Μεγάλα Καλύβια
Συντεταγμένες: 39°30′N 21°47′E / 39.500°N 21.783°E
Τα Μεγάλα Καλύβια είναι κωμόπολη και δημοτική ενότητα του Δήμου Τρικκαίων. Βρίσκεται στα νοτιοανατολικά της Περιφερειακής Ενότητας Τρικάλων, στο δυτικό τμήμα του θεσσαλικού κάμπου και ανάμεσα στα Τρίκαλα και την Καρδίτσα. Τα Μεγάλα Καλύβια υπήρξαν έδρα του πρώην Δήμου Μεγάλων Καλυβίων και έχουν μόνιμο πληθυσμό 1.849 κατοίκους, κατά την Απογραφή του 2011,[1] ενώ καταλαμβάνουν έκταση 29.000 στρεμμάτων.[2]
| Μεγάλα Καλύβια | |
|---|---|
Χάρτης  | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Κεντρικής Ελλάδας |
| Γεωγραφία | |
| Νομός | Τρικάλων |
| Υψόμετρο | 105 μέτρα |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 1.598 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Ταχ. κώδικας | 420 30 |
| Τηλ. κωδικός | 2431 |
Η κωμόπολη και η ευρύτερη περιοχή της, υπέστησαν σοβαρότατες καταστροφές κατά τις πλημμύρες του Σεπτεμβρίου του 2023. Σύμφωνα με τους επίσημους απολογισμούς καταστράφηκαν 120 κτίσματα από τα οποία 80 ήταν κατοικήσιμα σπίτια ενώ πλημμύρισαν 18.000 στρέμματα αγροτικής γης. Το ζωικό κεφάλαιο υπέστη εξίσου σοβαρό πλήγμα αφού πνίγηκαν πάνω από 2.000 αιγοπρόβατα και χιλιάδες κοτόπουλα. [3]
Ιστορία
ΕπεξεργασίαΊδρυση
ΕπεξεργασίαΗ κωμόπολη ιδρύθηκε στις αρχές του 19ου αιώνα, από τη συνένωση έξι μικρών οικισμών της περιοχής, με την προτροπή και του Τούρκου αντιπροσώπου του Αλή Πασά, στη δικαιοδοσία του οποίου ήταν τότε η Θεσσαλία.[4] Τα Μεγάλα Καλύβια αποτελούσαν τσιφλίκι του Αλή Πασά και αργότερα του γιου του Βελή Πασά. Μετά τον θάνατο του Αλή Πασά, ο Σουλτάνος δώρισε το χωριό στη χήρα του εγγονού του Αλή, Ισμαήλ Πασά.[5]
Τουρκοκρατία και Απελευθέρωση
ΕπεξεργασίαΟι κάτοικοι των Μεγάλων Καλυβίων συμμετείχαν στην επανάσταση του 1821 με πολλούς αγωνιστές, χωρίς ωστόσο να κερδίσουν την ελευθερία τους. Το 1854 οι Μεγαλοκαλυβιώτες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους λόγω της συμμετοχής τους στην αποτυχημένη επανάσταση του Χριστόδουλου Χατζηπέτρου στη Θεσσαλία και φοβούμενοι αντίποινα των Τούρκων. Κατέφυγαν στην ελεύθερη Ελλάδα και οργανώθηκαν έξω από την πόλη της Λαμίας. Αρκετοί από αυτούς επέστρεψαν στα πάτρια εδάφη μετά από περίπου ένα χρόνο, το 1855.
Το χωριό απελευθερώθηκε από τους Τούρκους τον Αύγουστο του 1881 και πωλήθηκε στον Κωνσταντίνο Ζάππα, όπως και πολλές εκτάσεις σε όλη τη Θεσσαλία. Οι εκτάσεις του χωριού περιήλθαν στο ελληνικό δημόσιο το 1892, σύμφωνα με τη διαθήκη του Ζάππα. Μέχρι πρότινος, τις εκτάσεις αυτές τις ενοικίαζε στους κατοίκους του. Οι κάτοικοι ήρθαν αντιμέτωποι με τον τουρκικό ζυγό εκ νέου το 1897, έπειτα από τον ατυχή ελληνοτουρκικό πόλεμο εκείνου του έτους.
Αγροτικό κίνημα
ΕπεξεργασίαΟι κάτοικοι πρωτοστάτησαν στο αγροτικό κίνημα για την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών της Θεσσαλίας και την απόδοσή τους στους ακτήμονες αγρότες. Για το σκοπό αυτό ιδρύθηκε το 1906 ο Γεωργικός Σύλλογος Τρικάλων με πρόεδρο και γραμματέα τους Μεγαλοκαλυβιώτες Γεώργιο Σπυρόπουλο και Φώτιο Παπανικολάου. Ο πρώτος εκλέχθηκε βουλευτής Τρικάλων στις εκλογές του 1910 και του 1912 όντας ισχυρός υποστηρικτής του αγροτικού κινήματος για την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών. Τα αγροκτήματα των Μεγάλων Καλυβίων αποδόθηκαν στους κατοίκους με την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών μετά την Επανάσταση του Νικολάου Πλαστήρα το 1922. Τέλος, το 1926 απαλλοτριώθηκε υπέρ των Μεγαλοκαλυβιωτών μέρος του τσιφλικιού του Ζωγράφου της γειτονικής Λαζαρίνας, μετά από προσπάθειες του τρικαλινού βουλευτή Παναγιώτη Καραλή.
