Βικιπαίδεια

Μικρασιάτες

Έλληνες με καταγωγή από τη Μικρά Ασία

Οι Μικρασιάτες είναι πληθυσμιακή ομάδα Ελλήνων που προέρχεται από τη Μικρά Ασία με μακραίωνη ιστορία και μεγάλη συνεισφορά στις επιστήμες, τον πολιτισμό, την παιδεία και την ιστορική εξέλιξη του Ελληνισμού από τα αρχαία χρόνια και το Βυζάντιο μέχρι και σήμερα.

Μικρασιάτες
Σημαία της Αυτοκρατορίας της Νίκαιας στη Μικρά Ασία.
Έλληνες Μικρασιάτες στο Ικόνιο της Μικράς Ασίας
Περιοχές με σημαντικούς πληθυσμούς
Ελλάδα
Γλώσσες
Ελληνική
Θρησκεία
Ορθόδοξος Χριστιανισμός

Πολλοί Μικρασιάτες συμμετείχαν στην Επανάσταση του 1821, στον Μακεδονικό Αγώνα και σε όλους τους αγώνες του Ελληνισμού. Η εγκατάσταση των Ελλήνων Μικρασιατών στην Ελλάδα έγινε αρχικά από τον Μάιο του 1914, καθώς οι διωγμοί στα μικρασιατικά παράλια είχαν ενταθεί ενάντια στο ελληνικό στοιχείο. Για τον λόγο αυτό πολλοί κατέφυγαν στην Ελλάδα. Τους τελευταίους μήνες του 1918, μετά τη λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου για την Τουρκία, άρχισε η παλιννόστηση των προσφύγων στη Μικρά Ασία. Συγκεκριμένα με την ανακωχή του Μούδρου (1918) και την αποβίβαση του Ελληνικού Στρατού στη Σμύρνη (1919) αρκετοί πρόσφυγες που είχαν παραμείνει στη νησιωτική και ηπειρωτική Ελλάδα επέστρεψαν στη Μικρά Ασία, αλλά προσωρινά όπως αποδείχθηκε. Μετά την ολέθρια Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 - που αποτέλεσε το αποκορύφωμα των διώξεων και των σφαγών κατά τη Γενοκτονία των Ελλήνων της Μικράς Ασίας - και την επακόλουθη ανταλλαγή πληθυσμών του 1923-1924, χιλιάδες οικογένειες Μικρασιατών εγκαταστάθηκαν πλέον οριστικά στην ελληνική επικράτεια. Έως και την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης το 1923, ο αριθμός των εγκατασταθέντων Μικρασιατών ήταν περίπου 1.500.000.[1]

Μικρασιάτες Καθηγητές και απόφοιτοι της Ευαγγελικής Σχολής Σμύρνης το 1878.
Σμύρνη 1919: ζεύγος Ελλήνων και Τούρκος πωλητής.

Ο Απόστολος Παύλος κήρυξε τον Χριστιανισμό στη Μικρά Ασία και στις τρεις περιοδείες του. Ακόμη απηύθυνε τρεις επιστολές, την Επιστολή προς Εφεσίους, την Επιστολή προς Κολοσσαείς και την Επιστολή προς Γαλάτες προς τις μικρασιατικές εκκλησίες της Εφέσου, των Κολοσσών και της Γαλατίας αντίστοιχα.[2] Ο Ιωάννης ο Θεολόγος στην Αποκάλυψη, το τελευταίο βιβλίο της Καινής Διαθήκης, αναφέρει τις επτά μικρασιατικές εκκλησίες, δηλαδή τις επτά πρώτες χριστιανικές κοινότητες στη δυτική Μικρά Ασία που υπήρχαν στην Έφεσο, τη Σμύρνη, την Πέργαμο, τα Θυάτειρα, τις Σάρδεις, τη Φιλαδέλφεια και τη Λαοδίκεια. Ακόμη, τέσσερις Οικουμενικές Σύνοδοι έλαβαν χώρα στη Μικρά Ασία καθώς και πολλές τοπικές σύνοδοι, οι οποίες διαμόρφωσαν το ορθόδοξο δόγμα.[3]

Βυζαντινοί Μικρασιάτες Επεξεργασία

 
Ο Ισίδωρος ο Μιλήσιος, Μικρασιάτης μαθηματικός, μηχανικός και αρχιτέκτονας, με σπουδαιότερο έργο την Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης.
 
Θεόδωρος Α΄ Λάσκαρης: τελευταίος υπερασπιστής της Πόλης κατά την άλωση του 1204 και ακολούθως ιδρυτής και πρώτος αυτοκράτορας της Μικρασιατικής Αυτοκρατορίας της Νίκαιας (1205-1222).

Ο Μικρασιατικός Ελληνισμός κατέχει πολύ σημαντική θέση στη μακραίωνη ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας καθώς κατέστησε τη χερσόνησο της Μικράς Ασίας την καρδιά και τον πυρήνα της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Οι σημαντικότερες βυζαντινές οικογένειες και δυναστείες έλκουν την καταγωγή του από τη Μικρά Ασία, όπως ο Οίκος των Φωκάδων με τον Αυτοκράτορα Νικηφόρο Β´ Φωκά, ο Οίκος Μουζάλωνος, οι Φιλανθρωπινοί, η οικογένεια του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου, η οικογένεια του Μεγάλου Βασιλείου, η οικογένεια του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, οι αδελφοί Νικήτας Χωνιάτης, πολιτικός και ιστορικός και Άγιος Μιχαήλ Χωνιάτης λόγιος και Μητροπολίτης Αθηνών κ.ά.[4]

