Αλεξάνδρα Φεοντόροβνα (Καρλότα της Πρωσίας)

Η Αλεξάνδρα Φεοντόροβνα (ρωσ. Алекса́ндра Фёдоровна), γεννηθείσα Καρλόττα της Πρωσίας (γερμ. Charlotte von Preußen, 13 Ιουλίου 1798 - 1 Νοεμβρίου 1860) ήταν αυτοκράτειρα της Ρωσίας ως σύζυγος του Νικόλαου Α΄.

Αλεξάνδρα Φεοντόροβνα
Πριγκίπισσα της Πρωσίας Αυτοκράτειρα της Ρωσίας
Αυτοκρατορική σύζυγος της Ρωσίας
Περίοδος	1 Δεκεμβρίου 1825 – 2 Μαρτίου 1855
Στέψη	3 Σεπτεμβρίου 1826
Γέννηση	13 Ιουλίου 1798 Σαρλόττενμπουργκ, Βερολίνο, Βασίλειο της Πρωσίας, Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία
Θάνατος	1 Νοεμβρίου 1860 (62 ετών) Παλάτι του Αλεξάνδρου, Τσάρσκογιε Σελό, Ρωσική Αυτοκρατορία
Τόπος ταφής	Καθεδρικός Ναός των Αγίων Πέτρου και Παύλου, Αγία Πετρούπολη, Ρωσική Αυτοκρατορία
Σύζυγος	Νικόλαος Α΄ της Ρωσίας
Επίγονοι	Αλέξανδρος Β΄ Μαρία Όλγα Αλεξάνδρα Κωνσταντίνος Νικόλαος Μιχαήλ
Πλήρες όνομα
Φρειδερίκη Λουίζα Καρλόττα Βιλελμίνη Γερμανικά: Friederike Luise Charlotte Wilhelmine Ρωσικά: Alexandra Feodorovna Romanova Κυριλλικά: Александра Федоровна Романова
Οίκος	Χοεντσόλλερν
Πατέρας	Φρειδερίκος Γουλιέλμος Γ΄ της Πρωσίας
Μητέρα	Λουίζα του Μεκλεμβούργου-Στρέλιτς
Θρησκεία	Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία (πρώην Καλβινισμός)
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα ()

Βιογραφία

Πρώιμη ζωή

Η Φρειδερίκη Λουίζα Καρλόττα Βιλελμίνη γεννήθηκε στις 13 Ιουλίου 1798 (Π.Η.) στο Ανάκτορο Σαρλόττενμπουργκ του Βερολίνου και ήταν το τέταρτο παιδί και δεύτερη κόρη του Φρειδερίκου Γουλιέλμου Γ΄ της Πρωσίας και της Λουίζας, κόρης του Καρόλου Β΄ του Μεκλεμβούργου-Στρέλιτς. Ήταν γνωστή στον οικογενειακό της κύκλο με το χαϊδευτικό όνομα Λόττχεν.

Η παιδική ηλικία της πριγκίπισσας στιγματίστηκε από τους Ναπολεόντειους πολέμους, αφού μεγάλωσε κάτω από δύσκολες οικονομικές συνθήκες. Ο πατέρας της ήταν ένας καλός, θρησκευόμενος άνθρωπος, αλλά ένας αδύναμος και αναποφάσιστος κυβερνήτης ο οποίος, μετά από στρατιωτικές ήττες το 1806, έχασε το μισό βασίλειό του. Μετά την ήττα των Πρώσων στη Μάχη της Ιένας, η βασίλισσα Λουίζα κατέφυγε με τα παιδιά της στο Καίνιγκσμπεργκ, και σύντομα τέθηκε υπό την προστασία του Αλεξάνδρου Α΄ της Ρωσίας στην Ανατολική Πρωσία. Το 1806 το Βερολίνο έπεσε στις δυνάμεις του Ναπολέοντα και η Καρλόττα μεγάλωσε στο Μέμελ (νυν Κλάιπεντα). Η βασιλική οικογένεια επέστρεψε το 1809, όμως η μητέρα της Καρλόττας αρρώστησε και πέθανε από τύφο λίγους μήνες αργότερα στην ηλικία των 34 ετών. Η Καρλόττα ήταν τότε δώδεκα ετών και διαφύλαξε την ανάμνηση της μητέρας της σε ολόκληρη τη ζωή της.

