Αθηνόδωρος Προύσαλης
Ο Αθηνόδωρος Προύσαλης (Κωνσταντινούπολη, 15 Δεκεμβρίου 1926 - Αθήνα, 5 Ιουνίου 2012) ήταν Έλληνας ηθοποιός.[1]
| Αθηνόδωρος Προύσαλης | |
|---|---|
 Ο Αθηνόδωρος Προύσαλης σε σκηνή από την ταινία Ο δασκαλάκος ήταν λεβεντιά (1970) | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Αθηνόδωρος Προύσαλης (Ελληνικά) |
| Γέννηση | 15 Δεκεμβρίου 1926 Κωνσταντινούπολη |
| Θάνατος | 5 Ιουνίου 2012 (85 ετών) Αθήνα |
| Αιτία θανάτου | έμφραγμα του μυοκαρδίου |
| Συνθήκες θανάτου | φυσικά αίτια |
| Χώρα πολιτογράφησης | Ελλάδα |
| Σπουδές | Δραματική Σχολή Ωδείου Αθηνών |
| Ιδιότητα | ηθοποιός |
| Καλλιτεχνικά ρεύματα | Κωμωδία, Δράμα |
Βιογραφία
ΕπεξεργασίαΓεννήθηκε το 1926 στην Κωνσταντινούπολη και ήρθε στην Ελλάδα το 1932. Αρχικά εγκαταστάθηκαν στην Κοκκινιά, όπου ο μικρός Αθηνόδωρος είχε την ευκαιρία να μεγαλώσει ανάμεσα σε πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία και να αποκτήσει μερικές από τις μερακλίδικες συνήθειες τους.
Ο πατέρας του ήταν μηχανουργός, ο παππούς του ιερέας και λόγω της οικονομικής τους άνεσης δεν χρειάστηκε να δουλέψει από μικρός και έτσι μπόρεσε να σπουδάσει. Στη διάρκεια της κατοχής πέρασε δύσκολα όπως και όλοι οι Έλληνες. Αυτό που θυμόταν πάντα από εκείνες τις μέρες ήταν ότι το βράδυ έπεφτε να κοιμηθεί και δεν ήξερε αν θα τον συλλάβουν το πρωί, καθώς παντού γίνονταν μπλόκα, τόσο από τους Γερμανούς όσο και από τους ταγματασφαλίτες. Είχε αναφέρει ότι τότε έζησε για πρώτη φορά τον πόνο της απώλειας, καθώς πολλοί φίλοι του σκοτώθηκαν. Στο τέλος του Εμφυλίου γράφτηκε κρυφά από τους δικούς του στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών.[1]
«Εσύ πάψε, θα σου ρίξω φλιτ», «Μια αψηλή τσιριμπίμ τσιριμπόμ», «Θα κανελώνανε το ρυζόγαλο;» «Μυρίζεις απήγανο», «Άρχισες πάλι το λιβανιστήρι;”. Αυτές είναι μόνο μερικές από τις αξέχαστες ατάκες που έχει πει ο αγαπημένος μάγκας του ελληνικού κινηματογράφου, Αθηνόδωρος Προύσαλης. Ένας από τους πιο δημοφιλείς και πετυχημένους ηθοποιούς, που στην πενηντάχρονη καριέρα του, έπαιξε σε 100 ταινίες του παλιού ελληνικού κινηματογράφου και 20 του «κουλτουριάρικου», όπως αποκαλούσε τον Νέο Ελληνικό Κινηματογράφο. Κατά κύριο λόγο έπαιζε τον λαϊκό τύπο, περισσότερο σε κωμωδίες.
Καθιερώθηκε ως ηθοποιός σε κινηματογραφικές ταινίες όπου ενσάρκωσε, κυρίως, τον τύπο του μάγκα. Πρωτοεμφανίστηκε στον κινηματογράφο το 1952 με την ταινία Το στραβόξυλο και στο θέατρο το 1953 με τον θίασο της Γιώτας Λάσκαρη στο έργο Ο τρομερός καλόγερος.
