Ταρραγόνα

Η Ταρραγόνα (στα καταλανικά και ισπανικά: Tarragona, καταλανική προφορά ΔΦΑ: [tərəˈɣonə], ισπανική προφορά [taraˈɣona]) είναι μια παραθαλάσσια πόλη της Καταλονίας, πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας, με πληθυσμό 133.545 κατοίκους (Εθνικό Ινστιτούτο Στατιστικής της Ισπανίας 2013). Βρίσκεται στο κέντρο της λεγόμενης Χρυσής Ακτής (Costa Dorada) ενώ λόγω της συγκέντρωσης σημαντικών αρχαίων μνημείων, έχει ανακηρυχθεί από την UNESCO το 2000 Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς.

Ταρραγόνα
Σημαία Έμβλημα
Ταρραγόνα 41°7′3″N 1°15′10″E
Χώρα	Ισπανία
Διοικητική υπαγωγή	Ταραγονές
Ίδρυση	1834
Προστάτης	Αγία Θέκλα
Διοίκηση
• mayor of Tarragona	Rubén Viñuales (από 2023)
• Μέλος του/της	Ciudades Patrimonio de la Humanidad de España Οργανισμός Πόλεων Παγκόσμιας Κληρονομιάς
Έκταση	57,9 km²
Υψόμετρο	68 μέτρα
Πληθυσμός	138.262 (2023)
Ταχ. κωδ.	43001–43008
Τηλ. κωδ.	977
Ζώνη ώρας	UTC+01:00
Ιστότοπος	Επίσημος ιστότοπος
Σχετικά πολυμέσα

Ιστορία

Μακέτα της Ταραγόνα την εποχή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας

Υπάρχουν ενδείξεις ότι η περιοχή κατοικήθηκε από ιβηρικές φυλές, ακολουθώντας το παράδειγμα ολόκληρης της κοιλάδας του Έβρου. Ο Τίτος Λίβιος αναφέρεται σε μια μικρή πόλη ονόματι Kissa. Η περιοχή θα εισέλθει οριστικά στην ιστορία με την κατάκτησή της από τον Σκιπίωνα τον Αφρικανό. Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος αναφέρει χαρακτηριστικά ότι η Ταραγόνα υπήρξε έργο αυτού του Ρωμαίου στρατηγού ("Tarraco Scipionum opus"). Οι Ρωμαίοι θα φέρουν την άνθηση στην πόλη και στα χρόνια του Αυγούστου η Tarraco θα γίνει η πρωτεύουσα της ρωμαϊκής επαρχίας που περιλάμβανε όλη τη βόρεια ιβηρική χερσόνησο και που έλαβε το όνομά της (Tarraconensis ή Hispania Citerior). Η σημαντικότητα της πόλης την μετέτρεψε σε βασικό συγκοινωνιακό κόμβο της ρωμαϊκής επικράτειας, όντας κύριος σταθμός της Via Augusta και πρωτεύον λιμάνι. Ο ίδιος ο γεωγράφος Πομπόνιος Μέλας αναφέρεται στην σημαντικότητά του ("Tarraco urbs est en his oris maritimarum opulentissima") ενώ η πόλη, κατά τη βασιλεία του Αυγούστου και του Τιβέριου, έκοψε νομίσματα με τις διακριτικές επιγραφές CVT, CVTT o CVTTAR. Το μεγαλύτερο μέρος των ρωμαϊκών κτηρίων που σώζονται μέχρι σήμερα κατασκευάστηκαν τον 1ο αιώνα μ.Χ.

Με την εξάπλωση του χριστιανισμού, η Ταρραγόνα γίνεται σημαντική χριστιανική επισκοπή βάζοντας τις βάσεις για την μετέπειτα διαμόρφωση της αρχιεπισκοπής της Ταραγόνας, μιας από τις πιο ιστορικές της Ιβηρικής. Με το πέρασμα των αιώνων σταδιακά η σημασία της μειωνόταν και μετά την πτώση της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, η πόλη κατακτήθηκε από τον Βησιγότθο βασιλιά Ευαρίχο, για να περάσει με τη σειρά της στα χέρια των Μαυριτανών κατά τη διάρκεια της εισβολής του 711. Το μουσουλμανικό όνομα της πόλης ήταν Ταρακούνα.