Δικτατορία
ΕπεξεργασίαΤον Απρίλιο του 1969 οι Μεγαλοκαλυβιώτες αντέδρασαν στα σχέδια της Χούντας για την απαλλοτρίωση μεγάλης κοινοτικής έκτασης προκειμένουν να δημιουργηθεί κρατική βιομηχανική μονάδα επεξεργασίας κρέατος. Οι κάτοικοι προσπάθησαν να εμποδίσουν δυναμικά τις πρώτες ενέργειες περίφραξης του λιβαδιού με αποτέλεσμα να συγκρουστούν με δυνάμεις της Χωροφυλακής [6]. Τελικά, το 1972 κατασκευάστηκε εκεί το εργοστάσιο της ΕΛ.ΒΙ.Κ. ενώ η οργανωμένη αντίσταση των κατοίκων (η πρώτη μαζική δυναμική αντίσταση κατά της Χούντας) προκάλεσε το ενδιαφέρον του κόσμου και στο εξωτερικό. [7]
Σήμερα
ΕπεξεργασίαΤα Μεγάλα Καλύβια έχουν εξελιχθεί σε κωμόπολη, ενώ μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2010 υπήρξαν έδρα του Δήμου Μεγάλων Καλυβίων. Στο δήμο υπάγονταν επίσης τα χωριά Γλίνος και Αγία Κυριακή. Από την 1 Ιανουαρίου 2011, σύμφωνα με τις διατάξεις του σχεδίου "Καλλικράτης", αποτελούν δημοτική ενότητα του Δήμου Τρικκαίων.
Απασχόληση
ΕπεξεργασίαΗ πλειοψηφία των κατοίκων απασχολούνται στο γεωργικό τομέα. Συγκεκριμένα, πιο κοινά επαγγέλματα είναι αυτά του γεωργού, του εκτροφέα ζώων και του κτηνοτρόφου.[8] Οι υπόλοιποι κάτοικοι απασχολούνται στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα.
Εκπαίδευση
ΕπεξεργασίαΤο 1878 λειτούργησε το πρώτο δημοτικό σχολείο στις εγκαταστάσεις του ναού του Αγίου Νικολάου και από τις αρχές του 20ου αιώνα το ένα από τα τέσσερα παρθεναγωγεία του νομού Τρικάλων. Επίσης, τη δεκαετία του 1930 λειτούργησε για λίγα χρόνια γεωργικό σχολείο. Σήμερα στα Μεγάλα Καλύβια λειτουργούν νηπιαγωγείο, παιδικός σταθμός, δημοτικό σχολείο και γυμνάσιο.[9]
Πολιτισμός
ΕπεξεργασίαΚατά τη διάρκεια του χρόνου λαμβάνουν χώρα δρώμενα και εκδηλώσεις[10] με έμφαση στον τρόπο ζωής του παρελθόντος. Σημαντικά είναι τα έθιμα της αναπαράστασης του καραγκούνικου γάμου κατά την Καθαρά Δευτέρα όπου προσφέρεται στους επισκέπτες φασολάδα και λαγάνα και της αναβίωσης του παραδοσιακού πανηγυριού κάθε 20 Μαΐου όπου και πάλι προσφέρονται παραδοσιακά φαγητά του κάμπου. Τέλος, τη δεύτερη μέρα του Πάσχα λαμβάνει χώρα η αναπαράσταση του εθίμου Σεργιάνι, όπου οι νέες γυναίκες του χωριού κάνουν βόλτα στην κεντρική πλατεία λοξοκοιτώντας τους όμορφους νεαρούς που κάθονται στα παραδοσιακά καφενεία. Έπειτα ξεκινά χορός με παραδοσιακά τραγούδια και συμμετοχή χορευτικών συγκροτημάτων. Στους επισκέπτες προσφέρονται τσουρέκι, κόκκινα αυγά και πασχαλινά κουλούρια.[11]
Αξιοθέατα
ΕπεξεργασίαΣημαντικότερα αξιοθέατα είναι το Κονάκι και ο ιερός ναός Αγίου Νικολάου.[12]
Η εκκλησία του Αγίου Νικολάου ήταν βασιλική με τρεις τρούλους. Ο ναός χτίστηκε κατά την επιθυμία της κυρά Βασιλικής, συζύγου του Αλή Πασά. Ο ναός φέρει στην κεντρική είσοδο χρονολογία κτίσεως 1811 και στο μέσο του θαυμάσιου ξυλογλύπτου τέμπλου χρονολογία 1860. Το 1954 ο ναός υπέστη σοβαρές ζημίες από σεισμό και καταστράφηκαν οι τρούλοι.
