Ως αιμομιξία ορίζεται η σεξουαλική σχέση, η οποία συνδέεται με στενή συγγένεια εξ αίματος.[1]

Συνηθισμένο αποτέλεσμα της αιμομιξίας είναι προβλήματα υγείας στους απογόνους από τέτοιες σχέσεις. Αν και διαχρονικά σε κάποιες περιπτώσεις η αιμομιξία ήταν αποδεκτή, συνήθως τη θεωρούσαν αξιόποινη πράξη, κάτι που συμβαίνει και σήμερα σε πολλά κράτη.

Η αιμομιξία ήταν συνηθισμένο φαινόμενο καθ' όλη τη διάρκεια της ιστορίας κυρίως σε βασιλικές οικογένειες και δυναστείες, οι οποίοι ήθελαν να εξασφαλίσουν την καθαρότητα και γνησιότητα της αριστοκρατικής τους καταγωγής, καθώς και για πολιτικούς και οικονομικούς λόγους.

Ιστορία Επεξεργασία

Αίγυπτος και Μεσοποταμία Επεξεργασία

Η αιμομιξία στην Αρχαία Αίγυπτο επιτρεπόταν μεταξύ των οικογενειών φαραώ, καθώς θεωρείτο ότι γινόταν καθ' ομοίωσιν του γάμου των αδερφών Όσιρι και Ίσιδας της αιγυπτιακής μυθολογίας.

Ο κώδικας του Χαμουραμπί, γνωστός για τον αμείλικτο χαρακτήρα των νόμων του, επέβαλλε στην περίπτωση αιμομιξίας μητέρας και γιου τη θανατική ποινή, διαφορετικά την εξορία.[2]

Στους Πέρσες, ο βασιλιάς Καμβύσης Β΄ παντρεύτηκε την αδελφή του. Την ιστορία περιγράφει ο Ηρόδοτος στην Ιστορία του. Αν και δεν επιτρεπόταν από τα ισχύοντα έθιμα, ο Καμβύσης κάλεσε τους βασιλικούς δικαστές και τους ρώτησε αν υπήρχε νόμος που να επιτρέπει το γάμο ανάμεσα στα αδέρφια, οι οποίοι απάντησαν ότι δεν υπήρχε νόμος που να επιτρέπει στον άντρα να παντρευτεί την αδερφή του, όμως ήξεραν ένα νόμο που επέτρεπε στον βασιλιά των Περσών να κάνει ό,τι θέλει[3].

Ο γάμος ανάμεσα σε συγγενείς προτεινόταν από το Ζωροαστρισμό, ενώ το ιερό βιβλίο της θρησκείας, η «Ζενδ-Αβεστάν», προωθούσε την αιμομιξία.

Παλαιά και Καινή Διαθήκη Επεξεργασία

Στην Παλαιά Διαθήκη, η αιμομιξία περιγράφεται ως πράξη αμαρτωλή και γι' αυτό καταδικάζεται. Στο Λευϊτικό της Παλαιά Διαθήκης, ο Θεός απαγορεύει την αιμομιξία, τιμωρώντας τον αιμομίκτη με την ποινή του θανάτου[4]. Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα καταδίκης της αιμομιξίας μπορεί να αναφερθεί η ιστορία της αιμομικτικής ένωσης του Λωτ με τις κόρες του μετά την καταστροφή των Σοδόμων. Οι κόρες του Λωτ πότισαν με κρασί τον πατέρα τους και κοιμήθηκαν μαζί του, για να συλλάβουν παιδιά, επειδη φοβήθηκαν ότι θα έμεναν άγαμες στην έρημη γη που κατοικούσαν. Τα παιδιά τους θεωρούνταν πρόγονοι των Μωαβιτών και των Αμμανιτών, λαών εχθρικών προς τους Ισραηλίτες, με τους οποίους απαγορευόταν κάθε επαφή λόγω της αιμομικτικής τους προέλευσης. [5]. Μια άλλη περίπτωση αιμομιξίας με αρνητικές συνέπειες ήταν του Ρουβήν, ο οποίος σύναψε ερωτική σχέση με την παλακίδα του πατέρα του, Ιακώβ. Η πράξη του είχε αποτέλεσμα να χάσει ο ίδιος τα πρωτοτόκια, που πέρασαν στα χέρια του αδελφού του Ιούδα. [6].

Αρχαία Ελλάδα Επεξεργασία

Υπάρχει πληθώρα παραδειγμάτων αιμομιξίας στους αρχαίους ελληνικούς μύθους. Κατ' αρχάς, ο αρχηγός του Πάνθεου του Ολύμπου, Δίας, είχε παντρευτεί την αδερφή του, Ήρα. Οι Δαναΐδες, κόρες του Δαναού, ήταν πρώτα ξαδέρφια με τους γιους του βασιλιά Αίγυπτου, με τους οποίους παντρεύτηκαν και την πρώτη νύχτα του γάμου τούς δολοφόνησαν, εκτός από το Λυγκέα και την Υπερμνήστρα. Το μύθο παρουσίασε ο Αισχύλος στις Ικέτιδες, καταδικάζοντας ουσιαστικά την πράξη αυτή.

Εξάλλου, ευρέως διαδεδομένη είναι η ιστορία του Οιδίποδα, που παντρεύτηκε, χωρίς να το γνωρίζει, τη μητέρα του, Ιοκάστη, και έκαναν 4 παιδιά: την Ισμήνη, την Αντιγόνη, τον Ετεοκλή και τον Πολυνείκη. Και αυτός ο μύθος ενέπνευσε την αρχαία τραγωδία, στα έργα του Σοφοκλή.

Επίσης, σύμφωνα με ένα μύθο, ο Άδωνις ήταν γέννημα αιμομικτικής σχέσης ανάμεσα στη Σμύρνα ή Μύρρα και τον πατέρα της, Κινύρα, τον οποίο εξαπάτησε και κοιμήθηκε μαζί του. Όταν εκείνος το ανακάλυψε, την κυνήγησε για να τη σκοτώσει, αλλά η Αφροδίτη τη μεταμόρφωσε στο ομώνυμο φυτό, από το οποίο γεννήθηκε ο Άδωνις.

Κατά τους ιστορικούς χρόνους, η αιμομιξία απαγορευόταν και θεωρούνταν εγκληματική και αξιόποινη πράξη. Ωστόσο, στην Αθήνα, μια χήρα άτεκνη έπρεπε να παντρευτεί υποχρεωτικά τον αδελφό του αποθανόντος ή τον πιο κοντινό συγγενή του. Γνωστά αιμομικτικά ζευγάρια ήταν ο Μαύσωλος και η Αρτεμισία και ο Ιδριεύς και η Άδα, και οι τέσσερις παιδιά του Εκατόμνου της Αλικαρνασσού, ενώ και ο Λεωνίδας της Σπάρτης είχε παντρευτεί την ανιψιά του, Γοργώ, κόρη του ετεροθαλούς αδερφού του, Κλεομένη Α'.

Κατά την ελληνιστική περίοδο, η τακτική παρατηρήθηκε και στα ελληνιστικά βασίλεια, όπως για παράδειγμα στη δυναστεία των Πτολεμαίων και στη δυναστεία των Σελευκιδών, προκειμένου να διατηρηθεί η εξουσία και η περιουσία σε βασιλικά χέρια. Η Κλεοπάτρα Ζ' της Αιγύπτου παντρεύτηκε τον αδερφό της, Πτολεμαίο ΙΓ', ενώ οι γονείς της ήταν επίσης αδέρφια. Γενικότερα, κατά την ελληνορωμαϊκή περίοδο της Αιγύπτου, απογραφές έδειχναν πληθώρα συζύγων να είναι αδέρφια στην πραγματικότητα. [7]

Αρχαία Ρώμη Επεξεργασία

Στην αρχαία Ρώμη, ο όρος incestum αναφερόταν γενικά σε όλες τις ανήθικες και ασεβείς πράξεις, ενώ σε στενότερη ερμηνεία υποδήλωνε την έλλειψη αρετής των Εστιάδων και τη σεξουαλική επαφή ατόμων με κάποιο βαθμό όμαιμης συγγένειας.

Για παράδειγμα, για μια Εστιάδα - για τις οποίες επιβαλλόταν η παρθενία - η τιμωρία για ανηθικότητα ήταν ο θάνατος. Απαγορευόταν ο γάμος μεταξύ συγγενών εξ αίματος σε απευθείας γραμμή, όπως αδέρφια και γονείς-παιδιά: σε τέτοια περίπτωση, το αδίκημα αναφερόταν ως Nefariae et Incestae nuptiae. Ωστόσο, έγκυρος ήταν ο γάμος ανάμεσα σε έναν άνδρα και την κόρη του αδερφού του, κάτι που ίσχυσε μετά το γάμο του αυτοκράτορα Κλαύδιου με την Αγριππίνα.

Το Ρωμαϊκό Δίκαιο επέβαλλε αυστηρές ποινές για την αιμομιξία, όπως εξορία, δήμευση της περιουσίας ή καθαίρεση από κάθε αξίωμα. Στους δούλους δεν αναγνωρίζονταν τέτοιοι παράνομοι γάμοι, αλλά μετά την απελευθέρωσή τους ίσχυαν οι ίδιοι νόμοι και γι' αυτούς.

Γνωστό αιμομικτικό ζευγάρι ήταν ο αυτοκράτορας Νέρων και η Αγριππίνα, η μητέρα του, η οποία είχε επίσης σχέσεις με τον αδερφό της, Καλιγούλα, ο οποίος φημολογούνταν ότι είχε ερωτικές σχέσεις και με τις άλλες δυο αδερφές του, Ιουλία Λιβίλλα και Ιουλία Δρουσίλλα.

Βυζάντιο Επεξεργασία

Στο Βυζάντιο, ποινές που επιβάλλονταν από το νόμο στους αιμομίκτες ήταν ο θάνατος διά ξίφους, το κόψιμο της μύτης, ο ξυλοδαρμός και η κουρά (το κούρεμα). Η αιμομιξία θεωρείτο μολυσματική ασθένεια.

Ο ιστορικός Αγαθίας του 6ου αιώνα, αναφέρει ότι "το φαινόμενο της αιμομιξίας είναι εκτεταμένο και πολλοί αδερφοί είχαν ντροπιαστικές σχέσεις με τις αδερφές τους, πατεράδες με τις κόρες τους και, το χειρότερο απ' όλα, γιοι με τις μητέρες τους".[8]

Η πιο γνωστή περίπτωση αυτοκράτορα με αιμομικτική σχέση ήταν ο Ηράκλειος, ο οποίος με το δεύτερο γάμο του νομιμοποίησε τη μακροχρόνια σχέση του με τη Μαρτίνη, τη 14χρονη ανιψιά του, κόρη της αδερφής του. Αν και ο γάμος μεταξύ θείου και ανιψιάς είχε κηρυχτεί νόμιμος από την εποχή του Θεοδοσιανού Κώδικα, ο γάμος τους δεν έγινε αποδεκτός από την Εκκλησία και το λαό της Κωνσταντινούπολης. Παρά την διαφωνία του, ο Πατριάρχης Σέργιος Α' τέλεσε το γάμο και έστεψε αυτοκράτειρα τη Μαρτίνη. Έκαναν περίπου 10 παιδιά, πολλά από τα οποία υπέφεραν από ποικίλες σωματικές παθήσεις. Το γεγονός αυτό, συν μια σοβαρή πάθηση επισπαδία του Ηράκλειου, ερμηνεύτηκε από ιστορικούς και χρονογράφους, όπως ο Νικηφόρος, ο Λέων ο Γραμματικός και ο Ιωάννης Ζωναράς[9], ως θεία τιμωρία για τον αιμομικτικό γάμο που έκανε.[10]

Μεσαίωνας-18ος αιώνας Επεξεργασία

 
Πίνακας με τους απαγορευόμενους γάμους, The Trial of Bastardie, William Clerke, 1594.