Σε στρατιωτικό και αμυντικό επίπεδο οι Μικρασιάτες συνέβαλαν στη διατήρηση της χιλιετούς πορείας της Αυτοκρατορίας με τους σημαντικούς στρατηγούς, τους πολυάριθμους στρατιώτες και τους ακρίτες. Επίσης η ανασύσταση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας μετά το 1204 οφείλεται στον Ελληνισμό της Μικράς Ασίας. Συγκεκριμένα, η Αυτοκρατορία της Νίκαιας, με έδρα τη Νίκαια της Βιθυνίας στη Μικρά Ασία, ήταν ένα από τα διάδοχα κράτη της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας που ιδρύθηκαν από τη Βυζαντινή αριστοκρατία μετά την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους σταυροφόρους της Τέταρτης Σταυροφορίας, στις 13 Απριλίου του 1204. Την περίοδο εκείνη είχε μεταφερθεί στη Νίκαια και η έδρα του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Το 1261 οι αυτοκράτορες της Αυτοκρατορίας της Νίκαιας κατόρθωσαν την επανάκτηση της Κωνσταντινούπολης, κατέλυσαν τη Λατινική αυτοκρατορία και πραγματοποίησαν την επανασύσταση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

 
Ο Ναός της του Θεού Σοφίας στη Νίκαια της Μικράς Ασίας, όπου συνήλθε η Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδος το 787.

Ο Μικρασιατικός Ελληνισμός συνέβαλε επίσης στη διαφύλαξη και την αναζωογόνηση του πολιτισμού της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, αλλά και την οικονομική πρόοδό της. Η συμβολή αυτή ήταν μεγαλύτερη από κάθε άλλης πληθυσμιακής ομάδας. Ταυτόχρονα, η Μικρά Ασία υπήρξε πεδίο διαμόρφωσης ποικίλων εκφάνσεων του πνεύματος, όπως της Ορθοδοξίας με τους μεγάλους Μικρασιάτες Πατέρες (έμεινε γνωστή η Θεολογία των Μικρασιατών Πατέρων)[5][6], του βυζαντινού δικαίου και της διαφύλαξης και της προβολής της αρχαιοελληνικής παιδείας.[7] Τέσσερις Οικουμενικές Σύνοδοι έλαβαν χώρα στη Μικρά Ασία αλλά και πολλές τοπικές σύνοδοι. Η Α΄ και η Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδος έλαβαν χώρα στη Νίκαια της Βιθυνίας τα έτη 325 και 787 αντίστοιχα. Η Γ΄ Οικουμενική Σύνοδος συνήλθε στην Έφεσο, στη βασιλική της Θεοτόκου, το 431 και η Δ΄ Οικουμενική Σύνοδος συγκλήθηκε από τον Αυτοκράτορα Μαρκιανό και τη σύζυγό του, Αυγούστα Πουλχερία στις 8 Οκτωβρίου 451 στη Χαλκηδόνα.

Το κορυφαίο έργο των Μικρασιατών είναι ο Ναός της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη που κτίσθηκε την περίοδο 532-537, επί βασιλείας του Ιουστινιανού Α΄, από τους μηχανικούς Ανθέμιο από τις Τράλλεις και Ισίδωρο από τη Μίλητο.[8]

Μικρασιάτες στην Ελληνική Επανάσταση Επεξεργασία

 
Το χρυσοκέντητο Λάβαρο της Αγίας Λαύρας που φιλοτεχνήθηκε στη Σμύρνη από την κεντήστρα Χρυσώ.

Οι πόλεις της Μικράς Ασίας από πολύ νωρίς δέχθηκαν τα μηνύματα της οργάνωσης και εκτέλεσης στη συνέχεια του γενικού ξεσηκωμού του Γένους. Η Φιλική Εταιρεία εξαπλώθηκε ταχύτατα και σε ευρέα στρώματα, τόσο στην Κωνσταντινούπολη, όσο και στη Σμύρνη, τις Κυδωνίες και την Καππαδοκία.

Στη Σμύρνη συστάθηκε η “Φιλόμουσος και Φιλάνθρωπος Γραικική Εμπορική Εταιρία”, τα κέρδη της οποίας συγκεντρώνονταν για τον Αγώνα. Επικεφαλής της Εφορίας της Σμύρνης τοποθετήθηκε ο Μιχαήλ Ναύτης.[9] Η Κυριακή Ναύτη από τη Σμύρνη, σύζυγός του Μιχαήλ, ήταν η πρώτη γυναίκα μέλος της Φιλικής Εταιρείας.[10][11][12]

Το χρυσοκέντητο ύφασμα που χρησιμοποιήθηκε ως λάβαρο στην Ελληνική Επανάσταση βρισκόταν αρχικά στην Ωραία Πύλη του τέμπλου της Μονής Αγίας Λαύρας. Απεικονίζει την Κοίμηση της Θεοτόκου και κεντήθηκε από τα χέρια της διάσημης για την υψηλή αισθητική της κεντήστρας από τη Σμύρνη, με το όνομα Χρύσα. Το έργο αυτό φιλοτεχνήθηκε στα τέλη του 16ου αιώνα και προσφέρθηκε μαζί με άλλα αναθήματα στη Μονή της Αγίας Λαύρας Καλαβρύτων, ως προσφορά των Ελλήνων της Σμύρνης.

