Οι Μακκαβαίοι ήταν μια ιουδαϊκή παράταξη (2ος αι. π.Χ.). Ο πρώτος αρχηγός των Μακκαβαίων, ο Ματταθίας, είχε επαναστατήσει κατά των Σελευκιδών της Συρίας και συγκεκριμένα κατά του Αντίοχου Δ' Επιφανούς (167 π.Χ.).[1].

Μετά το θάνατο του Ματταθία, τον αγώνα ανάλαβε ο γιος του, Ιούδας Μακκαβαίος[2], από τον οποίο πήρε και το όνομά του το κίνημα αυτό, που κατάφερε να καταλάβει την Ιερουσαλήμ[3] και να αποκαταστήσει την μονοθεϊστική λατρεία (χειμώνας 164/3 π.Χ.)[4][5] .

Οι αγώνες των Μακκαβαίων έφεραν στην εξουσία μια νέα δυναστεία, την Ασμοναϊκή η οποία δημιούργησε με την πάροδο των ετών ένα εκτεταμένο βασίλειο το οποίο κυριάρχησε στην περιοχή έως την κατάλυση του από τους Ρωμαίους (63 π.Χ.). Ο τελευταίος Ασμοναίος βασιλιάς εκθρονίστηκε και έχασε την ζωή του το 37 π.Χ. και η δυναστεία του αντικαταστάθηκε από την Ηρωδιανή.

Η Ιουδαία μεταξύ Πτολεμαίων και Σελευκιδών

Επεξεργασία

Ύστερα από την διάσπαση του κράτους του Μεγάλου Αλεξάνδρου η Ιουδαία περιήλθε σταδιακά κατά την διάρκεια του 3ου π.Χ. αιώνα υπό την κυριαρχία της δυναστείας των Πτολεμαίων[6]. Η κυριαρχία των Πτολεμαίων διατηρήθηκε αμείωτη έως την εποχή της εξασθένισης του βασιλείου τους κατά το τέλος του ίδιου αιώνα[7]. Η ανατροπή που έφερε στο πολιτικό σύστημα ισχύος των ελληνιστικών βασιλείων η δραστηριότητα του Σελευκίδη βασιλιά Αντίοχου Γ' και του Αντιγονίδη βασιλιά Φίλιππου Ε'[8], έφεραν την Ιουδαία (μαζί με την υπόλοιπη Συρία) υπο την κυριαρχία των Σελευκιδών (198 π.Χ.)[9].

Επανάσταση των Μακκαβαίων
 
Μακκαβαίων Α΄
1815
Χρονολογία167 π.Χ.-142 π.Χ.
ΤόποςΠαλαιστίνη
ΈκβασηΙουδαϊκή αυτονομία
Αντιμαχόμενοι
  Ιουδαίοι εθνικιστές
Ηγετικά πρόσωπα

Αντίοχος Δ' Επιφανής

Απολλώνιος στρατηγός της Σαμάρειας †

Σήρων στρατηγός της Κοίλης Συρίας

Λυσίας

Πτολεμαίος του Δορυμένους

Νικάνωρ (στρατηγός κατά την μάχη που δόθηκε στην Εμμαούς)

Γοργίας

Βακχίδης

Νικάνωρ (στρατηγός κατά την μάχη που δόθηκε στην Αδασά, ομώνυμος με τον προηγούμενο)†

Απολλώνιος ο Ταός στρατηγός της Κοίλης Συρίας

Δημήτριος Α΄ Σωτήρ

Διόδοτος Τρύφων

Προς την επανάσταση των Μακκαβαίων

Επεξεργασία

Η άνοδος του Αντίοχου Γ' έφερε σε σύγκρουση το βασίλειο του με την νεα υπερδύναμη της Μεσογείου την Ρώμη[10] που κυριαρχούσε στον ελλαδικό χώρο[11] ύστερα από την μάχη των Κυνός Κεφαλών (197 π.Χ.). Ο πόλεμος με τους Ρωμαίους υπήρξε καταστροφικός για το βασίλειο των Σελευκιδών τόσο εδαφικά οσο και οικονομικά, εδαφικά έχασε όσα εδάφη κατείχε δυτικά του όρους Ταύρος, οικονομικά υποχρεώθηκε να καταβάλλει μια υπέρογκη πολεμική αποζημίωση[12].

