Βικιπαίδεια

Αποστόλ Πέτκωφ

Βούλγαρος κομιτατζής

Ο Αποστόλ Πέτκωφ (Πραγματικό όνομα: Αποστόλ Τερζίεφ), γνωστός και ως Αποστόλ Βοεβόδας, Ήλιος των Γιαννιτσών (Βουλγαρικά: Апостол Петков) (Μποέμιτσα (Αξιούπολη Κιλκίς), 6 Μαΐου 1869 - Κρουσιάρι (Αμπελειές Πέλλας), 2 Αυγούστου 1911) ήταν Βούλγαρος[2] κομιτατζής και βοεβόδας (αρχηγός ένοπλης ομάδας) της Εσωτερικής Μακεδονο-Ανδριανουπολιτικής Επαναστατικής Οργάνωσης (ΕΜΑΟ-IMRO).

Αποστόλ Πέτκωφ
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση6  Μαΐου 1869
Αξιούπολη
Θάνατος2  Αυγούστου 1911
Αμπελειές Πέλλας
Αιτία θανάτουπεσών σε μάχη
Χώρα πολιτογράφησηςΟθωμανική Αυτοκρατορία
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταεπαναστάτης
hajduk[1]
ΣυγγενείςΓκόνος Γιώτας (πρωτοξάδερφος)
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Νεαρή ηλικία

Επεξεργασία

Ο Αποστόλ Πέτκωφ (άλλες γραφές: Απόστολ Πετκώφ/Πέτκοφ/Πετκόφ) γεννήθηκε στην κωμόπολη Μποέμιτσα (σημερινή Αξιούπολη Κιλκίς) στις 6 Μαΐου 1869 και το πραγματικό του επώνυμο ήταν Τερζίεφ.[3] Ο οπλαρχηγός καπετάν Γκόνος Γιώτας ήταν πρώτος του ξάδερφος.[4][5][6]

Ο Πέτκωφ αρχικά εργάστηκε ως επιστάτης της σιδηροδρομικής γραμμής Θεσσαλονίκης - Σκοπίων. Το έτος 1892 μαζί με τον αδελφό του Τάνο και τρεις ακόμη άνδρες συγκρότησε τσέτα (αντάρτικη ομάδα, τουρκικά çete = ληστοσυμμορία) η οποία έδρασε στις περιοχές Γευγελής και Γιαννιτσών, στο όρος Πάικο και στη λίμνη των Γιαννιτσών. Την ίδια εποχή στην κοιλάδα του Αξιού εμφανίστηκε και η ανταρτική ομάδα του Ιβάντσο Καρασουλιάτα,[εκκρεμεί παραπομπή] που για πολλά χρόνια ήταν βοεβόδας μιας τσέτας στην περιοχή της Γευγελής.[7]

Βοεβόδας της ΕΜΕΟ

Επεξεργασία

Κατά το έτος 1897 ο Ντάμιεν Γκρούεφ, ένας από τους ιδρυτές της ΕΜΕΟ που δρούσε στην κοιλάδα του Αξιού, συναντάται και μυεί τον Αποστόλ Πέτκωφ και τον Ιβάντσο Καρασουλιάτα στους σκοπούς της οργάνωσης. Την ίδια μέρα ο ιερωμένος της Βουλγαρικής Εξαρχίας Σταμάτ Τάντσεφ, ορκίζει τους δύο αντάρτες ως κομιτατζήδες της ΕΜΕΟ. Ο Αποστόλ Πέτκωφ γρήγορα δημιουργεί ισχυρό επαναστατικό δίκτυο στις περιοχές Γιαννιτσών και Γευγελής και γίνεται βοεβόδας της οργάνωσης ΕΜΕΟ. Ο στερημένος οποιασδήποτε μόρφωσης αυτός Βούλγαρος, αναδεικνύεται σε προστάτη του Βουλγαρισμού στην περιοχή. Χάρη στο γεγονός αυτό, κερδίζει την αναγνώριση του Βουλγαρικού λαού με την προσφώνησή του Ήλιος των Γιαννιτσών.[8]

Ο Αποστόλ καταφέρνει να στρέψει στην οργάνωση τους περισσότερους σλαβόφωνους πατριαρχικούς της περιοχής Γουμένισσας, οι οποίοι εγκαταλείπουν το Οικουμενικό Πατριαρχείο και τάσσονται με τη Βουλγαρική Εξαρχία. Κατά το έτος 1903 πατριαρχικοί Έλληνες απομένουν μόνο στη Γουμένισσα και στα χωριά Κρίβα (Γρίβα) και Πέτροβο (Άγιος Πέτρος).[9]