Ένα άγνωστος Μικρασιάτης δωρητής αγόρασε μπαρούτι από τη Σμύρνη και το Αϊβαλί και το προσέφερε μυστικά στον Αγώνα στα μέσα Μαρτίου του 1821. Με το μπαρούτι αυτό έγινε η απελευθέρωση της Καλαμάτας. Συνολικά αγόρασε 270 βαρέλια μπαρούτι-12 οκάδων το ένα- και έξι καντάρια μολύβι (κάθε καντάρι ισούται με 57 κιλά) και τα προσέφερε ως δωρεά στον Αγώνα με προορισμό την Πελοπόννησο. Το πολύτιμο φορτίο μεταφέρθηκε από τη Σμύρνη με καπετάνιο τον Χριστόφορο Μέξη. Το πλοίο κατάφερε και πέρασε όλα τα θαλάσσια μπλόκα και αγκυροβόλησε στην Πελοπόννησο. Το μπαρούτι κατέφτασε στη Μεσσηνία νύχτα και ακολούθως μεταφέρθηκε πάνω σε μουλάρια, από τον Αλμυρό της Βέργας στη Μονή Μαρδακίου στη Νέδουσα, για να ετοιμαστούν τα φυσέκια για τον Αγώνα.[13]

Η Ιώνιος Φάλαγξ (Ιωνική φάλαγγα) ήταν ελληνικό τακτικό στρατιωτικό σώμα αποτελούμενο κυρίως από Μικρασιάτες (εξ ου και η ονομασία της Ιώνιος / Ιωνική), το οποίο συγκροτήθηκε και πολέμησε κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 σε διάφορες μάχες στην Πελοπόννησο και στη Στερεά Ελλάδα. Είχε επικεφαλής τον Γιαννακό Καρόγλου από τη Σμύρνη.[14][15]

Ο Ελληνισμός της Μικράς Ασίας υπέστη τις σφαγές, τα ολοκαυτώματα που τελέστηκαν εναντίον και των υπόλοιπων Ελλήνων και παράλληλα συνεισέφερε με κάθε μέσο και βεβαίως με τη φυσική του παρουσία στην άνδρωση, στη γιγάντωση, στην εδραίωση της Επανάστασης. Έλαβαν χώρα σφαγές στην Κωνσταντινούπολη (1821), στη Σμύρνη (1821), στα Μοσχονήσια και τις Κυδωνιές Μικράς Ασίας (1821).[16]

Οι Κυδωνίες, με ελληνικό πληθυσμό 30.000 κατά τις παραμονές της Ελληνικής Επανάστασης, ήταν ένα από τα σπουδαιότερα οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του υπόδουλου Ελληνισμού, το δεύτερο μετά τη Σμύρνη στη Μικρά Ασία. Οι Κυδωνιές καταστράφηκαν από τουρκικό στρατό, που μπήκε στην πόλη στις 2 Ιουνίου 1821 για να εκδικηθεί για την πυρπόληση τουρκικού δίκροτου στις 27 Μαΐου στην Ερεσό. Στις 3 Ιουνίου ο Ιωάννης Φιλήμων χαρακτηριστικά αναφέρει:

Η πυρκαϊά, άμα τεθείσα, ηυξήθη κολοσσιαία, ένεκα των πολλών ελαιουργείων και ελαιοπωλείων· οι ναοί, η σχολή, η βιβλιοθήκη και πάντα τα καταστήματα κατέπεσαν ολόκαυστα. Πατέρες, σύζυγοι, τέκνα, περιέτρεχον από του ενός εις το άλλο μέρος τρομώδη και αμηχανούντα, όπως διεκφύγωσι την σφαγήν... Ούτω κατεστράφη η πόλις των Κυδωνιών, σφαγείσα και αιχμαλωτισθείσα κατά το έν τρίτον, λεηλατηθείσα κατά το όλον και αποτεφρωθείσα κατά κράτος.

Όσοι κάτοικοι σώθηκαν, κατέφυγαν στα Ψαρά και σε άλλα νησιά και στην Πελοπόννησο και έλαβαν ενεργό μέρος στον Αγώνα.

Γνωστοί Μικρασιάτες αγωνιστές της Επανάστασης του 1821 ήταν ο λόγιος Ικέσιος Λάτρης (1799 - 1881), ο Κυριάκος Αλεβιζόπουλος, ο Πέτρος Βακάλογου κ.ά.[17] Ο Δημήτριος Μοσχονησιώτης, από τις Κυδωνίες (Αϊβαλί) της Μικράς Ασίας, πρώτος αυτός εκπόρθησε το κάστρο του Παλαμηδίου στις 30 Νοεμβρίου του 1822. Ανάμεσα στους Αϊβαλιώτες ξεχωρίζουν οι ηρωικοί πέντε αδελφοί Πίσσα, ένας από τους οποίους, ο Ευστράτιος Πίσσας, στα «Απομνημονεύματά» του υπολογίζει τους πεσόντες στις διάφορες μάχες Κυδωνιείς σε πέντε χιλιάδες.[18]

Ανάμεσα στις Μικρασιάτισσες που συμμετείχαν στον Αγώνα ξεχωρίζει η Πανωραία Χατζηκώστα, η επονομαζόμενη Ψωροκώσταινα, μία άπορη Μικρασιάτισσα Ελληνίδα η οποία δώρισε το μοναδικό ασημένιο δαχτυλίδι και ένα γρόσι που διέθετε για τον Αγώνα. Έτσι, το όνομά της ταυτίστηκε με την ίδια την Ελλάδα και έγινε σύμβολο του Έλληνα που παρά την ανέχεια και τις προσωπικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει εμφανίζεται πάντα πρόθυμος να βοηθήσει όσους έχουν ανάγκη.[19]

Μικρασιάτες Μακεδονομάχοι Επεξεργασία

 
Ο Μικρασιάτης Μακεδονομάχος Γεώργιος Τόμπρας, από τους πρωταγωνιστές του Μακεδονικού Αγώνα («Καπετάν Ρουπακιάς»).