Οι προσπάθειες για κατάκτηση της πόλης από τον Καρλομάγνο, στην προσπάθειά του για τη δημιουργία της ισπανικής μαρκίας δεν τελεσφόρησαν. Το 1116 κατακτάται από τον κόμη της Βαρκελώνης, Ραϋμόνδο Βερρεγγάριο Γ'. Το 1128 γίνεται πρωτεύουσα του Πριγκιπάτου της Ταραγόνας, φέουδου υπό τον νορμανδό ιππότη Ροβέρτ ντ' Αγκιλό υποτελούς στην αρχιεπισκοπή, για να επαναενσωματωθεί λίγα χρόνια μετά στον Οίκο της Βαρκελώνης. Η ανάκαμψη της πόλης διαφαίνεται από την κατασκευή του καθεδρικού της το 1171 και την αστική εξάπλωσή της που θα εμποδιστεί κατά καιρούς από τις διάφορες πειρατικές επιθέσεις και θα σταματήσει οριστικά με την Μαύρη πανώλη στα μέσα του 14ου αιώνα. Στην συνέχεια θα υποφέρει μια πολιορκία το 1462 κατά τον καταλανικό εμφύλιο, καταστροφές με τον πόλεμο του 1641, και θα παραδοθεί στα βουρβονικά στρατεύματα κατά τον πόλεμο της Ισπανικής Διαδοχής, οπότε και θα δει τους τοπικούς νόμους της να καταλύονται από τον Φίλιππο Ε'.

Κατά τη διάρκεια του Πολέμου της Ανεξαρτησίας καταστράφηκαν πολλά μνημεία της πόλης. Μέχρι τότε η πόλη αποτελούσε στρατιωτικό φρούριο (plaza fuerte) και η όποια οικοδομική δραστηριότητα ήταν απαγορευμένη. Στα επόμενα χρόνια, με την κατάργηση αυτού του στρατιωτικού χαρακτήρα της έζησε μια κάποια εμπορική και οικιστική άνθηση, βασισμένη στο εμπόριο του κρασιού χωρίς όμως να ακολουθήσει την βιομηχανική άνθηση που παρατηρήθηκε σε άλλες καταλανικές πόλεις. Αυτή επετεύχθη μετά την δεκαετία του 1970, με την εγκατάσταση πολλών πετροχημικών εργοστασίων.

Κλίμα

Η Ταραγόνα έχει τυπικό μεσογειακό κλίμα. Η μέση θερμοκρασία είναι γύρω στους 16 °C και παρουσιάζει πολύ ζεστά και ξηρά καλοκαίρια μαζί με ήπιους χειμώνες. Οι βροχοπτώσεις είναι περιορισμένες καθ'όλη τη διάρκεια του έτους αν και το φθινόπωρο εμφανίζονται σύντομα μπουρίνια αυξημένης έντασης.

Αρχιτεκτονική

Το ρωμαϊκό αμφιθέατρο με θέα τη Μεσόγειο.

Ρωμαϊκά ερείπια

Το μνημειακό συγκρότημα που ανακηρύχθηκε το 2000 Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς περιλαμβάνει όσα ρωμαϊκά μνημεία έχουν διασωθεί. Βρίσκονται διεσπαρμένα σε δεκατέσσερα σημεία μέσα και γύρω από την πόλη. Μέσα στην πόλη και παραλιακά βρίσκεται το αμφιθέατρο (anfiteatre romà), χτισμένο τον 2ο αιώνα μ.Χ. και χωρητικότητας 15.000 θεατών. Υπέστη πολλές καταστροφές και στην κεντρική σκηνή είναι κτισμένη η μικρή εκκλησία ρομανικού ρυθμού αφιερωμένη στην Santa Maria del Milagro που με τη σειρά της είχε κατασκευαστεί πάνω στα θεμέλια βισιγοτθικής βασιλικής. Η ρωμαϊκή αρένα (Circo romano) κατασκευάστηκε τον 1ο αιώνα μ.Χ. και χωρούσε 25.000 θεατές. Σήμερα στέκονται όρθια μερικά μόνο σημεία της, όπως ένα μέρος της κερκίδας κι ένα μέρος των εσωτερικών του διαδρόμων που διατηρήθηκε λόγω της χρήσης του ως αποθήκη. Από το θέατρο (teatre romà), κατασκευασμένο στα τέλη του 1ου αιώνα π.Χ., σώζονται μόνο μερικές σειρές από τις κατώτερες κερκίδες. Η αγορά (fòrum) σήμερα έχει χαθεί σε μεγάλο βαθμό κάτω από τα κτήρια της Άνω Πόλης, ωστόσο γίνεται εύκολα διακριτή η τεράστια περίμετρος της καθώς το πολεοδομικό σχέδιο έχει ακολουθήσει το σχέδιό της και σώζονται ορισμένα σημεία αναφοράς. Χτίστηκε από τον Βεσπασιανό το 73 μ.Χ. Σώζονται επίσης ορισμένα κομμάτια και από την "αγορά της αποικίας" (Fòrum de la Colònia). Παράλληλα έχει διασωθεί ένα κομμάτι ενός χιλιομέτρου του παλαιού ρωμαϊκού τείχους που υπολογίζεται ότι είχε μήκος περίπου τέσσερα χιλιόμετρα.