Οι καταθλιπτικές οικονομικές συνθήκες που κυριάρχησαν στο σελευκιδικό βασίλειο [13] κατά την εποχή των διαδόχων του Αντίοχου Γ' , Σέλευκου Δ' και Αντίοχου Δ', η διάσπαση της ιουδαϊκής κοινωνίας σε παρατάξεις (νεωτεριστές και παραδοσιακοί)[14] που δημιουργήθηκε με την επιβολή της πολιτικής των νέων επικυρίαρχων στην περιοχή και η ρωμαϊκή καχυποψία που οδήγησε στην ταπείνωση τον Αντιοχο Δ' στην Αλεξάνδρεια(Ελεύσινα προάστιο Αλεξάνδρειας, αρχές Ιουλίου του 168 π.Χ.)[15] έφεραν το ξέσπασμα της σύγκρουσης που ξεκίνησε το 168 π.Χ. με την επιδρομή του πρώην αρχιερέα Ιάσονα και των οπαδών του στην Ιερουσαλήμ, συνεχίστηκε με την είσοδο του Αντίοχου Δ' στην πόλη τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους που συνοδεύτηκε από διωγμούς, βιαιότητες και σύληση του Ναού και ολοκληρώθηκε με την επανάσταση του ιερέα Ματταθία και των οπαδών του που εκδηλώθηκε όταν ο Σελευκίδης βασιλιάς, τον χειμώνα του 167 π.Χ. έθεσε την ιουδαϊκή θρησκεία εκτός νόμου[14].

Η επανάσταση

Επεξεργασία
 
Η Παλαιστίνη κατά την εποχή των Μακκαβαίων

Ο διάδοχος του Ματταθία Ιούδας ακολουθώντας μια τακτική αιφνιδιαστικών επιθέσεων (σε αρκετές περιπτώσεις νυκτερινών)[16] κατόρθωσε να νικήσει αρκετές φορές τις σελευκιδικές στρατιωτικές δυνάμεις που κινήθηκαν εναντίον του και να καταλάβει λίγο μετά τον θάνατο του Αντίοχου Δ' στις ανατολικές επαρχίες του σελευκιδικού κράτους την Ιερουσαλήμ (εκτός του οχυρού της Άκρας)[3][17]. Ο εξαγνισμός του Ναού που ακολούθησε συνοδεύτηκε από την καθιέρωση μιας νέας γιορτής (γιορτή των Εγκαινίων)[18]. Η γιορτή αυτή έγινε ιδιαίτερα αγαπητή με το πέρασμα του χρόνου καθώς επισημαίνει την αξία του αγώνα για τη διατήρηση της πίστης και των παραδόσεων ενάντια σε δυνάστες και είναι γνωστή ως η εορτή του Χανουκά.

Ο επίτροπος του ανήλικου γιου του Αντίοχου Δ΄ Λυσίας ύστερα από μια αποτυχημένη προσπάθεια να επιβληθεί και καθώς ο ίδιος αντιμετώπιζε εσωτερικά προβλήματα, αποκατέστησε την ιουδαϊκή θρησκεία και διόρισε ένα νέο αρχιερέα από την παράταξη των ελληνιζόντων Ιουδαίων. Οι ενέργειες αυτές αποκατέστησαν την ειρήνη μεταξύ των δυο παρατάξεων αλλά μόνο προσωρινά[3]. Η αναζωπύρωση της εμφύλιας διαμάχης οδήγησε σε νέα επέμβαση των Σελευκιδών. Ο νέος και δραστήριος Σελευκίδης βασιλιάς Δημήτριος κατάφερε τελικά να επιβληθεί ύστερα από τον θάνατο του Ιούδα σε μάχη (160 π.Χ.)[19][20].

Οι διάδοχοι του Ιούδα και των Μακκαβαίων

Επεξεργασία

Ύστερα από τον θάνατο του Ιούδα την ηγεσία της παράταξης των Μακκαβαίων ανέλαβε ο αδελφός του Ιωνάθαν[21]. Η παρακμή του Σελευκιδικού βασιλείου, οι συνεχείς δυναστικές έριδες και οι εμφύλιοι πόλεμοι, η ρωμαϊκή παρουσία και οι συνεχείς εδαφικές απώλειες δεν επέτρεψαν στους βασιλείς της δυναστείας να εκμεταλλευτούν τα αποτελέσματα της νίκης τους. Σε αυτό συνέβαλε και η δραστηριότητα του Ιωνάθαν, ο οποίος διέθετε διπλωματικές ικανότητες και κατάφερε να αναμιχθεί με επιτυχία τόσο ο ίδιος οσο και ο αδελφός του Σίμων στα εσωτερικά του σελευκιδικού κράτους[22][23] .

Ο Ιωνάθαν δολοφονήθηκε άδοξα από τον στρατηγό και μελλοντικό βασιλιά Διόδοτο[24]. Ο αδελφός του Σίμων αποδείχθηκε άξιος διάδοχος του καθώς πέτυχε την απομάκρυνση της σελευκιδικής φρουράς από το οχυρό της Άκρας στην Ιερουσαλήμ.Έτσι η ιουδαϊκή ανεξαρτησία γίνονταν πλέον πραγματικότητα(143/2 π.Χ.)[25]. Επιπλέον μερικά χρόνια αργότερα εκλέχθηκε επίσημα αρχιερέας από μια συνέλευση του ιουδαϊκού λαού (140 π.Χ.)[26][27]. Ο Σίμων ο οποίος αναμείχθηκε και αυτός στα εσωτερικά των Σελευκιδών [28][29] βρήκε άδοξο τέλος όταν το 134 π.Χ. δολοφονήθηκε με δόλο από έναν διεκδικητή της εξουσίας του με την παρότρυνση ίσως του Σελευκίδη βασιλιά Αντίοχου Ζ'[30][31]. Ο γιος του όμως Ιωάννης Υρκανός κατάφερε να διατηρήσει την εξουσία[32][33][34] και να επεκτείνει τα όρια του κράτους του[35].

Το ίδιο κατάφεραν και οι διάδοχοι του Αριστόβουλος και Αλέξανδρος Ιανναίος οι οποίοι έλαβαν και το βασιλικό αξίωμα[36][37]. Η βασίλισσα Σαλώμη Αλεξάνδρα που τους διαδέχθηκε κατάφερε να διατηρήσει την σταθερότητα στο βασίλειο[38]. Η διένεξη όμως των γιων της Αριστόβουλου και Υρκανού [39][40] και η άφιξη των Ρωμαίων στην γειτονική Συρία θα οδηγήσουν στην κατάλυση του βασιλείου από τον Γνάιο Πομπήιο(63 π.Χ.)[41]. Ο τελευταίος Ασμοναίος βασιλιάς Αντίγονος Ματταθίας που διέθετε την υποστήριξη των Πάρθων[42] δεν θα καταφέρει να επιβληθεί του αντιπάλου του Ηρώδη που διέθετε την υποστήριξη των Ρωμαίων[43] και το 37 π.Χ. θα χάσει τη βασιλεία και τη ζωή του[44].

Χρονολόγιο

Επεξεργασία
Έτος   Χρονολόγιο γεγονότων της επανάστασης των Μακκαβαίων
175 π.Χ. Άνοδος στο θρόνο των Σελευκιδών του Αντίοχου Επιφανούς.
169 π.Χ. Πρώτη εισβολή του Αντίοχου Επιφανούς στην Αίγυπτο (Στ' Συριακός Πόλεμος).
Άνοιξη-καλοκαίρι του 168 π.Χ. Δεύτερη εισβολή του Αντίοχου Επιφανούς στην Αίγυπτο (Στ' Συριακός Πόλεμος). Επέμβαση των Ρωμαίων. Ταπείνωση του Αντίοχου. Αποτυχημένη επίθεση του πρώην αρχιερέα Ιάσονα εναντίον της Ιερουσαλήμ.
Χειμώνας του 168 π.Χ. Επιστροφή του Αντίοχου Επιφανούς από την Αίγυπτο. Είσοδος στην Ιερουσαλήμ. Διώξεις και σύληση του Ναού.
167 π.Χ. Η ιουδαϊκή θρησκεία με βασιλικό διάταγμα τίθεται εκτός νόμου. Ιουδαϊκή επανάσταση ξεσπάει με επίκεντρο το χωριό Μωδείν και επικεφαλής τον ιερέα Ματταθία από το γένος των Ασμοναίων.
166 π.Χ. Θάνατος του Ματταθία. Τον διαδέχεται στην ηγεσία ο γιος του Ιούδας Μακκαβαίος. Οι οπαδοί του ονομάζονται Μακκαβαίοι. Νίκες του Ιούδα στις μάχες της Σαμάρειας και της Βαιθωρών.
165 π.Χ. Εκστρατεία του Αντίοχου Επιφανούς εναντίον των Πάρθων.Νίκη του Ιούδα στην μάχη της Εμμαούς.
164 π.Χ. Νίκη του Ιούδα στην μάχη της Βεθσούρα. Θάνατος του Αντίοχου Επιφανούς στις Γάβες της Περσίας. Τον θρόνο καταλαμβάνει ο ανήλικος γιος του Αντίοχος Ευπάτωρ με επίτροπο τον Λυσία.
163 π.Χ. Είσοδος του Ιούδα στην Ιερουσαλήμ. Αποκατάσταση του Ναού. Εκστρατείες του Ιούδα εναντίον Αμμανιτών και Ιδουμαίων.
162 π.Χ. Νίκη του Λυσία στην μάχη του Βεθζαχαρία. Αποχώρηση του Ιούδα από την Ιερουσαλήμ. Προσωρινή ειρήνευση στην Ιουδαία. Ανατροπή και δολοφονία του Αντίοχου Ευπάτορος. Άνοδος στο θρόνο του Δημητρίου Σωτήρος.
160 π.Χ. Νέες εχθροπραξίες στην Ιουδαία και αποστολή σελευκιδικού στρατού από τον Δημήτριο. Νίκη του Ιούδα στην Αδασά. Ήττα και θάνατος του Ιούδα στην Ελασά. Την ηγεσία των Μακκαβαίων αναλαμβάνει ο αδελφός του Ιωνάθαν.
152 π.Χ. Ο Ιωνάθαν ονομάζεται από την σελευκιδική διοίκηση κριτής του ιουδαϊκού έθνους.
151/50 π.Χ. Ο Δημήτριος Σωτήρ χάνει το θρόνο του και την ζωή του από τον Αλέξανδρο Βάλα. Ο Ιωνάθαν συμμαχεί μαζί του και ο Αλέξανδρος Βάλας του δίνει το αξίωμα του αρχιερέα.
145 π.Χ. Ο Αλέξανδρος Βάλας ανατρέπεται και δολοφονείται από τον Δημήτριο Νικάτορα.Ο Ιωνάθαν συμμαχεί με τον νέο βασιλιά.
144 π.Χ. Ο στρατηγός Διόδοτος εξεγείρεται εναντίον του Δημητρίου Νικάτορα και ανεβάζει στον θρόνο το νήπιο του Αλέξανδρου Βάλα με το όνομα Αντίοχος Στ' Διόνυσος. Ο Ιωνάθαν συμμαχεί μαζί του.
143/42 π.Χ. Ο Διόδοτος στρέφεται εναντίον του Ιωνάθαν. Τον συλλαμβάνει και τον δολοφονεί. Τον Ιωνάθαν διαδέχεται στην ηγεσία ο αδελφός του Σίμων. Ο Σίμων συμμαχεί με τον Δημήτριο Νικάτορα, ο οποίος αποσύρει την μοναδική σελευκιδική δύναμη που είχε απομείνει στην Ιουδαία ως φρούρα του οχυρού Άκρα στην Ιερουσαλήμ. Έτσι η Ιουδαία γίνεται ανεξάρτητη.

Δείτε επίσης

Επεξεργασία

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. Jewish Encyclopedia . MATTATHIAS MACCABEUS: . Refuses to Sacrifice to Idols
  2. Jewish Encyclopedia JUDAS MACCABEUS.
  3. 3,0 3,1 3,2 Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Ε΄ Ελληνιστικοί Χρόνοι. Ο ΑΝΤΙΟΧΟΣ Δ΄ΚΑΙ ΟΙ ΙΟΥΔΑΙΟΙ.σελ.151
  4. Η Παλαιά Διαθήκη . Τόμος Γ΄.ΜΑΚΚΑΒΑΙΩΝ Α΄.(4.56-59).σελ.234
  5. Библиотека Руслана Хазарзара. Φλαυίου Ἰωσήπου ἱστοριῶν τῆς Ἰουδαικῆς ἀρχαιολογίας.Βιβλίο ΙΒ.VΙΙ.6-7.[316]-[326]
  6. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Δ΄ Μέγας Αλέξανδρος Ελληνιστικοί Χρόνοι. ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ -ΣΕΛΕΥΚΟΥ.σελ.295-296
  7. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Δ΄ Μέγας Αλέξανδρος Ελληνιστικοί Χρόνοι. Η ΕΞΑΣΘΕΝΙΣΗ ΤΗΣ ΑΙΓΥΠΤΟΥ.σελ.433-435
  8. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Δ΄ Μέγας Αλέξανδρος Ελληνιστικοί Χρόνοι. Η μυστική συμφωνία Φιλίππου και Αντιόχου .σελ.436-437
  9. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Ε΄ Ελληνιστικοί Χρόνοι. ΤΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΩΝ ΣΕΛΕΥΚΙΔΩΝ ΚΑΙ Η ΡΩΜΗ.Ε΄ΣΥΡΙΑΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ.Η ρωμαϊκή συγκλητική αντιπροσωπεία στην Ανατολή. σελ.56
  10. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Ε΄ Ελληνιστικοί Χρόνοι. ΤΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΩΝ ΣΕΛΕΥΚΙΔΩΝ ΚΑΙ Η ΡΩΜΗ.Η ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ ΤΟΥ 192 π.Χ. σελ.63-64
  11. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Ε΄ Ελληνιστικοί Χρόνοι.Σύγκρουση Ελληνιστικών κρατών και Ρώμης 200-146 π.Χ.ΤΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΩΝ ΜΑΚΕΔΟΝΩΝ,Η ΚΥΡΙΩΣ ΕΛΛΑΣ ΚΑΙ Η ΡΩΜΗ:200-194 π.Χ. Β΄ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ .ΟΙ ΡΩΜΑΙΟΙ ΕΚΚΕΝΩΝΟΥΝ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. σελ.54
  12. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Ε΄ Ελληνιστικοί Χρόνοι. ΤΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΩΝ ΣΕΛΕΥΚΙΔΩΝ ΚΑΙ Η ΡΩΜΗ.Η ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΤΩΝ ΣΚΙΠΙΩΝΩΝ ΣΤΗΝ ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ.Η συμφωνία των Σάρδεων σελ.83-84
  13. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Ε΄ Ελληνιστικοί Χρόνοι. ΤΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΩΝ ΣΕΛΕΥΚΙΔΩΝ ΚΑΙ Η ΡΩΜΗ.ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΑΝΤΙΟΧΟΥ Γ΄(187 π.Χ.). σελ.91
  14. 14,0 14,1 Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Ε΄ Ελληνιστικοί Χρόνοι. Ο ΑΝΤΙΟΧΟΣ Δ΄ΚΑΙ ΟΙ ΙΟΥΔΑΙΟΙ.σελ.150
  15. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Ε΄ Ελληνιστικοί Χρόνοι. ΣΤ΄ΣΥΡΙΑΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ (170-168 π.Χ.).Δεύτερη εισβολή του Αντίοχου Δ΄ στην Αίγυπτο.Ρωμαϊκή επέμβαση (168 π.Χ.).σελ.149
  16. Jewish Encyclopedia JUDAS MACCABEUS.
  17. Η Παλαιά Διαθήκη . Τόμος Γ΄.ΜΑΚΚΑΒΑΙΩΝ Α΄.(4.36-41).σελ.233
  18. Jewish Encyclopedia JUDAS MACCABEUS. Ḥanukkah.
  19. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Ε΄ Ελληνιστικοί Χρόνοι. Ιουδαϊκή πολιτική του Δημητρίου Α΄.σελ.155
  20. Η Παλαιά Διαθήκη . Τόμος Γ΄.ΜΑΚΚΑΒΑΙΩΝ Α΄.(9.1-22).σελ.255-256
  21. Η Παλαιά Διαθήκη . Τόμος Γ΄.ΜΑΚΚΑΒΑΙΩΝ Α΄.(9.29-31).σελ.257
  22. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Ε΄ Ελληνιστικοί Χρόνοι. Ανατροπή του Δημητρίου Α΄ από τον Αλέξανδρο Βάλα (151-150 π.Χ.).σελ.156-157
  23. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Ε΄ Ελληνιστικοί Χρόνοι. Δημήτριος Β΄Νικάτωρ, Διόδοτος Τρύφων και οι Ιουδαίοι (145-142/1 π.Χ.).σελ.177-178
  24. Η Παλαιά Διαθήκη . Τόμος Γ΄.ΜΑΚΚΑΒΑΙΩΝ Α΄.(12.50).σελ.277
  25. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Ε΄ Ελληνιστικοί Χρόνοι. Δημήτριος Β΄Νικάτωρ, Διόδοτος Τρύφων και οι Ιουδαίοι (145-142/1 π.Χ.).σελ.178
  26. Η Παλαιά Διαθήκη . Τόμος Γ΄.ΜΑΚΚΑΒΑΙΩΝ Α΄.(14.27-49).σελ.284-286
  27. Hersel Shanks Η περιπέτεια των χειρογράφων της Νεκρής θάλασσας. Κεφάλαιο 2. Το ιστορικό πλαισιο των Χειρογράφων του ΦΡΑΝΚ ΜΟΥΡ ΚΡΟΣ. σελ.99-100
  28. Библиотека Руслана Хазарзара.Φλαυίου Ἰωσήπου ἱστοριῶν τῆς Ἰουδαικῆς ἀρχαιολογίας.Βιβλίο ΙΓ.VII.2.[223]
  29. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Ε΄ Ελληνιστικοί Χρόνοι. Νέα περιπλοκή του ιουδαϊκού ζητήματος (138-131 π.Χ.).σελ.179-180
  30. Η Παλαιά Διαθήκη . Τόμος Γ΄.ΜΑΚΚΑΒΑΙΩΝ Α΄.(16.11-17).σελ.291-292
  31. Hersel Shanks Η περιπέτεια των χειρογράφων της Νεκρής θάλασσας. Κεφάλαιο 2. Το ιστορικό πλαίσιο των Χειρογράφων του ΦΡΑΝΚ ΜΟΥΡ ΚΡΟΣ. σελ.96
  32. Η Παλαιά Διαθήκη, τόμος Γ΄, Μακκαβαίων Α΄, (16.19-22), σελ. 292
  33. Библиотека Руслана Хазарзара, Φλαυίου Ἰωσήπου ἱστοριῶν τῆς Ἰουδαικῆς ἀρχαιολογίας, βιβλίο ΙΓ.VIΙ.4, [229]
  34. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος Ε΄, Ελληνιστικοί Χρόνοι, Νέα περιπλοκή του ιουδαϊκού ζητήματος (138-131 π.Χ.), σελ. 180
  35. Библиотека Руслана Хазарзара, Φλαυίου Ἰωσήπου ἱστοριῶν τῆς Ἰουδαικῆς ἀρχαιολογίας, Βιβλίο ΙΓ, ΙΧ.1, [254]-[258]
  36. Ιώσηπος Ιστορία του Ιουδαϊκού πολέμου προς Ρωμαίους, Βιβλίο Α, ΙΙΙ.1, [70], σελ. 55
  37. Библиотека Руслана Хазарзара.Φλαυίου Ἰωσήπου ἱστοριῶν τῆς Ἰουδαικῆς ἀρχαιολογίας.Βιβλίο ΙΓ.ΧΙΙ.1.[320]
  38. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Ε΄ Ελληνιστικοί Χρόνοι. ΤΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΩΝ ΣΕΛΕΥΚΙΔΩΝ ΥΠΟ ΑΡΜΕΝΙΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ.σελ.194
  39. Ιώσηπος Ιστορία του Ιουδαϊκού πολέμου προς Ρωμαίους. Βιβλίο Α.V.4. [117]-[118]σελ.73-75
  40. Jewish Encyclopedia ARISTOBULUS II. Supports the Sadducees.
  41. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Τόμος Ε΄ Ελληνιστικοί Χρόνοι. Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΓΝΑÏΟΥ ΠΟΜΠΗΙΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΤΟΛΗ.Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΩΝ ΕΠΑΡΧΙΩΝ ΒΙΘΥΝΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΡΙΑΣ.ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΠΑΡΘΟΥΣ.ΕΠΕΜΒΑΣΗ ΤΟΥ ΠΟΜΠΗΙΟΥ ΣΤΗΝ ΙΟΥΔΑΙΑ .σελ.207
  42. Ιώσηπος Ιστορία του Ιουδαϊκού πολέμου προς Ρωμαίους. Βιβλίο Α.XIΙI.1. [248]-[249].σελ.131
  43. Ιώσηπος Ιστορία του Ιουδαϊκού πολέμου προς Ρωμαίους. Βιβλίο Α.XIV.4. [283]-[285].σελ.147
  44. Jewish Encyclopedia ANTIGONUS MATTATHIAS .Besieged in Jerusalem