Πολλοί ήταν και οι Μικρασιάτες που συμμετείχαν στον Μακεδονικό Αγώνα. Εκτός των Μικρασιατών ιερωμένων όπως ο Δράμας Χρυσόστομος, ο Θεμιστοκλής Χατζησταύρου Αρχιδιάκονος και Πρωτοσύγκελλος της Ιεράς Μητροπόλεως Δράμας, ο Πρωτοσύγκελλος Θεσσαλονίκης Αιμιλιανός, ο Μητροπολίτης Πρεσπών και Αχριδών Γερμανός και ο μητροπολίτης Τιβεριουπόλεως και Στρωμνίτσης Γρηγόριος Ωρολογάς έλαβαν μέρος στον Αγώνα και πολλοί ένοπλοι και πράκτορες Μικρασιάτες Μακεδονομάχοι. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν ο καπετάν Αλέξανδρος Ευρυθιώτης από το Αϊβαλί της Μικράς Ασίας που δημιούργησε δικό του δεκαπενταμελές αντάρτικο σώμα στις περιοχές Μπέλες, Πορροϊων, Πετριτσίου και Μελενίκου και έγινε γενικός αρχηγός των αντάρτικων σωμάτων, ο Γεώργιος Τόμπρας από τους πρωταγωνιστές του Μακεδονικού Αγώνα γνωστός ως «Καπετάν Ρουπακιάς» και ο καπετάν Στρατής από το Αδραμύττιο της Μικράς Ασίας ο οποίος ήταν εθελοντής, αρχηγός σώματος μακεδονομάχων στην περιοχή των Σερρών. Στην Καβάλα έδρασε ο Στυλιανός Μαυρομιχάλης, αρχικά σημαιοφόρος του Πολεμικού Ναυτικού, και μετέπειτα γραμματέας στο Ελληνικό Υποπροξενείο Καβάλας με μυστική αποστολή την οργάνωση του Εθνικού Κέντρου Καβάλας και τον συντονισμό του Μακεδονικού Αγώνα στην περιοχή. Άλλοι Μικρασιάτες Μακεδονομάχοι ήταν ο Μιλτιάδης Τσιομανέλης από τη Θίβαλη Μ. Ασίας, ο Καππαδόκης ιερέας Ιωακείμ Ανανιάδης από τη Νίγδη, ο Μιλτιάδης Ζερβός από τις Κυδωνιές, ο Ιωάννης Ιωαννίδης δάσκαλος και οπλίτης από την Κιουτάχεια, ο Γεώργιος Χωναίος που ήταν Διερμηνεύς του Ελληνικού Προξενείου Θεσσαλονίκης, ο Γεώργιος Γιαγκλής με καταγωγή από τα Μοσχονήσια κ.ά.[20][21][22]

Μικρασιατική Παιδεία Επεξεργασία

Στη Μικρά Ασία λειτουργούσε πλήθος από Σχολές, Ακαδημίες, Σχολεία, Αρρεναγωγεία και Παρθεναγωγεία συμβάλλοντας τα μέγιστα στην ανάπτυξη του Νεοελληνικού Διαφωτισμού. Το κοινοτικό σχολείο της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης παρουσιάζει τις μορφές: Αρρεναγωγείο, Παρθεναγωγείο, Νηπιαγωγείο. Προϋπήρξαν βέβαια τα αρρεναγωγεία, που ήταν εξέλιξη των γραμματοδιδασκαλείων, κι ακολούθησαν τα παρθεναγωγεία αργά αλλά σταθερά, για να γενικευτούν σε όλες τις κοινότητες της Μ. Ασίας.[23]

Όσον αφορά τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, λειτουργούσαν εκπαιδευτήρια και σχολές στις έδρες των μητροπόλεων, στις μεγάλες πόλεις, σε φημισμένα μοναστήρια ή στο κέντρο μεγάλων αγροτικών συνοικισμών. Ιδρύθηκαν ιδρυθεί Κεντρικές σχολές ή κοινοβιακά σχολεία αρρένων ή θηλέων με οικοτροφεία για τα παιδιά, που έρχονταν από μακριά. Οι Κεντρικές σχολές είχαν ολόκληρο ελληνικό σχολείο και τάξεις ή και πλήρες γυμνάσιο.

Μετά τον κύκλο των μαθημάτων των ελληνικών σχολείων ή των ολοκληρωμένων αστικών σχολών υπήρχε το Γυμνάσιο, όπου δίδασκαν πτυχιούχοι του πανεπιστημίου Αθηνών ή ευρωπαϊκών πανεπιστημίων ή απόφοιτοι ιερατικών σχολών. Οι Ιερατικές Σχολές ιδρύθηκαν για ώστε να καταρτίζονται ιερείς και δημοδιδασκάλοι για τις ελληνικές κοινότητες. Υπήρχαν ακόμη και νυχτερινές σχολές της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και επαγγελματικά σχολεία.[24]

 
Η Ευαγγελική Σχολή Σμύρνης, το κορυφαίο μορφωτικό ίδρυμα της ελληνικής κοινότητας της Σμύρνης και ένα από τα σημαντικότερα και παλαιότερα ολόκληρου του Ελληνισμού.

Η Ευαγγελική Σχολή Σμύρνης ιδρύθηκε το 1733. Ως πρόδρομος αυτού στη Σμύρνη το 1708 είχε ιδρυθεί το πρώτο οργανωμένο σχολείο στο οποίο δίδασκε ο Μικρασιάτης Αδαμάντιος Ρύσιος, παππούς του Αδαμάντιου Κοραή. Το λεγόμενο Παλαιό Σχολείο βρισκόταν στην περιοχή του Επάνω Μαχαλά. Μετά από μερικά χρόνια έκλεισε και το 1717 ο μητροπολίτης Σμύρνης Ανανίας το επανασύστησε[25]. Πυρπολήθηκε ολοκληρωτικά το 1778. Έπαυσε να λειτουργεί το 1821 όταν έγιναν και διώξεις κατά των χριστιανών. Επαναλειτούργησε το 1828. Κάηκε το 1842 & 1881 (μερικά). Το 1922 κατά τη Μικρασιατική Καταστροφή, η πυρκαγιά που αποτέφρωσε το μεγαλύτερο μέρος της Σμύρνης κατέστρεψε και τη Σχολή.[26][27]