Το ρωμαϊκό υδραγωγείο έξω από την Ταραγόνα

Έξω από την πόλη βρίσκονται επίσης αξιοσημείωτα μνημεία, με πρωτεύον το ρωμαϊκό υδραγωγείο (Aqüeducte de les Ferreres ή Pont del Diable, "γέφυρα του διαβόλου"). Είναι ένα από τα σημαντικότερα σωζόμενα ρωμαϊκά υδραγωγεία της Ευρώπης και πιθανότατα κατασκευάστηκε τον 1ο αιώνα μ.Χ. για να εξυπηρετήσει τις αυξημένες ανάγκες της επαρχιακής πρωτεύουσας για νερό. Έχει ύψος 27 μέτρα και πλάτος 217 μέτρα και χρησιμοποιείτο σταθερά μέχρι τον Μεσαίωνα. Έχει υποστεί αρκετές παρεμβάσεις και σήμερα έχει καταστεί δυνατό να φέρει εκ νέου νερό.

Ο νεκρικός πύργος των Σκιπιώνων (Torre dels Escipions) βρισκόταν πάνω στην Via Augusta και είναι από τους λίγους νεκρικούς πύργους που σώζονται σε ολόκληρη την Ιβηρική. Χρονολογείται από τον 1ο αιώνα μ.Χ. και δεν διατηρεί καμία ουσιαστική σχέση με την περίφημη ρωμαϊκή οικογένεια, όντας αποτέλεσμα λανθασμένης ταύτισης των δύο ανάγλυφων μορφών του θεού Άτι με τον Σκιπίωνα τον Αφρικανό. Λίγο έξω από την πόλη υπάρχουν και τα απομεινάρια ενός παλαιοχριστιανικού κοιμητηρίου, που λειτούργησε από τον 3ο μέχρι τον 5ο αιώνα ενώ, τέλος, είκοσι χιλιόμετρα βορειοανατολικά είναι ορατό και η αψίδα του θριάμβου του Μπαρά (Arc de Berà), του έτους 13 π.Χ.

Εκκλησίες

Η καθεδρικός της Αγίας Μαρίας

Σημαντικότερη εκκλησία της πόλης είναι ο καθεδρικός της Αγίας Μαρίας (Catedral de Santa Maria), ρυθμού όψιμου γοτθικού που κατασκευάστηκε σε διαφορετικές φάσεις μεταξύ των ετών 1170 και 1331 και σχετίζεται ως αρχιτεκτονικό έργο με το σύγχρονό της καθεδρικό ναό της Σέου Βέλια της Λιέιδα. Η προστάτιδα της πόλης είναι η Αγία Θέχλα του Ικονίου και θεωρείται πως τα δυο της χέρια είναι θαμμένα στο παρεκκλήσι της αγίας που είναι ενσωματωμένο στην εκκλησία. Γιορτάζεται στις 23 Σεπτεμβρίου.

Μουσεία

Το σημαντικότερο μουσείο της πόλης είναι το Εθνικό κι Αρχαιολογικό Μουσείο (Museu Nacional Arqueològic de Tarragona), που αν και είναι έργο του πρώτου μισού του 19ου αιώνα είναι αρμονικά ενταγμένο στο μνημειώδης κέντρο της πόλης. Διακρίνονται επίσης και δύο εκκλησιαστικά μουσεία , το Μουσείο της Αρχιεπισκοπής (Museu Diocesà de Tarragona) και το Βιβλικό Μουσείο (Museu Bíblic Tarraconense), που ιδρύθηκε το 1930 και περιέχει εκθέματα από τα ταξίδια ενός πολίτη της Ταραγόνα στους Αγίους Τόπους. Το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (Museu d'Art Modern de Tarragona) στεγάζεται σε έναν χώρο που προέκυψε από τη συνένωση και αναμόρφωση τριών σπιτιών του 18ου αιώνα και προβάλλει έργα κι εκθέσεις Μοντέρνας Τέχνης.

Μεταφορές

Το λιμάνι αποτελεί ιστορικά το σημείο αναφοράς της πόλης σχετικά με τις μεταφορές και το εμπόριο. Από την δεκαετία του 1970 είναι σταθερά στα πέντε πρώτα λιμάνια της Ισπανίας σε όγκο φορτίων. Σχετίζεται κυρίως με την μεταφορά χύμα υλικών και ιδιαίτερα πετρελαίου και παραγόντων του, δημητριακών και άνθρακα. Από το 2008 εγκαινιάστηκε και το εμπόριο κοντέινερ. Από την άλλη πλευρά, το αλιευτικό λιμάνι της πόλης είναι το σημαντικότερο της Καταλονίας.

Αναφορικά με τις οδικές συγκοινωνίες, η Ταραγόνα βρίσκεται πάνω στον οδικό και σιδηροδρομικό άξονα Βαρκελώνης - Βαλένθιας (ο λεγόμενος "μεσογειακός διάδρομος, "corredor mediterráneo"). Διαθέτει συμβατικές σιδηροδρομικές γραμμές που τη συνδέουν βορειοδυτικά με τη Λιέιδα, βορειοανατολικά με τη Βαρκελώνη και νοτιοδυτικά με την Τορτόζα. Η γραμμή υψηλής ταχύτητας περνάει από τον σταθμό "Camp de Tarragona", μερικά χιλιόμετρα έξω από την πόλη. Αεροπορικά συνδέεται με το εσωτερικό και το εξωτερικό μέσω του πρώην στρατιωτικού αεροδρομίου του Ρέους.

Αθλητισμός και γιορτές

Πύργος της Colla Jove κατά τη διάρκεια της γιορτής της Αγίας Τέχλας

Η Ταραγόνα έχει μεγάλη παράδοση στους castellers, όντας η κοντινή πόλη του Βαλς η μητρόπολη αυτής της παράδοσης. Για πάνω από διακόσια χρόνια οι ομάδες castellers της πόλης συμμετέχουν στις δημόσιες γιορτές ενώ κάθε δύο χρόνια διαδραματίζεται στην πόλη ο ανώτατος διαγωνισμός castellers στην πρώην αρένα για ταυρομαχίες, που συγκεντρώνει ομάδες τόσο από την Καταλονία όσο κι από άλλες περιοχές του κόσμου (Μοντρεάλ, Κίνα). Οι τοπικές ομάδες είναι τέσσερις: Xiquets de Tarragona, Colla Jove Xiquets de Tarragona, Xiquets del Serrallo και Colla Castellera de Sant Pere i Sant Pau.

Η κύρια γιορτή της πόλης είναι γύρω στις 23η Σεπτεμβρίου, όταν και γιορτάζεται η Αγία Θέχλα. Ιστορικά καθιερώθηκε το 1321, όταν έφτασαν από την Αρμενία ως λείψανα τα δύο χέρια της αγίας.

Όσον αφορά τα αθλήματα, η πιο επιτυχημένη αθλητική ένωση της πόλης είναι το Κλουμπ Ζιμνάστικ ντε Ταραγόνα (Club Gimnàstic de Tarragona) γνωστή και ως "Νάστικ" (Nàstic), που ιδρύθηκε το 1886. Η ποδοσφαιρική της ομάδα πέρασε 4 περιόδους στην Α' Εθνική της Ισπανίας.

Αντόνι Ροβίρα ι Βιρζίλι

Η πιο γνωστή προσωπικότητα που συνδέεται με την πόλη υπήρξε ο πολυπράγμων Αντόνι Ροβίρα ι Βιρζίλι (Antoni Rovira i Virgili). Γεννημένος στην πόλη το 1882 δούλεψε ως δημοσιογράφος προτού αφοσιωθεί στην πολιτική. Μετά από πολλές προσπάθειες κατέληξε το 1932 στην Ρεπουμπλικανική Αριστερά της Καταλονίας. Εκλέχτηκε βουλευτής και αντιπρόεδρος του Κοινοβουλίου της Καταλονίας. Μετά τον εμφύλιο συνετέλεσε μέλος της εξόριστης κυβέρνησης της Καταλονίας, εγκατεστημένος στο Περπιπιάν της Γαλλίας όπου και απεβίωσε το 1949. Συνέγραψε πολλά βιβλία γύρω από τα εθνικά θέματα της Καταλονίας. Το νέο πανεπιστήμιο που ιδρύθηκε το 1991 με έδρα την Ταραγόνα και campus σε διάφορες κοντινές πόλεις πήρε το όνομά του (Universitat Rovira i Virgili).

Βιβλιογραφία

• RECASENS COMES, Josep Mª, La Ciutat de Tarragona(2 vols). Barcelona, 1976
• FERRER, Maria Antònia, Història de Tarragona. Una ciutat mediterrània. Tarragona : Arola, 2006
• SOBREQUÉS i CALLICÓ, Jaume, Antoni Rovira i Virgili : història i pensament polític. Barcelona : Curial, 2002.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο: Χώρος απόθεσης απορριμμάτων τάξεως II και εργοστάσιο λιπασματοποίησης στην La Espluga de Francolí (Ταρραγόνα, Ισπανία)
• ispania.gr: Καταλονία: Το ελληνικό παρελθόν της Ισπανίας (Ταρραγόνα)
• Ιστοσελίδα του Γραφείου Τουρισμού του Δήμου
• Ιστοσελίδα του Εθνικού κι Αρχαιολογικού Μουσείου
• Ιστοσελίδα της Αρχιεπισκοπής της Ταραγόνας
• Ιστοσελίδα του πανεπιστημίου Αντόνι Ροβίρα ι Βιρζίλι