0	0
17	Οξεία		4,223	0	0	0	1
18	Αντίπαξοι		4,099	20	64	61	126	Αντίπαξοι
19	Μαθράκι		3,532	329	297	143	177	Μαθράκι
20	Σταμφάνη Στροφάδων		2,531	1	58	1	3
21	Δρακονέρα		2,442	0	0	0	0
22	Προβάτι		1,210	0	0	0	0
23	Βρομώνας		1,047	0	0	0	0
24	Μάκρη		0,983	0	0	0	0
25	Σκορπιός		0,878	1	2	1	7
26	Κύθρος		0,814	0	0	0	0
27	Ποντικός		0,736	0	0	0	0
28	Καρλονήσι		0,719	0	0	0	0
29	Σπάρτη		0,538	0	0	0	0

Ιστορία

Στα νησιά εγκαταστάθηκαν Έλληνες από πολύ νωρίς, ίσως ήδη από το 1200 π.Χ., και σίγουρα από τον 9ο αιώνα π.Χ.. Η πρώιμη ερετριακή αποικία στην Κέρκυρα καταλύθηκε από Κορίνθιους άποικους το 734 π.Χ.. Κατά την αρχαιότητα τα νησιά ήταν ως επί το πλείστον απομονωμένα και έπαιξαν μικρό ρόλο στην ελληνική πολιτική σκηνή. Μοναδική εξαίρεση αποτελεί η διαμάχη ανάμεσα στην Κέρκυρα και τη μητρόπολη της, την Κόρινθο το 434 π.Χ., η οποία προκάλεσε την παρέμβαση της Αθήνας και έγινε η αφορμή για την έναρξη του Πελοποννησιακού Πολέμου.

Ιθάκη ήταν το όνομα του νησιού του Οδυσσέα, στο αρχαίο ελληνικό έπος της Οδύσσειας του Ομήρου. Έχουν γίνει προσπάθειες ταυτοποίησης της Ιθάκης με την αρχαία Ιθάκη, αλλά η γεωγραφία του πραγματικού νησιού δεν μπορεί να προσαρμοστεί στην περιγραφή του Ομήρου. Οι αρχαιολογικές έρευνες έχουν αποκαλύψει ενδιαφέροντα εύρηματα τόσο στην Κεφαλονιά όσο και στην Ιθάκη.

Ρωμαϊκή και Βυζαντινή κυριαρχία

Από τον 4ο αιώνα π.Χ., τα περισσότερα από τα νησιά είχαν απορροφηθεί στη Μακεδονική Αυτοκρατορία. Κάποια παρέμειναν υπό τον έλεγχο του Βασιλείου της Μακεδονίας μέχρι το 146 π.Χ., όταν η ελληνική χερσόνησος προσαρτάται σταδιακά από τη Ρώμη. Μετά από 400 χρόνια ειρηνικής ρωμαϊκής κυριαρχίας, τα νησιά πέρασαν στην κυριαρχία της Ανατολικής Ρωμαϊκής ή Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Υπό την κυριαρχία του Βυζαντίου αποτέλεσαν, από τα μέσα του 8ου αιώνα, το θέμα της Κεφαλληνίας. Τα νησιά ήταν συχνός στόχος των επιδρομών των Σαρακηνών, και από τα τέλη του 11ου αιώνα παρατηρήθηκαν αρκετές νορμανδικές και ιταλικές επιθέσεις. Κατά το έτος 1185, τα περισσότερα από τα νησιά πέρασαν στον έλεγχο του Γουλιέλμου Β΄ της Σικελίας. Αν και η Κέρκυρα και η Λευκάδα παρέμειναν υπό βυζαντινό έλεγχο, η Κεφαλλονιά και η Ζάκυνθος, συγκρότησαν την Παλατινή Κομητεία Κεφαλληνίας και Ζακύνθου μέχρι το 1357, όταν η οντότητα αυτή συγχωνεύθηκε με τη Λευκάδα και την Ιθάκη για να δημιουργηθεί το Δουκάτο της Λευκάδας υπό Γάλλους και Ιταλούς δούκες. Η Κέρκυρα, οι Παξοί και τα Κύθηρα προσαρτήθηκαν από τη Γαληνοτάτη Δημοκρατία της Βενετίας το 1204, μετά τη διάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας από την Τέταρτη Σταυροφορία. Τα νησιά αυτά έγιναν σημαντικές υπερπόντιες αποικίες της Βενετίας και χρησιμοποιήθηκαν ως σταθμοί για το θαλάσσιο εμπόριο της Βενετίας με το Λεβάντε.

Ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα και τέλος της Επτανησιακής Δημοκρατίας

Καρτ ποστάλ του 1914 για τον εορτασμό των 50 ετών από την ένωση

Η πρώτη επέκταση των συνόρων του ελληνικού κράτους ήρθε σε περισσότερα από τριάντα χρόνια μετά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του. Δεν υπήρξε αποτέλεσμα καμιάς από τις αλυτρωτικές εξεγέρσεις του ελληνικού κράτους ούτε συντελέστηκε σε βάρος του μόνου μέχρι το 1878 εχθρού, της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Με τη συνθήκη που υπογράφτηκε στις 17/29 Μαρτίου 1864 ανάμεσα στις τρεις Δυνάμεις, την Αγγλία, τη Γαλλία και τη Ρωσία, και στο ελληνικό βασίλειο τα Επτάνησα πέρασαν οριστικά στην ελληνική κυριαρχία στις 21 Μαΐου. Η εξέλιξη αυτή ήρθε ως επιστέγασμα μιας σειράς διαβουλεύσεων και διπλωματικών διαπραγματεύσεων, οι οποίες καθόρισαν αρκετά βαρείς όρους για την Ελλάδα που ήταν αποκλεισμένη από τις περισσότερες διπλωματικές συναντήσεις.

Η συνθήκη θέσπιζε τη διηνεκή ουδετερότητα της Κέρκυρας, γι' αυτό κατεδαφίστηκε μέρος του οχυρού της πόλης και των Παξών. Το ελληνικό κράτος αποδέχεται όλες τις υποχρεώσεις προς ξένες κυβερνήσεις, εταιρείες και ιδιώτες, οι οποίες απέρρεαν από συμβάσεις που είχαν συναφθεί με την Ιόνιο Πολιτεία ή με την Προστάτιδα Δύναμη, τη Μεγάλη Βρετανία. Η ρύθμιση αυτή αφορούσε το δημόσιο χρέος των Ιονίων, εμπορικά και ναυτιλιακά προνόμια αλλοδαπών και κυρίως το εκδοτικό δικαίωμα της Ιονικής Τράπεζας. Το ελληνικό κράτος αναλάμβανε επίσης να καταβάλει αποζημιώσεις και συντάξεις στους άγγλους υπαλλήλους που θα έχαναν τη θέση τους με την Ένωση. Η Ορθόδοξη Εκκλησία αναγνωρίζεται ως επικρατούσα, αλλά κηρύσσεται παράλληλα η θρησκευτική και λατρευτική ελευθερία για όλα τα δόγματα και διατηρούνται τα προνόμια της Καθολικής Εκκλησίας. Η Μεγάλη Βρετανία παραιτείται από την προστασία των Ιονίων και μαζί με τη Γαλλία και τη Ρωσία επεκτείνουν τις εγγυήσεις που αφορούσαν την Ελλάδα και στα Ιόνια νησιά.

Στις 23 Σεπτεμβρίου/5 Οκτωβρίου 1864 το IΓ' Ιόνιο Κοινοβούλιο υλοποίησε το σκοπό της σύγκλησής του αποφασίζοντας την Ένωση με την Ελλάδα σε "μία και αδιαίρετη πολιτεία υπό το συνταγματικό σκήπτρο του Βασιλέως Γεωργίου A'. Είχαν προηγηθεί πολλές αναταραχές λόγου τις φοβίας ότι τα Επτάνησα θα έχαναν την καλή τους οικονομική θέση μετά από την ένωση με το φτωχότερο Ελληνικό κράτος.

Ως συνέπεια της ένωσης οικονομικά και διαχειριστικά στοιχεία μεταφέρθηκαν στην Ελλάδα. Μέσα από αυτά η Ιονική Τράπεζα και η βιβλιοθήκη της Ιονίου Ακαδημίας.

20ός αιώνας

Η Σάσων, το βορειότερο νησί των Επτανήσων, εκκενώθηκε από την Ελλάδα το 1914 κατόπιν πιέσεων της Ιταλίας και της Αυστροουγγαρίας και παραχωρήθηκε στην Αλβανία με τον Νόμο 272/1914 ο οποίος ήταν απόρροια του πρωτοκόλλου της Φλωρεντίας.

Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 και την ανταλλαγή πληθυσμών που επακολούθησε, εγκαθίστανται στα νησιά, όπως η Λευκάδα και η Κέρκυρα, πολλές οικογένειες Μικρασιατών προσφύγων.

