Μεγάλο Πριγκιπάτο της Ράσκας

μεσαιωνικό κράτος της Ανατολικής Ευρώπης

Η Σερβία (Σερβικά: Србија / Srbija), επίσης γνωστή ως Ράσκα (Σερβικά κυριλλικά: Рашка, λατινικά: Rascia) ήταν ένα Σερβικό μεσαιωνικό κράτος που περιλάμβανε τμήματα της σημερινής Σερβίας, Μαυροβουνίου, Βοσνίας και Ερζεγοβίνης και νότιας Δαλματίας, με κέντρο την περιοχή Ράσκα (εξ ου και το εξώνυμό του).

Η Ευρώπη το 1135

Το κράτος σχηματίσθηκε περί το 1091 από ένα υποτελές πριγκιπάτο της Ντούκλια (Διοκλεία), ενός Σέρβικου κράτους που είχε προέλθει από το Σερβικό Πριγκιπάτο του πρώιμου Μεσαίωνα με κέντρο τη Ράσκα μέχρι το 960, όταν περιέπεσε σε αφάνεια στις πηγές μετά τους Βυζαντινοβουλγαρικούς πολέμους. Ο ιδρυτής του, Βουκάν, πήρε τον τίτλο του Μεγάλου Πρίγκιπα όταν ο θείος και επικυρίαρχός του, Μποντίν, κατέληξε σε Βυζαντινή φυλακή μετά από δεκαετίες εξέγερσης. Ενώ η Ντούκλια επλήγη από εμφύλιους πολέμους, η Ράσκα συνέχισε τον αγώνα ενάντια στους Βυζαντινούς. Κυβερνήθηκε από τη δυναστεία Βουκάνοβιτς που κατάφερε να θέσει το μεγαλύτερο μέρος του πρώην Σερβικού κράτους υπό την κυριαρχία της, καθώς επεκτάθηκε στα νότια και στα ανατολικά. Μέσω διπλωματικών δεσμών με την Ουγγαρία κατάφερε να διατηρήσει την ανεξαρτησία της από τα μέσα του 12ου αιώνα. Μετά από ένα δυναστικό εμφύλιο πόλεμο το 1166 επικράτησε ο Στέφανος Α΄ Νεμάνια. Ο γιος του Νεμάνια, Στέφανος, στέφθηκε βασιλιάς το 1217, ενώ ο νεώτερος γιος του Ράστκο (μοναχός Σάββας) έγινε ο πρώτος Αρχιεπίσκοπος των Σέρβων το 1219.

Ιστορικό υπόβαθρο

Επεξεργασία

Σύμφωνα με το Προς τον ίδιον υιόν Ρωμανόν, οι Σέρβοι εγκαταστάθηκαν στα Βαλκάνια υπό την προστασία του Βυζαντινού Αυτοκράτορα Ηρακλείου (γ. 610-41) και κυβερνήθηκαν από μια δυναστεία γνωστή στην ιστοριογραφία ως η δυναστεία των Βλαστιμίροβιτς. Οι Σλάβοι είχαν αρχίσει να εγκαθίστανται στην περιοχή στις αρχές του 6ου αιώνα, αφού έέκαναν εκτεταμένες επιδρομές στην αυτοκρατορία. Εγκαταστάθηκαν στη «βαπτισμένη Σερβία» (ή «Σερβική ενδοχώρα», αλλιώς γνωστή ως «Ράσκα») και στις παράκτιες περιοχές (Πομόριε) Τραβουνία, Ζαχλουμία και Παγανία, ενώ η επίσης παράκτια Ντούκλια κρατήθηκε από τους Βυζαντινούς, αν και πιθανότατα εγκαταστάθηκαν και εκεί Σέρβοι. Όλες οι παράκτιες περιοχές συνόρευαν στα βόρεια με τη «βαπτισμένη Σερβία». Στα μέσα του 9ου αι. η μέχρι τότε ειρηνική γειτονική Βουλγαρία εισέβαλε αλλά στον πόλεμο νικήθηκε. Η Σερβία εκχριστιανίσθηκε περί το 870, παρόλο ππου ιεραποστολές είχαν γίνει επί της βασιλείας του Ηρακλείου. Τις επόμενες δεκαετίες τα μέλη της δυναστείας διεξήγαγαν πολέμους για τη διαδοχή και η Σερβία έγινε αντικείμενο βυζαντινοβουλγαρικού ανταγωνισμού. Οι γραπτές πληροφορίες σχετικά με τη δυναστεία τελειώνουν με το Προς τον ίδιον υιόν Ρωμανόν και τον θάνατο του Πρίγκιπα Τσάσλαβ (Τζεέσθλαβου) (περίπου 950), μετά τον οποίο το βασίλειο διαλύθηκε σε κομμάτια. Οι Βυζαντινοί δημιούργησαν το βραχύβιο Κατεπανάτο της Ρας, με τη στρατιωτική του κυβέρνηση να τελειώνει σύντομα με τη Βυζαντινή κατάκτηση της Βουλγαρίας και αποκαταστάθηκε μόνο το 1018 με το βραχύβιο Θέμα του Σιρμίου, που ωστόσο δεν επεκτάθηκε πολύ στη Ράσκα.

