Βικιπαίδεια

Γκαρίντσα

Βραζιλιάνος ποδοσφαιριστής
(Ανακατεύθυνση από Μανέ Γκαρίντσα)

Ο Μανουέλ Φρανσίσκο ντος Σάντος (Manoel Francisco dos Santos), γνωστός ως Γκαρίντσα (Garrincha, ορθή προφορά: Γκαρίνσα, 28 Οκτωβρίου 1933 – 20 Ιανουαρίου 1983) ήταν Βραζιλιάνος διεθνής ποδοσφαιριστής που κατέκτησε δύο Παγκόσμια Κύπελλα με την Εθνική Βραζιλίας, το 1958 και το 1962, ενώ το 1962 ήταν πρώτος σκόρερ και αναδείχθηκε πολυτιμότερος παίκτης της διοργάνωσης. Αγωνιζόταν ως δεξιός ακραίος επιθετικός και θεωρείται ως ένας από τους καλύτερους ποδοσφαιριστές όλων των εποχών.[1][2][3][4] Στις εκλογές της IFFHS ψηφίστηκε όγδοος καλύτερος παίκτης για τον 20ό αιώνα.[5]

Γκαρίντσα

Το 1962 με την Εθνική Βραζιλίας
Προσωπικές πληροφορίες
Ημερ. γέννησης28 Οκτωβρίου 1933
Τόπος γέννησηςΠάου Γκράντε, Βραζιλία
Ημερ. θανάτου20 Ιανουαρίου 1983 (49 ετών)
Τόπος θανάτουΡίο, Βραζιλία
Ύψος1,69 μ.
ΘέσηΕπιθετικός
Νούμερο φανέλας7
Ομάδες νέων
1948–1952Πάου Γκράντε (D/R)
Επαγγελματική καριέρα*
ΠερίοδοςΟμάδαΣυμμ.†(Γκ.)†
1953–1965Μποταφόγκο Ρεγκάτας240(85)
1966Κορίνθιανς Παουλίστα10(1)
1967Πορτουγκέσα (Σάντος)33(7)
1968Τζούνιορ ντε Μπαρρανκίγια1(3)
1968–1969Φλαμένγκο4(0)
1969Νόβο Αμπούργο1(0)
1972Ολαρία10(1)
Σύνολο299(97)
Εθνική ομάδα
ΠερίοδοςΟμάδαΣυμμ.†(Γκ.)†
1955–1966Βραζιλία50(12)
* Οι συμμετοχές και τα γκολ στις προηγούμενες ομάδες υπολογίζονται μόνο για τα εγχώρια πρωταθλήματα.
† Συμμετοχές (Γκολ).

Αγωνίστηκε σε όλη (σχεδόν) την καριέρα του στη Βραζιλία, τα περισσότερα χρόνια με την Μποταφόγκο, παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες των ευρωπαϊκών συλλόγων να τον εντάξουν στο δυναμικό τους. Με χαρακτηριστικό του τρόπου παιχνιδιού του τις ικανότητες στο ντριμπλάρισμα γνώρισε διαχρονική καταξίωση, θεωρούμενος ως ο δεύτερος καλύτερος Βραζιλιάνος ποδοσφαιριστής όλων των εποχών μετά τον Πελέ.[6][7][8][9] Το 2011 ήταν ένα από τα 15 πρώτα μέλη που εισήχθησαν στην Αίθουσα Φήμης του Ποδοσφαίρου (Salón de la Fama del Fútbol) στην Πατσούκα, της πολιτείας Ιδάλγο του Μεξικού.[10][11]

Βιογραφία Επεξεργασία

Πρώτα χρόνια Επεξεργασία

Ο Γκαρίντσα, κατά κόσμον Μανουέλ Φρανσίσκο ντος Σάντος, (από τους φιλάθλους στη Βραζιλία αναφέρεται συχνά και ως Μανέ - υποκοριστικό του Μανουέλ - ή Μανέ Γκαρίντσα, όνομα που δόθηκε και στο Εθνικό Στάδιο της Μπραζίλια) γεννήθηκε στο Πάου Γκράντε στις 28 Οκτωβρίου του 1933, με παραμόρφωση στη σπονδυλική στήλη και τη λεκάνη, εξαιτίας της οποίας το δεξί του πόδι ήταν κοντύτερο κατά περίπου έξι εκατοστά από το άλλο.[12][13] Μάλιστα, ορισμένες εκτιμήσεις γιατρών στην αρχή της ζωής του προέβλεπαν δυσκολία ακόμα και να μπορέσει να περπατήσει.[14] Η μητέρα του ήταν μουλάτα και ο πατέρας του Ινδός.[15] Σχολείο πήγε μέχρι τη δεύτερη τάξη του δημοτικού.[16] Ως έφηβος δεν είχε κανένα ενδιαφέρον να γίνει ποδοσφαιριστής, παρά το γεγονός ότι εντυπωσίασε τους συναδέλφους του με τις δεξιότητές του στο τοπικό εργοστάσιο παραγωγής υφασμάτων, όπου άρχισε να εργάζεται όταν ήταν 14 ετών για να βοηθήσει τα οικονομικά της πολυμελούς οικογένειας,[17] Η οποία τον Ιούνιο του 1949 έχασε τη μητέρα του, ενώ πατέρας του με ήταν εθισμένος στο αλκοόλ.[18] Στα 16 του ήταν βασικό μέλος της ομάδας του εργοστασίου και ήδη αναγνωρίζονταν ως ένα από τα περισσότερο υποσχόμενα ταλέντα της περιοχής.[19]

Το σωματικό μειονέκτημα κατάφερε να το μετατρέψει σε ποδοσφαιρικό πλεονέκτημα, αφού ντρίμπλαρε «σαν το διάολο», όπως αναφέρεται. Χάρις κυρίως στο ταλέντο και λιγότερο στην επιμονή του, έγινε παίκτης παγκόσμιας κλάσης. Γνωστός και ως «άγγελος με λυγισμένα πόδια» και με απρόβλεπτους ελιγμούς βασικό στοιχείο στον τρόπο παιχνιδιού του, θεωρείται ότι οι κορυφαίες ικανότητές του οφείλονταν σε αυτή τη σωματική του ατέλεια.[12][20][21]

Παρόλα τα προσόντα του, δυσκολεύτηκε να βρει επαγγελματική ποδοσφαιρική ομάδα να παίξει μπάλα, διότι καμιά ομάδα δεν εμπιστευόταν ένα προβληματικό ποδοσφαιριστή. Ο ίδιος δεν ενδιαφέρονταν να αγωνιστεί σε επαγγελματικό επίπεδο, καθώς θεωρούσε το άθλημα περισσότερο ως διασκέδαση.[22][23] Το 1950 θέλησε να δοκιμαστεί από τη Βάσκο ντα Γκάμα, αλλά πηγαίνοντας στο σύλλογο δεν πήρε μαζί του τα ποδοσφαιρικά του παπούτσια νομίζοντας ότι κάποιος θα του έδινε ένα ζευγάρι. Αυτό ήταν αρκετό για την αποτυχία του.[24]

Καριέρα σε συλλόγους Επεξεργασία

Μποταφόγκο Επεξεργασία

Εντοπίστηκε από έναν πρώην παίκτη της Μποταφόγκο κατά τη διάρκεια ενός εργοστασιακού τουρνουά και χρειάστηκε χρόνος πριν αποφασίσει να πάει στο Ρίο για να δοκιμαστεί στο σύλλογο το 1953. Στην πρώτη δοκιμή, στις 10 Ιουνίου, εντυπωσίασε με τις προσπάθειές του απέναντι στον Νίλτον Σάντος, κορυφαίο αμυντικό της ομάδας την εποχή εκείνη. Έτσι, ξεκίνησε να παίζει επαγγελματικά σχετικά μεγάλος, σε ηλικία 19 ετών στη Μποταφόγκο υπογράφοντας ένα ιδιαίτερα χαμηλόμισθο συμβόλαιο.[24][25] Ήταν κατά τη διάρκεια της νεανικής πορείας του που απέκτησε το προσωνύμιο Γκαρίντσα (από το όνομα ενός μικρού τοπικού καφέ πουλιού με μαύρες ραβδώσεις στην πλάτη που προτιμά να πεθάνει παρά να πιαστεί) που έδωσε η αδελφή του Ρόζα λόγω του βαδίσματός του, της ζωντάνιας του και του χαρακτήρα του.[26][27] Όταν άρχισε να παίζει ποδόσφαιρο, το υποκοριστικό αναφερόταν στο τρόπο που έτρεχε, παρόμοια με αυτή ενός πουλιού που χοροπηδάει. Είχε επίσης το παρατσούκλι από τους συγγενείς του «Μανέ», επειδή έχει πολύ πυκνά μαλλιά (κυριολεκτικά στα πορτογαλικά σημαίνει «χαίτη»).[18]

Ο Γκαρίντσα σημείωσε τρία τέρματα στο πρώτο του παιχνίδι με την ομάδα με αντίπαλο τη Μπονσουσέσο (6–3), και γοήτευσε γρήγορα τους υποστηρικτές του με τις κουνιστές ντρίμπλες του, δικαιολογώντας το ψευδώνυμό του.[25][26] Ο τρόπος παιχνιδιού του ήταν πολύ γρήγορος, με το πρώτο του βήμα συχνά διστακτικό αλλά πάντα απρόβλεπτος στη συνέχεια, με τον απόλυτο έλεγχο της μπάλας σαν να είναι σχεδόν κολλημένη στα πόδια του.[28] Οι εντυπωσιακές του εμφανίσεις τον οδήγησαν το 1955 να κάνει το ντεμπούτο του στην εθνική ομάδα.[29] Το 1957, με 20 γκολ σε 26 αγώνες, συνέβαλε σημαντικά στην κατάκτηση του τίτλο της ομάδας του στο πρωτάθλημα Καριόκα, ενώ ο ίδιος ήταν δεύτερος σκόρερ του πρωταθλήματος. Εντυπωσιακή ήταν η εμφάνισή του στον αγώνα με τη Φλουμινένσε (6–2) στις 22 Δεκεμβρίου 1957, όπου σημείωσε ένα γκολ και έδωσε δύο ασίστ, σε αναμέτρηση που έκρινε τον τίτλο υπέρ της ομάδας του. Οι ντρίμπλες του και η χαμηλή προέλευσή του τον έκαναν γρήγορα δημοφιλή και αγαπητό από όλους.[18][30]

Την ίδια σεζόν, σε αγώνα με τη Ρίβερ Πλέιτ στις 20 Φεβρουαρίου, οι θεατές εντυπωσιάστηκαν τόσο πολύ από το παιχνίδι του που αντιδρούσαν σε κάθε του ενέργεια με την κραυγή «Όλε!», που σύντομα έγινε ένα από τα σύμβολα του ποδοσφαίρου στη Λατινική Αμερική και μετέπειτα σε όλο τον κόσμο με τα μέσα ενημέρωσης να μεταφέρουν το γεγονός. Ο αμυντικός της Ρίβερ Πλέιτ Φεντερίκο Βάιρο ταλαιπωρήθηκε υπερβολικά από τις απανωτές ντρίμπλες του Βραζιλιάνοι και αντικαταστάθηκε στον αγώνα.[31][32] Ο προπονητής της ομάδας, Ζοάο Σαλντάνια (μετέπειτα και της Εθνικής Βραζιλίας), άφησε το Γκαρίντσα σε απόλυτα ελευθερία κινήσεων, ζητώντας από τους υπόλοιπους παίκτες να μην παρεμβαίνουν στα πλάγια του, αλλά να περιμένουν ασίστ. Μετά την οδηγία αυτή, ο αριθμός τους τριπλασιάστηκε. Απλός, πρόθυμος να ψυχαγωγήσει το κοινό, απέκτησε το ψευδώνυμο «η χαρά του λαού» (πορτογαλικά: Alegria do Povo).[33]

Η Μποταφόγκο σταδιακά ενδυναμώνει και γίνεται ένας από τους καλύτερους συλλόγους της εποχής μαζί με τη Σάντος του Πελέ.[34] Η φήμη του γιγαντώνεται και συμμετέχει σε πολυάριθμους φιλικούς αγώνες σε όλο τον κόσμο, όπως η νίκη στο διεθνές τουρνουά στην Κολομβία το 1960. Ο Γκαρίντσα ήταν στην κορυφή της καριέρας του: είναι σε θέση να ντριμπλάρει τους αντιπάλους του με ευκολία και αθροίζει τέρματα. Ο σύλλογός του κέρδισε το πρωτάθλημα Καριόκα στα τέλη του 1961, το πρωτάθλημα του Ρίο-Σάο Πάολο στις αρχές του 1962 απέναντι στη Σάντος, και την αντίστοιχη διοργάνωση, προάγγελος του πρωταθλήματος της Βραζιλίας, αφού το έχασε ελάχιστα την προηγούμενη χρονιά. Μεγάλοι ευρωπαϊκοί σύλλογοι προσπάθησαν να τον αποκτήσουν, όπως η Γιουβέντους το 1954, η Ρεάλ Μαδρίτης το 1959 και το 1963 και οι τρεις μεγαλύτερες ιταλικές ομάδες (Ίντερ, Μίλαν, Γιουβέντους) τον πολιορκούσαν, αλλά αυτός προτίμησε να παραμείνει στη χώρα του.[35][36][37] Το 1961 ήταν ο καλύτερος παίκτης στο Πρωτάθλημα Καριόκα και με ένα γκολ στον καθοριστικό αγώνα στις 14 Δεκεμβρίου εναντίον της Φλουμινένσε, ξεκίνησε μια σειρά ρεκόρ 41 συνεχόμενων αγώνων χωρίς να χάσει ποτέ. Οι ντρίμπλες ήταν το μέσο έκφρασής του, ήταν εντελώς αδιάφορος για την τακτική, τους αντιπάλους ή ακόμα και το σκορ.[18] Όπως έγραψε και ο Εδουάρδο Γκαλεάνο: «Σε ολόκληρη την ιστορία του ποδοσφαίρου κανείς δεν έκανε περισσότερους ανθρώπους ευτυχισμένος. Όταν ήταν σε φόρμα, το γήπεδο γινόταν τσίρκο. Η μπάλα γινόταν ένα υπάκουο ζώο και το παιχνίδι έγινε πρόσκληση για πάρτι. Ο Γκαρίντσα θα προστάτευε το κατοικίδιό του, τη μπάλα και μαζί θα δημιουργούσαν μερικά υπέροχα κόλπα που θα έκαναν τους θεατές να διασκεδάζουν. Θα πήγαινε πάνω στη μπάλα και αυτή θα αναπηδούσε πάνω του. Τότε θα κρυβόταν πριν ξεφύγει μόνο για να τη βρει να τρέχει μπροστά του. Κατά τη διάρκεια της προσπάθειας, οι διώκτες του συντρίβονται στις προσπάθειές τους να τον σταματήσουν».[38][39] Φαινόταν όμως σαν να παίζει για τη διασκέδασή του τις περισσότερες φορές. Συχνά εμφανιζόταν στο σύλλογο χωρίς να γνωρίζει ποιος ήταν ο αγώνας. Δεν ήταν συνεπής στις προπονήσεις, συχνά απουσιάζοντας στην ιδιαίτερη πατρίδα του.[40]

 
Με τη Μποταφόγκο

Μετά την επιστροφή του από το Παγκόσμιο Κύπελλο του 1962, όπου ο ίδιος λάμπει, εμφανίστηκε ως ζευγάρι με την επιτυχημένης τραγουδίστριας Έλζα Σοάρες, ενώ ήταν ήδη παντρεμένος από την ηλικία των 19 ετών και πατέρας οκτώ κοριτσιών. Μητέρα έξι παιδιών, μεταξύ των οποίων δύο θνησιγενή, χήρα στα 21, η Σοάρες είχε την ευκαιρία να βγει από τη φτώχεια. Ο Γκαρίντσα ξεχνούσε όλο και πιο συχνά το δρόμο για το Πάου Γκράντε, και μετά, το 1963, εγκατέλειψε την οικογένειά του για να εγκατασταθεί με την Έλζα στο Ilha do Governador, κοντά στο σπίτι του Νίλτον Σάντος. Η υπόθεση ήταν σκανδαλώδης, αλλά διαρκεί μέχρι το σημείο που οι δύο παντρεύονται το 1966, απέκτησαν ένα γιο το 1977 και παρέμειναν μαζί μέχρι το 1978.[37][41][42] Το 1963 η Ίντερ προσφέρει μια περιουσία στους ηγέτες της Μποταφόγκο και στον Βραζιλιάνο, αλλά η προσφορά δεν πετυχαίνει.[43] Την επόμενη χρονιά ο Γκαρίντσα φτάνει στο απόγειο της απόδοσής του: σε διαμάχη με την Μποταφόγκο που δεν θέλει να αυξήσει τον μισθό του, απειλεί να μην παίξει τον καθοριστικό αγώνα με τη Φλαμένγκο, αλλά μετά, πεπεισμένος από τους φίλους του, αγωνίστηκε και μπροστά σε σχεδόν 160.000 θεατές, λάμπει και σκοράρει δύο φορές στον τελικό, ενώ και το τρίτο γκολ προέκυψε από δική του προσπάθεια που οδήγησε σε αυτογκόλ της άμυνας της Φλαμένγκο (3–0). Την επόμενη μέρα η εφημερίδα O Globo απεικόνισε τη Μποταφόγκο στο εξώφυλλο ως αποτελούμενο από 11 Γκαρίντσα. Η ομάδα του κράτησε το στέμμα της πρωταθλήτριας στα τέλη του 1962, όπως και το προηγούμενο έτος.[18][37] Η Μποταφόγκο συνεχίζει να περιοδεύει και συγκεκριμένα κέρδισε το περίφημο τουρνουά του Παρισιού το 1963. Έφτασε και στους ημιτελικούς του Κόπα Λιμπερταδόρες το 1963, αλλά αυτή τη φορά έχασε από τη Σάντος. Ο Πελέ σκοράρει τέσσερα από τα πέντε γκολ της ομάδας του σε αυτή τη διπλή αναμέτρηση.[44][45]

Τα πρώτα προβλήματα ήταν η οστεοαρθρίτιδα του γόνατος που ξεκίνησε να τον ταλαιπωρεί, η αρχική του άρνηση να χειρουργηθεί υποχωρεί μετά από τρεις μήνες συντηρητικής αντιμετώπισης και η εγχείρηση του 1963 τον αφήνει πίσω αγωνιστικά. Ο Γκαρίντσα άρχισε να βρίσκεται σε μια διαρκή αγωνιστική πτώση και η δημοτικότητά του άρχισε να χάνεται. Ο αλκοολισμός του είναι επιζήμιος, συχνά τραυματίζει τον εαυτό του και η ντρίμπλα του δεν είναι πλέον τόσο εκρηκτική όσο πριν και γίνεται πιο αργός με την αύξηση του βάρους του. Την επόμενη χρονιά, έχασε την αρχική του θέση και του επιβλήθηκε πρόστιμο κατά 50 % του μισθού του επειδή αρνήθηκε να περιοδεύσει στο εσωτερικό.[16] Παίζει όλο και λιγότερο (30 παιχνίδια μεταξύ 1963 και 1965). Κλείνοντας την καριέρα του στη Μποταφόγκο, είχε σημειώσει 245 τέρματα σε 614 αγώνες,[14] από τα οποία 101 σε 325 επίσημους αγώνες.[46]

Τα επόμενα χρόνια Επεξεργασία

Υπέγραψε το 1966 στην Κορίνθιανς, αλλά δεν παίζει πια. Ακολουθεί τη σύζυγό του στην Ευρώπη, κατά τη διάρκεια των περιηγήσεών τους και υπογράφει το 1968 με τον Κολομβιανό σύλλογο Ατλέτικο Τζούνιορ, για τον οποίο έπαιξε μόνο ένα αγώνα. Επέστρεψε στο Ρίο και εντάχθηκε στη Φλαμένγκο, αλλά έπαιξε σε λίγες συναντήσεις. Ο ίδιος βρέθηκε χωρίς ομάδα το 1970.[13]

Ολοκλήρωσε τη σταδιοδρομία του στο σύλλογο της Ολαρία το 1972. Δόθηκε ένας αγώνας προς τιμή του (19 Δεκεμβρίου 1973), στο Στάδιο Μαρακανά, μπροστά σε σχεδόν 131.000 θεατές για το ιωβηλαίο ανάμεσα σε επίλεκτη ομάδα της FIFA (επίσημος τίτλος FIFA World Stars) με τους παγκόσμιους πρωταθλητές της Βραζιλίας του 1970 (νίκη της δεύτερης με 2–1), με το Μανέ στη φυσική του θέση, στη δεξιά πτέρυγα της επίθεσης.[26][47] Ο Γκαρίντσα αποχώρησε από το γήπεδο 30 λεπτά μετά το πρώτο ημίχρονο και έκανε έναν Ολυμπιακό γύρο εν μέσω έντονων χειροκροτημάτων από το κοινό. Τα έσοδα του αγώνα δόθηκαν προς οικονομική ενίσχυση του βραζιλιάνου ποδοσφαιριστή καθώς ο βίος του τα τελευταία χρόνια τον είχε οδηγήσει σε οικονομικό αδιέξοδο.[48] Πάντα ζούσε στα όρια των υπερβολών μεταξύ της υπέροχης τέχνης του ποδοσφαίρου που εκπροσωπούσε και των αδυναμιών της ιδιωτικής του ζωής που ποτέ δεν κατάφερε να κατευθύνει προς τη σωστή πορεία.[49][50]

Διεθνής καριέρα Επεξεργασία

Αγωνίστηκε για πρώτη φορά στην εθνική ομάδα στις 18 Σεπτεμβρίου 1955 με αντίπαλο τη Χιλή (1–1).[51] Στο Νοτιοαμερικανικό Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρο (μετέπειτα Κόπα Αμέρικα) του 1957 συμμετείχε σε δύο αγώνες στους οποίους νίκησε εύκολα η Βραζιλία αλλά ήταν αναπληρωματικός στην υπόλοιπη διοργάνωση.[18]

Στις 29 Μαΐου 1958, δέκα ημέρες πριν από την έναρξη του Παγκόσμιου Κυπέλλου, ο Γκαρίντσα σημείωσε ένα από τα πιο διάσημα γκολ του με αντίπαλο τη Φιορεντίνα στην Ιταλία. Πέρασε από τέσσερις αμυντικούς και τον τερματοφύλακα πριν σταματήσει στη γραμμή τέρματος. Αντί να στείλει τη μπάλα στα δίχτυα, ντριμπλάρει ακόμη ένα αμυντικό πριν σκοράρει. Η κίνησή του αυτή κρίθηκε αρνητικά από τον προπονητή του.[52][53][54]

 
Οι παίκτες της εθνικής Βραζιλίας περιφέρουν τη σημαία της χώρας τους μετά τον τελικό του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1958. Ο Γκαρίντσα είναι τρίτος από δεξιά

Ο Γκαρίντσα κλήθηκε για το Παγκόσμιο Κύπελλο του 1958, αλλά έμεινε στο περιθώριο στα δύο πρώτα παιχνίδια από τον προπονητή της εθνικής ομάδας Βισέντε Φεόλα, που τον θεωρούσε ανεύθυνο. Πρωτού τη διοργάνωση ο προπονητής είχε υποβάλει σε ψυχολογικά τεστ τους παίκτες του και ο Γκαρίντσα είχε βαθμολογηθεί ιδιαίτερα χαμηλά. Ο ψυχολόγος είπε γι' αυτόν: «Δεν υπάρχει καμία ένδειξη ευφυΐας σε αυτόν, η κατάσταση είναι ανεπανόρθωτη».[53][55][56] Ωστόσο, η κάτω του αναμενομένου εμφάνιση των πρώτων επιλογών του προπονητή και με την υποστήριξη συμπαικτών του (κυρίως των έμπειρων Νίλτον Σάντος και Ντίντι) επιλέχθηκε για τον κρίσιμο αγώνα απέναντι στη Σοβιετική Ένωση. Στις 15 Ιουνίου η Βραζιλία ξεκίνησε το παιχνίδι έχοντας στην ενδεκάδα της για πρώτη φορά τον 25χρονο τότε Γκαρίντσα και τον 18χρονο ανερχόμενο έφηβο Πελέ και η ιστορία του βραζιλιάνικου ποδοσφαίρου αλλά και του ποδοσφαίρου γενικότερα απέκτησε ένα νέο ορόσημο. Τα επόμενα 180 δευτερόλεπτα χαρακτηρίστηκαν από τον διακεκριμένο Γάλλο δημοσιογράφο Γκαμπριέλ Ανό (Gabriel Hanot) ως «τα τρία καλύτερα λεπτά στην ιστορία του ποδοσφαίρου». Στη διάρκεια αυτών οι Βραζιλιάνοι πρόλαβαν και είχαν δύο δοκάρια, ένα με τον Γκαρίντσα κι ένα με τον Πελέ, ενώ σκόραραν και μία φορά με τον Βαβά, ύστερα από ασίστ του Πελέ. Εκεί, αποκάλυψε στον κόσμο το εντυπωσιακό του ταλέντο στην ντρίμπλα.[57][58] Παρά το γεγονός ότι ήταν η πρώτη του εμφάνιση, πριν το αρχικό σφύριγμα, ο προπονητής είχε δώσει εντολή στο Ντίντι η πρώτη πάσα πάει στον Μανέ.[32] Ξεκίνησε βασικός με την Ουαλία και στη συνέχεια με τη Γαλλία στο ημιτελικό, ενώ στον τελικό με τη Σουηδία έδωσε δύο νέες ασίστ στο Βαβά που σημείωσε τα δύο πρώτα γκολ.[2]

Δημιουργός εξαιρετικών παραστάσεων, αν και η απόδοσή του ήταν ελαφρά επισκιασμένη από την εκκόλαψη της μεγαλοφυίας του 18χρονου συμπαίκτη του Πελέ. Πολλοί όμως θεωρούν τη συνεισφορά του εξίσου σημαντική.[42][29][59] Συμπεριλήφθηκε στην καλύτερη ενδεκάδα της διοργάνωσης.[60] Συμμετείχε στο Κόπα Αμέρικα του 1959, αγωνιζόμενος σε τέσσερα παιχνίδια χωρίς να σκοράρει, με την εθνική να καταλαμβάνει αήττητη τη δεύτερη θέση πίσω από την Αργεντινή.[61]

Η δημοφιλία του εκτινάσσεται μετά τον πρώτο τίτλο της Βραζιλίας σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο Πελέ έγινε ο αληθινός σούπερ αστέρας του ποδοσφαίρου, αλλά ήταν ο Γκαρίντσα που θα εκπροσωπούσε την τέχνη και τελικά την τραγωδία της ζωής της Βραζιλίας. Έπαιζε το παιχνίδι όπως όλοι ήθελαν να παιχθεί, αλλά κανείς δεν τολμούσε ακόμη, στοιχεία που θεωρούνταν ως έλλειψη επαγγελματισμού.[17] Την 1η Μαΐου 1960 σημείωσε το πρώτο του γκολ για τη Βραζιλία, σε φιλική συνάντηση με την Αίγυπτο (3–0).[51]

Κατά τη διάρκεια της επόμενης διοργάνωσης του Παγκόσμιου Κυπέλλου που έλαβε μέρος το καλοκαίρι του 1962 στη Χιλή, ο Πελέ τραυματίστηκε σοβαρά κατά τη διάρκεια του αγώνα κατά της Τσεχοσλοβακίας. Έχοντας στερηθεί το μεγαλύτερο αστέρι της, η ομάδα της Βραζιλίας εξαρτάται πλέον σημαντικά από τον Γκαρίντσα,[62] ο οποίος πραγματοποίησε μια από τις καλύτερες εμφανίσεις παικτών στη διοργάνωση ενός Παγκοσμίου Κυπέλλου. [63] Η Βραζιλία είχε εννέα από τους τροπαιούχους της προηγούμενης διοργάνωσης στη σύνθεσή της και εφάρμοσε για πρώτη φορά το σύστημα 4–3–3.[64] Απέναντι στην Ισπανία που φαινόταν ισχυρή χάρις στα μεγάλα ονόματα των παικτών της, προσφέρει και τις δύο τελικές πάσες (ασίστ) που οδήγησαν σε πρόκριση για τους προημιτελικούς στον Αμαρίλντο μετά τις ντρίμπλες δύο τουλάχιστον αντιπάλων.[38][65] Στη συνέχεια σκόραρε δύο φορές (ένα με αριστερό μακρινό σουτ και ένα με κεφαλιά, αμφότερα σπάνια για το ρεπερτόριό του[37]) με αντίπαλο την Αγγλία παρά τις απεγνωσμένες προσπάθειες των Βρετανών να τον σταματήσουν (αποτέλεσμα 3–1), στο ίσως καλύτερο παιχνίδι της διεθνούς του καριέρας.[66][67][68] Ακόμη και οι ηττημένοι εντυπωσιάστηκαν, με μια αγγλική εφημερίδα να επαινεί το Βραζιλιάνο ως «Ο Στάνλεϊ Μάθιους, ο Τομ Φίνεϊ και ένας γητευτής φιδιών στριμωγμένοι σε ένα».[69] Σκόραρε ακόμα δύο φορές απέναντι στη Χιλή στον ημιτελικό που έληξε με 4–2, αγώνα στον οποίο αποβλήθηκε. Είχε δεχθεί πληθώρα σκληρών μαρκάρισμάτων από τους παίκτες των γηπεδούχων και σε ένα από αυτά ανταπέδωσε.[70][71][72] Ασκήθηκε ποικιλότροπη πίεση στη FIFA για να μείνει ατιμώρητοι και να αγωνιστεί στον τελικό, ουρανός και βουνά για να μείνει ατιμώρητος και να παίξει στον τελικό, κάτι που τελικά επετεύχθη.[27] Στον τελικό, αγωνιζόμενοι για να σπάσουν την αντίπαλη άμυνα της Τσεχοσλοβακίας, οι Βραζιλιάνοι μπορούσαν πάλι να υπολογίζουν σε έναν εντυπωσιακό Γκαρίντσα να αποδιοργανώσει τους αντιπάλους τους και να δημιουργεί μεγάλους χώρους, καθώς μονοπωλεί την προσοχή τους. Οι τελευταίοι μερικές φορές συγκεντρώνονται μέχρι και σε πέντε για να μπλοκάρουν το δρόμο του, αλλά πάντα μάταια. Η Βραζιλία κερδίζει το Παγκόσμιο Κύπελλο για δεύτερη φορά στην ιστορία της, χάρη στη νίκη με 3–1. Ο Γκαρίντσα, είναι ένας από τους κορυφαίους σκόρερ με τέσσερα γκολ, έδωσε δύο τελικές πάσες (ασίστ), εκλέγεται δε και ο καλύτερος παίκτης της διοργάνωσης, ήταν μάλιστα ο πρώτος παίκτης που κέρδισε τον τίτλο με την ομάδα και τις δύο κορυφαίες ατομικές διακρίσεις στην ίδια διοργάνωση.[57][70][73] Περισσότεροι από δύο εκατομμύρια άνθρωποι γέμισαν τους δρόμους του Ρίο για να γιορτάσουν με την παρέλαση των παικτών. Ο κυβερνήτης της πολιτείας έδωσε στο Γκαρίντσα ένα δώρο: ένα κλουβί με ένα μάινα, ένα πουλί ινδικής καταγωγής που μιμείται την ανθρώπινη φωνή.[74]

Τέσσερα χρόνια αργότερα, αποφασίστηκε από τις αρχές του αθλήματος της Βραζιλίας ότι οι ένδοξοι νικητές του 1958 και του 1962 (μια από τις δύο μόνο εθνικές ομάδες στην ποδοσφαιρική ιστορία που το σκέφτομαι κατέκτησαν δύο συνεχόμενα Παγκόσμια Κύπελλα) έπρεπε να υπερασπιστούν τον τίτλο στο Παγκόσμιο Κύπελλο στην Αγγλία. Ο Γκαρίντσα, πολύ μακριά από τις εμφανίσεις των προηγούμενων ετών, η απόδοσή του απέχει πολύ από τις επιδόσεις των δύο διοργανώσεων του 1958 και 1962. Δεν ήταν παρά μία σκιά από αυτό που ήταν και ήταν ικανός μόνο για σπάνιες εκρήξεις,[75] όπως το γκολ του με το ελεύθερο λάκτισμα στον πρώτο αγώνα με τη Βουλγαρία (νίκη με 2–0). Στον δεύτερο αγώνα η Βραζιλία, χωρίς τον Πελέ (είχε και πάλι τραυματιστεί), έχασε από την Ουγγαρία (1–3). Αυτή είναι η τελευταία εμφάνιση του επιθετικού με την εθνική Βραζιλίας και η μόνη ήττα που γνώρισε με την εθνική ομάδα.[29][36]

 
Αριστερά στην εικόνα, στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1962

Σε 50 επίσημες εμφανίσεις στη βραζιλιάνικη εθνική, πέτυχε 43 νίκες, 6 ισοπαλίες και μόλις μία ήττα, και σημείωσε 12 γκολ. Τα μισά από αυτά τα γκολ τα σημείωσε στις 12 εμφανίσεις του σε αγώνες τελικής φάσης Παγκοσμίου Κυπέλλου.[51] Όταν ο Γκαρίντσα και ο Πελέ έπαιζαν μαζί, η Βραζιλία ποτέ δεν έχασε σε αγώνα (36 νίκες και 4 ισοπαλίες).[71][76][77] Το καλύτερο επιθετικό δίδυμο στην ιστορία ξεκίνησε τη συνύπαρξή του στις 18 Μαΐου 1958 σε αγώνα με αντίπαλο τη Βουλγαρία στο στάδιο Πασαέμπου.[52][78][79]

Ο Γκαρίντσα δεν φημίστηκε τόσο για τα επιτεύγματά του όσο για τον τρόπο με τον οποίο τα πέτυχε.[12] Ήταν ανίκητος στις προσωπικές αναμετρήσεις ένας με έναν και έγινε ένα από τα σημαντικότερα είδωλα της βραζιλιάνικης ποδοσφαιρικής τέχνης (futebol-arte), που έδωσε τα παγκόσμια διαπιστευστήριά της με τον εντυπωσιακότερο τρόπο στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1958. Ο Βραζιλιάνος ήταν η απόδειξη ότι το futebol-arte ήταν κάτι περισσότερο από τακτική, στην ποδοσφαιρική πραγματικότητα «μία μάχη μεταξύ αισθητικής και αποτελεσμάτων». Το βραζιλιάνικο ποδόσφαιρο ήταν ένα είδος χορού, όπου η πραγματική Βραζιλία της σύνθεσης των φυλών έλαμπε. Αντίθετα, το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο ήταν υπερβολικά μηχανικό, χωρίς ευχέρεια δημιουργικότητας, αναγνωρίζοντας τη σκληρή δουλειά και τη συλλογικότητα.[80] Οι δημοσιογράφοι ονόμασαν τον τρόπο παιχνιδιού ως samba football, αλλά στην πραγματικότητα ήταν το τζίντζα (ginga), ένας τρόπος ποδοσφαίρου βασισμένος στις βραζιλιάνικες παραδόσεις της σάμπα και της καποέιρα, που συνδυάζει πολεμικές τέχνες και χορό. Μία ισορροπία μεταξύ αθλητισμού και τέχνης, όπου η τέχνη ήταν να διατηρείται ο έλεγχος της μπάλας ενώ υλοποιούνταν μία εκπληκτική ντρίμπλα, με κύριους εκφραστές τους Πελέ και Γκαρίντσα.[81][82] Μετά το 1970, η Βραζιλία απομακρύνθηκε από αυτό τον τρόπο παιχνιδιού προσπαθώντας να μιμηθεί το ευρωπαϊκό «απολλώνιο» τρόπο παιχνιδιού. Η χώρα κυριαρχήθηκε από τον στρατό και αυτό προώθησε μία αντιδημοκρατική και αυταρχική ατμόσφαιρα στην εθνική ομάδα ποδοσφαίρου. Η δημιουργικότητα που σχετίζεται με το futebol-arte δεν μπορεί να ανθίσει σε αυταρχική ατμόσφαιρα, χρειάζεται ελευθερία, που προέρχεται από την καρδιά. Μόνο υπό τον προπονητή Τέλε Σαντάνα, η Βραζιλία ανέκτησε αυτό τον τρόπο παιχνιδιού. Ακόμα κι αν δεν κέρδισαν ένα Παγκόσμιο Κύπελλο, ο Ζίκο, ο Σόκρατες και οι συμπαίκτες τους στην ομάδα του 1982 θα τιμούνται πάντα από τους Βραζιλιάνους ως πραγματικοί εκπρόσωποι του futebol-arte.[80]

Μετά την αποχώρηση από την ενεργό δράση Επεξεργασία

Ο χαρακτήρας του ήταν τέτοιος, που η διαχείριση των οικονομικών του ήταν ανεπαρκής από τον ίδιο και μετά το 1962 την ανέθεσε στον Νίλτον Σάντος. Ο τραπεζίτης που ανέλαβε τον λογαριασμό του τελικά χρειάστηκε να τον κλείσει με τον Γκαρίντσα να τον χρεώνει. Δεν φρόντισε ποτέ τα περιουσιακά του στοιχεία και φάνηκε να πληρώνει ως και είκοσι φορές περισσότερο από ό,τι θα έπρεπε για ναύλους ταξί, καθώς και πολύ υψηλές τιμές για δόσεις αλκοόλ χαμηλότερης αξίας, που του ήταν με την πάροδο του χρόνου όλο και πιο απαραίτητες.[83] Η άστατη ζωή του είχε ως αποτέλεσμα να εμπλέκεται συνεχώς σε καυγάδες και να συλλαμβάνεται μεθυσμένος. Χωρίς το ενδιαφέρον του ποδοσφαίρου, τα πράγματα πήγαιναν από το κακό στο χειρότερο, έχοντας όπως και στο παρελθόν, ταραχώδη προσωπική ζωή. Κατά την οδήγηση του αυτοκινήτου του μεθυσμένος, έπεσε σε ένα φορτηγό το 1969, σκοτώνοντας την πεθερά του (μητέρα της Σοάρες) στη διαδικασία. Καταδικάστηκε σε δύο χρόνια φυλάκιση με αναστολή. Απεβίωσε στις 20 Ιανουαρίου του 1983 στο Ρίο ντε Τζανέιρο σε ηλικία μόλις 49 ετών, από κίρρωση μένοντας σε σπίτι σε εργατική κατοικία που είχε νοικιάσει γι' αυτόν η Συνομοσπονδία Ποδοσφαίρου της Βραζιλίας. Δεν ήταν ο μόνος Βραζιλιάνος επώνυμος ποδοσφαιριστής που δεν είχε επιθυμητό τέλος, αλλά σίγουρα ο πιο διάσημος.[84][85] Η κηδεία του τελέστηκε στο Μαρακανά με πάνω από 100.000 άτομα να εκτιμάται ότι ήταν στο στάδιο. Το πλήθος όμως που συγκεντρώθηκε ήταν τέτοιο ώστε η κυκλοφορία παρέλυσε έως και 25 χιλιόμετρα από τον προορισμό. Αναρίθμητοι θαυμαστές εγκατέλειψαν τα αυτοκίνητά τους και ξεκίνησαν να περπατούν ή να τρέχουν για να φτάσουν. Στην ταφόπλακα του είναι χαραγμένη η επιγραφή «Εδώ αναπαύεται εν ειρήνη αυτός που ήταν η χαρά των ανθρώπων – ο Μανέ Γκαρίντσα».[14][58][86]

Ίσως να είναι ο πιο υποτιμημένος παίκτης στην ποδοσφαιρική ιστορία. Ωστόσο, θεωρείται μεταξύ των εμπειρογνωμόνων ότι ήταν στην καλύτερη εποχή του σε παρόμοιο επίπεδο με τον Πελέ. Είναι ευρέως αποδεκτός ως ο μεγαλύτερος ντριμπλέρ στην ιστορία του αθλήματος, με την εφευρετικότητά του να παραμένει απαράμιλλη.[23][27][46][87][88] Η εκτίμηση του Πελέ στο πρόσωπό του φάνηκε από τη δήλωσή του ότι «δεν θα είχα κατακτήσει τρία Παγκόσμια Κύπελλα αν δεν υπήρχε ο Γκαρίντσα».[26][89] Οι Βραζιλιάνοι τον αγάπησαν περισσότερο και από τον «βασιλιά» (που πάντα τον σέβονταν περισσότερο αλλά τον θεωρούσαν περισσότερο «παγκόσμιο»), καθώς ήταν σύμβολο για την πλειονότητα των κατοίκων της χώρας που είχε ταυτιστεί με το σύνολο της ζωής του.[90] Το 1994 συμπεριλήφθηκε στην καλύτερη ομάδα των Παγκοσμίων Κυπέλλων από τη FIFA και το 1998 στην καλύτερη ενδεκάδα του 20ού αιώνα.[91][92] Ένα γήπεδο πολλαπλών χρήσεων στη Μπραζίλια, πήρε το όνομά (Estádio Mané Garrincha). Το 2003, μια ταινία, με την ονομασία Garrincha - Estrela Solitária, βασισμένη στο βιβλίο του Ruy Castro, απεικόνισε τη ζωή του, εντός και εκτός γηπέδου.[93]

Τίτλοι Επεξεργασία

Μποταφόγκο

  • Πρωτάθλημα Καριόκα (3) : 1957, 1961, 1962
  • Τουρνουά Interclub
  • Διεθνές τουρνουά της Κολομβίας: 1960
  • Διεθνές τουρνουά στην Κόστα Ρίκα: 1961
  • Τουρνουά Ρίο-Σάο Πάολο (2) : 1962 και 1964
  • Πρωτάθλημα Βραζιλίας-Τουρνουά Ρομπέρτο Γκόμες Πεντρόσα (2) : 1962, 1964
  • Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Συλλόγων (Διηπειρωτικό Πρωτάθλημα Παρισίων): 1963

Κορίνθιανς

  • Τουρνουά Ρίο-Σάο Πάολο: 1966

Εθνική Βραζιλίας

  • Παγκόσμιο Κυπέλλο (2) : 1958, 1962
  • Κύπελλο O'Higgins (3) : 1955, 1959, 1961

Ατομικές διακρίσεις Επεξεργασία

  • Παγκόσμιο Κύπελλο Χρυσή μπάλα : 1962
  • Παγκόσμιο Κύπελλο Χρυσό παπούτσι : 1962
  • Καλύτερος παίκτης του πρωταθλήματος της Βραζιλίας: 1962
  • Καλύτερος παίκτης του πρωταθλήματος Καριόκα (3) : 1957, 1961, 1962
  • Καλύτερη ομάδα Παγκόσμιου Κυπέλλου της ΦΙΦΑ όλων των εποχών : 1994
  • Παγκόσμια Ομάδα του 20ού αιώνα : 1998
  • Οι 50 κορυφαίοι ποδοσφαιριστές της Νότιας Αμερικής στην ιστορία της L'Équipe : 4η θέση
  • IFFHS : 8ος καλύτερος ποδοσφαιριστής του 20ού αιώνα
  • IFFHS : 4ος καλύτερος Νοτιοαμερικανός παίκτης του 20ού αιώνα
  • IFFHS : 2ος καλύτερος Βραζιλιάνος παίκτης του 20ού αιώνα
  • France Football περιοδικό : 6ος καλύτερος παίκτης των Παγκοσμίων Κύπελλων 1930–1990
  • Χρυσή Μπάλα (Ballon d'Or) : 1962 - Le nouveau palmarès (οι νέοι νικητές)
  • IFFHS θρύλοι
  • World Soccer περιοδικό οι καλύτεροι XI: 1962
  • World Soccer περιοδικό : Οι μεγαλύτεροι παίκτες του 20ού αιώνα (1999) : 20ή θέση
  • Βραζιλιάνικο Ποδόσφαιρο Hall of Fame

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ «The New York Times : On Team of All-Time Greats, Pelé Shines Brightest» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Ιουνίου 2022. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουνίου 2022. 
  2. ↑ 2,0 2,1 «Remembering the genius of Garrincha» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 12 Απριλίου 2020. 
  3. ↑ «The 20 Greatest Soccer Players» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Μαΐου 2021. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουλίου 2021. 
  4. ↑ «O «μύθος» Γιάννης Διακογιάννης μιλάει στο iefimerida και εξηγεί γιατί τελικά προτιμάει την Κάλλας από τον Πελέ». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 10 Μαρτίου 2022. 
  5. ↑ «IFFHS Century Elections» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Μαρτίου 2020. 
  6. ↑ «Dez craques brasileiros que eu gostaria de ver jogar» (στα Πορτογαλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Αυγούστου 2018. Ανακτήθηκε στις 26 Αυγούστου 2018. 
  7. ↑ «Ronaldo, Pele, Neymar and top 20 Brazilian footballers in history» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Ιουνίου 2023. Ανακτήθηκε στις 9 Ιουνίου 2020. 
  8. ↑ «Pele and the 20 Greatest Brazilian Footballers of All Time» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2020. 
  9. ↑ «Top 50 des joueurs sud-américains de l'histoire» (στα Γαλλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Μαρτίου 2024. Ανακτήθηκε στις 12 Μαΐου 2022. 
  10. ↑ «El Salón de la Fama ya tiene inquilinos» (στα Ισπανικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Ιουνίου 2012. Ανακτήθηκε στις 5 Αυγούστου 2020. 
  11. ↑ «Hall of Fame of Soccer Mexico and World: World» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 25 Δεκεμβρίου 2021. 
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 «Garrincha has a ball» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 2023. 
  13. ↑ 13,0 13,1 «Garrincha – A legacy overshadowed by Pelé» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 16 Μαρτίου 2021. 
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 «FIFA : When Brazil gave Garrincha a mind-blowing farewell» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Φεβρουαρίου 2024. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2023. 
  15. ↑ «Il romanzo di Garrincha e il calcio nella Germania Est ai tempi del Muro» (στα Ιταλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Νοεμβρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 23 Αυγούστου 2021. 
  16. ↑ 16,0 16,1 «A vida torta de Mané Garrincha» (στα Πορτογαλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Μαρτίου 2012. Ανακτήθηκε στις 28 Μαΐου 2012. 
  17. ↑ 17,0 17,1 «Pelé-Garrincha : le Roi et la Joie» (στα Γαλλικά). Ανακτήθηκε στις 31 Οκτωβρίου 2020. 
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3 18,4 18,5 «Garrincha, 'Il Passero' che incantò il Mondo e morì solo e in povertà» (στα Ιταλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Μαΐου 2023. Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2023. 
  19. ↑ «Morte de Garrincha completa 25 anos em meio � pol�mica do busto e abandono do t�mulo» (στα Πορτογαλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Φεβρουαρίου 2024. Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2024. 
  20. ↑ «Γκαρίντσα - "Η ντρίμπλα του Θεού"». Ανακτήθηκε στις 11 Ιουνίου 2020. 
  21. ↑ «Garrincha, the never forgotten genius of Brazilian football». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 31 Οκτωβρίου 2020. 
  22. ↑ «On a glorious bender» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 2023. 
  23. ↑ 23,0 23,1 «A Tribute To... Garrincha» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 26 Ιουνίου 2022. 
  24. ↑ 24,0 24,1 «GARRINCHA Longo caminho até General Severiano» (στα Πορτογαλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Δεκεμβρίου 2005. Ανακτήθηκε στις 18 Δεκεμβρίου 2005. 
  25. ↑ 25,0 25,1 «Joy of Six: Footballers who have overcome humble beginnings» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 2023. 
  26. ↑ 26,0 26,1 26,2 26,3 «FIFA : The wounded 'Little Bird' who soared for Brazil» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Φεβρουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 27 Φεβρουαρίου 2018. 
  27. ↑ 27,0 27,1 27,2 «Garrincha, el ídolo que estuvo a la altura de Pelé» (στα Ισπανικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Σεπτεμβρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2023. 
  28. ↑ «ESPN 30 for 30 'The Myth of Garrincha': Preview for Mane Garrincha Documentary» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 15 Νοεμβρίου 2022. 
  29. ↑ 29,0 29,1 29,2 «FRANCE FOOTBALL : Garrincha (Brésil), nouvel épisode de nos 100 joueurs qui ont marqué l'histoire de la Coupe du monde» (στα Γαλλικά). Ανακτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 2020. 
  30. ↑ «Football : les 10 joueurs mythiques du Brésil» (στα Γαλλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Ιουνίου 2020. Ανακτήθηκε στις 14 Ιουνίου 2020. 
  31. ↑ «'He had left the ball behind' - The day Garrincha gave 'Ole' to football» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Οκτωβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 25 Οκτωβρίου 2022. 
  32. ↑ 32,0 32,1 «As histórias de Garrincha» (στα Πορτογαλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Σεπτεμβρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 2023. 
  33. ↑ «FIFA : Hero's welcome for 'The Joy of the People'» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Φεβρουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 27 Φεβρουαρίου 2018. 
  34. ↑ «Os 25 Maiores Esquadrões do Imortais!» (στα Πορτογαλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Σεπτεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 2022. 
  35. ↑ «Garrincha – The Greatest Brazilian Of All?» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουνίου 2020. 
  36. ↑ 36,0 36,1 «All-time Top 20: No. 9 Garrincha» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Σεπτεμβρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου 2023. 
  37. ↑ 37,0 37,1 37,2 37,3 «1962, L'ANNÉE GARRINCHA» (στα Γαλλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 2023. 
  38. ↑ 38,0 38,1 «Football history : Garrincha» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 12 Απριλίου 2020. 
  39. ↑ «Garrincha» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιουλίου 2023. Ανακτήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2022. 
  40. ↑ «Football legends» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Μαΐου 2022. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2021. 
  41. ↑ «Encyclopædia Britannica : Garrincha». Ανακτήθηκε στις 12 Απριλίου 2020. 
  42. ↑ 42,0 42,1 «Garrincha, genio immortale» (στα Ιταλικά). Ανακτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 2024. 
  43. ↑ «The deals that could have been» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Δεκεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 11 Αυγούστου 2020. 
  44. ↑ «Há 50 anos, Santos e Botafogo fizeram o 1º duelo brasileiro na Libertadores» (στα Πορτογαλικά). Ανακτήθηκε στις 10 Ιουνίου 2020. 
  45. ↑ «Fifa relembra confronto histórico entre Santos de Pelé e Botafogo de Garrincha na Libertadores» (στα Πορτογαλικά). Ανακτήθηκε στις 20 Φεβρουαρίου 2021. 
  46. ↑ 46,0 46,1 «Watch: Reacting to Garrincha – football's greatest ever dribbler» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Ιουνίου 2022. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουνίου 2022. 
  47. ↑ «FIFA : FIFA World Stars Games» (PDF) (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 22 Νοεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 22 Νοεμβρίου 2022. 
  48. ↑ «O JOGO DE DESPEDIDA DE GARRINCHA, QUE COMPLETARIA 82 ANOS» (στα Πορτογαλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 12 Μαρτίου 2022. 
  49. ↑ «Em 1973, despedida de Garrincha reuniu estrangeiros que jogavam no País» (στα Πορτογαλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Ιουνίου 2020. 
  50. ↑ «Ήταν κουτσός και καχεκτικός, όμως τον θαύμαζε ακόμα κι ο Πελέ – Ο μεγαλύτερος ποδοσφαιριστής του κόσμου, για τους Βραζιλιάνους, πέθανε μια μέρα σαν σήμερα». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Ιανουαρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 25 Οκτωβρίου 2022. 
  51. ↑ 51,0 51,1 51,2 «Manoel Francisco dos Santos "Garrincha" - International Appearances and Goals» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 10 Ιουνίου 2020. 
  52. ↑ 52,0 52,1 «FIFA : Cinco minutos, 50 años de fútbol» (στα Ισπανικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Μαΐου 2014. Ανακτήθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 2023. 
  53. ↑ 53,0 53,1 «Ο Πελέ και ο Γκαρίντσα ήταν... ανισόρροποι». Ανακτήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2022. 
  54. ↑ «5 of the Best Moments of Mané Garrincha's Career» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Μαΐου 2022. Ανακτήθηκε στις 6 Νοεμβρίου 2022. 
  55. ↑ «The Story of the World Cup, part 1 – Brian Glanville speaks to The Football Pink» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Ιουλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουλίου 2021. 
  56. ↑ «Suecia 1958. Brasil campeón mundial» (στα Ισπανικά). Ανακτήθηκε στις 26 Δεκεμβρίου 2022. 
  57. ↑ 57,0 57,1 «GARRINCHA: THE JOY OF THE PEOPLE» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 5 Δεκεμβρίου 2020. 
  58. ↑ 58,0 58,1 «Ο Γκαρίντσα και τα τρία καλύτερα λεπτά στην ιστορία του ποδοσφαίρου». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Φεβρουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2020. 
  59. ↑ «FIFA : Garrincha and Pelé's Brazil in numbers» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Νοεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2021. 
  60. ↑ «FIFA World Cup All Star teams» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Ιουνίου 2016. Ανακτήθηκε στις 27 Μαΐου 2020. 
  61. ↑ «Southamerican Championship 1959 (1st Tournament)» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 5 Ιανουαρίου 2021. 
  62. ↑ «Garrincha's last Christmas – A Brazil legend's sad farewell to the game» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Ιουνίου 2020. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουνίου 2020. 
  63. ↑ «Top 10 player performances in World Cup history» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Νοεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 27 Νοεμβρίου 2020. 
  64. ↑ «FIFA : Brazil flying high with 'Little Bird' Garrincha» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Φεβρουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 27 Φεβρουαρίου 2018. 
  65. ↑ «Angel With The Bent Legs: Garrincha's Brief Reign Atop The Soccer World» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Ιουνίου 2020. 
  66. ↑ «Há 60 anos, Garrincha destroçava a Inglaterra na Copa: sete recortes de jornal sobre a mágica atuação do camisa 7» (στα Πορτογαλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Ιουνίου 2022. Ανακτήθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 2023. 
  67. ↑ «Morre no México árbitro que expulsou Garrincha na Copa do Mundo de 1962» (στα Πορτογαλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Οκτωβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 23 Αυγούστου 2021. 
  68. ↑ «The best single game performances by the 6 greatest football/soccer players of all time» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Ιουλίου 2023. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2023. 
  69. ↑ «FIFA : The pitch invader who upstaged Garrincha» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Φεβρουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2021. 
  70. ↑ 70,0 70,1 «Garrincha maravilló a todos en la Copa del Mundo de Chile 1962» (στα Ισπανικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Απριλίου 2023. Ανακτήθηκε στις 14 Απριλίου 2023. 
  71. ↑ 71,0 71,1 «FIFA : Chile bows to glorious Garrincha (89) - 100 great World Cup moments» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Νοεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 18 Νοεμβρίου 2022. 
  72. ↑ «Garrincha, el socio que terminó siendo la estrella» (στα Ισπανικά). Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2021. 
  73. ↑ «World Cup 1962 : Brazil wins again» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Αυγούστου 2023. Ανακτήθηκε στις 12 Απριλίου 2020. 
  74. ↑ «Seleção é festejada por multidão nas ruas e presidentes nos 5 Mundiais do Brasil» (στα Πορτογαλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Σεπτεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 30 Σεπτεμβρίου 2020. 
  75. ↑ «Garrincha, Brazil's Forgotten World Cup Star, Left in Pele shadow». Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2021. 
  76. ↑ «World Football: The 100 Greatest World Cup Players of All Time» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 25 Μαρτίου 2022. 
  77. ↑ «Πελέ - Γκαρίντσα: Τα εκπληκτικά νούμερα του αήττητου διδύμου της Βραζιλίας». Ανακτήθηκε στις 3 Ιανουαρίου 2023. 
  78. ↑ «The teammates who helped make Pele great, from Garrincha with Brazil to Santos 'Dream Attack'» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2023. 
  79. ↑ «Top ten strike partnerships in football for both club and country» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Αυγούστου 2023. Ανακτήθηκε στις 24 Αυγούστου 2023. 
  80. ↑ 80,0 80,1 «Futebol-arte, the soul of the game: a tribute to Garrincha» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Ιουνίου 2022. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουνίου 2022. 
  81. ↑ «Ginga: Ένα παλιό, ξεπερασμένο αλλά πανέμορφο ποδόσφαιρο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Ιουνίου 2022. Ανακτήθηκε στις 22 Σεπτεμβρίου 2020. 
  82. ↑ «Pele says Brazil need individual ginga to return to their former best» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 23 Σεπτεμβρίου 2020. 
  83. ↑ «O magico sai de campo» (στα Πορτογαλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Ιανουαρίου 2004. Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2004. 
  84. ↑ «La mort de Garrincha» (στα Γαλλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Ιουνίου 2023. Ανακτήθηκε στις 5 Ιουνίου 2023. 
  85. ↑ «Life after pro football is difficult for many Brazilians» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Μαρτίου 2024. Ανακτήθηκε στις 22 Μαρτίου 2024. 
  86. ↑ «A myth passed down by generations, Garrincha's dribbles will always be missed» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Φεβρουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 19 Φεβρουαρίου 2019. 
  87. ↑ «Manuel Santos» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Σεπτεμβρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου 2023. 
  88. ↑ «The all-time World Cup Perfect XI» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Ιουνίου 2021. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουνίου 2021. 
  89. ↑ «Ο ισάξιος του Πελέ, Γκαρίντσα». Ανακτήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2022. 
  90. ↑ «FIFA : The everlasting Joy of the people» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Φεβρουαρίου 2024. Ανακτήθηκε στις 15 Φεβρουαρίου 2024. 
  91. ↑ «World All-Time Teams» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 22 Μαΐου 2021. 
  92. ↑ «World Team of the 20th Century» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 11 Μαΐου 2021. 
  93. ↑ «Garrincha: Lonely Star (2003)» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Αυγούστου 2020. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία

Βραβεία
Προκάτοχος
Ντίντι 		Πολυτιμότερος παίκτης Παγκοσμίου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου
1962 		Διάδοχος
Μπόμπι Τσάρλτον
Προκάτοχος
Ζυστ Φονταίν 		Χρυσό Παπούτσι Παγκοσμίου Κυπέλλου
1962 		Διάδοχος
Εουσέμπιο
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Γκαρίντσα&oldid=10502238"