Συνεργάστηκε με το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, το Πειραϊκό Θέατρο του Δημήτρη Ροντήρη, τον θίασο του Νίκου Χατζίσκου, το Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο του Μάνου Κατράκη, το Θέατρο Τέχνης «Κάρολος Κουν» κ.ά.. Εξαιρετική ήταν η ερμηνεία του στο Φιντανάκι του Παντελή Χορν, που ανέβασε το Θέατρο Τέχνης «Κάρολος Κουν» το 1988. Συνεργάστηκε και με τον Θόδωρο Αγγελόπουλο στις ταινίες Ταξίδι στα Κύθηρα, Ο μελισσοκόμος, Το μετέωρο βήμα του πελαργού.
Διακρίθηκε και σε ρόλους σε τηλεοπτικές σειρές. Χαρακτηριστική ήταν η συμμετοχή του στη δημοφιλή σειρά Εγκλήματα.
Στο Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης το 1990 κέρδισε τιμητική διάκριση για την ερμηνεία του στους Αθηναίους.[1]
Πρώτα βήματα στον κινηματογράφο
Επεξεργασία| Η ενότητα παραθέτει τις πηγές της αόριστα, χωρίς παραπομπές. Βοηθήστε συνδέοντας το κείμενο με τις πηγές χρησιμοποιώντας παραπομπές, ώστε να είναι επαληθεύσιμο. Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 31/03/2023. |
Η πρώτη του εμφάνιση στη μεγάλη οθόνη ήταν το 1952, στην ταινία Στραβόξυλο. Τότε που ακόμα το σινεμά ήταν σε πρωτόγονη κατάσταση. Του είχε κάνει εντύπωση που ο εικονολήπτης έπρεπε να γυρίζει με το χέρι του σε σταθερό ρυθμό, το καρούλι του φιλμ. Για να διατηρήσει αυτό το συγχρονισμό έλεγε από μέσα του τον εθνικό ύμνο. Ο πρώτος επίσημος ρόλος του ήταν στη Λατέρνα, φτώχεια και γαρύφαλλο του Αλέκου Σακελλάριου, με τον Βασίλη Αυλωνίτη και τον Μίμη Φωτόπουλο. Στην πρώτη σκηνή της ταινίας ο Προύσαλης ενσαρκώνει έναν μεροκαματιάρη που εξιστορεί τη ζωή των δύο πρωταγωνιστών. Ο Σακελλάριος του υπέδειξε στην πρόβα να πει τα λόγια του μάγκικα. Ο Αθηνόδωρος όμως σκέφτηκε ότι δεν ταίριαζε σε ένα τίμιο φτωχό εργάτη να μιλήσει σαν μαγκάκι, αλλά σαν έναν λαϊκό, εργατικό άνθρωπο και έτσι με θράσος υποκρίθηκε, όπως εκείνος έκρινε. Ο Σακελλάριος δεν αντέδρασε. Απεναντίας εκτίμησε το ταλέντο του νέου ηθοποιού και του ζήτησε το τηλέφωνό του για μελλοντικές συνεργασίες. Από τότε, σε όλη του την καλλιτεχνική ζωή, ο Προύσαλης αψηφούσε τους σκηνοθέτες αν πίστευε ότι είχαν λάθος. Πάντα όμως είχε σωστή κρίση και έτσι δεν έχασε ποτέ δουλειά. Ο ίδιος ξεχώριζε την Επιχείρηση Απόλλων, γιατί είχε μεγάλο και καλό ρόλο.