Στο μεταξύ η Ντούκλια αναδείχθηκε ως το κυρίαρχο Σερβικό πριγκιπάτο, ως το ανανεωμένο κράτος (οι Βυζαντινοί το ονόμαζαν Σερβία), που περιλάμβανε τη Ράσκα, την Τραβουνία και τη Ζαχλουμία. Αρχικά υποτελής της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, ο Στέφαν Βόισλαβ (Στέφανος Βοϊσθλάβος) 1034-43) εξεγέρθηκε και κατόρθωσε να ανακαταλάβει τα εδάφη του παλαιότερου Σερβικού πριγκιπάτου, ιδρύοντας τη δυναστεία των Βοϊσλάβλιεβιτς. Μεταξύ 1043 και 1080, υπό τον Μιχαήλ Βοϊσλάβλιεβιτς (β. 1050-81) και τον γιο του Κωνσταντίνο Μποντίν (1081-1101), η Ντούκλια έφτασε στο απόγειό της. Ο Μιχαήλ έλαβε τον ονομαστικό τίτλο Βασιλιάς των Σλάβων από τον Πάπα αφού εγκατέλειψε το Βυζαντινό στρατόπεδο και υποστήριξε μια Σλαβική εξέγερση στα Βαλκάνια, κατά την οποία έπαιξε κεντρικό ρόλο ο γιος του Μποντίν. Έχοντας ενσωματώσει τη Σερβική ενδοχώρα και εγκαταστήσει εκεί υποτελείς κυβερνήτες, εμφανίστηκε ως το ισχυρότερο Σερβικό κράτος, όπως φαίνεται στους τίτλους που χρησιμοποιούσαν οι ηγεμόνες του («Πρίγκιπας της Σερβίας» ή «των Σέρβων»). Ωστόσο η άνοδός του ήταν βραχύβια, καθώς ο Μποντίν νικήθηκε από τους Βυζαντινούς και φυλακίστηκε. Απωθημένος στο περιθώριο ο Βουκάν, συγγενής και υποτελής του, έγινε ανεξάρτητος στη Ράσκα, που συνέχισε τον αγώνα ενάντια στους Βυζαντινούς, ενώ η Ντούκλια επλήγη με εμφύλιους πολέμους.