Σε πολλούς ευρωπαϊκούς οίκους, κοινός τόπος αποτελούσε ο γάμος μεταξύ μακρινών συγγενών ή ακόμα και στενής συγγένειας μελών τους, οι οποίοι εξυπηρετούσαν πολιτικές σκοπιμότητες. Χαρακτηριστικότερα παραδείγματα είναι του οίκου των Αψβούργων, των Χοεντσόλερν και των Βουρβόνων.

Η εμφάνιση σπάνιων κληρονομικών ασθενειών στα παιδιά που γεννιόνταν από συνεχείς γάμους μεταξύ συγγενών πιθανώς να είναι ένα από τα βασικά αίτια που προκάλεσαν την πτώση της δυναστείας των Αψβούργων στην Ισπανία. Ο τελευταίος Ισπανός βασιλιάς των Αψβούργων ήταν ο Κάρολος Β΄ της Ισπανίας: ανάπηρος, διανοητικά καθυστερημένος και δύσμορφος, δεν απέκτησε παιδιά από τους δύο γάμους του και, πεθαίνοντας, έπεσε και η δυναστεία των Αψβούργων, που τη διαδέχτηκαν οι Βουρβόνοι. [11].

Ισλάμ Επεξεργασία

Το Κοράνι ορίζει συγκεκριμένους κανόνες για την αιμομιξία[12], που απαγορεύουν σε έναν άνδρα να έχει σεξουαλικές σχέσεις:

  • με τη σύζυγο του πατέρα του, είτε αυτή είναι η φυσιολογική του μητέρα ή μητριά ή τροφός του
  • με την αδερφή οποιουδήποτε εκ των δυο γονέων του
  • με την αδερφή του, με γυναίκα που είχαν την ίδια τροφό ή με την αδερφή της συζύγου του, όσο είναι ακόμα παντρεμένοι
  • με την ανιψιά του
  • με την κόρη του, είτε είναι προγονή του ή όχι, και με την νύφη του

Οι κανόνες αυτοί είναι παρόμοιοι με όσους ίσχυαν πριν την έλευση του Ισλάμ στον αραβικό πολιτισμό και με όσους ορίζει το Τοράχ.

Βιολογία Επεξεργασία

Τα πιο συνήθη προβλήματα αιμομιξίας στους απογόνους είναι η ιχθύαση, πολυδακτυλία, επιληψία και αιμορροφιλία.

Ψυχανάλυση Επεξεργασία

Οικογενειακά συμπλέγματα που κάνουν αναφορά σε αιμομικτικά συναισθήματα είναι το σύμπλεγμα του Οιδίποδα και το σύμπλεγμα της Ηλέκτρας, όπως αυτά διατυπώθηκαν από τον Σίγκμουντ Φρόιντ. Και τα δυο έχουν λάβει την ονομασία τους από τους αντίστοιχους μύθους της ελληνικής μυθολογίας: το πρώτο αναφέρεται στην τάση του αγοριού της προσκόλλησης προς τη μητέρα του, της λατρείας προς το πρόσωπό της και το φθόνο για τον πατέρα, ενώ το δεύτερο αντίστοιχα στο "μίσος" της κόρης για τη μητέρα και την προσκόλληση στο πρόσωπο του πατέρα.

Κοινωνία και νομικά ζητήματα Επεξεργασία

Στη σύγχρονη κοινωνία, η αιμομιξία αποτελεί φαινόμενο που συχνά συνοδεύεται από παιδοφιλία και ευθύνεται για μεγάλο ποσοστό οικογενειακής βίας και κακοποίησης. Σύμφωνα με κάποιες μελέτες, η συχνότερη περίπτωση αιμομιξίας είναι μεταξύ πατέρα-κόρης.[13], ενώ επίσης συχνή και η αδελφική αιμομιξία.[14]

Η αιμομιξία μεταξύ συναινούντων ενηλίκων αποτελεί ποινικό αδίκημα στις περισσότερες χώρες[15], αν και συχνά δεν αναφέρεται, καθώς θεωρείται "έγκλημα δίχως θύμα". Μόλις το 30% των αιμομικτικών υποθέσεων έρχεται στο προσκήνιο. Σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, όπως το Βέλγιο, η Ολλανδία και η Γαλλία, η αιμομιξία είναι μεν ιατρικά και κοινωνικά απαράδεκτη, αλλά δεν συνιστά εγκληματική ενέργεια[16].

Σύμφωνα με το άρθρο 345 του ελληνικού Ποινικού Κώδικα, όπως τροποποιήθηκε με τους νόμους 3625/2007 και 3727/2008, "1.Η συνουσία μεταξύ συγγενών εξ αίματος, ανιούσας και κατιούσας γραμμής, τιμωρείται: α. ως προς τους ανιόντες με κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών αν ο κατιών δεν είχε συμπληρώσει το δέκατο πέμπτο έτος της ηλικίας του, με κάθειρξη αν ο κατιών είχε συμπληρώσει το δέκατο πέμπτο, αλλά όχι το δέκατο όγδοο έτος της ηλικίας του, με φυλάκιση μέχρι δύο ετών αν ο κατιών έχει συμπληρώσει το δέκατο όγδοο έτος της ηλικίας του, β) ως προς τους κατιόντες με φυλάκιση μέχρι δύο ετών γ) μεταξύ αμφιθαλών ή ετεροθαλών αδελφών, με φυλάκιση μέχρι δύο ετών. 2.Συγγενείς κατιούσας γραμμής ή αδελφοί μπορούν να απαλλαγούν από κάθε ποινή, αν κατά το χρόνο της πράξης δεν είχαν συμπληρώσει το δέκατο όγδοο έτος της ηλικίας τους."

Το άρθρο 346 (το οποίο καταργήθηκε από 1/7/2019), όπως είχε τροποποιηθεί με τον νόμο 3625/2007, προέβλεπε τις ίδιες ποινές όπως και στην αιμομιξία για ασέλγεια μεταξύ συγγενών (πλην της συνουσίας), ενώ το άρθρο 1356 του Αστικού Κώδικα εμποδίζει το γάμο με συγγενείς εξ αίματος, σε ευθεία γραμμή απεριόριστα και σε πλάγια γραμμή ως και τον τέταρτο βαθμό (πρώτα ξαδέλφια), ενώ το άρθρο 1357 σε συγγενείς εξ αγχιστείας, σε ευθεία γραμμή απεριόριστα και σε πλάγια ως και τον τρίτο βαθμό.

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. Λεξικό Τριανταφυλλίδη της κοινής νεοελληνικής
  2. «Hammurabi's Code, 154-157». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Μαΐου 2011. Ανακτήθηκε στις 15 Ιανουαρίου 2010. 
  3. δεύτερα δὲ ἐξεργάσατο τὴν ἀδελφεὴν ἑσπομένην οἱ ἐς Αἴγυπτον, τῇ καὶ συνοίκεε καὶ ἦν οἱ ἀπ᾽ ἀμφοτέρων ἀδελφεή. ἔγημε δὲ αὐτὴν ὧδε· οὐδαμῶς γὰρ ἐώθεσαν πρότερον τῇσι ἀδελφεῇσι συνοικέειν Πέρσαι. ἠράσθη μιῆς τῶν ἀδελφεῶν Καμβύσης, καὶ ἔπειτα βουλόμενος αὐτὴν γῆμαι, ὅτι οὐκ ἐωθότα ἐπενόεε ποιήσειν, εἴρετο καλέσας τοὺς βασιληίους δικαστὰς εἴ τις ἐστὶ κελεύων νόμος τὸν βουλόμενον ἀδελφεῇ συνοικέειν. οἱ δὲ βασιλήιοι δικασταὶ κεκριμένοι ἄνδρες γίνονται Περσέων, ἐς οὗ ἀποθάνωσι ἤ σφι παρευρεθῇ τι ἄδικον, μέχρι τούτου· οὗτοι δὲ τοῖσι πέρσῃσι δίκας δικάζουσι καὶ ἐξηγηταὶ τῶν πατρίων θεσμῶν γίνονται, καὶ πάντα ἐς τούτους ἀνακέεται. εἰρομένου ὦν τοῦ Καμβύσεω, ὑπεκρίνοντο αὐτῷ οὗτοι καὶ δίκαια καὶ ἀσφαλέα, φάμενοι νόμον οὐδένα ἐξευρίσκειν ὃς κελεύει ἀδελφεῇ συνοικέειν ἀδελφεόν, ἄλλον μέντοι ἐξευρηκέναι νόμον, τῷ βασιλεύοντι Περσέων ἐξεῖναι ποιέειν τὸ ἂν βούληται. οὕτω οὔτε τὸν νόμον ἔλυσαν δείσαντες Καμβύσεα, ἵνα τε μὴ αὐτοὶ ἀπόλωνται τὸν νόμον περιστέλλοντες, παρεξεῦρον ἄλλον νόμον σύμμαχον τῷ θέλοντι γαμέειν ἀδελφεάς. τότε μὲν δὴ ὁ Καμβύσης ἔγημε τὴν ἐρωμένην, μετὰ μέντοι οὐ πολλὸν χρόνον ἔσχε ἄλλην ἀδελφεήν. Ηροδότου Ιστορίαι, Βιβλίο Γ', κεφ.31.
  4. Ἄνθρωπος ἄνθρωπος πρὸς πάντα οἰκεῖα σαρκὸς αὐτοῦ οὐ προσελεύσεται ἀποκαλύψαι ἀσχημοσύνην.Λευιτικόν, 18.6.
  5. Γένεσις, Κεφάλαιο ΙΘ', 30.
  6. Γένεσις, Κεφάλαιο μθ', 3-4.
  7. Frier, Bruce W.; Bagnall, Roger S. (1994). The demography of Roman Egypt. Cambridge, UK: Cambridge University Press. ISBN 0-521-46123-5.
  8. Niebuhr, 1828
  9. Bekker, 1837 - Bekker, 1842 - Buttner-Wobst, 1847
  10. «Child sexual abuse: Historical cases in the Byzantine Empire». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Νοεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 15 Ιανουαρίου 2010. 
  11. Πρακτορείο Reuters (16-04-2009). «Πώς η αιμομιξία «καταδυνάστευσε» τους Αψβούργους. Βασιλιάδες με σπάνιες κληρονομικές ασθένειες». Kόσμος (Καθημερινή). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-02-12. https://web.archive.org/web/20120212142045/http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_world_2_16/04/2009_311334. Ανακτήθηκε στις 15-01-2010. 
  12. 4. Women - IslamiCity
  13. Herman, Judith (1981). Father-Daughter Incest. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. pp. 282. ISBN 0-674-29506-4.
  14. Finkelhor, D. (1979). Sexually victimised children. New York: Free Press.
  15. Jeff Jacoby, "Hypocrisy on adult consent
  16. Paterson, Tony (27-02-2007). «Το δικαίωμα στην αιμομιξία διεκδικούν δύο αδέλφια». Κόσμος-Γερμανία (Το Βήμα). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-04-30. https://web.archive.org/web/20120430011002/http://www.tovima.gr/default.asp/?pid=2. Ανακτήθηκε στις 15-01-2010. 

Πηγές Επεξεργασία

Βιβλιογραφία Επεξεργασία

  • Φυτράκης Ευτ., σε: Ν.Παρασκευόπουλο/Ε.Φυτράκη, Αξιόποινες σεξουαλικές πράξεις, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη 2011, σελ. 396-418.
  • Αρτινοπούλου, Β. (1995). Αιμομιξία. Θεωρητικές προσεγγίσεις και ερευνητικά δεδομένα. Νομική Βιβλιοθήκη. σελ. 359. ISBN 978-960-272-243-5. 
  • Archibald, Elizabeth (2001). Incest and the medieval imagination (illustrtated έκδοση). Oxford University Press. σελίδες 295. ISBN 0198112092. 
  • Totem und Tabu: Einige Übereinstimmungen im Seelenleben der Wilden und der Neurotiker, Siegmund Freud, 1913
  • Incest: The Nature and Origin of the Taboo, Emile Durkheim

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία