Λογοθέτης του Στρατιωτικού
Ο λογοθέτης του Στρατιωτικού ήταν ένας Βυζαντινός Αυτοκρατορικός αξιωματούχος, υπεύθυνος για τη μισθοδοσία και τις προμήθειες του Βυζαντινού στρατού. Το αξίωμα εμφανίζεται στα τέλη του 7ου αι. και αναφέρεται μέχρι τον 14ο αιώνα.
Ιστορία και λειτουργίες Επεξεργασία
Η επίβλεψη του στρατιωτικού ταμείου (το «στρατιωτικόν») αρχικά αποτελούσε μέρος των αρμοδιοτήτων του επάρχου του πραιτωρίου, αλλά τελικά αποσπάστηκε και σχημάτισε ένα ξεχωριστό λογοθέσιο. Ο πρώτος βεβαιωμένος «λογοθέτης του στρατιωτικού» ήταν ο Ιουλιανός, ο «πανένδοξος από υπάτων και πατρίκιος» το 680. [1] [2]
Η ακριβής δικαιοδοσία του λογοθέτη του στρατιωτικού είναι κάπως ασαφής. Η μόνη άμεση απόδειξη ως προς τις λειτουργίες του, προέρχεται από το Περί βασιλείου τάξεως του 10ου αιώνα του Αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Ζ΄ του Πορφυρογέννητου (β. 913–959), σύμφωνα με το οποίο ο λογοθέτης αυτός επέβλεπε την επιβολή και την απαλλαγή φόρων στα νοικοκυριά για τους στρατιώτες. Είναι επίσης γνωστό ότι μέχρι τον 11ο αιώνα, ασκούσε ορισμένες δικαστικές λειτουργίες. [2] Αρκετοί μελετητές (ιδίως ο Ερνστ Στάιν) υποστήριξαν ότι ο λογοθέτης του στρατιωτικού επόπτευε τις στρατιωτικές υποθέσεις γενικά, όπως τη στρατολόγηση, την κατασκευή οχυρώσεων και τις συνολικές στρατιωτικές δαπάνες. Αυτή η υπόθεση ωστόσο δεν μπορεί να αποδειχθεί.
Υπάλληλοι Επεξεργασία
Οι υφιστάμενοι του λογοθέτη του στρατιωτικού ήταν:
- Οι «χαρτουλάριοι του σεκρέτου», οι ανώτεροι από τους υφισταμένους υπαλλήλους του τμήματος. [1]
- Οι «χαρτουλάριοι των θεμάτων» και οι «χαρτουλάριοι των ταγμάτων», που επόπτευαν τις οικονομικές υποθέσεις των θεματικών στρατευμάτων και των αυτοκρατορικών ταγμάτων, αντίστοιχα. [1]
- Οι «λεγατάριοι», των οποίων η ακριβής υπηρεσία είναι άγνωστη. [3][4]
- Οι «οπτίονες» (από το λατινικό optio = επίλεκτος), υπάλληλοι υπεύθυνοι για τη διανομή των αμοιβών στα στρατεύματα. [4]
- Οι «καγκελλάριοι» υπό από έναν «πρωτοκαγκελλάριο». [4]
- Οι «μανδάτορες» (αγγελιοφόροι). [4]
Κατάλογος γνωστών λογοθετών του στρατιωτικού Επεξεργασία
| Όνομα | Διάρκεια | Διορίστηκε από | Σημειώσεις | Αναφορές |
|---|---|---|---|---|
| Ιουλιανός | π. 680 | Κωνσταντίνος Δ΄ | Ο από υπάτων και πατρίκιος, γνωστός μόνο ότι παραβρέθηκε στην ΣΤ΄ Οικουμενική Σύνοδος. | [5] |
| Ευστάθιος | πιθανώς τον 7ο αι. | άγνωστος | Γνωστός μόνο από το μολυβδόβουλλό του. | [6] |
| Ιωάννης | π. 787–790 | Ειρήνη η Αθηναία | Ένας ευνούχος υπηρέτης της Ειρήνης, που αναφέρεται ότι παρακολούθησε τη Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας, με τον βαθμό του βασιλικού οστιαρίου και το αξίωμα του «λογοθέτη του στρατιωτικού λογοθεσίου». Περί το 790 ήταν επίσης σακελλάριος και ηγήθηκε μίας αποστολής στην Ιταλία προς υποστήριξη του πρώην βασιλιά των Λομβαρδών Αδέλχις, ο οποίος σκόπευε να ανακτήσει το βασίλειό του από τον Καρλομάγνο. Η αποστολή ηττήθηκε από τους Φράγκους και ο Ιωάννης συνελήφθη και σκοτώθηκε. | [5] |
| Ιωάννης | 8ος / 9ος αι. | άγνωστος | Γνωστός μόνο από το μολυβδόβουλλό του. | [6] |
| Γεώργιος | π.829–843 | Θεόφιλος | Ο λογοθέτης του στρατιωτικού υπό τον Θεόφιλο. | [5] |
| Μαρίνος | π.869 | Βασίλειος Α΄ ο Μακεδόνας | Πατρίκιος και συγκλητικός, γνωστός μόνο ότι παραβρέθηκε στην Η΄ Οικουμενική Σύνοδο, που έγινε στην Κωνσταντινούπολη το 869. | [5] |
| Θεόδωρος Δαφνοπάτης | πριν το 959 | Ρωμανός Β´ | Ο πατρίκιος Θεόδωρος Δαφνοπάτης, ένας πρώην λογοθέτης του στρατιωτικού («ἀπὸ στρατιωτικῶν»), προήχθη από τον Ρωμανό Β΄ σε Έπαρχο της Κωνσταντινούπολης. | [7] |
| Νικόλαος | π. μέσα του 11ου αι. | άγνωστος | Ο Μιχαήλ Ψελλός εκφώνησε έναν επικήδειο λόγο γι' αυτόν. | [6] |
| Μιχαήλ (ΣΤ΄) Βρίγγας | ως το 1056 | Θεοδώρα | Με σταδιοδρομία στρατιωτικού διοικητή για πολλά έτη, ο Μιχαήλ ανήλθε από τους ευνούχους τού παλατιού στον θρόνο μετά το τέλος της Αυτοκράτειρας Θεοδώρας το 1056 και βασίλευσε μέχρι την εκτόπισή του το 1057. | [5] |
| Παύλος | άγνωστος | άγνωστος | Γνωστός μόνο από τα μολυβδόβουλλά του, που τον φέρουν ως πρωτοσπαθάριο επί του Χρυσοτρικλίνου, κριτή του Ιπποδρόμου και στρατιωτικό λογοθέτη. | [6] |
| Μιχαήλ | 11ος / 12ος αι. | άγνωστος | Γνωστός μόνο από ττα μολυβδόβουλλά του, που τον φέρουν ως πατρίκιο, ανθύπατο, βέστη και βεστάρχη, και στρατιωτικό λογοθέτη. | [6] |
| Θεοδόσιος | 12ος αι. | άγνωστος | Γνωστός μόνο από τα μολυβδόβουλλά του, που τον φέρουν ως ύπατο, πρωτοσπαθάριο, και λογοθέτη του στρατιωτικού. | [6] |
| Υαλέας (;) | π.1315/16 | Ανδρόνικος Β΄ Παλαιολόγος | Μία επιγραφή του 1316 αναφέρει τον πανσέβαστο λογοθέτη του στρατιωτικού και κεφαλή της Θεσσαλονίκης Υάλσο (τού Υάλσου), κατά πάσα πιθανότητα ένα ορθογραφικό λάθος αντί "του Υαλέου". Ο Γκυγιάντ προτείνει μία πιθανή ταύτιση με τον μέγα αδνουμιαστή Αλέξιο Υαλέα. | [5] [8] |
| Μελιτηνιώτης | π.1325 | Ανδρόνικος Β΄ Παλαιολόγος | Αναφέρεται σε νομικό έγγραφο στην Κωνσταντινούπολη το 1325. | [8] |
| Θεόδωρος Καβάσιλας | π.1327 | Ανδρόνικος Β΄ Παλαιολόγος | Σεβαστός και πρώην μέγας διοικητής. Επαινείται από τον Ιωάννη ΣΤ΄ Καντακουζηνό ως άνθρωπος, που εκτιμήθηκε σε μεγάλο βαθμό τόσο από τον Ανδρόνικο Β΄ όσο και από τον Ανδρόνικο Γ΄. Προσπάθησε να μεσολαβήσει μεταξύ των δύο κατά τη διάρκεια του Α΄ Βυζαντινού εμφυλίου πολέμου των ετών 1321–28. | [5] [8] |
Ο Ροντόλφ Γκυγιάν απαριθμεί μερικούς αξιωματούχους του 6ου αι., οι οποίοι υπηρέτησαν υπό τον Ιουστινιανό Α΄ και ήταν υπεύθυνοι για τη μισθοδοσία του στρατού, ως προκάτοχοι του μεταγενέστερου αξιώματος του λογοθέτη του στρατιωτικού: ο Αλέξανδρος "Ψαλίδιος", που δραστηριοποιείται στην Ελλάδα και την Ιταλία περί το π. 540–541· [9] [10] ο πατρίκιος και πρώην έπαρχος του πραιτωρίου Αρχέλαος, ο οποίος συνόδευσε τον Bελισάριο ως οικονομικός επιμελητής του στον Βανδαλικό Πόλεμο [9] [11] και ο συγκλητικός Σύμμαχος, ο οποίος στάλθηκε στην Αφρική ως έπαρχος του πραιτωρίου και οικονομικός επιμελητής του Γερμανού το 536–539.[6] [12]
Βιβλιογραφικές αναφορές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Bury 1911, σελ. 90.
- ↑ 2,0 2,1 ODB.
- ↑ ODB.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Bury 1911, σελ. 91.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 Guilland 1971, σελ. 30.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 Guilland 1971, σελ. 31.
- ↑ Guilland 1971.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 PLP.
- ↑ 9,0 9,1 Guilland 1971, σελ. 29.
- ↑ Martindale 1992.
- ↑ Martindale 1980.
- ↑ Martindale 1992, σελ. 1213.
Πηγές Επεξεργασία
- Bury, John Bagnell (1911). The Imperial Administrative System of the Ninth Century - With a Revised Text of the Kletorologion of Philotheos. London: Oxford University Press.
- Guilland, Rodolphe (1971). "Les Logothètes: Etudes sur l'histoire administrative de l'Empire byzantin" . Revue des études byzantines. 29: 5–115. doi:10.3406/rebyz.1971.1441.
- Kazhdan, Alexander, ed. (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium. Oxford and New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-504652-8.
- Martindale, John R., ed. (1980). The Prosopography of the Later Roman Empire: Volume II, AD 395–527. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-20159-4.
- Martindale, John R., ed. (1992). The Prosopography of the Later Roman Empire: Volume III, AD 527–641. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-20160-8.
- Trapp, Erich; Beyer, Hans-Veit; Walther, Rainer; Sturm-Schnabl, Katja; Kislinger, Ewald; Leontiadis, Ioannis; Kaplaneres, Sokrates (1976–1996). Prosopographisches Lexikon der Palaiologenzeit. Vienna: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften. ISBN 3-7001-3003-1.