Ποτέ δεν παραπονέθηκε για τους μικρούς ρόλους που του έδιναν στο σινεμά, αντιθέτως ήταν ευγνώμων γιατί εκείνες τις δύσκολες εποχές κέρδισε αρκετά χρήματα. Όπως είχε πει, ένα καλοκαίρι είχε κερδίσει περίπου 15.000 ευρώ (σε σημερινή αναγωγή) και έτσι κατάφερε να αποκτήσει το πρώτο του αυτοκίνητο. Θαύμαζε πολύ τον Θανάση Βέγγο στους κινηματογραφικούς του ρόλους, γιατί αν και δεν είχε σπουδάσει ποτέ ήταν εξαιρετικά ταλαντούχος. Στο θέατρο άρχισε να δουλεύει το 1953, όπου υποδύθηκε και δραματικούς και κωμικούς ρόλους, ενώ δεν ήταν λίγες οι φορές που έγινε πρωταγωνιστής. Στα πρώτα του βήματα, συνεργάστηκε με την Κυβέλη, που του έδειχνε ιδιαίτερη αδυναμία. Ένας κακεντρεχής συνάδελφος του, ζήλεψε που τον συμπαθούσε τόσο πολύ η ηλικιωμένη τότε Κυβέλη [2], που του έβγαλε το παρατσούκλι ο “νεκρόφιλος”. Ο Αθηνόδωρος πικράθηκε πολύ από αυτό το περιστατικό. Για αυτό και πάντοτε έλεγε ότι δύο πράγματα σιχαινόταν στη ζωή του. Τη ζήλια και την αχαριστία.
Προσωπική ζωή και θάνατος
Επεξεργασία| Η ενότητα παραθέτει τις πηγές της αόριστα, χωρίς παραπομπές. Βοηθήστε συνδέοντας το κείμενο με τις πηγές χρησιμοποιώντας παραπομπές, ώστε να είναι επαληθεύσιμο. Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 31/03/2023. |
Παντρεύτηκε την Τούλα, μια καλόκαρδη κοπέλα από τη Θεσσαλονίκη, που αν και κάποια στιγμή χώρισαν, δεν έπαψε να τον φροντίζει μέχρι το τέλος. Απέκτησαν μία κόρη, τη θεατρολόγο Εύη Προύσαλη, που της είχε μεγάλη αδυναμία. Σε μία από τις τελευταίες συνεντεύξεις του είχε πει ότι δεν φοβάται τον θάνατο, το μόνο που ήθελε ήταν να μην αρρωστήσει, να φύγει μια και έξω. Αυτό που τον πείραζε ήταν που είχε χάσει τους καλύτερους του φίλους και ένιωθε ορφανός. Λίγους μήνες μετά, στις 5 Ιουνίου του 2012, έφυγε και εκείνος από τη ζωή στα 86 του χρόνια. Τα τελευταία χρόνια ο πιο επιτυχημένος ρόλος του ήταν στην τηλεοπτική σειρά Εγκλήματα. Αν και είχε αποσυρθεί τυπικά από το σανίδι στα 69 του χρόνια, ήταν ευτυχισμένος που δεν είχε περάσει καμία χρονιά χωρίς να χτυπήσει το τηλέφωνό του για δουλειά.
Φιλμογραφία
Επεξεργασία| Έτος | Τίτλος | Ρόλος |
|---|---|---|
| Δεκαετία 1950 | ||
| 1952 | Οι εγωιστές | |
| Το στραβόξυλο[3] | αστυφύλακας | |
| 1957 | Λατέρνα, φτώχεια και γαρύφαλλο[4] | θαμώνας ταβέρνας |
| Της νύχτας τα καμώματα[5] | θαμώνας μπαρ | |
| Δεκαετία 1960 | ||
| 1960 | Στρατιώτες δίχως στολή | πατριώτης |
| 1963 | Ο τρελάρας | ταξιτζής |
| Πολυτεχνίτης και ερημοσπίτης | Πανάγος | |
| 1964 | Το δόλωμα[6] | μέλος σπείρας |
| 1965 | Ιστορία μιας ζωής | Γιώργης |
| Τέντυ μπόι αγάπη μου | Κυριάκος | |
| Το χώμα βάφτηκε κόκκινο | χωροφύλακας | |
| Ένα έξυπνο έξυπνο... μούτρο | Μπάμπης Καντουράκης | |
| Μια τρελή... τρελή οικογένεια | Μανώλης, ναυτεργάτης | |
| Περάστε την πρώτη του μηνός | πωλητής παπουτσιών | |
| 1966 | Τζένη, Τζένη[7] | αμαξάς |
| Εμείς οι αμαρτωλοί | ||
| 1967 | Ο μόδιστρος | Κούλης |
| Πατέρα κάτσε φρόνιμα[8] | Περικλής Καραστεφάνου | |
| Καλώς ήρθε το δολάριο[9] | Σταμάτης Τσίμπας | |
| Άδικη κατάρα | επιστάτης βίλας | |
| Πυρετός στην άσφαλτο | φύλακας κλινικής | |
| Από τα Ιεροσόλυμα με αγάπη | ||
| Κάποτε κλαίνε και οι δυνατοί | Βαγγέλης | |
| 1968 | Η καρδιά ενός αλήτη | Κωνσταντής |
| Επιχείρησις Απόλλων [10] | Μανώλης, οδηγός λεωφορείου | |
| Το κανόνι και τ' αηδόνι[11] | ||
| Ο τσαχπίνης | Πανάγος | |
| Ανοιχτή επιστολή | Αλέκος | |
| Τα ψίχουλα του κόσμου | κύριος Στεφάνου, πατέρας Φλώρας | |
| Ταπεινός και καταφρονεμένος | γιατρός | |
| Καρδιά που λύγισε από τον πόνο | Παντελής | |
| Ξεριζωμένη γενιά | ||
| Μια Ιταλίδα απ' την Κυψέλη | ιδιοκτήτης νυχτερινού κέντρου | |
| 1969 | Το θύμα | Μπάμπης Μπαγλάμης |
| Γιατί με πρόδωσες | ||
| Η ωραία του κουρέα[12] | Περικλής | |
| Φτωχογειτονιά αγάπη μου | Αρίστος | |
| Ένας άνδρας με συνείδηση | Θανάσης | |
| Ο Νταβέλης [13] | ||
| Φοβάται ο Γιάννης το θεριό | Γεράσιμος | |
| Δεκαετία 1970 | ||
| 1970 | Βαβυλωνία | Μπαστιάς (λοκαντιέρης) |
| Ο τελευταίος αιχμάλωτος | περιπλανώμενος έμπορος | |
| Ο νάνος και οι εφτά Χιονάτες | Αποστόλης Πίτουλας | |
| Ο δασκαλάκος ήταν λεβεντιά[14] | πρόεδρος κοινότητας | |
| Εσένα μόνο αγαπώ | μπουζουξής | |
| Ο τελευταίος των κομιτατζήδων | Στρατής Στάμου | |
| Η τύχη μου τρελάθηκε | Πανάγος Μαγκλάρας | |
| Ο αετός των σκλαβωμένων[15] | Θείος | |
| Το παιδί της μαμάς | Αναστάσης | |
| 1971 | Η εφοπλιστίνα | Νικήτας |
| Ο αρχιψεύταρος | Νότης Χατζηδήμας | |
| Καταναλωτική κοινωνία | τραγουδιστής | |
| Μαντώ Μαυρογένους | Κωνσταντής | |
| Ένα αγόρι αλλιώτικο από τ' άλλα | Ιορδάνης | |
| Οι εγωισταί | Σωτήρης | |
| Ο τρελοπενηντάρης[16] | Φρίξος Μπατακούνας | |
| Αγάπησα μια πολυθρόνα[17] | παλιατζής | |
| Ο Μανωλιός στην Ευρώπη | Κλέαρχος | |
| 1972 | Η Ρένα είναι οφσάιντ | αστυνόμος |
| Απ' τα αλώνια στα σαλόνια | Γρηγόρης | |
| 1973 | Ο προεστός του χωριού | Διαμαντής |
| 1979 | Οι φανταρίνες[18] | διοικητής στρατοπέδου |
| Μονά ζυγά δικά μου[19] | Πάτροκλος Γιουσουφάκης | |
| Τα παιδιά τις πιάτσας | Προκόπης Γράσσος | |
| Δεκαετία 1980 | ||
| 1980 | Ρένα, να η ευκαιρία | εφοριακός |
| Ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο[20] | συνταγματάρχης | |
| 1981 | Το μεγάλο κανόνι | Μήτσος |
| Το ξένο είναι πιο γλυκό | Ηλίας | |
| 1982 | Ρεπό | τζαμάς |
| Και ο πρώτος ματάκιας | Μεγάλος | |
| 1983 | Δάσκαλε τι δίδασκες; | Θωμάς |
| 1984 | Ταξίδι στα Κύθηρα[21] | μοίραρχος |
| Ο έρωτας του Οδυσσέα | συνάδελφος | |
| 1985 | Ο Αγκαλίτσας | αρχιφύλακας |
| Μια νύφη για όλους | ||
| Αγόρια στην πορνεία[22] | πρόεδρος κοινότητας | |
| Τα παιδιά του Κρόνου | πατέρας Άρη | |
| Ο Ράμπο από τα Τρίκαλα | Βλαδίμηρος | |
| Μούτρο... το μουτράκι | Νεόφυτος Τράμπας | |
| Ράκος Νο 14 και ο πρώτος μπουνάκιας | Θανάσης Σπίνος, πατέρας Ηρακλή | |
| 1986 | Ο μελισσοκόμος | |
| Αδελφή μου... Αγάπη μου... | Μιχάλης Δεβουραίος | |
| Τρελοί, παλαβοί κι ανάποδοι | Γιώργος | |
| Το διαβολοθήλυκο | Κυριάκος | |
| 1987 | 120 Ντεσιμπέλ | πατέρας Νάσου |
| Οι δεκατρείς γυναίκες | ||
| Η ψεύτρα από το Κατάκωλο | Λέων | |
| Λάκης, ο σουξές | Αρβύλας | |
| Σ' αγαπάω, στο τιμόνι που κρατάω | Ανέστης | |
| Το 'πε, το' πε ο παπαγάλος, είσαι κόκορας μεγάλος | Ανδρέας | |
| Τρελές αστυνομικόνες, απίθανα θηλυκά | Πλάτων | |
| 1988 | Το σπίτι της θείας | Μπάμπης |
| Τίποτα δεν άλλαξε, λαέ | υπαρχηγός αστυνομίας | |
| Ο πεθερόπληκτος | Παντελής | |
| 1989 | Ο τελευταίος πειρασμός του Μήτσου | Σάββας |
| Το χωριό εκπαιδεύεται | Ευθύμιος Καραφατσέας | |
| Συζυγικό κοκτέιλ | Λάζαρος | |
| Δεκαετία 1990 | ||
| 1990 | Ο εραστής | Ισαάκ |
| 1991 | Οι Αθηναίοι | Πατσουρέας |
| Ο δραπέτης | Λάμπρος | |
| Το μετέωρο βήμα του πελαργού | ξενοδόχος | |
| 1997 | Ο κύριος με τα γκρι | πρόεδρος |
| Δεκαετία 2000 | ||
| 2003 | Πολίτικη κουζίνα | Ιορδάνης |
Τηλεόραση
ΕπεξεργασίαΘεατρικές παραστάσεις
ΕπεξεργασίαΚατάλογος βασικών πληροφοριών θεατρικών παραστάσεων στις οποίες συμμετείχε ο Αθ. Προύσαλης ως ηθοποιός.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Επεξεργασία
Αθηνόδωρος Προύσαλης (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)- «Αθηνόδωρος Προύσαλης, αγαπημένος «μάγκας»», άρθρο στον ιστότοπο της εφημερίδας «Η Καθημερινή», 7 Ιουνίου 2012.
- (Αγγλικά) Athinodoros Prousalis, ιστοσελίδα στην Internet Movie Database.
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ 1,0 1,1 1,2 Πέθανε ο Αθηνόδωρος Προύσαλης tovima.gr
- ↑ «Κυβέλη (ηθοποιός)». Βικιπαίδεια. 2019-05-23. https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=%CE%9A%CF%85%CE%B2%CE%AD%CE%BB%CE%B7_(%CE%B7%CE%B8%CE%BF%CF%80%CE%BF%CE%B9%CF%8C%CF%82)&oldid=7547275.[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ «Το στραβόξυλο». tainiothiki.gr. Ταινιοθήκη της Ελλάδος. Ανακτήθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου 2023.
- ↑ «Λατέρνα, φτώχεια και γαρύφαλλο». tainiothiki.gr. Ταινιοθήκη της Ελλάδος. Ανακτήθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου 2023.
- ↑ «Της νύχτας τα καμώματα». tainiothiki.gr. Ταινιοθήκη της Ελλάδος. Ανακτήθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου 2023.
- ↑ «Το δόλωμα». tainiothiki.gr. Ταινιοθήκη της Ελλάδος. Ανακτήθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου 2023.
- ↑ «Τζένη Τζένη». tainiothiki.gr. Ταινιοθήκη της Ελλάδος. Ανακτήθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου 2023.
- ↑ «Πατέρα κάτσε φρόνιμα». tainiothiki.gr. Ταινιοθήκη της Ελλάδος. Ανακτήθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου 2023.
- ↑ «Καλώς ήλθε το δολλάριο». tainiothiki.gr. Ταινιοθήκη της Ελλάδος. Ανακτήθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου 2023.
- ↑ Γκίκα, Γεωργία (2010). Η προβολή των ελληνικών τουριστικών περιοχών µέσω των ξένων κινηµατογραφικών ταινιών. Βόλος: Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. σελ. 22.
- ↑ «Το κανόνι και τ' αηδόνι». tainiothiki.gr. Ταινιοθήκη της Ελλάδος. Ανακτήθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου 2023.
- ↑ «Η ωραία του κουρέα». tainiothiki.gr. Ταινιοθήκη της Ελλάδος. Ανακτήθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου 2023.
- ↑ Μαυροειδής, Γεώργιος (2022). Αναπαραστάσεις της Κοινωνικής Ληστείας στον Μεταπολεμικό Ελληνικό Κινηματογράφο (1950-1980). Αθήνα: ΕΑΠ. σελ. 45.
- ↑ «Ο δασκαλάκος ήταν λεβεντιά». tainiothiki.gr. Ταινιοθήκη της Ελλάδος. Ανακτήθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου 2023.
- ↑ «Ο αετός των σκλαβωμένων». tainiothiki.gr. Ταινιοθήκη της Ελλάδος. Ανακτήθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου 2023.
- ↑ «Ο τρελοπενηντάρης». tainiothiki.gr. Ταινιοθήκη της Ελλάδος. Ανακτήθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου 2023.
- ↑ «Αγάπησα μια πολυθρόνα». tainiothiki.gr. Ταινιοθήκη της Ελλάδος. Ανακτήθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου 2023.
- ↑ «Οι φανταρίνες». tainiothiki.gr. Ταινιοθήκη της Ελλάδος. Ανακτήθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου 2023.
- ↑ «Μονά ζυγά δικά μου». tainiothiki.gr. Ταινιοθήκη της Ελλάδος. Ανακτήθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου 2023.
- ↑ «Ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο». tainiothiki.gr. Ταινιοθήκη της Ελλάδος. Ανακτήθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου 2023.
- ↑ «Ταξίδι στα Κύθηρα». tainiothiki.gr. Ταινιοθήκη της Ελλάδος. Ανακτήθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου 2023.
- ↑ «Αγόρια στην πορνεία». tainiothiki.gr. Ταινιοθήκη της Ελλάδος. Ανακτήθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου 2023.
- ↑ tzeni (5 Ιουνίου 2014). «Αθηνόδωρος Προύσαλης. Αψήφησε τον Σακελλάριο και πληγώθηκε όταν κάποιος τον είπε "νεκρόφιλο", επειδή κέρδισε την συμπάθεια της Κυβέλης». ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ. Ανακτήθηκε στις 13 Αυγούστου 2019.