Το Κεντρικόν Παρθεναγωγείον Σμύρνης ήταν κορυφαίο ελληνικό εκπαιδευτικό ίδρυμα το οποίο λειτούργησε από το 1830 στη Σμύρνη έως τη Μικρασιατική Καταστροφή. Περίφημη διευθύντρια του Κεντρικού υπήρξε η κορυφαία Σμυρναία παιδαγωγός Ουρανία Δούκα, στα χρόνια της οποίας το σχολείο αποκλήθηκε "Φάρος της Ανατολής". Στις αρχές του 20ού αιώνα στο σχολείο φοιτούσαν 2.000 μαθήτριες και δίδασκαν 23 εκπαιδευτικοί.[28]

  •  
    To Κεντρικό Παρθεναγωγείο Σμύρνης, το οποίο αποκαλούνταν ο "Φάρος της Ανατολής".
  •  
    Οι ιωνικοί κίονες στο εσωτερικό του Κεντρικού Παρθεναγωγείου Σμύρνης.
  •  
    To Κεντρικό Παρθεναγωγείο Σμύρνης.
 
Η ελληνική αθλητική ομάδα "Αργαίος" της Σχολής της Καισάρειας της Καππαδοκίας (1907). Η ομάδα έλαβε το όνομά της από το όρος Αργαίος, φημισμένο βουνό της Μικράς Ασίας από την αρχαιότητα.

Η Αναξαγόρειος Σχολή στα Βουρλά Μικράς Ασίας ιδρύθηκε το 1760, ως το πρώτο σχολείο των Βουρλών, με την επωνυμία “Το Σχολείον της Παναγίας”, κοντά στην εκκλησία της Μητρόπολης των Βουρλών.[29] Επίσης πλήθος σχολείων και εκπαιδευτηρίων λειτουργούσαν και σε πολλές άλλες περιοχές της Μικράς Ασίας.

Αποκορύφωμα της εκπαίδευσης αποτελεί η οργάνωση με μέριμνα του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή του Ιωνικού Ελληνικού Πανεπιστημίου Σμύρνης. Όμως το ίδρυμα δεν πρόλαβε να λειτουργήσει καθώς τις έτοιμες εγκαταστάσεις του πρόλαβε η Μικρασιατική Καταστροφή.[30]

Γενοκτονία των Ελλήνων της Μικράς Ασίας Επεξεργασία

 
Σμύρνη 1922: Έλληνες Μικρασιάτες οι οποίοι σφαγιάσθηκαν κατά τη Γενοκτονία των Ελλήνων.
Κύριο λήμμα: Γενοκτονία των Ελλήνων

Η 14η Σεπτεμβρίου ανακηρύχθηκε ομόφωνα ως «Ημέρα Εθνικής Μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας από το Τουρκικό Κράτος» από τη Βουλή των Ελλήνων το 1998.[31][32].

Η Γενοκτονία των Ελλήνων πραγματοποιήθηκε παράλληλα με τις Γενοκτονίες σε βάρος και άλλων χριστιανικών πληθυσμών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, δηλαδή των Αρμενίων και των Ασσυρίων.[33] Οι εκτιμήσεις για τις ανθρώπινες απώλειες την περίοδο από το 1912 έως το 1922 ξεκινούν από 200-300 χιλιάδες[34] και φτάνουν, κατά ορισμένους Έλληνες μελετητές τις 800.000[35] - 1.200.000[36] ανθρώπους. Σε ψηφίσματα της Γερουσίας των ΗΠΑ γίνεται αναφορά σε γενοκτονία κατά των Ελλήνων[37][38].

Μικρασιάτες στην Εθνική Αντίσταση Επεξεργασία

 
H συνοικία της Ξηροκρήνης στη Θεσσαλονίκη αποτέλεσε σημαντικό κέντρο της Εθνικής Αντίστασης και εκεί έλαβε χώρα η Εκτέλεση των Αντιστασιακών στις 11/5/1944.
 
Ο Μικρασιάτης δημοδιδάσκαλος και αντιστασιακός Κωνσταντίνος Καζάνας (1910-1982).

Σημαντική είναι η αντιστασιακή δράση των Μικρασιατών κατά τη ναζιστική Κατοχή. Οι σημαντικότερες δράσεις της Εθνικής Αντίστασης έλαβαν χώρα σε συνοικίες και οικισμούς όπου είχαν εγκατασταθεί Μικρασιάτες όπως Κοκκινιά και Καισαριανή στην Αθήνα και Ξηροκρήνη και Επτάλοφος στη Θεσσαλονίκη. Στις 15 Μαΐου 1941 ιδρύθηκε στην προσφυγική συνοικία της Επταλόφου στη Θεσσαλονίκη η αντιστασιακή οργάνωση «Ελευθερία», που ήταν η πρώτη αντιστασιακή οργάνωση στην Ελλάδα και εξέδιδε και την ομώνυμη εφημερίδα.[39][40][41]

Στη συνοικία Ξηροκρήνη της Θεσσαλονίκης υπήρχε κρησφύγετο αντιστασιακών με τυπογραφείο για έκδοση προκηρύξεων και ενημερωτικού υλικού, το οποίο όμως ανακαλύφθηκε από τους Ναζί και καταστράφηκε. Στις 11 Μαΐου 1944 εκτελέσθηκαν από τους Ναζί, οκτώ αντιστασιακοί νέοι 20 έως 30 ετών, στην περιοχή Καΐστρι της Ξηροκρήνης.[42][43]

Τον Σεπτέμβριο του 1944 στην κεντρική πλατεία της Προσοτσάνης και ενώ η περιοχή της Δράμας και της ευρύτερης Ανατολικής Μακεδονίας βρισκόταν υπό την κατοχή των Βουλγάρων, ο δημοδιδάσκαλος Κωνσταντίνος Καζάνας μαζί με τον Αστέριο Αστεριάδη υπέστειλαν τη βουλγαρική σημαία και ύψωσαν την ελληνική, παρά την τρομοκρατία και τις απειλές των κατακτητών.[44] Το γεγονός αυτό καταδίκασε τον Κωνσταντίνο Καζάνα σε εξορία στις φυλακές στη Σόφια αλλά αποτέλεσε ισχυρό πλήγμα προς τις φασιστικές βουλγαρικές δυνάμεις κατοχής και ταυτόχρονα αναπτέρωσε το ηθικό των Ελλήνων αγωνιστών και του τοπικού πληθυσμού. Είναι μάλιστα η μοναδική υποστολή σημαίας Δύναμης του Άξονα που συνέβη υπό το φως της ημέρας και υπό το βλέμμα των Στρατιωτικών Δυνάμεων Κατοχής, σε ολόκληρη την κατακτημένη Ευρώπη.[45][46]

Μικρασιάτες: Προσωπικότητες Επεξεργασία

 
O Όμηρος (8ος αιώνας π.Χ.)
 
