Μπζέσκο
Συντεταγμένες: 49°58′N 20°37′E / 49.967°N 20.617°E
Το Μπζέσκο (πολωνικά: Brzesko, γίντις: בריגעל) είναι πόλη και η έδρα του Πόβιατ Μπζέσκο, στο Βοεβοδάτο Ελάσσονος Πολωνίας της νότιας Πολωνίας. Απέχει περίπου 25 χιλιόμετρα δυτικά του Τάρνουφ και 50 χιλιόμετρα ανατολικά της πρωτεύουσας του βοεβοδάτου, Κρακοβίας. Τα έτη 1975 έως 1998, ήταν μέρος του Βοεβοδάτου Τάρνουφ. Ο πληθυσμός του είναι 16.663 κάτοικοι (2020).[2]
| Μπζέσκο | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| |||
  Μπζέσκο | |||
| Χώρα | Πολωνία | ||
| Διοικητική υπαγωγή | Γκμίνα Μπζέσκο | ||
| Ίδρυση | 1385 | ||
| Έκταση | 11,73 km² | ||
| Υψόμετρο | 219 μέτρα | ||
| Πληθυσμός | 16.193 (31 Μαρτίου 2021)[1] | ||
| Ταχ. κωδ. | 32-800 | ||
| Ζώνη ώρας | UTC+01:00 (επίσημη ώρα) UTC+02:00 (θερινή ώρα) | ||
| Ιστότοπος | Επίσημος ιστότοπος | ||
 Σχετικά πολυμέσα | |||
Το Μπζέσκο βρίσκεται στον ποταμό Ουσφίτσα, κατά μήκος της σημαντικής σιδηροδρομικής διαδρομής από την Κρακοβία προς το Πσέμισλ και κατά μήκος της Ευρωπαϊκής Διαδρομής Ε40. Η πόλη έχει μια εκκλησία του 14ου αιώνα του Αγίου Ιακώβου και το παλάτι του 19ου αιώνα της οικογένειας Γκετς (ιδρυτές της ζυθοποιίας Οκότσιμ). Άλλα ιστορικά κτίρια είτε καταστράφηκαν σε πολλούς πολέμους είτε κάηκαν σε πυρκαγιές, όπως η μεγάλη πυρκαγιά του 1904. Το όνομα Brzesko πιθανότατα προέρχεται από τη λέξη brzeg (ακτή), καθώς η πόλη βρίσκεται στην όχθη ενός ποταμού.
Ιστορία Επεξεργασία
Η πόλη ιδρύθηκε το 1385 από τον Σπίτκο Β΄ του Μέλστιν, τον καστελάνο του Μπιετς, με την άδεια της βασίλισσας Γιαντβίγκα της Πολωνίας. Το Μπζέσκο διατηρεί ακόμα το μεσαιωνικό σχήμα του κέντρου της πόλης του, με την πλατεία της αγοράς και τη γοτθική εκκλησία του Αγίου Ιακώβου (1447).
Το 1440, η πόλη έχτισε ένα νοσοκομείο για τους φτωχούς, με χρηματοδότηση από τον Γρηγόριο του Σάνοκ. Το Μπζέσκο βρισκόταν διοικητικά στο Βοεβοδάτο Κρακοβίας στην Επαρχία Ελάσσονος Πολωνίας του Πολωνικού Στέμματος μέχρι το 1772, όταν προσαρτήθηκε από τη Μοναρχία των Αψβούργων στον πρώτο διαμελισμό της Πολωνίας. Στη συνέχεια έγινε μέρος της Γαλικίας (Αυστριακός Διαμελισμός της Πολωνίας), στην οποία ανήκε έως ότου η Πολωνία ανέκτησε την ανεξαρτησία της το 1918. Πριν από αυτό, το 1856, το Μπζέσκο απέκτησε έναν σιδηροδρομικό σταθμό, κατά μήκος μιας γραμμής από την Κρακοβία προς το Λβουφ.
Κατά τη διάρκεια της γερμανικής εισβολής στην Πολωνία, που ξεκίνησε τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Βέρμαχτ έφτασε στο Μπζέσκο στις 5 Σεπτεμβρίου 1939.[3] Αμέσως μετά, η Einsatzgruppe I μπήκε στην πόλη για να διαπράξει διάφορες φρικαλεότητες κατά του πληθυσμού.[4] Κάτω από τη γερμανική κατοχή, η πόλη έγινε μέρος του kreis (κομητεία) Τάρνουφ στην Περιφέρεια Κρακοβίας του Γενικού Κυβερνείου, μια ξεχωριστή διοικητική περιοχή του Τρίτου Ράιχ. 44 άνθρωποι σκοτώθηκαν και περίπου 200 τραυματίστηκαν καθώς περίμεναν τα τρένα εκκένωσης από τη Σιλεσία.[5] Αρκετοί Πολωνοί από το Μπζέσκο δολοφονήθηκαν από τους Ρώσους στη μεγάλη Σφαγή του Κάτιν που πραγματοποιήθηκε τον Απρίλιο–Μάιο του 1940. Ένα κλειστό εβραϊκό γκέτο υπήρχε μεταξύ της άνοιξης του 1941 και του Σεπτεμβρίου 1942.[3] Ήταν απλωμένο σε 3 περιοχές: την οδό Μπέρκα Γιοσολεβίτσα, μετά όλα τα κτίρια βόρεια της Πλατείας Αγοράς μέχρι την οδό Ρίνεκ Σιένι (γνωστή σήμερα ως οδός Σομπιεσκιέγκο και οδός Χοπίνα), και τέλος την οδό Γκουαβατσκιέγκο μέχρι την οδό Τσιάνκα και την Πλατεία Καζίμιρ ο Μέγας.[6] Αρκετοί Πολωνοί φυλακίστηκαν από τους Γερμανούς στην τοπική φυλακή και στη συνέχεια απελάθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης για διάσωση Εβραίων.[7] Ο Κόκκινος Στρατός έφτασε στο Μπζέσκο στις 19 Ιανουαρίου 1945,[5] και στη συνέχεια η πόλη αποκαταστάθηκε στην Πολωνία.