Γάμος

Τον Φεβρουάριο του 1814 επισκέφθηκε το Βερολίνο ο Μέγας Δούκας Νικόλαος Πάβλοβιτς της Ρωσίας, μελλοντικός Τσάρος της Ρωσίας, και ο αδελφός του Μέγας Δούκας Μιχαήλ Πάβλοβιτς της Ρωσίας. Έγιναν διευθετήσεις μεταξύ των δυο δυναστειών για τον Νικόλαο να παντρευτεί την δεκαπεντάχρονη Καρλόττα, για να ενισχυθεί η συμμαχία μεταξύ Ρωσίας και Πρωσίας. Ο Νικόλαος ήταν δεύτερος στη σειρά διαδοχής, καθώς προηγείτο ο αδελφός του Μέγας Δούκας Κωνσταντίνος Πάβλοβιτς, ο οποίος όμως, όπως και ο Τσάρος, ήταν άκληρος. Σε μια δεύτερη επίσκεψη του επόμενου έτους, ο Νικόλαος ερωτεύτηκε την πριγκίπισσα Καρλόττα, η οποία ήταν δεκαεπτά χρονών. Το αίσθημα αποδείχθηκε αμοιβαίο. Τον Οκτώβριο του 1816, ο Νικόλαος και η Καρλόττα αρραβωνιάστηκαν. Ήταν τρίτα ξαδέρφια ως τρισέγγονα του Φρειδερίκου Γουλιέλμου Α΄ της Πρωσίας.

Στις 9 Ιουνίου 1817 η πριγκίπισσα Καρλόττα πήγε στη Ρωσία με τον αδελφό της Γουλιέλμο. Μετά την άφιξή της στην Αγία Πετρούπολη η Καρλόττα μεταστράφηκε στη Ρωσική Ορθοδοξία και πήρε το ρωσικό όνομα Αλεξάνδρα Φεοντόροβνα. Ο γάμος έγινε στις 13 Ιουλίου 1817, ημέρα των δεκάτων ενάτων γενεθλίων της Αλεξάνδρας στα Χειμερινά Ανάκτορα.

Η ζωή στη Ρωσία

Η Αλεξάνδρα αντιμετώπισε αρχικά προβλήματα στην προσαρμογή στη ρωσική αυλή, τόσο ως προς την αλλαγή θρησκεύματος όσο ως προς το νέο περιβάλλον. Είχε καλή σχέση με την πεθερά της, την τέως αυτοκράτειρα Μαρία Φιόντοροβνα, αλλά όχι με την ανδραδέλφη της, την αυτοκράτειρα Ελισάβετ Αλεξέγιεβνα.

Στις 17 Απριλίου 1818 γέννησε το πρώτο της παιδί, τον Αλέξανδρο, στη Μόσχα, και τον επόμενο χρόνο (Αύγουστος 1819) την πρώτη της κόρη, τη Μαρία, στο Κράσνογιε Σελό. Εκείνο το καλοκαίρι, ο τσάρος Αλέξανδρος ανακοίνωσε την πρόθεσή του να παραιτηθεί υπέρ του Νικολάου, καθώς ο διάδοχος Κωνσταντίνος επρόκειτο να παντρευτεί μοργανατικά. Το 1820 γέννησε μια θνησιγενή κόρη που της προκάλεσε βαθιά κατάθλιψη. Ως αποτέλεσμα, οι γιατροί της συνέστησαν διακοπές και το φθινόπωρο του ίδιου έτους ο Νικόλαος την πήρε για να δει την οικογένειά της στο Βερολίνο, όπου έμειναν μέχρι το καλοκαίρι του 1821. Το 1822 ο Μέγας Δούκας Κωνσταντίνος Πάβλοβιτς αποποιήθηκε δημόσια των δικαιωμάτων του στη διαδοχή, αφήνοντας έτσι το Νικόλαο πρώτο στη σειρά διαδοχής.

Επέστρεψαν στη Ρωσία το 1824 και στην Αγία Πετρούπολη το 1825 μετά από την επιθυμία του Τσάρου, ο οποίος έδωσε στην Αλεξάνδρα το Παλάτι Πέτερχοφ, στα περίχωρα της Αγίας Πετρούπολης, όπου ζούσε μαζί με τον Νικόλαο. Σύντομα, έγινε η αγαπημένη της θερινή κατοικία.

Η αυτοκρατορική οικογένεια συνήθιζε να μιλά στα γερμανικά και να γράφει επιστολές στα γαλλικά, τα οποία ομιλούνταν ευρέως στην Αυλή, με αποτέλεσμα η Αλεξάνδρα να μην αποκτήσει ποτέ πολύ καλή γνώση των ρωσικών. Ζούσε μια ήσυχη ζωή με το Νικόλαο και το χαϊδευτικό του όνομα για εκείνη ήταν "Μούφυ". Στα απομνημονεύματά της έγραψε για τα πρώτα χρόνια στη Ρωσία: "ήμασταν και οι δύο πραγματικά ευτυχισμένοι όταν μέναμε μόνοι στα διαμερίσματά μα, εγώ να κάθομαι στα γόνατά του και εκείνος να είναι τρυφερός απέναντί μου".

Προσωπικότητα

Η Αλεξάνδρα ήταν ψηλή, λεπτή, με μικρό κεφάλι και έντονα φρύδια. Είχε αέρα με βασιλική μεγαλοσύνη. Ο γρήγορος, ελαφρός της περίπατος ήταν χαριτωμένος. Ήταν αδύναμη, και συχνά με κακή υγεία. Η φωνή της ήταν βραχνή, αλλά μιλούσε γρήγορα και με απόφαση.

Ήταν ένθερμη αναγνώστρια και απολάμβανε τη μουσική. Ο αγαπημένος της Ρώσος συγγραφέας ήταν ο Λέρμοντοφ. Ήταν ευγενική και αναζητούσε την ιδιωτικότητα και την απλότητα. Είχε κομψό στυλ, με προτίμηση στα ανοιχτά χρώματα, και έκανε συλλογή κοσμημάτων. Αγαπούσε πολύ τον χορό και ήταν ιδιαίτερα καλή στη μαζούρκα. Δεν ήταν εγωίστρια ούτε ελαφρόμυαλη, αλλά έξυπνη, μορφωμένη, με σωστή κρίση απέναντι στους ανθρώπους και πολύ καλή μνήμη. Δεν είχε ενδιαφέρον για την πολιτική και διετέλεσε το ρόλο της αυτοκρατορικής συζύγου στο έπακρον. Είχε ακόμη μεγάλη αγάπη στην οικογένειά της και λόγω του φόβου που της προκάλεσε η εξέγερση του 1825 εμφάνισε τικ στο πρόσωπο.

Αυτοκράτειρα πασών των Ρωσιών

Έγινε αυτοκράτειρα υπό τη σκιά της Εξέγερσης των Δεκεμβριστών και της αιματηρούς καταστολής της (1825). Η στέψη του Νικολάου και της Αλεξάνδρας έγινε στο Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Κρεμλίνο στις 3 Σεπτεμβρίου 1826.

Το 1837 μια φωτιά ξέσπασε στα Χειμερινά Ανάκτορα και κατέστρεψε το μεγαλύτερο μέρος τους. Λέγεται ότι ο Νικόλαος είπε στον υπασπιστή του "ας καούν όλα, μόνο να σωθεί η μικρή κασέλα με τα γράμματα της γυναίακς μου που μου έγραψε κατά τον αρραβώνα μας".

Μετά από 25 χρόνια συζυγικής πίστης, ο Νικόλαος συνήψε σχέση με την Βαρβάρα Αρκάντυεβνα Νελίντοβα, μία από τις κυρίες επί των τιμών της Αλεξάνδρας και ανεψιάς της Γιεκατερίνα Νελίντοβα (ερωμένης του πατέρα του Νικολάου, Παύλου), λόγω της απαγόρευσης σεξουαλικής επαφής που της επέβαλαν οι γιατροί της εξαιτίας της κακής της υγείας και των αλλεπάλληλων εμφραγμάτων. Στην πραγματικότητα ο Νικόλαος είχε 3 νόθα παιδιά που είχαν γεννηθεί πριν το 1842. Παρόλα αυτά η καλή τους σχέση διατηρήθηκε. Το 1825 ο Νικόλαος ταράχθηκε πολύ όταν οι γιατροί της Αλεξάνδρας της συνέστησαν να μείνει στο Παλέρμο για αρκετούς μήνες Σύντομα πήγε και εκείνος, μαζί με τη Νελίντοβα. Παρ' ότι στην αρχή η Αλεξάνδρα ζήλευε τη Νελίντοβα, στη συνέχεια ανέπτυξαν και διατήρησαν καλή σχέση, τόσο ώστε μετά το θάνατο του Νικολάου να την ορίσει προσωπική της αναγνώστρια.

Είχε πάντοτε κακή υγεία. Στα σαράντα της έμοιαζε πολύ μεγαλύτερη και συνεχώς αδυνάτιζε. Το 1837 διάλεξε μια τοποθεσία στην Κριμαία για την κατασκευή νέας θερινής κατοικίας. Εκεί χτίστηκε το Παλάτι Ορεάντα που κατάφερε να επισκεφθεί μία μόνο φορά λόγω του ξεσπάσματος του πολέμου το 1852. Στο τέλος του 1854 αρρώστησε βαριά και έφτασε κοντά στο θάνατο, αλλά κατάφερε να αναρρώσει. Στις αρχές του 1855 ο Νικόλαος αρρώστησε από γρίπη που εξελίχθηκε σε πνευμονία και πέθανε στις 18 Φεβρουαρίου.