Το Κονάκι ήταν το σπίτι όπου έμενε ο Τούρκος αφέντης του χωριού. Βρίσκεται στο κέντρο της κωμόπολης. Το 1892 έμεινε εκεί ο Απόστολος Ζάππας ως διευθυντής των τσιφλικιών Καρδίτσας και Τρικάλων. Το 1976 που ιδρύθηκε ο Εκπολιτιστικός και Λαογραφικός Όμιλος Μεγάλων Καλυβίων, ζήτησε το κτίριο για αξιοποίηση και με απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού, που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 462/τ.β/24-5-1995, χαρακτηρίστηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο που χρήζει ειδικής κρατικής προστασίας.
Άλλα αξιοθέατα των Μεγάλων καλυβίων είναι επίσης η πέτρινη τοξωτή γέφυρα της Μπαμπαλίνας (στον Πηνειό ποταμό), τα εξωκλήσσια Αγίου Γεωργίου και Αγίων Αποστόλων, το Λαογραφικό Μουσείο (από το 1976) που στεγάζεται στο Κονάκι και το κτίριο του γηροκομείου της Ιεράς Μητρόπολης Τρίκκης και Σταγών.
Προσωπικότητες
Επεξεργασία- Γιώργος Κάβουρας, βαλκανιονίκης στο Δέκαθλο
- Κωνσταντίνος Μπαλάνης, διακεκριμένος επιστήμων Ηλεκτρολόγος Μηχανικός στις ΗΠΑ με πλούσιο συγγραφικό έργο[13]
- Ευθύμης Ρεντζιάς, Καλαθοσφαιριστής
Διατελέσαντες πρόεδροι της Κοινότητας Μεγάλων Καλυβίων
Επεξεργασία| Εκλογή | Όνομα (γέννηση-θάνατος) | Διάρκεια θητείας |
|---|---|---|
| Ελληνικές αυτοδιοικητικές εκλογές 1978 | Ευάγγελος Δανιήλ | (1978 - 1982)[14] |
| Ελληνικές αυτοδιοικητικές εκλογές 1982 | Κωνσταντίνος Παπαπολύκαρπος | (1982 - 1986)[15] |
| Ελληνικές αυτοδιοικητικές εκλογές 1986 | Κωνσταντίνος Παπακωνσταντίνου | (1986 - 1990)[16] |
| Ελληνικές αυτοδιοικητικές εκλογές 1990 Ελληνικές αυτοδιοικητικές εκλογές 1994 |
Κωνσταντίνος Παπαναστασίου | (1990 - 1994)[17] (1994-1998)[18] |
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ «ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού», σελ. 10630 (σελ. 156 του pdf), και σε μορφή Excel «Πίνακας αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ Πληθυσμού-Απογραφής 2011 Αρχειοθετήθηκε 2015-11-13 στο Wayback Machine.» στην ιστοσελίδα της ΕΛΣΤΑΤ. Αρχειοθετήθηκε 24/11/2017. Ανακτήθηκε 09/01/2018.
- ↑ «Ιστορικό σημείωμα». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Φεβρουαρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2011.
- ↑ Ο αγώνας συνεχίζεται για τους ξεχασμένους πληγέντες
- ↑ Δ.δ. Καλυβίων[νεκρός σύνδεσμος], Η Έρευνα, Τρίκαλα, 17/4/2010.
- ↑ «Ιστορικό Μεγάλων Καλυβίων από τον Στ. Χιώτη». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Μαΐου 2011. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2011.
- ↑ Η άγνωστη εξέγερση των αγροτών στα Μεγάλα Καλύβια
- ↑ https://www.rizospastis.gr/story.do?id=3658414 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΚΡΕΑΤΟΣ (ΕΛΒΙΚ) Η ιστορία μιας ιδιωτικοποίησης
- ↑ «Προΐόντα χωριού». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Νοεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2011.
- ↑ «Η παιδεία στο Ν.Τρικάλων με αριθμούς». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Ιουνίου 2008. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2011.
- ↑ «Ήθη και έθιμα». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Νοεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2011.
- ↑ [1] Αρχειοθετήθηκε 2010-11-06 στο Wayback Machine.Έθιμα Μ. Καλυβίων
- ↑ «Αξιοθέατα Δήμου Μ. Καλυβίων». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Νοεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2011.
- ↑ Μπαλάνης Κων/νος
- ↑ δημοτικές εκλογές 1978
- ↑ δημοτικές εκλογές 1982
- ↑ δημοτικές εκλογές 1986
- ↑ δημοτικές εκλογές 1990
- ↑ δημοτικές εκλογές 1994