Για άλλες χρήσεις, δείτε: Λήδα (αποσαφήνιση).

Στην ελληνική μυθολογία, η Λήδα ήταν μυθική βασίλισσα της Σπάρτης, σύζυγος του Τυνδάρεω και εξ αυτού μητέρα της Φοίβης, της Φιλονόης, της Τιμάνδρας, της Κλυταιμνήστρας, καθώς επίσης και εκ Διός μητέρα των Διοσκούρων Κάστορα και Πολυδεύκη και της Ωραίας Ελένης, από τη γέννηση των οποίων, που αναφέρεται ως "ωοτοκία", θεωρήθηκε περισσότερο θρυλική.

Λήδα
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα
Λήδα (Αρχαία Ελληνικά)
Πληροφορίες ασχολίας
Οικογένεια
ΣύζυγοςΤυνδάρεως[1][2]
ΣύντροφοςΔίας
ΤέκναΚλυταιμνήστρα
Ελένη[3]
Πολυδεύκης
Κάστωρ
Τιμάνδρα
Φοίβη
Διόσκουροι
ΓονείςΘέστιος και Δηιδάμεια
ΑδέλφιαΑλθαία
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Κατά τις παραδόσεις ήταν τόσο ωραία, ώστε την καταγωγή της διεκδικούσαν πλείστες χώρες της αρχαιότητας όπως η Σπάρτη, η Αιτωλία, η Κόρινθος κ.ά..

Καταγωγή

Επεξεργασία

Κατά τον Απολλόδωρο η Λήδα ήταν κόρη του Βασιλέα της Αιτωλίας Θεστίου, ένα από τα επτά παιδιά που είχε αποκτήσει από την Ευρύθεμη, ενώ κατά τον Υγίνο κόρη του Θεστίου και της Λευκίππης. Ο Ευριπίδης την αποκαλεί «Λήδα Θεστιάδα» ως κόρη του Θεστίου, ενώ ο Εύμηλος στα Κορινθιακά αναφέρει ότι ήταν κόρη του Γλαύκου, γιου του Σισύφου εκ της Παντειδυίας, που γνώρισε και παντρεύτηκε όταν έφθασε στη Λακωνία αναζητώντας τους ίππους του. Την Παντειδυία εγκυμονούσα ήδη (εκ του Γλαύκου) νυμφεύθηκε ο Θέστιος, εξ ού και κάποτε αναφέρεται αυτός ως πατέρας της Λήδας, ενώ πραγματική του κόρη ήταν μόνο η Αλθαία.

Κατά τον επικρατέστερο μύθο (του Απολλόδωρου) αδέλφια της Λήδας ήταν: ο Ίφικλος, ο Πλήξιππος, ο Εύιππος ή Τοξέας, ο Ευρύπυλος, η Αλθαία και η Υπερμνήστρα.

Γάμος με τον Τυνδάρεω

Επεξεργασία

Ο Τυνδάρεως με τον αδελφό του Ικάριο εκδιωχθέντες από τον αδελφό τους Ιπποκόοντα κατέφυγαν στον βασιλιά της Αιτωλίας Θέστιο τον οποίον και βοήθησαν στους αγώνες του κατά των γειτονικών εχθρών του. Σε αντάλλαγμα ο Θέστιος έδωσε την κόρη του Λήδα ως σύζυγο στον Τυνδάρεω. Η συνέχεια του μύθου παρουσιάζει πολλές παραλλαγές.

Επικρατέστερη όμως είναι εκείνη κατά την οποία όταν ο Δίας την είδε στον Ταΰγετο ή στο Πέφνον ( νησίδα στο λιμάνι του σημερινού Αγίου Δημητρίου της Δυτικής Μάνης), την ερωτεύθηκε και ζητώντας τη βοήθεια της θεάς Αφροδίτης, η οποία τον μεταμόρφωσε σε Κύκνο λαμβάνοντας η ίδια μορφή αετού καταδιώκοντάς τον. Τους είδε η Λήδα και αισθανόμενη συμπάθεια προς τον κύκνο έσπευσε να τον σώσει παίρνοντάς τον μέσα στην αγκαλιά της ενώ το ίδιο βράδυ έμεινε έγκυος και από τον Τυνάδρεω. Λίγο αργότερα η Λήδα γέννησε δύο αυγά από τα οποία βγήκαν συνολικά τέσσερα παιδιά. Σε μία από τις εκδοχές του μύθου, από το ένα αυγό βγήκαν ο Πολυδεύκης και η Ελένη, και αυτά ήταν παιδιά του Δία, ενώ από το άλλο βγήκαν ο Κάστωρ και η Κλυταιμνήστρα, που ήταν παιδιά του Τυνδάρεω.

Αργότερα ο μύθος αυτός της «ωοτοκίας της Λήδας» συνυφάνθηκε με παρόμοιο μύθο της Νέμεσης εκ του οποίου και παράχθηκε η θεοποίηση της Λήδας και η ταύτισή της με τη Νέμεση.

Ο μύθος στην τέχνη

Επεξεργασία
 
Λήδα και Κύκνος, έργο του Berlin Group στο Λουβρο.
 
Λήδα και Κύκνος, ψηφιδωτό στην "Οικία της Λήδας" στην Παλαίπαφο Κύπρου.

Ο μύθος της Λήδας, της εκλεκτής του Δία, ενέπνευσε πολλούς αρχαίους αλλά και νεώτερους καλλιτέχνες που απέδωσαν τη Λήδα με τον κύκνο της, κυρίως στη σκηνή της ερωτικής τους περίπτυξης. Πλήθος τέτοιων παραστάσεων απαντώνται σε αγγεία, αλλά και σε γλυπτά, όπως η αποκειμένη μαρμάρινη στήλη που βρέθηκε στην Αθήνα και βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο και το γλυπτό σύμπλεγμα στο Καπιτώλιο, όπου ο Δίας ως καταδιωκόμενος κύκνος βρίσκεται στον κόλπο της Λήδας. Δύο ακόμη γλυπτά στο μουσείο της Φλωρεντίας παριστούν τη Λήδα να θωπεύει τον κύκνο: στο ένα ο χιτώνας της φέρεται κρεμασμένος από τον ένα ώμο και αφήνεται να πέφτει μέχρι τους αστραγάλους της, αφήνοντας το κορμί της ημίγυμνο. Στην Παλαίπαφο, σημερινά Κούκλια της Κύπρου, βρίσκεται το μωσαϊκό της ρωμαϊκής Οικίας της Λήδας.

Την περίοδο της Αναγέννησης, του Ροκοκό αλλά και μετέπειτα, αρκετοί καλλιτέχνες απεικόνισαν τη Λήδα. Γνωστά έργα είναι Η Λήδα και ο Κύκνος του Λεονάρντο ντα Βίντσι, έργα του Ραφαήλ, του Κορρέτζο, του Βερονέζε, του Τιντορέττο, του Ρούμπενς και άλλων.

 
Η Λήδα και ο Κύκνος, πίνακας του Φρανσουά-Εντουάρ Πικό
 
Η Λήδα και ο Κύκνος, πίνακας του Κορρέτζο
 
Η Λήδα και ο Κύκνος, Μιχαήλ Άγγελος
 
Σπουδή στη γονατισμένη Λήδα, Λεονάρντο ντα Βίντσι, Μουσείο Μπόιμανς - φαν Μπένινγκεν

Δείτε επίσης

Επεξεργασία

Παραπομπές

Επεξεργασία