Ο Αποστόλ Πέτκωφ δημιουργεί στη λίμνη των Γιαννιτσών δίκτυο από καλύβες πάνω σε ξύλινους πασσάλους οι οποίες χρησιμεύουν ως καταφύγιο της τσέτας του. Μέχρι την εξέγερση του Ίλιντεν ο Αποστόλ Πέτκωφ διεξάγει πολυάριθμες αιματηρές μάχες (συμπεριλαμβάνονται και μερικές υδάτινες στη λίμνη των Γιαννιτσών) με τούρκικες τσέτες και αποσπάσματα στα χωριά Γκούρμπες (Αγροσυκιά), Μπαροβίτσα (Καστανερή), Λιμπάχοβο (Φιλυριά), Τοσίλοβο (Στάθης), Γοργόπη, Μποέμιτσα (Αξιούπολη) και Κρίβα (Γρίβα). Τη Μεγάλη Παρασκευή του έτους 1902 στο χωριό Γρίβα, η τσέτα του Αποστόλ Πέτκωφ καταδόθηκε από ντόπιους Έλληνες πατριαρχικούς και στη μάχη με Οθωμανικό στρατό σκοτώνονται ο αδελφός του Τάνο, ο γραμματέας της τσέτας Ατανάς Τόντεφ και τα μέλη της τσέτας Ντιμίταρ Τσαβντάροφ, Ίτσο Προϊτσάκωφ και Μίτσο Μετρακουλιάτα.[εκκρεμεί παραπομπή]

Συμμετοχή στην εξέγερση του Ίλιντεν

Επεξεργασία
 
Ταχυδρομική κάρτα με τη φωτογραφία του Αποστόλ Πέτκωφ, σφραγισμένη με τη σφραγίδα του βοεβόδα και γραμμένη από τον ίδιο, στον βοεβόδα Τάνε Νικόλοφ.

Παρόλο τον ελαφρύ οπλισμό που έφεραν τα μέλη των τσετών των Γιαννιτσών, η περιφέρεια, κάτω από την καθοδήγηση του Αποστόλ βοεβόδα, μετέχει ενεργά στην εξέγερση του Ίλιντεν το έτος 1903. Ο Αποστόλ Πέτκωφ είχε από πριν διαμοιράσει τους τομείς δράσης στους τοπικούς αρχηγούς. Στις 18 Ιουλίου, ο Σάβα Μιχαΐλοφ και ο Αργίρ Μανασίεφ μαζί με αντάρτες της περιοχής Αξιούπολης ανατίναξαν τη γέφυρα του Αξιού στη Γευγελή. Στις 19 Ιουλίου ο τοπικός αρχηγός των Γκουρμπών (Αγροσυκιάς) Ζαχάρι Γκαόρεφ με 20 ένοπλους άνδρες από το χωριό, κόβουν τα τηλεγραφικά καλώδια και ρίχνουν τηλεγραφικές κολώνες σε συγκεκριμένα προκαθορισμένα σημεία. Στις 20 Ιουλίου 1903, ημέρα εορτής του προφήτη Ηλία, στο χωριό Κορνισόρ (Κρώμνη) οι ανταρτικές ομάδες τού Κράστιο Ασένοφ από την περιοχή του Κιλκίς και αυτές του Αποστόλ Πέτκωφ και του Ιβάντσκο Καρασουλιάτα από την περιοχή των Γιαννιτσών ενώνονται. Εκεί, μπροστά σε 250 μέλη τσετών, γίνεται ο αγιασμός του λαβάρου.[10] Στις 30 Ιουλίου ο Αποστόλ καταφθάνει στη Γρίβα για να επιτεθεί στην ευρισκόμενη εκεί Οθωμανική φρουρά, αλλά ειδοποιημένοι από ντόπιους Έλληνες, οι στρατιώτες μαζεύονται στη Γουμένισσα.[11] Η τσέτα του Αποστόλ προχωρά προς τη Γουμένισσα και καταλαμβάνει θέσεις στα υψώματα Άσπρα Χώματα πάνω από αυτήν. Στην πόλη στέλνονται άνδρες εφοδιασμένοι με βόμβες, με σκοπό να διεξάγουν δολοφονικές επιθέσεις, αλλά οι βόμβες δεν εκρήγνυνται, εκτός από μία η οποία προκαλεί πανικό στον στρατό. Η τσέτα του Αποστόλ οπισθοχωρεί πυροβολώντας προς την πόλη και καταφεύγει στο όρος Πάικο.

Στη συνέχεια, ο Αποστόλ Πέτκωφ διαιρεί τη μεγάλη του τσέτα σε μικρότερα τμήματα. Στις 9 Σεπτεμβρίου τμήμα από 63 αντάρτες υπό τον ίδιο τον βοεβόδα, εμπλέκεται σε μάχη με οθωμανικό τμήμα το οποίο αριθμούσε 110 στρατιώτες, κοντά στην πεδιάδα του χωριού Ράμνα (Ομαλό), κατά την οποία σκοτώνονται ένας αντάρτης και ένας Οθωμανός στρατιώτης. Στις 13 Σεπτεμβρίου οι τσέτες των Αποστόλ Πέτκωφ, Ιβάντσο Καρασουλιάτα και Γκότσε Νιστόροφ οι οποίες αριθμούσαν συνολικά 103 άτομα, αρχίζουν μάχη στην κορυφή Γκαντάτς (Καντάστι) του όρους Πάικο εναντίον 1.200 Οθωμανών στρατιωτών. Στις 14 Σεπτεμβρίου, ο Αποστόλ μαζί με άλλους έξι αντάρτες βρίσκεται σε μάχη στη Γκόλα Τσούκα πάνω από τη Γρίβα με 80 στρατιώτες, κατά την οποία σκοτώνονται δύο αντάρτες και τέσσερεις Οθωμανοί στρατιώτες. Στις 13 Οκτωβρίου οι τσέτες των Αποστόλ Πέτκωφ, Ιβάντσο Καρασουλιάτα και Τράικο Γκαότοφ διεξάγουν μεγάλη μάχη, κατά την οποία εξοντώνουν μικτό τμήμα πεζικού και ιππικού το οποίο είχε σταλθεί εναντίον τους από τη Γευγελή, τα Γιαννιτσά και τη Γουμένισσα.[11]

Μακεδονικός αγώνας

Επεξεργασία
 
Τα ερείπια της οικίας Τράικου μετά την επίθεση του Πέτκωφ
 
Το κατακρεουργημένο πτώμα της συζύγου του Τράικου, Βελίκας

Μετά την εξέγερση του Ίλιντεν, ο Αποστόλ φεύγει για τη Βουλγαρία, αλλά από τον Φεβρουάριο κιόλας του έτους 1904 επιστρέφει στη Μακεδονία και ασκεί και πάλι τον επαναστατικό αγώνα. Ο Έλληνας πρόξενος Θεσσαλονίκης Λάμπρος Κορομηλάς ήλθε σε επαφή μαζί του, προκειμένου να ενταχθεί στην Ελληνική πλευρά, όπως έκαναν πολλοί συναγωνιστές του, μετά την Εξέγερση του Ίλιντεν, αλλά τελικά η συμφωνία δεν επιτεύχθηκε, καθώς σύμφωνα με τον Κωνσταντίνο Μαζαράκη Αινιάνα, ο Αποστόλ Πέτκωφ είχε οικονομικές δεσμεύσεις στη Βουλγαρία («...ο Αποστόλ Πέτκωφ δεν ήταν ούτε εξαρχικός, ούτε πατριαρχικός, ούτε Βούλγαρος, ούτε Έλληνας, αλλά ληστής φιλοχρήματος με υποχρεώσεις στη Βουλγαρία...»)[12]. Έτσι λοιπόν, τώρα, εκτός από τον οθωμανικό στρατό και τους καταδότες, πρέπει να αντιμετωπίσει και τα ελληνικά ένοπλα σώματα στην περιοχή της λίμνης των Γιαννιτσών. Ο Αποστόλ προσπαθεί να ανυψώσει το πεσμένο, από τη συντριβή της εξέγερσης του Ίλιντεν, ηθικό του Βουλγαρικού Εξαρχικού πληθυσμού και να ειρηνεύσει τους ντόπιους σλαβόφωνους πατριαρχικούς και τους λοιπούς Έλληνες που είχαν αρχίσει να ξεσηκώνονται. Στους δρόμους των Γιαννιτσών αρχίζουν να εμφανίζονται κρεμάλες στις οποίες ο βοεβόδας εκτελεί όσους προσχώρησαν στην Ελληνική πλευρά. Ο Αποστόλ Πέτκωφ επιβάλλει φορολογία η οποία θα εισπραχθεί κατά την περίοδο συγκομιδής των κουκουλιών.[13] Στις 19 Ιουνίου 1904, μέλη της ομάδας του Αποστόλ Πέτκωφ εισέρχονται σε κατοικία που βρισκόταν στο δυτικό άκρο της Γουμένισσας. Στη συνέχεια συμπλέκονται με ομάδα Οθωμανών οπλιτών, με αποτέλεσμα να ξεσπάσει πυρκαγιά η οποία θα μεταδοθεί σε ένα από τα πλέον πυκνοδομημένα τμήματα της πόλης. Από την πυρκαγιά καίγονται περισσότερα από 30 σπίτια και οι ζημιές ξεπερνούν το ποσό των 15.000 λιρών, ενώ μεγάλο μέρος του πληθυσμού μένει άστεγο.[14]

Στις 28 Αυγούστου 1904, ο Αποστόλ βοεβόδας με τους κομιτατζήδες του, σε αντίποινα της εξόντωσης του κομιτατζή Τσιόπκα και του σώματός του από τον τουρκικό στρατό, κατόπιν ενεργειών του Ελληνικού Προξενείου της Θεσσαλονίκης, μπαίνουν στο σπίτι του προκρίτου Τράικου στο χωριό Γραδεμπόριο (Πεντάλοφος) Θεσσαλονίκης και σκοτώνουν τον ίδιο, τη γυναίκα του Βελίκα και τους δυο γιους του Αναστάσιο και Αστέριο.[15]

 
Ελληνικό σώμα ανταρτών του καπετάν Άγρα στη λίμνη των Γιαννιτσών.

Τον Νοέμβριο του 1904, άνδρες του ένοπλου σώματος του Αποστόλ Πέτκωφ απαγχονίζουν σε ένα δέντρο, ένα χιλιόμετρο έξω από τη Γουμένισσα, τον Έλληνα δάσκαλο Ιωάννη Πίτσουλα από τη Ναύπακτο, αφού πρώτα τον μαχαίρωσαν πάνω από 20 φορές.[16][17] Στις 26 Δεκεμβρίου του 1904 η κομιτατζίδικη ομάδα του Αποστόλ συγκρούεται με το σώμα του Γεωργίου Πέτρου, από τη Νεγοβάνη (Φλάμπουρο) στον Άγιο Πέτρο, όπου αιχμαλωτίζονται 12 κομιτατζήδες της τσέτας του, από τους Έλληνες αντάρτες.[18]

Την 1 Μαρτίου του έτους 1905, οι τσέτες του Αποστόλ Πέτκωφ και του Σάββα Μιχαΐλοφ, οι οποίες αριθμούν 42 άνδρες, περικυκλώνονται στο χωριό της Γευγελής Σμόλι (Μικρό Δάσος) από Οθωμανικό στρατό και μπασιμποζούκους (ατάκτους, τουρκικά başıbozuk). Μετά από 4-5 ώρες αιματηρών συγκρούσεων σκοτώνονται 36 μέλη από τις τσέτες μαζί με τον βοεβόδα Σάββα Μιχαΐλοφ. Σώζονται μόνον ο πληγωμένος στη φτέρνα Αποστόλ Πέτκωφ και 5 άνδρες. Η Οθωμανική κυβέρνηση επιβραβεύει όλους όσοι συμμετείχαν στην επιχείρηση απονέμοντας μετάλλια, δίνοντας προαγωγές και διανέμοντας χρήματα.[19] Όμως ο Αποστόλ γρήγορα επανασυγκροτεί την τσέτα του και από την άνοιξη κιόλας του ίδιου έτους δίνει μεγάλες μάχες διαδοχικά με τον Οθωμανικό στρατό και τους Έλληνες αντάρτες μέσα στη λίμνη των Γιαννιτσών. Το 1905, ο Αποστόλ Πέτκωφ, στο πλαίσιο της τρομοκράτησης του ντόπιου Ελληνικού πληθυσμού, στέλνει επιστολή στους πρόκριτους της Γουμένισσας, στην οποία απαιτεί να δηλώσουν στις αρχές ότι είναι Βούλγαροι· στην αντίθετη περίπτωση δήλωνε ότι θα τους σκοτώσει. Ζητάει μάλιστα, να διωχθεί από την πόλη ο ιατρός Άγγελος Σακελλαρίου, ο οποίος ήταν από τους ιδρυτές του Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου Γουμενίσσης. Η επιστολή κατέληγε ως εξής: "…ελπίζω να μη με αναγκάσετε να εκτελέσω τις αποφάσεις μου…".[20] Κατά τα τέλη του 1905 ο Αποστόλ Πέτκωφ με την ομάδα του περιφερόταν και παρενοχλούσε τους κατοίκους των χωριών Τοσίλοβο (Στάθης), Τούμπα, Μπόζιτς (Άθυρα), Κοσίνοβο (Πολύπετρο), Ορυζάρτζι (Ρύζια), Ράμελ (Ραχώνα), και άλλα χωριά, και λεηλατούσε και θησαύριζε εις βάρος των κατοίκων των χωριών Ίσβορ (Πηγή), Τοσίλοβο (Στάθης), Τούμπα και Ορυζάρτζι (Ρύζια).[21]

 
Η τσέτα του Αποστόλ Πέτκωφ. Καθισμένος αριστερά του Αποστόλ, είναι ο Βάντο Γκαόσεφ.

Στις αρχές του 1906, αποστέλλει απειλητικές επιστολές στην Ιερά Μονή Αρχαγγέλου Μιχαήλ Αλμωπίας, όπου είχαν περιθαλφθεί οι Μακεδονομάχοι καπετάν Ματαπάς (Μιχαήλ Αναγνωστάκος), Γεώργιος Βολάνης και Αριστείδης Δράγας (Γεώργιος Κακουλίδης).[22] Κατά το καλοκαίρι του έτους 1906, ο Πέτκωφ μάχεται με το σώμα του αντάρτη καπετάνιου Κώστα Ακρίτα (λοχαγός και αργότερα στρατηγός του Ελληνικού στρατού Κωνσταντίνος Μαζαράκης) και αποτεφρώνει το Ελληνικό χωριό Νησί Ημαθίας. Τον ίδιο χρόνο οι τσέτες της οργάνωσης κάτω από την καθοδήγηση του Αποστόλ Πέτκωφ δίνουν πολυάριθμες μάχες με τους Έλληνες αντάρτες, οι οποίοι μάχονταν υπό την καθοδήγηση των καπετάνιων Ακρίτα, Άγρα (λοχαγός Σαράντος Αγαπηνός), Νικηφόρου (ο μετέπειτα ναύαρχος Ιωάννης Δεμέστιχας), και άλλων. Μετά την αποτυχία τους να εξοντώσουν τον Αποστόλ Πέτκωφ, οι Τουρκικές αρχές δοκιμάζουν να τον αναγκάσουν να σταματήσει την ένοπλη εξέγερση με χρηματισμούς, ενώ ο Έλληνας πρόξενος στη Θεσσαλονίκη Λάμπρος Κορομηλάς δοκιμάζει να τον τραβήξει προς την Ελληνική πλευρά.[23]

Ο σημαντικός ρόλος του Αποστόλ Πέτκωφ, στην αντίσταση ενάντια στους Έλληνες αντάρτες, αναγνωρίζεται ακόμη και από τους Έλληνες αντιπάλους του. Μετά από 20 χρόνια η Ελληνίδα συγγραφέας Πηνελόπη Δέλτα γράφει στο μυθιστόρημά της Τα Μυστικά του Βάλτου, στο οποίο περιγράφει τον αγώνα των Ελλήνων ανταρτών εναντίον των Βουλγάρων κομιτατζήδων:

Ο Αποστόλ Πέτκωφ ήταν ο τρομερότερος αρχικομιτατζής, ο πανταχού παρών, ο ανακατωμένος σε όλες τις δολοφονίες. Μα κανένας δεν μπορούσε να τον πιάσει, ούτε καν να τον συναντήσει. Ήταν σαν αόρατος δαίμονας, που τον ένοιωθες παντού και δεν τον έβλεπες πουθενά. Είχε καταντήσει σχεδόν μυθικό πρόσωπο, που σκορπούσε τον τρόμο ολόγυρά του[24].

Κατά το έτος 1906 ο Αμερικανός δημοσιογράφος Άλμπερτ Σόνικσεν μαζί με τον βοεβόδα Λούκα Ιβανόφ επισκέπτεται τον Αποστόλ Πέτκωφ στη λίμνη των Γιαννιτσών και μας παραδίδει μια γλαφυρή περιγραφή για τη ζωή του κομιτατζή στο βιβλίο του "Η εξομολόγηση ενός μέλους τσέτας της Μακεδονίας":

Ο πρώτος που πήδηξε στην όχθη, ήταν ελαφρύς, μελαχροινός άνθρωπος, μεσήλικας, με άσπρο αλβανικό στενό τεντωμένο παντελόνι, με πουκάμισο με φαρδιά μανίκια, οπλισμένος, όχι μόνο με μάνλιχερ και πιστόλι, αλλά και με κάμα με ασημένια λαβή, κρεμασμένη στη φυσιογγιοθήκη του. Και να μη τον γνώριζα θα έβρισκα ποιος είναι, επειδή τα πορτρέτα του κρέμονταν σε όλες τις ταβέρνες της Βουλγαρίας, ακριβώς με αυτά τα κομιτατζλιδικα ρούχα. [...] Ο Αποστόλ ήταν ο Ρομπέν των Δασών της Μακεδονίας. Δεκατρία χρόνια ήταν ένοπλος. Πριν ακόμη ο Νταμιάν Γκρούεφ οργανώσει το κεντρικό κομιτάτο, ο Αποστόλ είχε διασχίσει τα βουνά. Ήταν από εκείνους τους φανταστικούς ήρωες που εμφανίζονται ανάμεσα στους καταπιεσμένους λαούς, σε όλες τις ημιβάρβαρες περιόδους της ιστορίας, των οποίων οι πράξεις τραγουδιούνται από τους λαούς. Αυτοί είναι κατά μοναδικό τρόπο εμψυχωμένοι από την έφεση για θάνατο και καταστροφές, πρώτο ένστικτο των πρωτόγονων, αμόρφωτων ανθρώπων. Όταν δημιουργήθηκε η επαναστατική οργάνωση με πρόγραμμα για κοινή δράση, ο Αποστόλ Πέτκωφ, αντίθετα από πολλούς συντρόφους του από άλλες περιοχές της επικράτειας, πρόσφερε τις υπηρεσίες του παρά τους περιορισμούς τους οποίους έπρεπε να δεχτεί, λόγω των αρχών αυτής της οργάνωσης, δηλαδή, να παραιτηθεί από τις λεηλασίες και να υπακούει στις διαταγές των αδύναμων καθοδηγητών της πόλης[25].

Η φήμη του Αποστόλ Πέτκωφ φτάνει ως την Κωνσταντινούπολη όπου κυκλοφορούν, εντελώς διαφορετικές απίθανες φήμες για τον φοβερό καταστροφέα του Οθωμανικού κράτους. Στα μάτια του σουλτάνου Αμπντούλ Χαμίτ Β΄, ο Αποστόλ Πέτκωφ αρχίζει να προσωποποιεί όλη την επαναστατική οργάνωση. Γι' αυτόν τον λόγο, στέλνει συγγενικό του πρόσωπο να συζητήσει με τον βοεβόδα, και ο οποίος του προσφέρει 20.000 λίρες για να σταματήσει τον αγώνα.[26][27]

Την άνοιξη του 1907 μία κοινή ελληνοτουρκική εκκαθαριστική επιχείρηση του τουρκικού στρατού και πυροβολικού και των ελληνικών σωμάτων εξανάγκασε το σώμα του Αποστόλ να εγκαταλείψει τα κρυσφήγετά της λίμνης των Γιαννιτσών.[28]

Τον Νοέμβριο του 1907 γίνεται συμπλοκή μεταξύ ομάδων του Αποστόλ Πέτκωφ και του Λάζου Δογιάμα από την Καστανερή (Μπαροβίτσα) έξω και στη συνέχεια μέσα στο χωριό Γρίβα, κατά την οποία τραυματίστηκε στην ωμοπλάτη ο αδερφός του Λάζου, Μήτρος Δογιάμας.[29]

Περίοδος της Χουριέτ (Συντάγματος)

Επεξεργασία
 
Τα πτώματα του Αποστόλ Πέτκωφ, Κασάπτσετο και Πούφκα.

Μετά την επανάσταση των Νεότουρκων το έτος 1908, ο βοεβόδας αμνηστεύεται, αλλά απογοητευμένος από την πολιτική των Νεότουρκων, καθώς σύντομα η προσδοκία για δημοκρατία εξανεμίζεται, και από φόβο μήπως τον φονεύσουν μέσω προδοσίας καταφεύγει στη Βουλγαρία. Κατά το έτος 1910, ο βοεβόδας γίνεται μέλος της κεντρικής επιτροπής της νεοϊδρυθείσας Βουλγαρικής Εθνικής Μακεδονο-Αδριανουπολίτικης Επαναστατικής Οργάνωσης, μπαίνει ξανά με τσέτα στη Μακεδονία, μαζί με τους βοεβόδες Ίτσκο Ντιμιτρόφ, Χρίστο Τσερνοπέεφ και Βάντο Γκαόσεφ και ανανεώνει την παράνομη επαναστατική του δράση.[30]

 
Ο Θεόδωρος Τσιφτές, πρώην μέλος της τσέτας του Αποστόλ Πέτκωφ, πέρασε στην Ελληνική πλευρά και θεωρείται, κατά μία εκδοχή, ως ο φονιάς του.

Στις 2 Αυγούστου 1911, κατά μία εκδοχή, ο Αποστόλ Πέτκωφ μαζί με τους βοεβόδες Γκεόργκι Μουτσιτάνοφ Κασάπσετο και Βασίλ Πούφκα δηλητηριάζονται από το πρώην μέλος και γραμματέα της τσέτας του Αποστόλ Θεόδωρο Τσιφτέ στο σπίτι του και πεθαίνουν, στο χωριό των Γιαννιτσών Κρουσιάρι (Αμπελειές).[31] Κατά μία άλλη εκδοχή, σκοτώθηκε σε ενέδρα που του έστησαν Βούλγαροι ομοεθνείς του, με σκοπό να αποσπάσουν τα χρήματα του κομιτάτου που είχε μαζί του και να κερδίσουν την αμοιβή της επικήρυξης από τους Οθωμανούς και τους Έλληνες.[32]

Μετά τον θάνατο του Αποστόλ Πέτκωφ, επικεφαλής της επαναστατικής περιφέρειας Θεσσαλονίκης γίνεται ο Ίτσκο Ντιμιτρόφ.[33]

Άλλα

Επεξεργασία

Από τους Βούλγαρους τιμάται ως εθνικός ήρωας και είναι γνωστός και με τα προσωνύμια «Ήλιος των Γιαννιτσών» και «Ήλιος του Βαρδαρίου»,[32]

Από την ελληνική πλευρά, αντίθετα, θεωρείται ως ληστής, τρομοκράτης και φόβητρο των κατοίκων της Κεντρικής Μακεδονίας, όχι μόνο εκφοβίζοντας, αλλά σκορπώντας την καταστροφή και τον θάνατο από όπου διερχόταν, καταληστεύοντας ολόκληρα χωριά.[32][34] Σύμφωνα με αναφορά του Έλληνα προξένου στη Θεσσαλονίκη Λάμπρου Κορομηλά προς το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών, ο Αποστόλ ξέφευγε από τη συνδυασμένη ελληνοτουρκική καταδίωξη εξαιτίας του ότι «τον αγαπά και τον τρέμει συνάμα η ύπαιθρος χώρα».[28]

Ο Αποστόλ Πέτκωφ είναι ο κεντρικός ήρωας στη βουλγαρική ταινία του 1981 "Мера според мера" (Με το ίδιο μέτρο), η οποία υπήρξε το κύκνειο άσμα του μεγάλου Βούλγαρου ηθοποιού Γκριγκόρ Βάτσκοφ (Григор Вачков). Η ταινία συνέπεσε με τα 70 χρόνια από τον θάνατο του Αποστόλ Πέτκωφ, ενώ το 1988 προβλήθηκε ως τηλεοπτική σειρά σε τρεις συνέχειες.[35][36]

Εικόνες

Επεξεργασία

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. js2014839127. Ανακτήθηκε στις 16  Δεκεμβρίου 2022.
  2. ↑ Καράβας, Σπύρος (2014). Μυστικά και παραμύθια από την ιστορία της Μακεδονίας. Αθήνα: Βιβλιόραμα. σελ. 102. βούλγαρου βοεβόδα Ἀποστόλ Πέτκωφ 
  3. ↑ Ιωαννίδου, Αλεξάνδρα (1998). «Σλαβικά κείμενα σε ελληνική γραφή: Δυο επιστολές του κομιτατζή Αποστόλ Πετκόφ». Ίστωρ 11: 63. http://www.academia.edu/23069849/Δυο_επιστολές_του_Α._Πετκόφ. 
  4. ↑ «"Ο εμφύλιος των προτομών". Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, 26/11/2000 (ανάκτηση 4-1-2010)». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Απριλίου 2010. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2009. 
  5. ↑ Κωστόπουλος, Τάσος (2006). «Ο εμφύλιος Μακεδονικός Αγώνας (1904-1908): εκδοχές του κρατικού μονοπωλίου της συλλογικής μνήμης». Τα Ιστορικά 23 (45): 401. https://www.academia.edu/22249393/Ο_εμφύλιος_Μακεδονικός_Αγώνας_1904-1908_εκδοχές_του_κρατικού_μονοπωλίου_της_συλλογικής_μνήμης. 
  6. ↑ Καράβας, Σπύρος (2014). Μυστικά και παραμύθια από την ιστορία της Μακεδονίας. Αθήνα: Βιβλιόραμα. σελ. 102. 
  7. ↑ Ίδρυμα Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα, Συλλογή Φωτογραφιών, αριθμ. φωτογρ. 62.326. (ανάκτηση 4-1-2010)[νεκρός σύνδεσμος]
  8. ↑ "Ο πληθυσμός προσκολλάται στον δικό του βοεβόδα-πατέρα, στον οποίο αφιέρωσε όχι ένα μόνο τραγούδι και τον στόλισε με το χαρακτηριστικό όνομα «Ήλιος των Γιαννιτσών». Ήλιος που με τις ακτίνες του χαράζει το σκοτάδι της δικής του δουλικής κακουχίας και ζεσταίνει την ψυχή του με γλυκιά ελπίδα." (βουλγαρικά) Христо Силянов, Освободителните борби на Македония (Απελευθερωτικές μάχες της Μακεδονίας), τόμ. II (κεφ. 2: "Борбите към Енидженското езеро" (Μάχες στη λίμνη των Γιαννιτσών)) (ανάκτηση 23-1-2010)
  9. ↑ Brancoff, D.M. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, pp. 102-103.
  10. ↑ (βουλγαρικά) Благой Петров, Наранената земя (Η πονεμένη γη) (Μπουργκάς: Алкор, 1995).
  11. ↑ 11,0 11,1 [ (βουλγαρικά) Юрдан Анастасов "Солунски и Скопски вилаети през време на въстанието," (Τα βιλαέτια της Θεσσαλονίκης και των Σκοπίων κατά την εποχή της εξέγερσης) στο Дино Кьосев και Ламби Данаилов (επιμ. έκδ.) Илинденско-Преображенското въстание 1903—1968 (Σόφια: Издателство на Националния съвет на Отечествения фронт (Έκδοση της Επιτροπής του Εθνικού Πατριωτικού Μετώπου), 1968), σσ. 142-143 (ανάκτηση 23-1-2010) Αρχειοθετήθηκε 2011-07-15 στο Wayback Machine.
  12. ↑ Κωνσταντίνος Μαζαράκης Αινιάν, Ο Μακεδονικός Αγώνας, εκδόσεις Δωδώνη, Αθήνα 1981, σελ. 73
  13. ↑ Πληροφορία από επιστολή του διευθυντή ελληνικού σχολείου της Γουμένισσας Γεώργιου Λαδακάκου προς τον Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Αλέξανδρο στις 2 Ιουνίου 1904, σύμφωνα με το Οι απαρχές του Μακεδονικού Αγώνα 1903-1904, 100 έγγραφα από τα αρχεία του Υπουργείου των Εξωτερικών της Ελλάδος (Θεσσαλονίκη: Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα, 1996), σσ. 177-179 (Αναφέρεται στο: Χρήστος Ίντος, Κέντρα οργάνωσης, δράσης και αντίστασης των Ελλήνων στον ν. Κιλκίς κατά την περίοδο του Μακεδονικού αγώνα, σ. 180, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών (ανάκτηση 4-1-2010)[νεκρός σύνδεσμος])
  14. ↑ Χρήστος Ίντος, Κέντρα οργάνωσης, δράσης και αντίστασης των Ελλήνων στον ν. Κιλκίς κατά την περίοδο του Μακεδονικού αγώνα, σ. 187, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών (ανάκτηση 4-1-2010)[νεκρός σύνδεσμος]
  15. ↑ Ερατώ Ζέλλιου - Μαστοροκώστα, "Αγωνιστές του Μακεδονικού αγώνα από τον Ταξιάρχη (Λόκοβη) Χαλκιδικής," Μακεδονικά 24, (1984): σσ. 253, 254, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών (ανάκτηση 4-1-2010) Αρχειοθετήθηκε 2014-01-12 στο Wayback Machine..
  16. ↑ Χρήστου Ίντου, Ιωάννης Πίτσουλας, ο δάσκαλος που θυσιάστηκε για τη Μακεδονία (Γουμένισσα: 2000)
  17. ↑ Ίδρυμα Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα, Συλλογή Φωτογραφιών, αριθμ. φωτογρ. 56.480. (ανάκτηση 4-1-2010) Αρχειοθετήθηκε 2015-09-24 στο Wayback Machine.
  18. ↑ Χρήστος Ίντος, Κέντρα οργάνωσης, δράσης και αντίστασης των Ελλήνων στον ν. Κιλκίς κατά την περίοδο του Μακεδονικού αγώνα, σ. 186, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών (ανάκτηση 4-1-2010)[νεκρός σύνδεσμος]
  19. ↑ (βουλγαρικά) υποσ. 16, στο Алберт Сониксен (Albert Soniksen), Изповедта на един македонски четник (Εξομολογήσεις ενός μακεδόνα αντάρτη) (Σόφια: Издателство на Отечествения фронт (Έκδοση της Επιτροπής του Εθνικού Πατριωτικού Μετώπου), 1983) (ανάκτηση 23-1-2010)