Ηρόδοτος ο Αλικαρνασσεύς, ο πρώτος ιστορικός και αποκαλούμενος πατέρας της ιστορίας, εισηγητής της γεωγραφίας και ο σπουδαιότερος περιηγητής της αρχαιότητας.
 
Γιώργος Σεφέρης (1900-1971), νομπελίστας ποιητής, από τα Βουρλά της Σμύρνης.
 
Ο Αδαμάντιος Κοραής, ο Σμυρναίος, φιλόλογος και διαφωτιστής, ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του νεοελληνικού διαφωτισμού.
 
Η Αγία Βαρβάρα, Μικρασιάτισσα μεγαλομάρτυς που έζησε τον 3ο αιώνα μ.Χ. στη Νικομήδεια της Μικράς Ασίας.
 
Ο Νικηφόρος Β΄ Φωκάς (912-969), Βυζαντινός αυτοκράτορας καταγόμενος από τον μικρασιατικό Οίκο των Φωκάδων

Εικόνες Επεξεργασία

  •  
    Οι περιοδείες του Αποστόλου Παύλου, που περιελάμβαναν πολλές μικρασιατικές πόλεις.
  •  
    Ο άγιος Αμφιλόχιος επίσκοπος Ικονίου, 4ος αιώνας μ.Χ.
  •  
    Ο δικέφαλος αετός του Ικονίου. Μαρμάρινο ανάγλυφο του 1220.
  •  
    Η Μονή Αγίου Χαρίτωνος Ικονίου, στη Σύλλη του Ικονίου της Μικράς Ασίας, λαξευμένη εξ ολοκλήρου στους βράχους του όρους του Αγίου Φιλίππου.
  •  
    Ο Ναός του Αγίου Γεωργίου Σμύρνης, που καταστράφηκε το 1922.
  •  
    Η Σμύρνη πριν την Καταστροφή.
  •  
    Κειμήλια Μικρασιατών: Κεντητός με χρυσή κλωστή και ενεπίγραφος Επιτάφιος του 17ου αιώνα, της ελληνικής κοινότητας στην Άγκυρα της Μικράς Ασίας (Μουσείο Μπενάκη).
  •  
    Ο Ιερός Ναός Αγίου Βουκόλου Σμύρνης με τον γυάλινο τρούλο, που σώζεται μέχρι σήμερα.
  •  
    Προσφυγόπουλα στον Μαραθώνα το 1915, μετά τον πρώτο διωγμό των Ελλήνων από τα μικρασιατικά παράλια (1914).
  •  
    Η ομάδα ποδοσφαίρου της Μικρασιατικής Χίου το 1954.
  •  
    Ο ιστορικός ανδριάντας του Χρυσοστόμου Σμύρνης, έργο του Μικρασιάτη γλύπτη Θανάση Απάρτη στη Θεσσαλονίκη.
  •  
    Μνημείο Μικρασιατών στη Νέα Ερυθραία.
  •  
    Μνημείο Μικρασιατών στη Νέα Φιλαδέλφεια.
  •  
    Μνημείο Μικρασιατών Καλαμάτας.
  •  
    Ο Ιερός Ναός Παναγίας Φανερωμένης Νέας Μηχανιώνας Θεσσαλονίκης, που κτίσθηκε από τους Μικρασιάτες και στεγάζει την εικόνα της Παναγίας Φανερωμένης από τη Μηχανιώνα της Μικράς Ασίας.
  •  
    Μικρασιάτες στην περιφορά της εικόνας της Ζωοδόχου Πηγής, στην κωμόπολη του Αγίου Αθανασίου.
  •  
    Το σαντούρι, παραδοσιακό μουσικό όργανο των Μικρασιατών.[59]
  •  
    Μικρασιάτικα ξύλινα κουτάλια, παραδοσιακά κρουστά μουσικά όργανα που προέρχονται από τα αρχαιοελληνικά κρόταλα.

Βιβλιογραφία Επεξεργασία

  • Mavrogordatos, George Th. Stillborn Republic: Social Coalitions and Party Strategies in Greece, 1922-1936. Berkeley: University of California Press, 1983.
  • Pentzopoulos, Dimitri. The Balkan Exchange of Minorities and Its Impact Upon Greece. Παρίσι: Mouton, 1962.
  • Sandis, Eva E. Refugees and Economic Migrants in Greater Athens: A Social Survey. Αθήνα: National Centre of Social Research, 1973.
  • Société des Nations. L' établissement des réfugiés en Grèce. Genève, 1926.

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ «Τα χρόνια της μεγάλης κρίσης - Μικρασιατική Καταστροφή - Ξεριζωμός». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 29 Νοεμβρίου 2016. 
  2. ↑ Ερμηνευτικά Σχόλια στην Αγία Γραφή: Καινή Διαθήκη, William MacDonald, Εκδόσεις "Ο Λόγος", 2008, σελ. 872
  3. ↑ Επτά Εκκλησίες της Μικράς Ασίας, 2008, FOUNDATION OF THE HELLENIC WORLD
  4. ↑ Φιλανθρωπινοί ή Φιλανθρωπηνοί Βυζαντινή αριστοκρατική οικογένεια μικρασιατικής καταγωγής
  5. ↑ Π. Χρήστου, Ελληνική Πατρολογία τ. Δ’, εκδ. Κυρομάνος, Θεσ/νίκη 2006.
  6. ↑ Θ. Πιτταρά, Θεόδοτος Αγκύρας, εκδ. ΚΕ.Π.Ε., Αθήνα 2010.
  7. ↑ Γεωργίου Κλεάνθους Σκαλιέρη, Λαοί και φυλαί της Μικράς Ασίας : Μετά πινάκων και χαρτών, Αθήνα, 1922, ανατύπωση, Αθήνα, Ρήσος, 1991.
  8. ↑ Χ. Μπούρας, Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής (2ος τόμος) - Αρχιτεκτονική στο Βυζάντιο, το Ισλάμ και τη Δυτική Ευρώπη κατά τον Μεσαίωνα, κεφ. V, σελ. 128, § 2
  9. ↑ Φιλήμων, δοκίμιον ιστορικόν περί της ελληνικής επαναστάσεως, Ελεύθερη Σκέψις, Αθήνα 2003,σελ. 373.
  10. ↑ Μικρασιατικά Χρονικά, Τόμοι 1-2, 1938, σελ. 117
  11. ↑ Φιλολογικός Σύλλογος Παρνασός, Παρνασσός, 1969, σελ. 202
  12. ↑ Kolasa-Sikiaridi, Kerry. «The Heroines of the Greek War of Independence (Video) | GreekReporter.com» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 25 Μαρτίου 2019. 
  13. ↑ Δρόμοι του Μπαρουτιού, με το οποίο ξεκίνησε η Επανάσταση, ΔΗΜΟΣ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ,
  14. ↑ Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, τ.26
  15. ↑ Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια" τομ.ΙΓ΄, σελ.402
  16. ↑ «Η συμμετοχή των Μικρασιατών στην Επανάσταση του 1821», Δήμος Ν. Ιωνίας 2021, Κέντρο Σπουδής και Ανάδειξης Μικρασιατικού Πολιτισμού.
  17. ↑ Μαρίνος Βρετός, Εθνικόν ημερολόγιον, Παρά τω Κ. Δραγούμη εκδότη της Πανδώρας, Εν Αθήναις, 1866
  18. ↑ Μοσχονησιώτης Δημήτριος – Ο πρωταγωνιστής της άλωσης του Παλαμηδιού, ΑΡΓΟΛΙΚΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ, 24/11/2013
  19. ↑ Cook, Bernard A. (2006). Women and War: A Historical Encyclopedia from Antiquity to the Present. ABC-CLIO. σελίδες 255–56. ISBN 9781851097708. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Οκτωβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 2 Νοεμβρίου 2021. 
  20. ↑ Ιωάννης Σ. Κολιόπουλος (επιστημονική επιμέλεια), Αφανείς, γηγενείς Μακεδονομάχοι, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 2008, σσ. 151 - 158
  21. ↑ "Ο ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΣΕΡΡΩΝ" του Κυριάκου Παπακυριάκου - Σέρρες 2012
  22. ↑ Κορυφαίοι ήρωες του Μακεδονικού Αγώνα στη Δράμα, Κέντρο Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ανατολικής Μακεδονίας (ΚΕ.Π.Α.Α.Μ.)
  23. ↑ Η ιστορία της εκπαίδευσης των Ελλήνων στη Μικρά Ασία, 22/03/2022
  24. ↑ Τα Εκπαιδευτήρια της Σμύρνης των Ελλήνων, Εμμανουήλ Αντ. Θεοδωράκης, 1 Οκτωβρίου 2015
  25. ↑ Α.Σ.Αναστασιάδης, «Ευαγγελική Σχολή της Σμύρνης», Μικρασιατικά χρονικά, τομ. 1(1938), σελ.91
  26. ↑ Παρανίκας, Ματθαίος, Ιστορία της Ευαγγελικής Σχόλης Σμύρνης, Αθήνα, 1885, σ. ιγ'. Αρχειοθετήθηκε 2021-11-08 στο Wayback Machine.
  27. ↑ «Σύντομη Ιστορία της Ευαγγελικής Σχολής Σμύρνης». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Ιανουαρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2017. 
  28. ↑ Η ΠΑΙΔΕΙΑ ΣΤΗ ΣΜΥΡΝΗ
  29. ↑ «ΑΝΑΞΑΓΟΡΕΙΟΣ ΣΧΟΛΗ ΒΟΥΡΛΩΝ ΜΙΚΡΑΣ ΑΣΙΑΣ». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Μαΐου 2006. Ανακτήθηκε στις 20 Φεβρουαρίου 2017. 
  30. ↑ Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗ ΔΥΤΙΚΗ ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ, ΠΕΡΙΟΧΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΕΩΣ ΣΜΥΡΝΗΣ, 1919-1922 - Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ, ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΔΑΥΙΔ, 2007
  31. ↑ «Καθιέρωση της 14ης Σεπτεμβρίου ως ημέρας εθνικής μνήμης της γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικρός Ασίας από το Τουρκικό Κράτος». ΒΟΥΛΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ. Ανακτήθηκε στις 11 Απριλίου 2020. 
  32. ↑ ΦΕΚ Α 234 / 13.10.1998
  33. ↑ Schaller, Dominik J. and Zimmerer, Jürgen (2008) «Late Ottoman Genocides: The Dissolution of the Ottoman Empire and Young Turkish population and extermination policies.» Journal of Genocide Research, 10:1, pp. 7–14.
  34. ↑ Sjöberg, Erik (2016). The Making of the Greek Genocide: Contested Memories of the Ottoman Greek Catastrophe. Νέα Υόρκη: Berghahn. σελ. 45. 