 
Βουκάν, Μέγας Πρίγκιπας

Το 1091 ή το 1092, ο Βουκάν έγινε ανεξάρτητος, παίρνοντας τον τίτλο του Μεγάλου Πρίγκηπα (βέλικι ζούπαν)[1], λαμβάνοντας τον τίτλο του «Μεγάλου Ζουπάνου» (Veliki Župan)[2]. Το κράτος του επικεντρώθηκε στο Ρας, γύρω από το σημερινό Νόβι Παζάρ[2]. Υπό αυτόν ήταν τοπικοί άρχοντες (με τον τίτλο ζουπάνοι), που φαίνεται να ήταν περισσότερο ή λιγότερο αυτόνομοι στις εσωτερικές υποθέσεις των επαρχιών τους, αλλά υποχρωμένοι να του είναι πιστοί και να τον υποστηρίζουν στους πολέμους[2]. Φαίνεται ότι οι άρχοντες αυτοί ήταν κληρονομικοί, που κατείχαν τη γη τους πριν η Ντούκλια προσαρτήσει τη Ράσκα[2]. Ο Βουκάν άρχισε να εισβάλλει στη Βυζαντινή επικράτεια κοντά στο Κοσσυφοπέδιο[2] περί το 1090 και οι Βυζαντινοί αρχικά δεν ήταν σε θέση να αντιδράσουν, καθώς αντιμετώπιζαν και την εισβολή των Πετσενέγων)[3]. Όταν νίκησε τους Πετσενέγους ο Αλέξιος Α΄ Κομνηνός έστειλε στρατό με τον στρατηγό του Δυρραχίου, που ηττήθηκε από τον Βουκάν το 1092. Ο Αλέξιος τότε κινητοποίησε ένα πολύ μεγαλύτερο στρατό, με επικεφαλής τον ίδιο, και εισέβαλε στη Ράσκα. Ο Βουκάν έστειλε απεσταλμένους, επιζητώντας ειρήνη, την οποία ο Αλέξιος γρήγορα δέχτηκε καθώς είχαν προκύψει προβλήματα στη χώρα του με τους Κουμάνους να λεηλατούν μέχρι την Αδριανούπολη. Αμέσως μετά την αποχώρηση του αυτοκράτορα, ο Βουκάν παραβίασε τη συνθήκη και άρχισε να επεκτείνεται κατά μήκος του Αξιού, αποκομίζοντας τεράστια λεία και καταλαμβάνοντας τις πόλεις Βράνιε, Σκόπια και Τέτοβο. Το 1094 ή το 1095 ο Αλέξιος εξεστράτευσε και συναντήθηκε με τον Βουκάν, που του πρόσφερε ειρήνη και του έδωσε 20 ομήρους, συμπεριλαμβανομένου του ξαδέλφου του Ούρος και του γιου Στεφάνου (ήταν σύνηθες για συγγενείς κυβερνώντων να παραμένουν στην αυτοκρατορική αυλή ως όμηροι-εγγύηση της ειρήνης). Τότε ο Βουκάν ενεργούσε αποκλειστικά για τον εαυτό του, μη όντας πλέον υποτελής της Ντούκλια, που λόγω του εμφυλίου πολέμου δεν ενεπλάκη στις συγκρούσεις. Μετά τον θάνατο του Μποντίν το 1101 ο Βουκάν εκμεταλλεύτηκε τους δυναστικούς εμφύλιους πολέμους στην Ντούκλια και συνήψε μια συμμαχία με τον Κότσαπαρ, με τον οποίο εισέβαλε στην Ντούκλια το 1102. Η βασιλεία του Kότσαπαρ ήταν βραχύβια, καθώς σκοτώθηκε σε μια σύγκρουση με τη Ζαχούμλια. Ο Βουκάν εγκατέστησε ένα άλλο μέλος της δυναστείας, τον Βλαντιμίρ, με τον οποίο πάντρεψε την κόρη του. Αφού επεξέτεινε την επιρροή του στην Ντούκλια ο Βουκάν εισέβαλε στο Βυζάντιο για άλλη μια φορά την άνοιξη του 1106, εκμεταλλευόμενος την εκστρατεία των Νορμανδών, νίκησε τον αυτοκράτορα Ιωάννη Β΄ Κομνηνό, αλλά στη συνέχεια έστειλε ομήρους ως αντάλλαγμα για ειρήνη τον Νοέμβριο. Δεν υπάρχει γραπτή αναφορά για τον Βουκάν μετά από αυτόν τον πόλεμο και πιστεύεται ότι πέθανε περί το 1112 και τον διαδέχθηκε ο ξάδερφός του Ούρος.

 
Επιτύμβιες μεσαιωνικές πλάκες, που βρέθηκαν στο Μεγάλο Πριγκιπάτο της Σερβίας, σήμερα Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ

Το 1113 ή το 1114 ο Βυζαντινός στρατός του Δυρραχίου εισέβαλε στην Ντούκλια και κατέλαβε την πρωτεύουσά της Σκούταρι. Στη συνέχεια εγκατέστησε τον προστατευόμενο του, ενώ ο ηγεμόνας της Τζόρτζε βρήκε καταφύγιο στη Ράακα υπό την προστασία του Ούρος και παντρεύτηκε μια συγγενή του. Και οι δυο μαζί ηγήθηκαν στρατού στην Ντούκλια το 1125, καταλαμβάνοντας το μεγαλύτερο μέρος της. Μετά από μια εισβολή των Βυζαντινών στα παράλια, αναγνώρισαν επίσημα το Γκράντινια, με αποτέλεσμα ένα ανταρτοπόλεμο που έληξε με τη σύλληψη του Τζόρτζε. Ο Γκράντινια, ωστόσο, κυβερνούσε μόνο ένα μικρό τμήμα της Ντούκλια και στη συνέχεια ενίσχυσε τους δεσμούς του με τη Ράσκα. Περί το 1127, ξέσπασε ένας Βυζαντινοουγγρικός πόλεμος, με τους Ούγγρους να καταλαμβάνουν το Βελιγράδι και στη συνέχεια να διεισδύσουν μέχρι τη Νις, τη Σόφια και τη Φιλιππούπολη, οπότε ο Ιωάννης τους νίκησε με πεζικό και ναυτικό στον Δούναβη. Οι Σέρβοι, που είχαν εν τω μεταξύ αναγνωρίσει τη Βυζαντινή κυριαρχία, έδιωξαν τον Βυζαντινό κυβερνήτη στο Ρας Κρίτοπλ, που κατέφυγε στην Κωνσταντινούπολη όπου έγινε αντικείμενο χλευασμού. Ο Ούρος είχε τρεις γιούς, τους Ούρος Β΄, Ντέσα και Μπέλος και μια κόρη, την Ελένη, από γάμο με την Άννα Διογένη, εγγονή του Βυζαντινού Αυτοκράτορα Ρωμανού Δ΄ Διογένη. Την 1η Μαρτίου 1131 πάντρεψε την κόρη του με τον Βασιλιά Μπέλα Β΄ της Ουγγαρίας. Ο Μπέλα Β΄, που ήταν τυφλός, στηριζόταν εξ ολοκλήρου στην Ελένη, που ενεργούσε ως ηγεμόνας. Η Ελένη αναφέρεται ότι αποφάσισε να σφαγιάσει 68 αριστοκράτες στη συνέλευση του Αράντ, επειδή είχαν πείσει προγενέστερα τον Κόλομαν (Βασιλιά της Ουγγαρίας} να τυφλώσει τον άντρα της. Το 1137 ο Λαδίσλαος Β΄ της Ουγγαρίας, γιος του Μπέλα Β΄ και της Ελένης, πήρε τον τίτλο το Μπαν (Ηγεμόνα) της Βοσνίας. Όταν ο Μπέλα Β΄ πέθανε στις 13 Φεβρουαρίου 1141 ο μεγαλύτερος γιος Γκέζα Β΄ ανέβηκε στον θρόνο, όντας ακόμα παιδί. Ως εκ τούτου η Ελένη και ο αδελφός της Μπέλος, που τον είχε προσκαλέσει στην αυλή, κυβερνούσαν το Βασίλειο της Ουγγαρίας ως αντιβασιλείς μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1146, οπότε ενηλικιώθηκε. Το 1145 ο Μπέλος έλαβε τον τίτλο του κομη παλατίνου, τον υψηλότερο τίτλο της αυλής - που σημαίνει ότι θα μπορούσε να αντικαταστήσει τον βασιλιά όποτε αυτό ήταν απαραίτητο. Από το 1142 ο Μπέλος ήταν Μπαν της Κροατίας.