Ιστορικά κοιμητήρια Επεξεργασία
Η πόλη έχει πολλά κοιμητήρια ιστορικής σημασίας. Υπάρχουν τρία στρατιωτικά κοιμητήρια που χρονολογούνται από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και ένα εβραϊκό κοιμητήριο που χρονολογείται τουλάχιστον από το 1847.
Τα τρία στρατιωτικά κοιμητήρια ανατέθηκαν όλα από το Αυστροουγγρικό Υπουργείο Πολέμου μεταξύ 1914-1915 και σχεδιάστηκαν από τον αρχιτέκτονα Ρόμπερτ Μότκα. Το κοιμητήριο Νο 277, στο Μπζέσκο-Οκότσιμ, είναι το μικρότερο από τα τρία, με 9 Αυστροούγγρους στρατιώτες θαμμένους εκεί. Το Νο 276 είναι το μεγαλύτερο, με τάφους 441 Αυστροούγγρων, 9 Γερμανών και 63 Ρώσων στρατιωτών. Συνορεύει με το εβραϊκό κοιμητήριο, γνωστό ως «Νέο Εβραϊκό Κοιμητήριο» (Nowy cmentarz żydowski), το οποίο περιέχει επίσης στην ιστορική του περιοχή το στρατιωτικό νεκροταφείο Νο 275, όπου είναι θαμμένοι 21 Εβραίοι Αυστροούγγροι στρατιώτες.
Το «Νέο Εβραϊκό Κοιμητήριο» αρχικά θεωρήθηκε ότι χτίστηκε και αντικατέστησε το «Παλαιό Εβραϊκό Κοιμητήριο» το 1846, όταν το τελευταίο γέμισε. Ωστόσο, πιο πρόσφατη έρευνα που διεξήχθη από το Μουσείο της Μπόχνια, βρήκε ταφόπλακες που χρονολογούνται από το 1823 ή το 1824. Αυτή τη στιγμή περιέχει περίπου χίλιες επιτύμβιες στήλες, με την τελευταία ταφή να έχει γίνει το 1950. Είναι ο τόπος ταφής τουλάχιστον δύο Τσαντίκ («Δίκαιων» κατά τη χασιδική παράδοση) και υπήρξε προορισμός προσκυνημάτων στο παρελθόν. Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου οι γερμανικές αρχές κατοχής χρησιμοποίησαν το εβραϊκό κοιμητήριο ως τόπο εκτέλεσης. Περίπου 200 Εβραίοι σκοτώθηκαν από τους Ναζί στο κοιμητήριο στις 18 Απριλίου 1942 και επιπλέον άτομα από την περιοχή που είχαν δολοφονηθεί θάφτηκαν επίσης εκεί. Κατά τη διάρκεια και μετά τον πόλεμο η κατάσταση του κοιμητηρίου επιδεινώθηκε, αλλά οι προσπάθειες ανακαίνισης ξεκίνησαν τη δεκαετία του 1960. Αυτά, χάρη στη χρηματοδότηση από το εξωτερικό, καθώς και στο έργο του δημοτικού συμβουλίου του Μπζέσκο και του Μουσείου της Μπόχνια, συνεχίστηκαν στον 21ο αιώνα.[8][9][10]
Δείτε επίσης Επεξεργασία
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ bdl
.stat .gov .pl /api /v1 /data /localities /by-unit /011212402024-0981966?var-id=1639616&format=jsonapi. Ανακτήθηκε στις 4 Οκτωβρίου 2022. - ↑ «Najwieksze miasta w Polsce pod wzgledem liczby ludnosci» [Οι μεγαλύτερες πόλεις της Πολωνίας από άποψη πληθυσμού]. polskawliczbach.pl (στα Πολωνικά).
- ↑ 3,0 3,1 «History | Virtual Shtetl». sztetl.org.pl. Ανακτήθηκε στις 30 Μαρτίου 2020.
- ↑ Βαρντζίνσκα, Μάρια (2009). Był rok 1939. Operacja niemieckiej policji bezpieczeństwa w Polsce. Intelligenzaktion (στα Πολωνικά). Βαρσοβία: Ινστιτούτο Εθνικής Μνήμης. σελ. 58.
- ↑ 5,0 5,1 «Historia Miasta» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 31 Μαρτίου 2020.
- ↑ «Getto w Brzesku | Wirtualny Sztetl». sztetl.org.pl. Ανακτήθηκε στις 31 Μαρτίου 2020.
- ↑ Rejestr faktów represji na obywatelach polskich za pomoc ludności żydowskiej w okresie II wojny światowej (στα Πολωνικά). Βαρσοβία: ΙΕΜ. 2014. σελ. 264.
- ↑ «Nowy cmentarz przy ul. Czarnowiejskiej - Cmentarze - Zabytki - Brzesko - Wirtualny Sztetl». Sztetl.org.pl. Ανακτήθηκε στις 19 Ιουνίου 2012.
- ↑ «Robert Kozłowski» (στα Πολωνικά). Cmentarze.gorlice.net.pl. Ανακτήθηκε στις 19 Ιουνίου 2012.
- ↑ «Starostwo powiatowe w Brzesku». Brzeski.nazwa.pl. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Οκτωβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 19 Ιουνίου 2012.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
- Επίσημος ιστότοπος της πόλης
- Εβραϊκή Κοινότητα στο Μπζέσκο στο Virtual Shtetl