Χηρεία

Λίγο μετά τον θάνατο του Νικόλαου το 1855, αποσύρθηκε στο Παλάτι του Αλεξάνδρου στο Τσάρσκογιε Σελό, φέροντας τον τίτλο της τέως Αυτοκράτειρας, καθώς τον τίτλο της Αυτοκράτειρας έφερε πλέον η Μαρία Αλεξαντρόβνα (Μαρία της Έσσης και παρα τω Ρήνω), σύζυγος του γιου της Αλεξάνδρου Β΄. Η υγεία της γινόταν συνεχώς περισσότερο εύθραυστη, με αποτέλεσμα να διαμένει στην Ελβετία, τη Νίκαια και τη Ρώμη, μακριά από το ρωσικό χειμώνα. Μετά από την επιστροφή της από ένα ταξίδι στο εξωτερικό τον Ιούλιο του 1860, η υγεία της επιδεινώθηκε. Το φθινόπωρο του ίδιου έτους οι γιατροί της τής συνέστησαν να ταξιδέψει ξανά νότια, ειδάλλως δεν θα επιβίωνε τον χειμώνα, όμως εκείνη επέλεξε να μείνει για να πεθάνει σε ρωσικό χώμα.

Θάνατος

Η Αλεξάνδρα πέθανε στον ύπνο της την 1η Νοεμβρίου 1860 σε ηλικία 62 ετών στο Παλάτι του Αλεξάνδρου. Τάφηκε στον Καθεδρικό Ναό των Αγίων Πέτρου και Παύλου στην Αγία Πετρούπολη.

Οικογένεια

To 1817 παντρεύτηκε τον Νικόλαο Α΄ της Ρωσίας στα Χειμερινά Ανάκτορα. Μαζί απέκτησαν 10 παιδιά:

• Αλέξανδρος Β΄ (1818 - 1881), παντρεύτηκε τη Μαρία της Έσσης. Απέκτησαν 8 παιδιά, μεταξύ των οποίων τον Αλέξανδρο Γ΄.
• Μαρία (1819 - 1876), παντρεύτηκε τον Μαξιμιλιανό του Λόυχτενμπεργκ. Απέκτησαν 7 παιδιά.
• θνησιγενής κόρη (22 Ιουλίου 1820).
• Όλγα (1822 - 1892), παντρεύτηκε τον Κάρολο Α΄ της Βυρττεμβέργης. Δεν απέκτησαν παιδιά.
• θνησιγενής κόρη (23 Οκτωβρίου 1823).
• Αλεξάνδρα (1825 - 1844), παντρεύτηκε τον Φρειδερίκο Γουλιέλμο Β΄ της Έσσης. Απέκτησαν 1 θνησιγενές παιδί.
• Ελισάβετ (1826 - 1829).
• Κωνσταντίνος (1827 - 1892), παντρεύτηκε την Αλεξάνδρα της Σαξονίας-Αλτεμβούργου. Απέκτησαν 6 παιδιά, μεταξύ των οποίων και η Όλγα Κωνσταντίνοβνα, μετέπειτα Βασίλισσα των Ελλήνων.
• Νικόλαος (1831 - 1891), παντρεύτηκε την Αλεξάνδρα του Ολδεμβούργου. Απέκτησαν 2 παιδιά.
• Μιχαήλ (1832 - 1909), παντρεύτηκε την Καικιλία της Βάδης. Απέκτησαν 7 παιδιά.

Παραπομπές

• Barkovets, Olga and Vernova, Nina. Empress Alexandra Fiodorovna, Peterhof Stage Museum Preserve, Abris Art Publishers, 2008. (ISBN 978-5-88810-089-9).
• Cowles, Virginia. The Romanovs. Harper & Ross, 1971. (ISBN 978-0-06-010908-0)
• Grunwald, Constantin de. Tsar Nicholas I the Life of An Absolute Monarch, Alcuin Press, ASIN B000I824DU.
• Lincoln, W. Bruce. The Romanovs: Autocrats of All the Russias, Anchor, (ISBN 0-385-27908-6).
• Lincoln, W. Bruce. Nicholas I, Emperor and Autocrat of All the Russias , Northern Illinois University Press, (ISBN 0-87580-548-5).
• Montefiore, Simon Sebag. The Romanovs: 1613-1918. Deckle Edge, 2016. (ISBN 978-0-307-26652-1)
• Soroka, Marina and Ruud, Charles A. Becoming a Romanov: Grand Duchess Elena of Russia and her World (1807-1873). Routledge, 2016. (ISBN 978-1472457011)
• Zeepvat, Charlotte. Romanov Autumn: stories from the last century of Imperial Russia. Sutton Publishing, 2000. (ISBN 9780750923378)