 
Στέφανος Νεμάνια, Μέγας Πρίγκιπας

Τον Οϋρος Α΄ διαδέχτηκε ο γιος του Ούρος Β΄ το 1145. ο Μπέλος είχε στενούς δεσμούς με τον Ούρος Β΄ και μπορούσαν να βασίζονται ο ένας στον άλλον σε δύσκολες περιστάσεις. Περί το 1148 η πολιτική κατάσταση στα Βαλκάνια καθοριζόταν από δύο πλευρές, η μια ήταν η συμμαχία των Βυζαντινών και της Βενετίας, η άλλη των Νορμανδών και των Ούγγρων. Οι Νορμανδοί ήταν βέβαιοι για τον κίνδυνο να περάσει το πεδίο της μάχης από τα Βαλκάνια στην περιοχή τους στην Ιταλία. Ο Αυτοκράτορας Μανουήλ Α΄ Κομνηνός συμμάχησε επίσης με τους Γερμανούς, αφού νίκησε τους Κουμάνους το 1148. Οι Σέρβοι, οι Ούγγροι και οι Νορμανδοί αντάλλαξαν απεσταλμένους, καθώς οι Νορμανδοί ενδιαφέρονταν να σταματήσουν τα σχέδια του Μανουήλ να ανακτήσει την Ιταλία. Το 1149 ο Ουγγρικός στρατός του Μπέλος βοήθησε τον Ούρος Β΄ κατά των Βυζαντινών. Οι Σέρβοι, υπό τους αδελφούς Ούρος Β΄ και Ντέσα εξεγέρθηκαν εναντίον των Βυζαντινών, όταν ο Μανουήλ ήταν στον Αυλώνα σχεδιάζοντας μια επίθεση από την Αδριατική και αυτή η εξέγερση αποτελούσε κίνδυνο για τον Αυτοκράτορα αν επετίθετο στην Ιταλία, καθώς οι Σέρβοι θα μπορούσαν να πλήξουν τις βάσεις του στην Αδριατική. Οι Σέρβοι στη συνέχεια ανέλαβαν επίθεση εναντίον του Ράντοσλαβ της Ντούκλια, που ήταν υποτελής πιστός στους Βυζαντινούς. Ο Ράντοσλαβ απωθήθηκε στη νοτιοδυτική άκρη της Ντούκλια, στο Κότορ, και διατήρησε μόνο την παράκτια περιοχή, με τους αδελφούς να κατέχουν μεγάλο μέρος της ενδοχώρας της Ντούκλια και την Τρεμπίνιε - πάνω από τα δύο τρίτα της Ντούκλια. Ο Ράντοσλαβ ζήτησε βοήθεια από τον Αυτοκράτορα, που του την έστειλε από το Δυρράχιο. Στο σημείο αυτό το Χρονικό του Ιερέα της Ντούκλια σταματά, κατά τα φαινόμενα λόγω του θανάτου του συγγραφέα του αρχικού κειμένου. Ενας μεγάλος πόλεμος ήταν έτοιμος να εκραγεί στα Βαλκάνια : ο Ούρος Β΄ και ο Ντέσα, υπό το φως των βυζαντινών αντιποίνων, ζήτησαν βοήθεια από τον αδελφό τους Μπέλος, κόμη παλατίνο της Ουγγαρίας. Μέχρι το 1150 τα Ουγγρικά στρατεύματα διαδραμάτισαν ενεργό ρόλο στη Σερβία. Το 1150 ο Ντέσα αναφέρεται σε ένα διάταγμα ως δούκας Διοκλείας (Ντούκλια), Τραβουνίας και Zαχουμλίας. Το 1150 ο Ούρος Β΄ ορκίστηκε πίστη στον Βυζαντινό αυτοκράτορα και ζήτησε τη φυλάκιση του Ντέσα. Ανέκτησε τον τίτλο και τα εδάφη του και ο Ντέσα ορκίστηκε επίσης πίστη και αναγνωρίστηκε ως ηγεμόνας των Δαλματικών εδαφών. Τα δύο αδέλφια επρόκειτο να κυβερνούν τις περιοχές όπου διορίστηκαν ως υποτελείς του Μανουήλ. Το γεγονός είναι μέρος αυτού που εξελισσόταν ως ανταγωνισμός μεταξύ της Βυζαντινής και της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, που σύντομα θα μεταφερόταν στην Ουγγαρία. Το 1151 ο Μανουήλ Α΄ κήρυξε τον πόλεμο στην Ουγγαρία. Αυτό οφειλόταν στο γεγονός ότι η Ουγγαρία είχε βοηθήσει τη Σερβία στις εξεγέρσεις της κατά της Βυζαντινής κυριαρχίας. Βυζαντινά στρατεύματα στάλθηκαν στη Συρμία και πέρα ​​από τον Δούναβη. Οι Βυζαντινοί προκάλεσαν μεγάλες καταστροφές και έπειτα αποσύρθηκαν, καθώς η επιχείρηση ήταν αυστηρώς τιμωρητική, χωρίς να καταλάβουν εδάφη και ο Γκέζα Β΄ υπέγραψε σύντομα συνθήκη ειρήνης. Κατά τα επόμενα 20 χρόνια πραγματοποιήθηκαν δέκα εκστρατείες κατά της Ουγγαρίας. Ο Μανουέλ κατάφερε να κρατήσει τους Ούγγρους υπό έλεγχο στα Βαλκάνια, εγκαταλείποντας όμως τη σύγκρουση με τους Νορμανδούς. Το 1153 ο Ντέσα απομάκρυνε τον Ούρος Β΄. Η φιλοουγγρική φατρία στη Σερβικη αυλή ήταν αναστατωμένη με τη Βυζαντινή επικυριαρχία. Το φθινόπωρο του 1154 ο Μανουήλ Ι διευθέτησε τη διαμάχη μεταξύ Ούρος Β΄ και Ντέσα. Ο αυτοκράτορας αποκατέστησε τον Ούρος Β΄ το 1155 ή το 1156 και απέδωσε στο Ντέσα την Ντέντρα κοντά στη Νις. Το 1161-62 ο Ούρος Β΄ αντικαταστάθηκε για λίγο από το Μπέλος, που στη συνέχεια επέστρεψε στη θέση του στην Ουγγαρία και την Κροατία. Ο Ούρος Β΄ φαίνεται ότι πέθανε το 1165 ή το 1166.

 
Το Ευαγγέλιο του Μίροσλαβ, ένα από τα παλαιότερα σωζόμενα έγγραφα, γραμμένα στη Σερβική αναθεώρηση της Εκκλησιαστικής Σλαβονικής, που γράφτηκε με εντολή του Μίροσλαβ του Χουμ

Τότε ο Μανουήλ τοποθέτησε στον θρόνο της Σερβίας τον Τίχομιρ, που ήταν γιος του Ζαβίντα, στενού συγγενή του Ούρος Β΄, που κατείχε τη Ζαχλουμία. Η εξουσία μοιράστηκε μεταξύ του Τίχομιρ και των τριών νεότερων αδελφών του: ο Τίχομιρ κατείχε την ανώτερη εξουσία, ενώ ο Στράσιμιρ κυβερνούσε τον Δυτικό Μοράβα, ο Μίροσλαβ το Χουμ και την Τραβούνια και ο Στέφανος Νεμάνια την Τόπλιτσα, τον Ιμπάρ, τη Ρασίνα και το Ρέκε. Στον νεώτερο από τους αδελφούς, τον Νεμάνια, δόθηκε επίσης από τον Μανουήλ Α΄ η κομητεία της Ντουμπότσιτσα, γιατί βοήθησε τους Βυζαντινούς ενάντια στους Ούγγρους στη Συρμία (1164). Ο Τίχομιρ πιθανότατα είδε τους δεσμούς του Νεμάνια με τον Μανουήλ Α΄ ως απειλή. Ο Νεμάνια ανήγειρε μοναστήρια στην Κουρσούμλιγια και κοντά στην Koσάνιτσα χωρίς την έγκριση του Τίχομιρ. Ο Νεμάνια θεώρησε ότι είχε την ελευθερία να το κάνει, ενώ ο Τίχομιρ διαφωνούσε, πιστεύοντας ότι ο Νεμάνια επιδιώκει την ανεξαρτησία καθώς είχε στενές σχέσεις με τον Μανουήλ Α΄.

Ο Τίχομιρ φυλάκισε τον Νεμάνια και κατέλαβε τα εδάφη του. Οι υποστηρικτές του Νεμάνια κατήγγειλαν στην εκκλησία ότι ο Τίχομιρ είχε κάνει όλα αυτά γιατί δεν ενέκρινε την οικοδόμηση εκκλησιών, οπότε η Σερβική εκκλησία στράφηκε εναντίον του. Ο Νεμάνια κατάφερε να δραπετεύσει και επέστρεψε στα εδάφη του. Στη συνέχεια συγκέντρωσε στρατό, πιθανότατα με Βυζαντινή βοήθεια (ο Μανουέλ είχε δυσαρεστηθεί με τις ενέργειες του Τίχομιρ), και τέθηκε επικεφαλής το στέμμα. Ο Τίχομιρ, ο Στράτσιμιρ και ο Μίροσλαβ ηττήθηκαν και εκδιώχθηκαν στο Βυζάντιο το 1167. Καθώς ο Νεμάνια είχε γίνει πολύ ισχυρός και οι Βυζαντινοί ήθελαν να δουν τη Σερβία αδύναμη διαιρώντας την, ο Μανουήλ τώρα στράφηκε προς τους εκδιωγμένους αδελφούς. Διέθεσε στρατό στο Τίχομιρ, που εξόρμησε από τα Σκόπια και συνάντησε τον μεγάλο στρατό του Νεμάνια κοντά στο Ζβετσάν. Ο Νεμάνια όμως τον νίκησε οριστικά στο Πάντινο και ο Τίχομιρ πνίγηκε στον ποταμό Σίτνιτσα και στη συνέχεια προχώρησε στη σύλληψη των άλλων αδελφών του, με τους οποίους έκανε ειρήνη και τους πρόσφερε τις πρώην εκτάσεις τους με αντάλλαγμα να τον αναγνωρίσουν ως το μόνο κυβερνήτη της Σερβίας.

Οικονομία

Επεξεργασία

Η σημαντική Οδός της Ζέντα, εμπορικός δρόμος που συνέδεε την Αδριατική με τη Σερβία, ξεκινούσε από τις εκβολές του Μπογιάνα, το λιμάνι της Σκόδρας (εναλλακτικά το Μπαρ και κατόπιν την Κετίγνη) και συνέχιζε κατά μήκος της Κοιλάδας του Ντριν στο ΠρίζρενPrizren, κατόπιν στο Λίπλιαν και, μέσω του Νόβο Μπρντο, στο Βράνιε και στη Νις. Η Δημοκρατία της Βενετίας και η Ραγούσα χρησιμοποιούσαν τον δρόμο για το εμπόριο με τη Σερβία και τη Βουλγαρία.

Ο Ιωάννης Κίνναμος, γράφοντας για την κατάληψη από τους Βυζαντινούς του Γκάλιτς κοντά στην Κόσοβσκα Μιτρόβιτσα το 1149, αναφέρει ότι πολλοί βάρβαροι φυλακίστηκαν «που ήταν εν μέρει πολεμιστές και εν μέρει κτηνοτρόφοι».

Ο Γουλιέλμος, αρχιεπίσκοπος της Τύρου, διασχίζοντας τη Σερβία για τους Αγίους Τόπους το 1168, περιέγραψε τους Σέρβους: «Είναι πλούσιοι σε αγέλες και κοπάδια και εξαιρετικά εφοδιασμένοι με γάλα, τυρί, βούτυρο, κρέας, μέλι και κερί».

 
Ερείπια του Κάστρου Ρας, πρωτεύουσας του Μεγάλου Πριγκιπάτου, σήμερα Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ

Aρχιτεκτονική

Επεξεργασία
  • Moναστήρι Αγίου Νικολάου, στην Κουρσούμλιγια
  • Moναστήρι της Αγίας Μητέρας του Χριστού, μεταξύ Κοσάνιτσα και Τόπλιτσα
  • Στύλοι του Ναού του Αγίου Γεωργίου (Τζούρτζεβι στούποβι) του 1171 στο Ρας
  • Ναός της Παναγίας της Θεοτόκου (Στουντένιτσα) του 1190 στο Ιμπάρ
  • Εκκλησία της Αγίας Μητέρας του Χριστού, στη συμβολή των Μπίστριτσα και Λιμ
  • Moναστήρι του Αγίου Νικολάου, στο Κόντσουλι στον Ιμπάρ
  • Moναστήρι της Μητέρας του Χριστού στο Ρας

Ηγεμόνες

Επεξεργασία
Ηγεμόνας Βασιλεία
Βούκαν 1091–1112
Ούρος Α΄ 1112–1145
Ούρος Β΄ 1145–1153
Ντέσα 1153–1155
Ούρος Β΄ 1155–1162
Μπέλος 1162
Ντέσα 1162–1166
Τίχομιρ 1166–1168
Στέφανος Νεμάνια 1168–1196
Στέφανος ο Πρωτόστεπτος 1196–1202
Βουκάν Νεμάνια 1202–1204
Στέφανος 1204–1217

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. Fine 1991, σελ. 224.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Fine 1991, σελ. 225.
  3. Fine 1991, σελ. 226.
  • Fine, John Van Antwerp (1991) [1983]. The Early Medieval Balkans: A Critical Survey from the Sixth to the Late Twelfth Century (στα Αγγλικά). Ανν Άρμπορ, Μίσιγκαν: University of Michigan Press. ISBN 0-472-08149-7. 
  • Fine, Jr., John V.A. (2006), When Ethnicity did not matter in the Balkans. A study of Identity in pre-Nationalist Croatia, Dalmatia and Slavonia in the Medieval and Early-Modern Periods, University of Michigan Press, ISBN 0-472-11414-X 
  • Vladimir Ćorović, Ilustrovana istorija Srba, knjige 1–6, Beograd, 2005–2006.
  • Sima M. Ćirković, Srbi među evropskim narodima, Beograd, 2004.
  • Tim Judah, The Serbs, Belgrade, 2000/2003