  20. ↑ Χρήστος Ίντος, Κέντρα οργάνωσης, δράσης και αντίστασης των Ελλήνων στον ν. Κιλκίς κατά την περίοδο του Μακεδονικού αγώνα, σ. 186, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών (ανάκτηση 4-1-2010)[νεκρός σύνδεσμος])
  21. ↑ Αρχείο Στέφ. Δραγούμη, φάκ. 208, υποφάκ. 1.4, 334, σ. 3, 3.11.1905 και επιστολή της 16 Νοεμβρίου 1905 του Άγγελου Σακελλαρίου, όπως αναφέρονται στο: Κωνσταντίνος Δογιάμας, Οι Μακεδονομάχοι αδελφοί Δογιάμα (Θεσσαλονίκη: Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών-University Studio Press, 2009), σ. 4. ISBN 9789601210000 (ανάκτηση 4-1-2010)[νεκρός σύνδεσμος]
  22. ↑ Π. Πολατίδης και Ε. Πακαλίδης, άρθρο στο Περιοδικό Αριδαίος [αναδημοσίευση ιστοσελίδας Ορθοδοξία http://www.rel.gr/index.php?rpage=moni (ανάκτηση 4-1-2010)]
  23. ↑ (βουλγαρικά) Γράμμα του Προξενείου προς τον Αποστόλ Βοεβόδα. Δημοσιεύτηκε στο: Величко Геогриев και Стайко Трифонов, Гръцката и сръбската пропаганди в Македония. Краят на ХІХ - началото на ХХ век. Нови документи ("Ελληνική και Σερβική προπαγάνδα στη Μακεδονία, τέλη 19ου - αρχές 20ου αιώνα. Νέα αρχεία.") (Σόφια: МНИ, 1995), σ. 39.
  24. ↑ Πηνελόπη Δέλτα, Στα μυστικά του βάλτου (Αθήναι: Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 1937), σ. 35.
  25. ↑ (βουλγαρικά) Алберт Сониксен (Albert Soniksen), Изповедта на един македонски четник (Εξομολογήσεις ενός μακεδόνα αντάρτη) (Σόφια: Издателство на Отечествения фронт (Έκδοση της Επιτροπής του Εθνικού Πατριωτικού Μετώπου), 1983) (ανάκτηση 23-1-2010)
  26. ↑ (βουλγαρικά) ААлберт Сониксен (Albert Soniksen), Изповедта на един македонски четник (Εξομολογήσεις ενός μακεδόνα αντάρτη) (Σόφια: Издателство на Отечествения фронт (Έκδοση της Επιτροπής του Εθνικού Πατριωτικού Μετώπου), 1983) (ανάκτηση 23-1-2010)
  27. ↑ (βουλγαρικά) Христо Силянов, Освободителните борби на Македония (Απελευθερωτικές μάχες της Μακεδονίας), τόμ. II (κεφ. 2: "Борбите към Енидженското езеро" (Μάχες στη λίμνη των Γιαννιτσών)) (ανάκτηση 23-1-2010)
  28. ↑ 28,0 28,1 Κωστόπουλος, Τάσος (14-05-2017). «Το μυστικό του Βάλτου». Η Εφημερίδα των Συντακτών. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2017-05-16. https://web.archive.org/web/20170516172736/http://www.efsyn.gr/arthro/mystiko-toy-valtoy. Ανακτήθηκε στις 14-07-2018. 
  29. ↑ Κωνσταντίνος Δογιάμας, Οι Μακεδονομάχοι αδελφοί Δογιάμα (Θεσσαλονίκη: Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών-University Studio Press, 2009), σ. 6. ISBN 9789601210000 (ανάκτηση 4-1-2010)[νεκρός σύνδεσμος]
  30. ↑ (βουλγαρικά) Статия на Илюстрация Илинден за Въндо Гьошев (Εικονογραφημένο άρθρο για τον Βάντο Γκαόσεφ) (ανάκτηση 23-1-2010)[νεκρός σύνδεσμος]
  31. ↑ (βουλγαρικά) Мария Атанасова, "Ениджевардарското слънце Апостол Петков," (Αποστόλ Πέτκωφ, Ο Ήλιος των Γιαννιτσών) στο Български войводи (Βούλγαροι βοεβόδες) (Σόφια, 1985), σ. 191.
  32. ↑ 32,0 32,1 32,2 Χρήστος Ίντος, Κέντρα οργάνωσης, δράσης και αντίστασης των Ελλήνων στον ν. Κιλκίς κατά την περίοδο του Μακεδονικού αγώνα, σ. 182, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών (ανάκτηση 4-1-2010)[νεκρός σύνδεσμος]
  33. ↑ (βουλγαρικά) Искрен Азманов, "Солунският революционен комитет, Медиите изпреварват понякога реалностите," στην Вестник българска армия 16678 (30-8-2007) ("Επαναστατικό Κομιτάτο Θεσσαλονίκης, Τα μέσα ενημέρωσης προβλέπουν μερικές φορές τα γεγονότα," στην Εφημερίδα του βουλγαρικού στρατού, αρ.φ. 16678, 30-8-2007) [1] (ανάκτηση 23-1-2010)
  34. ↑ Κωνσταντίνος Δογιάμας, Οι Μακεδονομάχοι αδελφοί Δογιάμα (Θεσσαλονίκη: Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών-University Studio Press, 2009), σ. 7. ISBN 9789601210000 (ανάκτηση 4-1-2010)[νεκρός σύνδεσμος]
  35. ↑ (βουλγαρικά) Искрен Азманов, "Солунският революционен комитет, Медиите изпреварват понякога реалностите," στην Вестник българска армия 16678 (30-8-2007) ("Επαναστατικό Κομιτάτο Θεσσαλονίκης, Τα μέσα ενημέρωσης προβλέπουν μερικές φορές τα γεγονότα," στην Εφημερίδα του βουλγαρικού στρατού, αρ.φ. 16678, 30-8-2007) (ανάκτηση 23-1-2010)
  36. ↑ (αγγλικά) The Internet Movie Database (ανάκτηση 23-1-2010)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία
  •   Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Apostol Petkov στο Wikimedia Commons


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αποστόλ_Πέτκωφ&oldid=10613166"