Χρονολόγιο

• Αρχαία Ελλάδα, μέχρι 4ο αιώνα π.Χ.: Ιθάκη, βασίλειο του Οδυσσέα / Κέρκυρα - αποικία της Ερέτριας
• 4ος αι. π.Χ. - 1ος αι. π.Χ.: Τα Επτάνησα υπό τη Μακεδονική κυριαρχία
• 1ος αι. π.Χ. - 13ος αιώνας: Ρωμαϊκή κυριαρχία - Βυζαντινή Αυτοκρατορία (από 8ο-12ο αι. Θέμα Κεφαλληνίας)
• 1185-1479: Τα κεντρικά νησιά διαμορφώνουν τη Παλατινή Κομητεία της Κεφαλονιάς και της Ζακύνθου, μέρος πρώτα του Βασιλείου της Σικελίας, και μετά του Δεσποτάτου της Ηπείρου και του Πριγκιπάτου της Αχαΐας
• 1214-1386: η Κέρκυρα μέρος του Δεσποτάτου της Ηπείρου (1214-1257) και μετά του Βασιλείου της Νάπολης των Ανδηγαυών
• 1238-1797: τα Επτάνησα υπό τη Γαληνοτάτη Δημοκρατία της Βενετίας, η Κύθηρα από το 1238, η Κέρκυρα το 1386, η Ζάκυνθος το 1485, η Κεφαλονιά το 1500, η Ιθάκη το 1503 και η Λευκάδα το 1718 (και τα τέσσερα κεντρικά νησιά μέρος υπό Οθωμανική κυριαρχία για κάποια χρόνια)
• 1797-1799: πρώτη γαλλοκρατία των Επτανήσων
• 21 Μαρτίου 1800 έως τις 8 Ιουλίου 1807: Επτάνησος Πολιτεία (υπό Ρωσική και Οθωμανική κυριαρχία)
• 1807-1809...1814: Δεύτερη γαλλοκρατία των Επτανήσων με μυστικό άρθρο της Συνθήκης του Τιλσίτ, χωρίς να γίνει προσάρτηση
• 1809-1815: Αγγλική κυριαρχία (αρχικά κατάληψη της Ζακύνθου και των άλλων νησιών το 1810-11 και τελικά το 1814 της Κέρκυρας)
• 1815-1864: Ηνωμένον Κράτος των Ιονίων Νήσων (προτεκτοράτο της Αγγλίας)
• 1864: Ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα και ενσωμάτωσή τους ως χωριστών νομών στο Ελληνικό κράτος.
• 1922-24: Εγκατάσταση Μικρασιατών προσφύγων στα νησιά της Επτανήσου

Γεωγραφικά στοιχεία

Τα Επτάνησα βρίσκονται κατά μήκος και κοντά στη δυτική ακτή της ηπειρωτικής Ελλάδας και πιο συγκεκριμένα της Ηπείρου, Στερεάς Ελλάδας και Πελοποννήσου.

Πολιτισμός

Πάνω από χίλια χρόνια η ιστορία τον Επτανήσων είχε μια διαφορετική πορεία σε σχέση με την ιστορία της Ελλάδος. Η τουρκοκρατία στα περισσότερα νησιά του Ιονίου είχε μόνο διάρκεια μερικών δεκαετιών και μερικά απ' αυτά δεν κατακτήθηκαν ποτέ από τους Τούρκους. Υπό τη διαχείριση της Ενετικής Δημοκρατίας τα νησιά ανάπτυξαν ένα πλούσιο πολιτιστικό στοιχείο, που περιγράφεται με την ορολογία Επτανησιακή σχολή. Άλλα στοιχεία αφορούν μια ξεχωριστή αρχιτεκτονική (και ναοδομία) την Επτανησιακή κουζίνα κλπ. Η αλλαγή τις δημογραφίας (μετανάστευση τον ντόπιων κατά το πλείστον στο εξωτερικό και κατοίκηση Ελλήνων της Στερεάς στα νησιά) έφερε και μεγάλες πολιτιστικές αλλαγές. Ο δυτικοευρωπαϊκός πολιτισμός τον Επτανήσων και τα πλούσια τοπικά του έθιμα κινδυνεύουν να χαθούν. Ένα μέτρο για την ουδετεροποίηση τοπικού πολιτισμού λειτουργεί μέσο της συστηματικής ανακάτωσης πολιτισμού. Νέοι (κατά προτίμηση ανύπαντροι) δημόσιοι υπάλληλοι μεταφέρονται στα νησιά και τοπικοί μεταφέρονται εκτός. Οι νέοι κάτοικοι τον νησιών δεν γνωρίζουν ή δεν ζουν τα επτανησιακά έθιμα, περιορίζονται σε μουσειακό η σε φολκλοριστικό επίπεδο.

Γλώσσα και ονομασίες

Στα Επτάνησα για αιώνες οι πολίτες μιλούσαν Ελληνικά και Ιταλικά. Και οι δυο γλώσσες είχαν επίσημο χαρακτήρα για το Ιονικό Κράτος, η καθημερινότητα ήταν δίγλωσση (ανάμικτα). Τοπωνυμίες και επίθετα ήταν κατά το πλείστον Ιταλικά, εάν και οι κάτοικοι δεν ήταν πάντα Ιταλικής καταγωγής.

Μετά την ένωση του κράτους με την Ελλάδα, η νέα διοίκηση προσπάθησε να αλλάξει τις "ξενόγλωσσες" ονομασίες. Η αλλαγή μιας πινακίδας στην είσοδο ενός χωριού η η αίτηση για μια νέα αστυνομική ταυτότητα σήμαινε σε πολλές περιπτώσεις και την "προσαρμογή" του ονόματος από τον υπεύθυνο δημόσιο υπάλληλο. Πολλές φορές αδέρφια της ίδιας οικογενείας αποκτούν διαφορετικές μορφές του ίδιου ονόματος, ανάλογα με τον υπεύθυνο υπάλληλο. Ονόματα αλλάζουν και μετά θάνατον η από λάθος και σε ξένους που κατοίκησαν για λίγα μόνο χρόνια στα Επτάνησα. Οι Κεφαλλονίτες Marin Carbouri de Cephalonie και Giovanni Francesco Zulatti μετονομάστηκαν από την Ελληνική ιστορία σε Μαρίνος Χαρβούρης και Ιωάννης Τσουλάτης, παρότι πέθαναν πριν από την ίδρυση του Ελληνικού κράτους, ο Ελβετός de Bosset έγινε "Δεβοσέτος". Η παραλία Mia Lacco στο χωριό Illari στην Κεφαλονιά έγινε η παραλία Μέγας Λάκκος στο χωριό Σούλαρι.

Μουσική και τέχνες

Τα Επτάνησα έχουν τεράστια μουσική και καλλιτεχνική παράδοση, με δεκάδες μουσικά σχήματα, από μαντολινάτες μέχρι χορωδίες και φιλαρμονικές. Το όνομα "Επτάνησα" έχει λάβει επίσης θριαμβευτικό εμβατήριο του νεαρού συνθέτη Ιωάννη Μάνεση, που εκτελείται πολλές φορές κατά τους θερινούς εορτασμούς του Αγίου Διονυσίου.

Βιβλιογραφία

• Αικατερίνη Πολυμέρου-Καμηλάκη, «Η Ένωση της Επτανήσου με την Ελλάδα και ο απόηχός της στον λαϊκό πολιτισμό», Πρακτικά Επιστημονικού Συνεδρίου «Η Ένωση της Επτανήσου με την Ελλάδα, 1864-2004», τ. Β΄, Αθήνα 2006, σελ. 629-642.
• Christina Souyoudzoglou Haywood, Ionian Islands in the Bronze Age and Early Iron Age, Liverpool: Liverpool University Press, 1999.
• Νικόλαος Μοσχονάς, «Το Ιόνιο Κράτος και οι αγώνες των Επτανησίων», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τομ. ΙΓ (1977), σελ. 200-217.
• Νικόλαος Μοσχονάς, «Η ένωση της Επτανήσου με την Ελλάδα», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τομ. ΙΓ (1977), σελ. 233-235.
• Φιλιππίτσα Μάργαρη, «Η προπαγάνδα και η εκπαιδευτική πολιτική των ιταλικών στρατευμάτων κατοχής στα Επτάνησα (1941-1943)», Μεταπτυχιακή εργασία, Πανεπιστήμιο Πάτρας / Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και Κοινωνικής Εργασίας (ΜΔΕ), 2011, σελ. 21-104.

Δείτε επίσης

• Περιφέρεια Ιόνιων νησιών

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πληροφορίες για τα Επτάνησα
• Μοσχόπουλος, Γεώργιος Ν. «Η ένωση της Επτανήσου με την Ελλάδα», άρθρο στον ιστότοπο της εφημερίδας «Η Καθημερινή», 23 Μαΐου 2011.