Τα πόντσκι (πολωνικά: pączki, προφέρεται: [ˈpɔntʂkʲi], ενικός αριθμός: πόντσεκ [pączek], κασουβικά: pùrcle, σιλεσικά: kreple) είναι ντόνατς με γέμιση που βρίσκονται στην πολωνική κουζίνα.

Πόντσκι
Προέλευση
Άλλη ονομασίακρέπλε (kreple)
Τόπος προέλευσηςΠολωνία
ΠεριοχήΚεντρική Ευρώπη, Βόρεια Αμερική
Πληροφορίες
ΕίδοςΑρτοσκεύασμα
Κύρια συστατικάΖύμη με βάση ζυμομύκητες, αιθυλική αλκοόλη, μαρμελάδα (μη-εσπεριδοειδών) ή άλλη γλυκιά γέμιση, ζάχαρη άχνη, γλάσο ή κομμάτια ξύσματος αποξηραμένου πορτοκαλιού
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π)

Περιγραφή

Επεξεργασία

Τα πόντσκι είναι κομμάτια ζύμης σε σχήμα σφαίρας που τηγανίζονται βαθιά και γεμίζονται με μαρμελάδα ή άλλες γλυκές γεμίσεις. Τα πόντσκι καλύπτονται συνήθως με ζάχαρη άχνη, γλάσο ή κομμάτια από αποξηραμένο ξύσμα πορτοκαλιού. Μια μικρή ποσότητα αλκοόλης κόκκου (παραδοσιακό επαναποσταγμένο απόσταγμα) προστίθεται στη ζύμη πριν το μαγείρεμα, όπου καθώς εξατμίζεται, αποτρέπει την απορρόφηση λαδιού βαθιά μέσα στη ζύμη.[1] Τα πόντσκι συνήθως είναι αφράτα αλλά και ελαφρώς συμπιεσμένα, με μια ανοιχτού χρώματος λωρίδα γύρω τους. Αυτά τα χαρακτηριστικά θεωρούνται ως απόδειξη ότι η ζύμη τηγανίστηκε σε φρέσκο λάδι.[2][3]

Αν και μοιάζουν με τα γερμανικά μπερλίνερ και τα βορειοαμερικανικά μπίσμαρκ ή ντόνατς μαρμελάδας, τα πόντσκι είναι παρασκευασμένα από ιδιαίτερα πλούσια ζύμη που περιέχει αυγά, λίπη, ζάχαρη, μαγιά και μερικές φορές γάλα. Διαθέτουν μια ποικιλία γεμίσεων φρούτων και κρέμας και μπορούν να καλυφθούν με γλάσο, με κρυσταλλική ζάχαρη ή ζάχαρη άχνη. Η ποβίντλα (βραστή μαρμελάδα δαμάσκηνο) και η μαρμελάδα από άγριο τριαντάφυλλο[1][4] είναι παραδοσιακές γεμίσεις, αλλά χρησιμοποιούνται και πολλά άλλες, όπως φράουλα, κρέμα Βαυαρίας, βατόμουρο, κάσταρντ, σμέουρο και μήλο.[5]

Τα πόντσκι είναι γνωστά στην Πολωνία τουλάχιστον από τον Μεσαίωνα. Ο Γέντζεϊ Κιτόβιτς έχει περιγράψει πως κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Αυγούστου Γ΄, υπό την επήρεια Γάλλων μαγείρων που ήρθαν στην Πολωνία, η ζύμη για τα πόντσκι βελτιώθηκε, έτσι ώστε τα πόντσκι έγιναν ελαφρύτερα, πιο σπογγώδη και πιο ανθεκτικά.

Ετυμολογία, ορθογραφία και προφορά

Επεξεργασία

Η πολωνική λέξη pączek (πληθυντικός: pączki) είναι υποκοριστικό της πολωνικής λέξης pąk «μπουμπούκι».[6] Η τελευταία προέρχεται από το πρωτοσλαβικό *pǫkъ, που μπορεί να αναφέρεται σε οτιδήποτε είναι στρογγυλό, διογκωμένο και πρόκειται να σκάσει (σύγκριση με το πρωτοσλαβικό *pǫkti «να διογκωθεί, να εκραγεί»), ενδεχομένως τελικώς ονοματοποιημένης προέλευσης.[7][8] Από τα πολωνικά, η λέξη έχει δανειστεί σε πολλές άλλες σλαβικές γλώσσες, όπου οι αντίστοιχες λέξεις δανεισμού (ponchik,[α] ponchyk[β] ή ponichka[γ]) αναφέρονται σε ένα παρόμοιο σφαιρικό σχήμα ζύμης.[9][10][11]

Ημέρα των Πόντσκι

Επεξεργασία
Γλυκοπέμπτη εναντίον Λιπαρής Τρίτης
Κυριακή Δευτέρα Τρίτη Τετάρτη   Γλυκοπέμπτη
(Tłusty Czwartek)
Παρασκευή Σάββατο
Κυριακή Δευτέρα   Λιπαρή Τρίτη
(Ημέρα των Πόντσκι)
Καθαρή Τετάρτη Πέμπτη Παρασκευή Σάββατο
Καρναβάλι Σαρακοστή

Στην Πολωνία, τα πόντσκι τρώγονται ειδικά την Γλυκοπέμπτη (Tłusty Czwartek), την τελευταία Πέμπτη πριν από την Καθαρή Τετάρτη και την έναρξη της Σαρακοστής.[12] Ο παραδοσιακός λόγος για την παρασκευή των πόντσκι ήταν για να χρησιμοποιηθεί όλη η ποσότητα λαρδιού, ζάχαρης, αυγών και φρούτων στο σπίτι, επειδή η κατανάλωσή τους απαγορεύεται από τις χριστιανικές πρακτικές νηστείας κατά την περίοδο της Σαρακοστής.