  35. ↑ Θεοφάνης Μαλκίδης, διδάκτωρ Κοινωνικών Επιστημών, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
  36. ↑ Αιγίδης, στο βιβλίο που έγραψε για το προσφυγικό ζήτημα που προέκυψε μετά το 1922
  37. ↑ Ψήφισμα της Γερουσίας των ΗΠΑ Νο 150, με αναφορά σε γενοκτονία Ελλήνων.
  38. ↑ Ψήφισμα της Γερουσίας των ΗΠΑ Νο 296, με αναφορά σε γενοκτονία Ελλήνων.
  39. ↑ Καζάνας, Γιώργος (2 Μαΐου 2020). «Η Ξηροκρήνη της Αντίστασης». Εφημερίδα των Συντακτών. Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2020. 
  40. ↑ Η Μάχη της Ηλεκτρικής και οι πρόσφυγες της Μικρασιατικής Καταστροφής, tvxs.gr, 13/10/2017
  41. ↑ Γιατί οι πρόσφυγες ήταν η "ατμομηχανή" της Αντίστασης, 09.10.18, του Απόστολου Κοκόλια, avgi.gr
  42. ↑ Καζάνας, Γιώργος (2 Μαΐου 2020). «Η Ξηροκρήνη της Αντίστασης». Εφημερίδα των Συντακτών. Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2020. 
  43. ↑ Οι εκτελεσθέντες Έλληνες αντιστασιακοί της Ξηροκρήνης ήταν ο Γιώργος Ζαφειριού (Φρίγκου) 26 ετών, ο Κώστας Ζαφειριού (Φρίγκου) 24 ετών, ο Ζαφείρης Ζαφειριού (Φρίγκου) 20 ετών, ο Μιχάλης Λεωντσίνης 26 ετών, ο Χρήστος Λεωντσίνης 20 ετών, ο Κώστας Ξεπαπαδάκης 20 ετών, ο Αναστάσιος Απταλίδης 30 ετών και ο Ανδρέας Χοροζάκης 20 ετών.
  44. ↑ Βουλτσιάδης, Γεώργιος (1995). Η Προσοτσάνη μέσα από την Ιστορία. Θεσσαλονίκη. σελ. 319. ISBN 9780007814404. 
  45. ↑ Ο Μικρασιάτης δημοδιδάσκαλος και αντιστασιακός Κώστας Καζάνας, ergasia-press.gr, 27/12/2020
  46. ↑ Πρωινός Τύπος, σελ. 4, 31/07/2020
  47. ↑ «Η εξέλιξη των ιατρικών αντιλήψεων στο Βυζάντιο κατά τον 9ο αι». archaiologia.gr. 
  48. ↑ «Αρχεία Ελληνικής Ιατρικής». www.mednet.gr. Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2016. 
  49. ↑ «Βίος και πολιτεία της Αγίας Μεγαλομάρτυρος Κυριακής, της θαυματουργού». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Δεκεμβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 5 Ιουλίου 2020. 
  50. ↑ «Ιερά Μητρόπολις Μάνης - Η ΑΓΙΑ ΜΕΓΑΛΟΜΑΡΤΥΣ ΚΥΡΙΑΚΗ». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Ιουλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 5 Ιουλίου 2020. 
  51. ↑ «Ἁγία Κυριακὴ ἡ Μεγαλομάρτυς (7 Ιουλίου) - Ιερά Μητρόπολις Κηφισιάς, Αμαρουσίου και Ωρωπού». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Ιουλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 5 Ιουλίου 2020. 
  52. ↑ Fried, Johannes (2015). The Middle Ages. Harvard University Press. σελ. 10. ISBN 9780674055629. One of their own number, Bishop Ulfilas, a Goth who originally came from a Greek-Cappadocian family, translated the Holy Gospel into the Gothic vernacular – an enormous undertaking and a work of true genius. 
  53. ↑ Berndt, Dr Guido M (2014). Arianism: Roman Heresy and Barbarian Creed. Ashgate Publishing, Ltd. σελ. 57. ISBN 9781409446590. Though ulfila may have spoken some Greek in his own family circle, since they were of Greek origin, he is likely to have been able to draw on formal education in both latin and Greek in creating Gothic as a literary language. 
  54. ↑ Marvin Perry, Myrna Chase, James Jacob, Margaret Jacob, Theodore H. Von Laue (2012). Western Civilization: Ideas, Politics, and Society. Cengage Learning. σελ. 184. ISBN 978-1-111-83168-4. Saint Basil (c. 329 - 379), a Greek who was bishop of Caesarea in Cappadocia (eastern Asia Minor), established the rules that became the standard for the monasteries in the East. 
  55. ↑ Company, Houghton Mifflin (2003). The Houghton Mifflin Dictionary of Biography. Houghton Mifflin Harcourt. σελ. 643. ISBN 978-0-618-25210-7. Gregory of Nazian or Nazianzen, St c.330-c.389 AD * Greek prelate and theologian Born of Greek parents in Cappadocia, he was educated in Caesarea, Alexandria and Athens. 
  56. ↑ «Gök Medrese». The Gok Medrese (Blue Koran school). The Seljuk building was designed for vizier Fahr ed-Din Ali ben Hussein around 1271 by the Greek architect Kalojan. 
  57. ↑ Speros Vryonis (1981). Studies on Byzantium, Seljuks, and Ottomans. σελ. 282. Perhaps the best known of these architects was the Greek from Konya, Kaloyan, who worked on the Ilgin Han in 1267-8 and three years later built the Gök Medrese of Sivas. 
  58. ↑ Παναγιώτης Γιαννάκης : Το ταξίδι του … Δράκου!
  59. ↑ το όνομά του προέρχεται από την ελληνική λέξη ψαλτήριον μέσω της περσικής γλώσσας σαντούρ (βλ. και ψαλτήρι)


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Μικρασιάτες&oldid=10495374"