Στη Βόρεια Αμερική, ιδίως στις μεγάλες πολωνικές κοινότητες του Σικάγου, του Ντιτρόιτ και άλλων μεγάλων πόλεων στα μεσοδυτικά και βορειοανατολικά, η Ημέρα των Πόντσκι (Pączki Day) εορτάζεται ετησίως από μετανάστες και ντόπιους. Η ημερομηνία αυτής της εορτής συγχωνεύεται με εκείνη των παραδόσεων πριν από τη Σαρακοστή των άλλων μεταναστών (π.χ., Ημέρα Τηγανίτας, Mardi Gras) την Λιπαρή Τρίτη. Με τον μεγάλο πληθυσμό Πολωνών του, το Σικάγο εορτάζει το φεστιβάλ τόσο την Γλυκοπέμπτη όσο και την Λιπαρή Τρίτη.[13] Τα πόντσκι τρώγονται συχνά επίσης την Ημέρα του Κάσιμιρ Πουλάσκι. Στις Μπάφαλο, Τολέντο, Κλίβελαντ, Ντιτρόιτ, Γκραντ Ράπιντς, Μιλγουόκι, Σαιντ Λούις, Σάουθ Μπεντ, Λούισβιλ και Ουίντσορ, η Ημέρα των Πόντσκι εορτάζεται τη Λιπαρή Τρίτη.

Οι εορτασμοί της Ημέρας των Πόντσκι σε ορισμένες περιοχές είναι ακόμη μεγαλύτεροι από πολλούς εορτασμούς για την Ημέρα του Αγίου Πατρικίου. Στο Χάμτραμκ του Μίσιγκαν, έναν θύλακα του Ντιτρόιτ, υπάρχει μια ετήσια Παρέλαση Ημέρας των Πόντσκι (Καθαρή Τετάρτη),[5] η οποία έχει κερδίσει ένα αφοσιωμένο κοινό. Σε όλη την περιοχή της Μητροπολιτικής Περιοχής του Ντιτρόιτ, είναι τόσο διαδεδομένη που πολλά αρτοποιεία προσελκύουν ουρές πελατών για πόντσκι την Ημέρα των Πόντσκι.[14]

Σε ορισμένες περιοχές, η Ημέρα των Πόντσκι εορτάζεται με διαγωνισμούς κατανάλωσης πόντσκι. Ο διαγωνισμός στο Έβανστον του Ιλινόι, ξεκίνησε το 2010 και διεξάγεται το σαββατοκύριακο πριν από την Γλυκοπέμπτη, ενώ ο διαγωνισμός του Χάμτραμκ πραγματοποιείται στη διάρκεια των διακοπών.

Σημειώσεις

Επεξεργασία
  1. ρωσικά: пончик‎‎.
  2. ουκρανικά: пончик‎‎, λευκορωσικά: пончык‎‎.
  3. βουλγαρικά: поничка‎‎.

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. 1,0 1,1 Στρίμπελ, Ρόμπερτ· Στρίμπελ, Μάρια (2005). Polish Heritage Cookery. Hippocrene. σελ. 270. ISBN 9780781811248. 
  2. Karolinas. «Skąd wziął się Tłusty Czwartek? Skąd wziął się Tłusty Czwartek?». Tipy.pl (στα Πολωνικά). Grupa Interia.pl. Ανακτήθηκε στις 3 Φεβρουαρίου 2016. 
  3. Anna Hudyka (edited by: Magda Głowala-Habel) (18 Φεβρουαρίου 2009). «Tłusty Czwartek». Interia360.pl (στα Πολωνικά). Grupa Interia.pl. Ανακτήθηκε στις 3 Φεβρουαρίου 2016. 
  4. «Pączki? Hard to say, culinary Lenten treat made by nuns». Catholic News Service. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις Φεβρουαρίου 28, 2014. https://web.archive.org/web/20140228051030/http://www.catholic.org/hf/home/story.php?id=18850. Ανακτήθηκε στις 23 Νοεμβρίου 2009. 
  5. 5,0 5,1 «Pazcki day- eat and celebrate». www.hamtramck.us (επίσημος ιστότοπος της Πόλης του Χάμτραμκ, Μίσιγκαν). Πόλη του Χάμτραμκ. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Μαρτίου 2008. 
  6. Żmigrodzki.
  7. Bralczyk (2014).
  8. Derksen (2008).
  9. Ushakov (1940).
  10. Boldyrev (2003).
  11. Georgiev (1999).
  12. Μπαρμπάρα Ογκροντόφσκα (1996). Święta polskie: tradycja i obyczaj (στα Πολωνικά). Alfa. σελ. 124. 
  13. Λούκαχ, Άνταμ (23 Φεβρουαρίου 2017). «Paczki day specials from 33 Chicago restaurants and bakeries». Chicago Tribune. http://www.chicagotribune.com/dining/ct-paczki-2017-restaurant-bakeries-chicago-20170222-story.html. Ανακτήθηκε στις 26 Φεβρουαρίου 2017. «Whether you celebrate Paczki day on Fat Thursday or Fat Tuesday, or both, area bakeries are ready with thousands of the filled treats.» 
  14. «Fat Tuesday Can Be Paczki Pandemonium». Σάουθφιλντ, Μίσιγκαν: WWJ-TV. http://detroit.cbslocal.com/2012/02/21/fat-tuesday-can-be-paczki-pandemonium/. Ανακτήθηκε στις 21 Φεβρουαρίου 2012. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία