Απόλλων Σμύρνης (ποδόσφαιρο)

τμήμα ποδοσφαίρου ανδρών του Γ.Σ. Απόλλων Σμύρνης

Ο Γυμναστικός Σύλλογος Απόλλων Σμύρνης[1] είναι ελληνικό αθλητικό σωματείο το οποίο εδρεύει στη Ριζούπολη, συνοικία της Ε΄ Δημοτικής Κοινότητας του Δήμου Αθηναίων. Το τμήμα ποδοσφαίρου του Γ.Σ. Απόλλωνα Σμύρνης ιδρύθηκε επίσημα το 1910 στη Σμύρνη δεκαεννέα χρόνια μετά τη δημιουργία του αθλητικού συλλόγου (1891), αν και προϋπήρχε από τις αρχές του 20ου αιώνα.[2] Έγινε όμως το πιο αγαπητό του συλλόγου στους φιλάθλους, καθώς η ομάδα ποδοσφαίρου του Απόλλωνα αποτέλεσε την κορυφαία ομάδα στο πρωτάθλημα Σμύρνης με 6 συνεχόμενους τίτλους την πενταετία 1917-1922 μέχρι την Καταστροφή της Σμύρνης. Ως σύλλογος ο Απόλλων κυρίως εξέφραζε τα λιγότερο εύπορα αστικά τμήματα της πόλης, τις λαϊκές συνοικίες αλλά και πολλούς φιλάθλους των περιχώρων Σμύρνης.

Γ.Σ. Απόλλων Σμύρνης
Επίσημη ονομασίαΓυμναστικός Σύλλογος Απόλλων Σμύρνης
Σύντομο όνομαΑπόλλων Σμύρνης
ΠροσωνύμιοΕλαφρά Ταξιαρχία και Κυανόλευκοι
Ίδρυση1910
ΈδραΑθήνα, Ελλάδα
ΣτάδιοΓήπεδο «Γιώργος Καμάρας», Δήμος Αθηναίων
Χρώματαμπλε και λευκό
Μητρικός σύλλογοςΓυμναστικός Σύλλογος Απόλλων Σμύρνης
ΠρόεδροςΑλέξανδρος Κουκάς
ΠροπονητήςΣάκης Τσιώλης
ΠρωτάθλημαΑ΄ Ε.Π.Σ. Αθηνών
ΙστότοποςΕπίσημος ιστότοπος
Πρώτη εμφάνιση
Μέσα κοινωνικής δικτύωσης
Σελίδα στο Facebook Σελίδα στο Instagram
Commons page Πολυμέσα σχετικά με την ομάδα

Από το 1922 και την εγκατάσταση στην Αθήνα, είχε σχεδόν ανελλιπή παρουσία στην Α΄ Εθνική Κατηγορία, την ανώτατη κατηγορία του ελληνικού ποδοσφαίρου, από τη σύστασή της μέχρι και τα τέλη της δεκαετίας του 1990, αποκτώντας το παρατσούκλι Ελαφρά Ταξιαρχία. Είναι μία από τις πιο αρχαιότερες ελληνικές ομάδες και από αυτήν έχουν αναδειχτεί σημαντικοί ποδοσφαιριστές κατά το παρελθόν.

Τα χρώματα της ομάδας από ιδρύσεως είναι το μπλε και το λευκό όπως και τα χρώματα της ελληνικής σημαίας. Αγωνιστική έδρα της ομάδας αποτελεί το ιδιόκτητο γήπεδο «Γεώργιος Καμάρας» (Γήπεδο Απόλλωνος ως το 2004-05) στη Ριζούπολη, το οποίο έχει χωρητικότητα 14.200 θεατών και ανήκει στον αθλητικό σύλλογο Γ.Σ. Απόλλωνα Σμύρνης.

Τα πρώτα χρόνια στη Σμύρνη

Επεξεργασία

Ο Γυμναστικός σύλλογος

Επεξεργασία

Ο Γυμναστικός Σύλλογος Σμύρνης ο Απόλλων ιδρύθηκε το 1891 στην ακμάζουσα Σμύρνη από μια ομάδα Ελλήνων.[3] Τα μισά περίπου από τα μέλη του, μεταξύ των οποίων και ο Εμμανουήλ Σάμιος, είχαν αποχωρήσει από τον προϋπάρχοντα Ορφέα και άλλων που είχαν θητεύσει στην Ευαγγελική Σχολή Σμύρνης. Ως χρώματα του συλλόγου επιλέχθηκαν αυτά της ελληνικής σημαίας, για να καταδειχθεί ο αποκλειστικά ελληνικός χαρακτήρας της ομάδας μέσα στην πόλη και ως σήμα οι τρεις δρομείς. Γρήγορα, ο Απόλλωνας απέκτησε ιδιόκτητο γήπεδο, όπου προπονούνταν οι αθλητές του και διοργανώνονταν αγώνες και το 1904 θέσπισε και τα Απολλώνια που έγιναν θεσμός. Έγινε έτσι πόλος έλξης για τους χιλιάδες Έλληνες της Σμύρνης.[4]

Οι πρώτοι ανεπίσημοι αγώνες

Επεξεργασία

To 1904 αθλητές του Απόλλωνα Σμύρνης πήραν μέρος σε ποδοσφαιρικό αγώνα με το πανίσχυρο αγγλικό σύλλογο Bournabat Club (Α.Ο. Μπουρνόβα) που θεωρείται και ο πρώτος ποδοσφαιρικός που ιδρύθηκε στη Σμύρνη. Τον Ιανουάριο του 1906, η υποεπιτροπή Σμύρνης των Ολυμπιακών Αγώνων με πρόεδρο τον Φωκίωνα Βουτζινά, ανακοίνωσε τη διεξαγωγή προκριματικών ποδοσφαιρικών αγώνων με έπαθλο την εκπροσώπηση της Μικτής Σμύρνης στους Ολυμπιακούς από την νικήτρια ομάδα. Στις 13 Μαρτίου 1906 ο Απόλλων αγωνίστηκε στον προκριματικό επί της ισχυρής ομάδας Αγγλικός Όμιλος Μπουρνόβα, με τους κυανόλευκους να ηττώνται και να αποκλείονται (στον τελικό προκρίθηκε και ο Πανιώνιος).

Στις 6 Αυγούστου 1907 η ανεπίσημη ακόμα ποδοσφαιρική ομάδα του Απόλλωνα αντιμετώπισε σε φιλική συνάντηση τον Πανιώνιο για πρώτη φορά και τον νίκησε με σκορ 2-0, γεγονός που προκάλεσε μεγάλη χαρά στους κυανόλευκους φιλάθλους, δεδομένου ότι ο Πανιώνιος διέθετε εξαιρετικό ποδοσφαιρικό συγκρότημα το οποίο μετά από λίγο κυριάρχησε στο σμυρναϊκό ποδόσφαιρο. Στις 16 Δεκεμβρίου 1907 νίκησε και πάλι τον Πανιώνιο με 1-0. Έτσι και το ποδόσφαιρο σιγά σιγά θα γινόταν πεδίο της μεγάλης κόντρας ανάμεσα στους δύο κορυφαίους ελληνικούς αθλητικούς συλλόγους της Σμύρνης, τον Απόλλωνα και τον Πανιώνιο. Πρόεδρος του Απόλλωνα το 1909 εξελέγη ο Δημήτρης Μαρσελλος.

Ο σύλλογος είχε και Β΄ ομάδα, η οποία στις 6 Ιανουαρίου 1908 ηττήθηκε με 2-0 την Β΄ του Πανιωνίου στον τελικό κάποιου τουρνουά: «Διεξήχθη την παρελθ. Κυριακήν εν τω Σταδίω Παραδείσου ο προαγγελθείς τελικός αγών ποδοσφαίρου μεταξύ των β΄ ομάδων του Πανιωνίου και της του Απόλλωνος καθ’ ον οριστικώς νικήτρια ανεδείχθη η ομάς του Πανιωνίου επιτυχούσα τέρματα 2 έναντι 0» (Ημερησία, 8/1/08).

1910: Επίσημη ίδρυση ποδοσφαιρικού τμήματος

Επεξεργασία

Έτσι, το 1910, υπό την επιρροή της αγγλικής κοινότητας της Σμύρνης, οργανώθηκε για πρώτη φορά επίσημα το ποδοσφαιρικό τμήμα, το οποίο έμελλε να γίνει το σπουδαιότερο του συλλόγου. Σε αυτό βοήθησε και το νέο γήπεδο του συλλόγου στην περιοχή του Ορφανοτροφείου, που χτίστηκε εκείνη την χρονιά. Ως σήμα είχε τον αγγυλωτό σταυρό, πανάρχαιο ελληνικό σύμβολο ευημερίας και σύνδεσης με τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό. Τη σεζόν 1910-11 ο Απόλλων εντάχθηκε στην Β' κατηγορία του πρωταθλήματος Σμύρνης με αντιπάλους τον Πανιώνιο Β' και τον Πέλοπα Μελαντίας Β' τερματίζοντας τελευταίος.

Το 1911 ο Απόλλων νίκησε το πλήρωμα του Αυστριακού θωρηκτού "Βιρίντους", μια νίκη που έκανε αίσθηση στον τοπικό τύπο και άρχισε να αποκτά αρκετούς φιλάθλους στη Σμύρνη[5] ενώ ο ναύαρχος του έστειλε συγχαρητήριο τηλεγράφημα προς το προεδρείο του συλλόγου. Την περίοδο 1914-1916 ο Απόλλων αντιμετώπισε σε φιλικούς αγώνες τον Πανιώνιο, την Ευαγγελική Σχολή, τον Πέλοπα Μελαντίας, το Αμερικανικό Κολλέγιο, τον ΓΣ Κορδελιού, το Αμερικανικό Κολλέγιο, την αγγλική Πάκσερ αλλά και τρεις τουρκικές που είχαν μόλις ιδρυθεί: Τουράν, Καρσίγιακα, Τρίπολη και Αλτάι Σ.Κ..

 
Αεροφωτογραφία της Σμύρνης, του γηπέδου και του κλειστού γυμναστηρίου Απόλλωνος (σε κύκλο) στην περιοχή του Αγίου Τρύφωνα, το 1917.

Τα γραφεία του συλλόγου βρίσκονταν στη συνοικία Μπέλλα Βίστα (ή Καλλιθέα). Από το 1916 ο Απόλλων αγωνιζόταν στο ιδιόκτητο Στάδιο Απόλλωνος κοντά στον Άγιο Τρύφωνα, στη Μπέλλα Βίστα. Το Στάδιο Απόλλωνος, εκτός του κλειστού γυμναστηρίου περιελάμβανε γήπεδο ποδοσφαίρου με στίβο και έδωσε μεγάλη ώθηση στο ποδοσφιαιρκό τμήμα. Μάλιστα στο γήπεδο αυτό, στις 2 Μαΐου του 1919 είχε στρατοπεδεύσει ελληνικός στρατός όταν αποβιβάστηκε στη Σμύρνη.

1917-22: Καθιέρωση ως η κορυφαία ομάδα της Σμύρνης

Επεξεργασία

Γρήγορα, η ποδοσφαιρική ομάδα έγινε η μόνιμη πρωταθλήτρια της περιοχής, κατακτώντας πέντε σερί χρονιά το τοπικό πρωτάθλημα (1917, 1918, 1919, 1920, 1922). Το πρωτάθλημα Σμύρνης διεξαγόταν υπό την αιγίδα του ΣΕΓΑΣ, δηλαδή της μοναδικής επίσημης αθλητικής αρχής που υπήρχε στην Ελλάδα. To 1918 o Απόλλων νίκησε μια ισχυρότατη ομάδα ενός αγγλικού πληρώματος, του αγγλικού πολεμικού "Μήνυτορ 19", του πρώτου πολεμικού πλοίου που είχε καταπλεύσει στο λιμάνι της Σμύρνης, μετά την ήττα της Τουρκίας κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο. Ο Απόλλων είχε και τέσσερις παίκτες στην εθνική Ελλάδας η οποία συμμετείχε στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αμβέρσας το 1920: τον βασικό τερματοφύλακα της Εθνικής, Αντώνη Φωτιάδη, το βασικό δεξί μπακ Αγαμέμοννα Γκίλη, το Δημήτρη Γώττη και τον Ιωάννη Ζαλούμη.[6]

 
Η πρωταθλήτρια Σμύρνης του 1919

Η πρωταθλήτρια ομάδα του Απόλλωνα, που κατείχε το πρωτάθλημα Σμύρνης του 1920, θεωρήθηκε για πολλούς η ισχυρότερη της Μικράς Ασίας της περιόδου μέχρι το 1922. Σε αυτή αυτήν στήριζαν τις ελπίδες τους οι Έλληνες της Σμύρνης, προκειμένου το ποδοσφαιρικό κύπελλο να παραμείνει σε ελληνικά χέρια όσο διαρκούσε ο πόλεμος στο μέτωπο (1920-1922). Η Αρμενική Λέσχη αποτελούσε τον ισχυρότερο αντίπαλο του Απόλλωνα, η δε ομάδα του Πανιωνίου δεν μπορούσε να πρωταγωνιστήσει, επειδή είχε αποδεκατιστεί από την επιστράτευση του 1921 και στελεχωνόταν πλέον από πολύ νεαρούς αθλητές, από παλαιότερους που είχαν αποσπασθεί από το μέτωπο και από αθλητές της Παλαιάς Ελλάδας που είχαν εσχάτως εγγραφεί στα μητρώα της. Ο Απόλλων τελικώς κατέκτησε και το τελευταίο πρωτάθλημα Σμύρνης το 1921-22, νικώντας στον τελικό την Αρμενική Λέσχη στο Στάδιο του Πανιωνίου (3-1).

 
Η στρατοπέδευση του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη, στις 2 Μαϊου 1919 έγινε στο Στάδιο του Απόλλωνα στον Άγιο Τρύφωνα.

Το τελευταίο συμβούλιο του Γυμναστικού Συλλόγου Απόλλωνα Σμύρνης, την μαρτυρική χρονιά της καταστροφής της Σμύρνης από τους Τούρκους το 1922, αποτελούσαν οι: Δ. Μαρσέλος (πρόεδρος), Ι. Γαρύφαλος (Γεν.Γραμματέας), Α.Κύρου (ειδ. γραμματέας), και Χατζηθωμάς (ταμίας).

Κατά την Καταστροφή της Σμύρνης ο σύλλογος έχασε συνολικά 11 ποδοσφαιριστές. Η τελευταία κύρια ομάδα του Απόλλωνα στη Σμύρνη την αγωνιστική περίοδο 1921-22:

  • τερματιστής: Αντώνης Φωτιάδης, Ζεϊμπέκης, Γιαννάκης
  • οπισθοφύλακες: Δημήτρης Γώττης (δεξί μπακ), Παντελής Μαγουλάς (δεξί μπακ), Αλεβιζάκης (αριστερό μπακ), Γ.Μαρσέλλος (αριστερό μπακ)
  • μέσοι: Ντομένικο (αριστερό εξτρέμ), Καμπουρόπουλος (αριστερό εξτρέμ, Π.Χρυσούλης (δεξί εξτρέμ), Χαραλαμπάκης (δεξί εξτρέμ)
  • εμπροσθοφύλακες: Αγαμέμνων Γκίλης (σέντερ φορ), Βασίλης Σάμιος (σέντερ φορ)
 
Η τελευταία ομάδα του Απόλλωνα στη Σμύρνη, το 1922.

Στην Β' ομάδα του Απόλλωνα αγωνίζονταν παίκτες όπως οι Παναγούλιας, Ροδοκανάκης, Κόης, Καλλιγάς, Κ.Οικονομίδης που στη συνέχεια αγωνίστηκαν στην πρώτη ομάδα όταν ο Απόλλων αναγκάστηκε να μετακομίσει στην Αθήνα. Η ομάδα του Απόλλωνα στα χρόνια της Σμύρνης ήταν μία από τις πιο επιτυχημένες σε όλη την Οθωμανική Αυτοκρατορία μέχρι και το 1922 και η καλύτερη στην ιστορία του σμυρναϊκού ποδοσφαίρου, έχοντας 6 κύπελλα πρωταθλητή, με την Γαλατασαράι να βρίσκεται στους 6 τίτλους στη λίγκα της Κωνσταντινούπολης εως τότε.

Διαχρονική πορεία (Σμύρνη-ΣΕΓΑΣ)

Περίοδοι Κατηγορία Ομάδες Θέση
1910-11 Β' Κατηγορία Σμύρνης 3
1911-12 Α' Κατηγορία Σμύρνης 4
1912-13 Α' Κατηγορία Σμύρνης 5
1913-14 Α' Κατηγορία Σμύρνης 5
1914-15 Α' Κατηγορία Σμύρνης
1916-17 Α' Κατηγορία Σμύρνης 1η -Πρωταθλητής
1917-18 Α' Κατηγορία Σμύρνης 1η -Πρωταθλητής
1918-19 Α' Κατηγορία Σμύρνης 1η -Πρωταθλητής
1919-20 Α' Κατηγορία Σμύρνης 7 1η -Πρωταθλητής
1920-21 Α' Κατηγορία Σμύρνης 2 1η -Πρωταθλητής
1921-22 Α' Κατηγορία Σμύρνης 5 1η -Πρωταθλητής
 
Η υπό ελληνικής διοίκησης Σμύρνη το 1919 ή 1920.

Τα ντέρμπι με τον συμπολίτη Πανιώνιο στη Σμύρνη

Επεξεργασία

Ο Ελληνιμσός στη Σμύρνη και τα περίχωρα ήταν μοιρασμένος ανάμεσα στον Πανιώνιο και τον Απόλλωνα, αν και ο τελευταίος διέθετε κάπως μεγαλύτερη βάση φιλάθλων. Υπολογίζεται ότι δόθηκε ίσως και παραπάνω από 20 ποδοσφαιρικοί αγώνες ανάμεσα στους δύο συλλόγους, ενώ έγιναν και αγώνες Β' ομάδων. Ο πρώτος ανεπίσημος καταγράφεται το 1907. Η κόντρα ανάμεσα στους φιλάθλους των δύο ομάδων ήταν τεράστια με κύριο θέμα συζήτησης την παλαιότητα και το έτος ίδρυσης. Πολύ σημασία έδιναν οι πρόεδροι των δύο ομάδων στην φήμη που είχαν οι σύλλογοί τους στην Ελλάδα φροντίζοντας να στέλνουν τα αποτελέσματά τους σε αθηναϊκές εφημερίδες. Ο εμβληματικός πρόεδρος του Απόλλωνα είχε απέναντί του μια εξίσου σπουδαία προσωπικότητα του σμυρναϊκού κόσμου, τον Δημητρό Δάλλα του Πανιωνίου.

Αν και ο Απόλλων βρισκόταν πίσω από τον Πανιώνιο στα τμήματα στίβου, αλλά και στο ποδόσφαιρο αρχικά, από το δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1910, πήρε τα σκήπτρα στην πόλη. Σε αυτό έπαιξε ρόλο και το νέο γήπεδο του Απόλλωνα στον Άγιο Τρύφωνα. Στην αρχή της δεκαετίας του 1920, ο Απόλλων ήταν ασυναγώνιστος με τον Πανιώνιο να έχει αποδεκατιστεί λόγω της στράτευσης στο μέτωπο. Ο Απόλλων κέρδισε όλα τα τελευταία ντέρμπι μέχρι και το 1922. Εχουν διασωθεί τα παρακάτω αποτελέσματα:

 
To Στάδιο του Πανιωνίου 1920 στη Σμύρνη όπου διεξάχθηκαν τα περισσότερα ντέρμπι μέχρι την Καταστροφή.
  • 1907 - 1908, Τελικός τουρνουά Σμύρνης: Πανιώνιος Β' - Απόλλων Β' 2-0
  • 1921 - 1922, Φιλικό: Απόλλων - Πανιώνιος 2-0, 1-0
  • 1910 - 1911, Πρωτάθλημα Σμύρνης (Β' κατηγορία): Πανιώνιος Β' - Απόλλων 2-1
  • 1911 - 1912, Πρωτάθλημα Σμύρνης: Πανιώνιος - Απόλλων 2-1
  • 1912 - 1913, Πρωτάθλημα Σμύρνης: Πανιώνιος - Απόλλων 4-0, 3-0
  • 1912 - 1913, Πρωτάθλημα Σμύρνης Β' κατηγορία): Πανιώνιος Β' - Απόλλων B' 1-0
  • 1919 - 1920, Πρωτάθλημα Σμύρνης: Απόλλων - Πανιώνιος 1-0, 4-1
  • 1921 - 1922, Πρωτάθλημα Σμύρνης: Απόλλων - Πανιώνιος 5-0

Tα γήπεδα του Απόλλωνα στη Σμύρνη

Επεξεργασία

Ορόσημο για τον σύλλογο του Απόλλωνα ήταν το 1916 η κατασκευή του Σταδίου Απόλλωνος στο οποίο διεξάγονταν οι Απολλώνιοι Αγώνες, ενώ διέθετε και κλειστό γυμναστήριο. Μέχρι τότε από το 1910 ως επίσημη έδρα είχε το Γήπεδο Ορφανοτροφείου, που δεν είχε σε καμία περίπτωση τις προδιαγραφές άλλων γηπέδων της Σμύρνης, όπως του Παραδέσου, του Μπουρνόβα ή του Πανιωνίου στην Πούντα. Όμως επειδή το Πρωτάθλημα Σμύρνης συνήθως διεξάγονταν στα καλύτερα στάδια, ο Απόλλων έδωσε πολλούς αγώνες σε αυτά τα τρία. Το Στάδιο Απόλλωνος, στην περιοχή του Αγίου Τρύφωνα, στην συνοικία Μπέλα Βίστα καταστράφηκε ολοσχερώς το 1922.

Τα γραφεία του συλλόγου και η βάση φιλάθλων

Επεξεργασία

Τα γραφεία του συλλόγου βρίσκονταν στην αριστοκρατική συνοικία Μπέλλα Βίστα (ή αλλιώς Καλλιθέα) και καταστράφηκαν ολοσχερώς από τους Τούρκους το 1922. Η πλειοψηφία των φίλων του διέμενε σε πιο λαϊκές συνοικίες σε αντίθεση με τις μεγαλοαστικές που κυρίως υποστήριζαν τον Πανιώνιο. Πολλοί φίλαθλοι του Απόλλωνα είχε την στήριξη των Ελλήνων από τις συνοικίες Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος, Αγιο Τρύφωνα, Αγιο Κωνσταντίνο, Αγιο Νικόλαο, Άγιου Βουκόλου, Χατζήφράγκου. Παράλληλα είχε και περισσότερο την εύνοια της Αμάλθειας του Σωκράτη Σολωμονίδη (καθώς η εφημερίδα "Αρμονία" υποστήριζε τον Πανιώνιο).

Ο τελευταίος αγώνας και τίτλος σε ιωνικό έδαφος

Επεξεργασία

Το τελευταίο πρωτάθλημα διεξήχθη από τις 19 Δεκεμβρίου 1921 έως τις 27 Φεβρουαρίου 1922, ημέρα του μεγάλου τελικού, ανάμεσα στον Απόλλωνα και την «Αρμένια Χομενετμέν» (ή Αρμενική Ενωση).[7][8] Οι «κυανόλευκοι» επικράτησαν 3-1 και χιλιάδες Απολλωνιστές γιόρτασαν την μεγάλη επιτυχία, που έμελλε να είναι και η τελευταία πριν από την μικρασιατική καταστροφή. Ο τελικός διεξήχθη στο γήπεδο του Πανιωνίου, παρουσία 5.000 θεατών, ανάμεσα στους οποίους ήταν και ο Μητροπολίτης Χρυσόστομος Σμύρνης.

Δύο από τους πρωταθλητές του 1922, πιάστηκαν αιχμάλωτοι και σφαγιάστηκαν από Κούρδους και Τούρκους, μένοντας για πάντα στην ιωνική γη. Στη Σμύρνη παρέμειναν ως αιχμάλωτοι και δύο μέλη του συμβουλίου του Απόλλωνα (καθώς και ο πρωταθλητής στίβου Κροίσος Πέρσης) ο οποίοι είχαν μάλλον παρόμοιο τέλος. Πιο αναλυτικά οι νεκροί του Απόλλωνα το 1922 ήταν:

  • Γ.Μαρσέλλος (ποδοσφαιριστής, αριστερό μπακ)
  • Π.Χρυσούλης (ποδοσφαιριστής, δεξί εξτρέμ)
  • Α. Κύρου (μέλος διοικητικού συμβουλίου)
  • Γ. Κύρου (μέλος διοικητικού συμβουλίου)

Οι πρώτες δεκαετίες στην Αθήνα

Επεξεργασία

Νέα έδρα σε Σύνταγμα και Ρουφ

Επεξεργασία

Το πρωτάθλημα Αθηνών του 1924

Επεξεργασία

Με τη Μικρασιατική Καταστροφή ο Απόλλωνας ακολούθησε τη μοίρα του ελληνισμού της Σμύρνης, περνώντας στην αντίπερα πλευρά του Αιγαίου και συγκεκριμένα στην Αθήνα. Στην ανασυγκρότηση του συλλόγου πρωταρχικό ρόλο διαδραμάτισε ο πρόεδρός του από το 1919, ιατρός και αργότερα βουλευτής με τους Φιλελεύθερους Δημήτριος Μαρσέλλος, ο οποίος ευτύχησε το 1948 να παραστεί στα εγκαίνια του Σταδίου Ριζούπολης. Αλλά και ο Ιωάννου, μέλος του Απόλλωνος Σμύρνης, που ήταν εκ των επαν-ιδρυτών του συλλόγου στην Αθήνα το 1922.

Προσωρινή του έδρα - για έναν χρόνο - ήταν ένα μικρό γήπεδο κάτω από τους Στύλους Ναού του Ολυμπίου Διός, κοντά στην Πλατεία Συντάγματος. Το γήπεδο ήταν ουσιαστικά ο προαύλιος χώρος στους Στύλους του Ολυμπίου Διός (όπου εχουν διασωθεί και ντοκιμαντέρ με τις σκηνές των προσφύγων από τη Μικρασία).[9]

Ο Απόλλων που επί 12 συνεχόμενες σεζόν αγωνίζονταν επίσημα στο Πρωτάθλημα Σμύρνης, πλέον δήλωσε συμμετοχή στο πρωτάθλημα τ Αθηνών-Πειραίως που διοργάνωνε η Ένωση Ποδοσφαιρικών Σωματείων Ελλάδος από το 1921. Ο πρώτος επίσημος αγώνας του Απόλλωνα στην Ελλάδα ήταν στις 17 Ιουνίου 1923 στον αγώνα Πειραϊκός Σύνδεσμος - Απόλλων Σμύρνης: 2-1 (1-0) και διαιτητής ο Γεώργιος Καλαφάτης (ειχε ιδρύσει στη Σμύρνη τον Πανελλήνιο Σμύρνης οταν υπηρετούσε). Ήταν ένα από τα καλύτερα ματς της διοργανωσης, αφού οι δυο ομάδες θεωρούνταν από τους διεκδικητές του τίτλου. Ο Πειραϊκός προηγήθηκε με πέναλτι στο τέλος του α΄ ημιχρόνου και με 2-0 προς το τέλος του αγώνα. Ο Απόλλων μείωσε με πέναλτι στο τελευταίο λεπτό. Η πρώτη ομάδα του Απόλλωνα μετά την Καταστροφή, στην Αθήνα πλέον ήταν: Απόλλων Σμύρνης: Δ. Χοϊ(ν)τζόπουλος (τερμ.), Γ. Γαλανίδης, Δ. Μιχαηλίδης, Αγ. Γκίλης, Β. Παρασκευάς, Αλ. Κεχαγιάς (ή Κεχαγιόγλου), Ανδρ. Βίγλατζης, Α. Καμπουρόπουλος, Σ. Οικονομίδης, Ι. Παπαγιάννης και Α. Χατζόπουλος. Επίσης οι Μ. Ερεμιάδης, Δ. Γώτης, Β. Σάμιος και Χαρ. Μαυρομμάτης.

Από την τελευταία πρωταθλήτρια Σμύρνης το 1922, ο Παντελής Μαγουλάς πλέον έμενε στον Βόλο, όπου ίδρυσε την Νίκη Βόλου, ενώ στην α' ομάδα είχαν απομείνει οι παρακάτω Σμυρνιοί ποδοσφαιριστές:

Το 1923 μετακόμισε στον Βοτανικό, δίπλα απο τις γραμμές του τρένου, όπου βρήκε φιλόξενο έδαφος στο γήπεδο του Ρουφ το οποίο και νοίκιασε. Φίλαθλοί του βεβαίως πρωτίστως οι Μικρασιάτες από τις νέες προσφυγικές συνοικίες-καταυλισμούς που έβλεπαν την ομάδα στο γήπεδο και ως υπόμνηση για τις χαμένες πατρίδες. Τον Ιανουάριο του 1924 συμμετείχε στο τελευταίο πρωτάθλημα που διοργάνωσε η Ένωση Ποδοσφαιρικών Σωματείων Ελλάδος, αλλά αποχώρησε μετά από 2 αγώνες.

Το 1923-24 ο Απόλλων με αριθμό μητρώου ΕΠΟ το 3, και στηριζόμενος σε Σμυρνιούς αλλά και Κωνσταντινουπολίτες ποδοσφαιριστές κατέκτησε πανηγυρικά το Πρωτάθλημα Ε.Π.Σ. Αθηνών 1923-24, αντιμετωπίζοντας ισχυρότατους αντιπάλους όπως ο Παναθηναϊκός, ο Αθηναϊκός, ο Πανιώνιος και ο Μίλων. Ετσι σύντομα δημιούργησε ξανά μία πολύ δυνατή ομάδα, η οποία πρωταγωνιστούσε στο Πρωτάθλημα Αθηνών. Όταν το 1930 ξεκίνησε το Πανελλήνιο Πρωτάθλημα (όπου προκρίνονταν οι καλύτεροι των τοπικών πρωταθλημάτων), ο Απόλλωνας ήταν από τις ομάδες που συμμετείχαν αδιαλείπτως.

 
Η ομάδα του Απόλλωνα στην Αθήνα, το 1924.

Απώλεια παικτών προς την ΑΕΚ και η απόρριψη του ΠΟΚ

Επεξεργασία

Κατά τη διάρκεια της περιόδου 1924-25 οι εκ Κωνσταντινουπόλεως παίκτες του Απόλλωνα αποχώρησαν από το σύλλογο και δημιούργησαν με άλλους την μετέπειτα ΑΕΚ. ΄Ετσι η ομάδα δέχτηκε σοβαρό πλήγμα που μείωσε τη δυναμικότητα της χωρίς βέβαια να ανακόψει την γόνιμη δράση της. Οι πρωταθλητές της σεζόν 1923-24 είχαν πολλές απώλειες προς την ΑΕΚ, αφού η πλειονότητα των παικτών ήταν Κωνσταντινουπολίτες και εντάχθηκαν στη νεοϊδρυθείσα Ένωση. Παρέμειναν όμως οι Σμυρναίοι Χοντζόπουλος (τερμ.), Αγ.Γκίλλης, Καμπουρόπουλος, Γώτης, Χ. Μαυρομάτης, Βίγλατζης και προστέθηκαν από τον υπό διάλυση Πανιώνιο οι Θ. Νικολαΐδης, Καλλιγάς. Στην ομάδα προωθήθηκαν μέλη της Β΄ ομάδας που είχε στη Σμύρνη, οι οποίοι την προηγούμενη σεζόν 1923-24 είχαν αγωνιστεί σε άλλους συλλόγους: Παναγούλιας (Νεάπολη), Ροδοκανάκης (Νεάπολη), Κόης, Καλλιγάς, Κ. Οικονομίδης (Πανιώνιος).

Ο Απόλλων κατά τα πρώτα χρόνια στην Αθήνα θεωρούνταν η μεγαλύτερη ομάδα που είχε έλθει από την Σμύρνη και μαζί με Παναθηναϊκό θεωρούνταν οι δύο σπουδαιότερες στην Ελλάδα. Όταν το 1927 η ΕΠΟ απέβαλε τον Ολυμπιακό και ο Παναθηναϊκός πήρε το μέρος του, και οι δύο προσπάθησαν να δημιουργήσουν μια τριπλή συμμαχία εναντίον της ΕΠΟ και χτύπησαν την πόρτα του Απόλλωνα πρώτα (που απέρριψε αφού ζήτησε και την συμμετοχή του Πανιωνίου) και μετά της ΑΕΚ, για να δημιουργήσουν το γνωστό Π.Ο.Κ..

Τα πρώτα διεθνή φιλικά

Επεξεργασία

To 1928 στο γήπεδο του Ρουφ, δεκάδες φίλαθλοι συγκεντρωθηκαν, για να παρακολουθήσουν τη συνάντηση Απόλλωνα – Πεστερζέμπε, που έγινε στις 6 Ιανουαρίου 1928 και έληξε 4-2 υπέρ της ουγγρικής ομάδας. Στις 31 Δεκεμβρίου 1935 ο Απόλλων στο Ρουφ, στο γήπεδο του Αγίου Βασιλείου υποδέχθηκε την Μπεσίκτας (2-2)[10] ενώ είχαν προηγηθεί επισκέψεις των Απολλωνιστών στην Τουρκία και αγώνες με τουρκικές ομάδες. Οι προσδοκίες ήταν πολλές ως προς τη δυναμική της τουρκικής ομάδας, που είχε κερδίσει στην Τουρκία μικτή ομάδα Παναθηναϊκού και Απόλλωνα με 7-2, αλλά και είχε φέρει 1-1- με τον Παναθηναϊκό. Τον αγών παρακολούθησαν 1.500 θεατές και οι (οι τιμές των εισιτηρίων ήταν 35, 20 και 15 δραχμές. Η ενδεκάδα του Απόλλωνα ήταν: Παπαντωνίου, Γάσπαρης, Χατζηβασίλης, Γκίκας, Δεληγιάννης, Βουβουδάκης, Πανανός, Αντικάκης, Ρούσσος, Δημητρίου, Χατζησάββας.

Πάντως, οι Απολλωνιστές που είχαν κατακτήσει το πρώτο πρωτάθλημα Αθηνών του 1924, χρειάστηκαν 14 ολόκληρα χρόνια για να το κερδίσουν πάλι το 1938. Από τότε μέχρι την κατάργησή του (1959-60) το κατάκτησαν άλλες δύο φορές (1948 και 1958). Την ενδεκάδα του 1938 αποτελούσαν οι: Χατζηβασιλείου, Γκιζώρης, Γκίκας, Σπανός, Βουβουδάκης, Χατζησάββας, Δεληγιάννης, Δαμαλάς, Γρηγοριάδης, Μ. Στράτος και Πανανός.

Συνολικά μεταξύ 1922-1940 κατέκτησε δύο τίτλους στην Αθήνα (1923-24 και 1937-38), ενώ δύο φορές έχασε στις λεπτομέρειες το Πανελλήνιο Πρωτάθλημα. Η πρωταθλήτρια Αθηνών ομάδα του 1938, με τον θρυλικό επιθετικό Βασίλη Γρηγοριάδη, έλαβε από τον τύπο το προσωνύμιο της «Ελαφράς Ταξιαρχίας», που τη συνοδεύει μέχρι σήμερα.

 
Η θρυλική "Ελαφρά Ταξιαρχία" του 1938

Η επιστροφή στη Σμύρνη για φιλικούς αγώνες

Επεξεργασία

Αθήνα, Θεοφάνεια 1931

Επεξεργασία

Ένα χρόνο πριν ο Απόλλων επιστρέψει στη γενέτειρά του είχε προηγηθεί το φιλικό στην Αθήνα στις 6 Ιανουαρίου 1931 κόντρα στην πρώην συμπολίτισσά του Αλτάι Σ.Κ., την ομάδα που οικειοποιήθηκε το Πανιώνιο Στάδιον στη Σμύρνη, μετά το 1922. Πριν τον αγώνα οι ομάδες αντάλλαξαν θερμές προσφωνήσεις τονίζοντας τη σημασία του αγώνα και αντάλλαξαν αναμνηστικά λάβαρα. Ο Απόλλων επικράτησε με 5-1 της Αλτάι (η κορυφαία τουρκική ομάδα της Σμύρνης την εποχή του ελληνισμού) στο γήπεδο της Λεωφόρου: τα γκολ πέτυχαν ο Μαυρομμάτης, ο Παπαδημητρίου (δύο), Δεληγιάννης και Κωνσταντάς). Στις 9 Ιανουαρίου 1931 ο Απόλλωνας συμφώνησε με την Αλτάι να ανταποδώσει την επίσκεψη και το Μάρτιο του 1932 να επισκεφτεί τη Σμύρνη και να δώσει ποδοσφαιρικούς αγώνες και με την Αλτάι και με άλλες ομάδες, με την τουρκική πρεσβεία στην Αθήνα να δεσμεύεται για την παροχή διευκολύνσεων.[11]

Απρίλιος 1932

Επεξεργασία

Ετσι, στα τα πλαίσια της Ελληνο-Τουρκικής φιλίας που αναπτύχθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1930 δόθηκε η ευκαιρία στον Απόλλωνα Σμύρνης να βρεθεί πίσω στην πατρογονική του πόλη, την Σμύρνη.[12] Η ομάδα του Απόλλωνα του 1932 αποτελείτο από τους: Ρωμύλο Φρονιμίδη (τερματοφύλακα), Ρουσσόπουλο, Χατζησάββα, Ράπτη, Χριστίδη, Γκίκα, Κοσματόπουλο, Παξιβανίδη, Σίνα, Δεληγιαννίδη, Προκοπίου, Δημητρίου, Παπαδημητρίου, Χατζηβασίλη, Δεληγιάννη και Αναγνωστόπουλο. Προπονητής τότε ήταν ο Τίμπορ Έσσερ, γενικός αρχηγός ο Μ. Κουλουμπίδης, και την ομάδα τόλμησαν να ακολουθήσουν 45 Σμυρνιοί (πλέον πρόσφυγες) φίλαθλοι μόνο.[13] Ο Απόλλωνας γι’ αυτά τα φιλικά θα εισέπραττε 1.700 λίρες Τουρκίας, δηλαδή περίπου 68.000 δραχμές.

Στις 13 Απριλίου του 1932 οι ποδοσφαιριστές του Απόλλωνα επιβιβάστηκαν στο ατμόπλοιο «Αιγαίον» που εκτελούσε δρομολόγια από τον Πειραιά με τελικό προορισμό το λιμάνι της Σμύρνης. Ο Απόλλωνας είχε κανονίσει να δώσει τρία παιχνίδια με ισάριθμές τουρκικές ομάδες. Όταν τα πρωτοσέλιδα του 1932 έγραψαν «Ο Απόλλων στη Σμύρνη ξανά» φάνηκε ειδικά στους πρόσφυγες ως ένα απίστευτο γεγονός. Ο τελευταίος αγώνας που έδωσε ο Απόλλωνας στη Σμύρνη πριν από την Μικρασιατική Καταστροφή ήταν με Αρμενική ομάδα που επίσης είχε ως έδρα της την Σμύρνη και ήταν πανίσχυρη.

Τον πρώτο αγώνα ο Απόλλωνας έδωσε στις 15 Απριλίου 1932 με την τουρκική ομάδα Αλτάι ΣΚ στο γήπεδό της Αλσαντζάκ (κατασκευάστηκε το 1929) και ήρθε ισοπαλία 0 -0 μπροστά σε 5.000 θεατές. Η επόμενη αναμέτρηση ήταν με την ομάδα Καρσίγιακα ΣΚ η οποία ένα χρόνο πριν, τον Ιανουάριο του 1931, είχε συναντηθεί με τον Άρη Μυτιλήνης σε φιλικό παιχνίδι (είχε νικήσει 5-0). Ωστόσο ο Απόλλωνας κατάφερε επίσης ισοπαλία με 1 -1. Τον τρίτο του αγώνα ο Απόλλωνας τον έδωσε στις 19 Απριλίου 1932 με την ομάδα της Μικτής Σμύρνης (μικτή Αλτάι/Καρσίγιακα ουσιαστικά) οι οποία αποτελούνταν πλέον μόνο από Τούρκους ποδοσφαιριστές και επικράτησε με 1-0.[12][14]

Μάρτιος 1933

Επεξεργασία

Στις 22 Μαρτίου 1933 ο Απόλλωνας με προπονητή τον Ούγγρο Σαμ Ζίγκερ ξεκίνησε με προορισμό τη Σμύρνη για να δώσει σειρά φιλικών αγώνων, με τις Αλτίν Ορντού, Αλτάι ΣΚ, Καρσίγιακα ΣΚ και Ιζμίρ Σπορ και ακολούθως να περιοδεύσει σε άλλες πόλεις. Στην αποστολή συμμετείχαν οι παίκτες: Φρονιμίδης, Χριστίδης Ι, Χρηστίδης ΙΙ, Γάσπαρης, Χατζηβασίλης, Γκίκας, Κασιμάτης, Καρπόζηλος, Χατζησάββας, Δημητρίου, Προκοπίου, Πανανός.

Με διάφορες ταλαιπωρίες στο ταξίδι και την παραμονή του ο Απόλλωνας κέρδισε τη μικτή Ιζμίρ Σπορ/Αλτάι με 3-0 (Δημητρίου, Πανανός, Χατζησάββας οι σκόρερ) και ήρθε ισόπαλος με τη Μικτή Καρσίγιακα ΣΚ/Γκιόζτεπε ΣΚ με 1-1 με τον Χατζησάββα να είναι ο σκόρερ και τη Μικτή Αλτάι/Αρτίν Γιορντού με 2-2 (Χατζησάββας και Δημητρίου οι σκόρερ).[15] Aξίζει να σημειωθεί ότι η πλειοψηφία των παικτών του Απόλλωνα που αγωνίστηκαν στην Τουρκία το 1932 και 1933 είχαν γεννηθεί είτε στη Σμύρνη, είτε στην Μικρασία. O Απόλλων επέστρεψε στη Σμύρνη με τα κυανόλευκα χρώματά του και σήμα τον αγκυλωτό σταυρό, δηλαδή όπως αγωνίζονταν και μέχρι το 1922 στη Σμύρνη.

Τον Αύγουστο 1934 ο Απόλλων επισκέφθηκε την Σάμο όπου έδωσε φιλικούς αγώνες, καθώς στο νησί ζούσε μεγάλος αριθμός Μικρασιατών που είχε εγκατασταθεί μετά το 1922 και συμπαθούσε τον Απόλλωνα. Νίκησε την Ένωση Φιλάθλων Καρλοβασίου με 3-1 και 3-0 στον αγώνα ρεβάνς και ηττήθηκε με 2-0 από τον Πανσαμιακό στις 19 Αυγούστου. Μόλις 12 χρόνια μετά την Μικρασιατική Καταστροφή ο Απόλλων βρισκόταν μια ανάσα από την γενέτειρά Σμύρνη.[16]

Η φημολογούμενη μετακόμιση στη Νέα Σμύρνη

Επεξεργασία

Από το 1938 άρχισε να κατασκεπάζεται το Στάδιο Νέας Σμύρνης που ολοκληρώθηκε το καλοκαίρι του 1940. Στη Νέα Σμύρνη είχε συγκεντρωθεί πλήθος Σμυρνιών και τα πάντα (έως και σήμερα) θύμιζαν Σμύρνη. Εκείνη την εποχή θεωρούνταν μεγαλύτερο μέγεθος από τον Πανιώνιο και το νέο γήπεδο αρχικά ήταν να δοθεί στους κυανόλευκους. Ακόμη και μέχρι τότε οι διοίκησες των δύο συλλόγων συντηρούσαν τον ανταγωνισμό από τα χρόνια της Σμύρνης, με Σμυρνιούς προέδρους, όπως ο Μαρσέλλος και ο Δάλλας. Τελικώς το γήπεδο δόθηκε στον Πανιώνιο που γιγαντώθηκε σε σχέση με τον Απόλλωνα από άποψη βάσης φιλάθλων, χάρη στη Νέα Σμύρνη και τους πρόσφυγες της Ιωνίας στην περιοχή.

Ο Απόλλωνας της Ριζούπολης

Επεξεργασία

1948: Νέα αρχή στη Ριζούπολη

Επεξεργασία

Η «Ελαφρά Ταξιαρχία»

Επεξεργασία
 
Παλαιότερο έμβλημα

Το 1946, η Εταιρία Σιδηροδρόμων απαλλοτρίωσε το γήπεδο του Ρουφ και ο Απόλλωνας μετά από μια επιτυχημένη πορεία στη συγκεκριμένη περιοχή, αναγκάστηκε να μετακομίσει στη Ριζούπολη, ένα «προάστειον των Πατησίων», δίπλα στο εργοστάσιο δίσκων της Columbia, όπου έκτισε νέο γήπεδο.[17] Ο πρόεδρος Δημήτρης Μαρσέλλος που είχε διατελέσει και στα χρόνια της Σμύρνης (1909, 1922) είχε σημαντική οικονομική συμβολή στην κατασκευή του γηπέδου της Ριζούπολης. Το γήπεδο εγκαινιάστηκε επίσημα στις 17 Οκτωβρίου 1948, παρουσία 10.000 φιλάθλων, με τιμητικό αγώνα ανάμεσα σε μικτή ομάδα των προσφυγικών σωματείων (Απόλλων, Πανιώνιος, ΑΕΚ) και μικτή ομάδα των «γηγενών» Παναθηναϊκού και Ολυμπιακού.

Την περίοδο 1947-48 αναδεικνύεται πρωταθλητής Αθηνών και δύο χρόνια αργότερα εξελίσσεται σε μία από τις καλύτερες ελληνικές ομάδες. Τότε δίνεται στην ομάδα ο χαρακτηρισμός «Ελαφρά Ταξιαρχία», γιατί παράλληλα στους κινηματογράφους παιζόταν η επική ταινία «Η επέλαση της Ελαφράς Ταξιαρχίας», με πρωταγωνιστή τον Έρολ Φλιν. Ο χαρακτηρισμός αυτός δόθηκε στους ποδοσφαιριστές του Απόλλωνα επειδή αποτελούσαν ένα πειθαρχημένο σύνολο και πραγματοποιούσαν συνεχείς επελάσεις στις αντίπαλες άμυνες. Από τότε έμεινε «Ελαφρά Ταξιαρχία».

Η μετακόμιση στη Ριζούπολη συνδέθηκε με τη δημιουργία μιας ομάδας που απέδωσε εντυπωσιακό ποδόσφαιρο, όμως δεν κατάφερε να κατακτήσει τίτλους πλην αυτού του Πρωταθλήματος Αθηνών, το '48 και το '58. Την περίοδο αυτή, ο Απόλλωνας απέκτησε χιλιάδες νέους οπαδούς, καθώς το κοινό του δεν ήταν πια μόνο Μικρασιάτες πρόσφυγες, αλλά και εσωτερικοί μετανάστες από κάθε μεριά της Ελλάδας, που θαύμαζαν το στυλ παιχνιδιού του υπό την καθοδήγηση σπουδαίων ξένων προπονητών, όπως οι Κίριλ "Τζίνα" Σιμονόφσκι, Μπούζακ, Ντόλκος, Ζόνλαϊ. Τη φανέλα του Απόλλωνα εκείνων των δεκαετιών φόρεσαν παίκτες όπως οι αδελφοί Γιώργος και Αριστείδης Καμάρας, Σάββας Παπάζογλου, Στάθης Τσανακτσής, Κώστας Βερτσώνης, Λάμπης Σεραφείδης, Αντώνης Δερμάτης, Χαράλαμπος Ταουξής, Βαγγέλης Μαυρόπουλος. Το 1957-1958 ο Απόλλων πέτυχε τη τελευταία μεγάλη του επιτυχία, καθώς κατέκτησε το πολύ ισχυρό πρωτάθλημα της ΕΠΣ Αθήνας.

Από πλευράς εργασιών και εξοπλισμού το γήπεδο ολοκληρώθηκε στις αρχές του 1950, και σε αυτό βοήθησε ο νεαρός παράγων (άλλοτε από τη θέση του γενικού αρχηγού και άλλοτε του γραμματέα), ο Κώστας Οικονόμου, ο οποίος είχε σχέσεις με το εκτός νόμου ΚΚΕ. Παράλληλα όμως ενέπλεξε πολιτικά τον Απόλλωνα (οι φίλοι του οποίου παραδοσιακά στα χρόνια της Σμύρνης ήταν ενωτικοί βενιζελικοί) στέλνοντας την ομάδα δύο φορές για φιλικά στην Μακρόνησο,[18] απόφαση που ο σύλλογος πλήρωσε την δεκαετία του 1960 με την έλευση της χούντας. Παράλληλα όμως με τον Οικονόμου, σημαντική ήταν η παρουσία ως κορυφαίου παράγοντα της ομάδας του λογοτέχνη και γεννημένου στη Σμύρνη (το 1897), Χρήστου Σολομωνίδη, που διετέλεσε υπουργός Κοινωνικής Πρόνοιας στην κυβέρνηση του Ελληνικού Συναγερμού.[19] Ο Χρήστος Σολωμονίδης, ηδη δικηγόρος στη Σμύρνη και μετά στην Αθήνα, ήταν γιος του δημογέροντα, ποιητή και εκδότη, Σωκράτη Σολομωνίδη (διευθυντή για 40 χρόνια της αρχαιότερης ελληνικής εφημερίδας της Ανατολής της “Αμάλθειας” (1838-1923)) και διετέλεσε πρόεδρος του συλλόγου την τριετία 1955-1958.

1953: Το ενδιαφέρον του Ωνάση

Επεξεργασία

Το 1953 ο Έλληνας μεγιστάνας Αριστοτέλης Ωνάσης που ήταν επίσης γεννημένος στη Σμύρνη και αθλητής της ομάδας Πέλοψ Μελαντίας είχε εκδηλώσει ενδιαφέρον να αναλάβει την προεδρία του συλλόγου. Το 1953, που υπήρξε το ενδιαφέρον εκ μέρους του Ωνάση, ήταν ιδιοκτήτης του καζίνο Μόντε Κάρλο στο Μονακό και ουσιαστικά λάμβανε σημαντικό μέρος στις αποφάσεις του Πριγκιπάτου ως σημαντικός οικονομικός παράγοντας. Την εποχή εκείνη είχε γενικώς αναζωπυρώσει το ενδιαφέρον του για τη γενέτειρα πατρίδα του για αυτό και το 1955 επισκέφθηκε για πρώτη φορά μετά την καταστροφή το σπίτι του στη Σμύρνη στο στο οποίο είδε να κατοικούν Τούρκοι. Αργότερα εκδήλωσε ενδιαφέρον και για τον Πανιώνιο, αλλά ούτε και αυτό μετουσιώθηκε σε αγορά.

Οπως ο Ωνάσης, έτσι και ο πρόεδρος του συλλόγου Χρήστος Σολωμονίδης το 1954 επέστρεψε στη γενέτειρα του Σμύρνη ως Υπουργός Κοινωνικής Πρόνοιας. Αν και είχε καταδικαστεί σε θάνατο για την πατριωτική του δράση (1919-1922) από το Δικαστήριο Ανεξαρτησίας της Αγκυρας το 1922, έτυχε στη συνέχεια της γενικής αμνηστίας.

1958: Ο πρώτος ελληνικός σύλλογος με γήπεδο με χόρτο

Επεξεργασία

Ο Οικονόμου που είχε πάρει εργολαβία την αποκατάσταση του οδικού δικτύου από την κυβέρνηση (μετά τις καταστροφές που προκλήθηκαν από την ένοπλη δράση του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ), βοήθησε ουσιαστικά τον σύλλογο και ο Απόλλων έγινε ο πρώτος στην Ελλάδα που απέκτησε γήπεδο με χόρτο το 1958-59, ενώ τότε έγινε επέκταση της εξέδρας από τη νότια πλευρά του γηπέδου.[20] Σχεδόν τέσσερις δεκαετίες μετά την κατασκευή του σύγχρονου για την εποχή Σταδίου Απόλλωνος στην Μπέλλα Βίστα στη Σμύρνη, ο Απόλλων διέθετε ξανά ένα αξιοπρεπές γήπεδο.

Το ρεκόρ στο Κύπελλο κόντρα σε σμυρναϊκό σύλλογο

Επεξεργασία

Στις 23 Σεπτεμβρίου 1959 ο Απόλλων σημείωσε την μεγαλύτερη νίκη στην ιστορία του Κυπέλλου Ελλάδας κερδίζοντας τον ΠΑΟ Νέας Μελανδίας με 23-0 (10 γκολ ο Σάββας Παπάζογλου.[21] Επρόκειτο για τη συνέχεια της ιστορικής ομάδας Πέλοψ Μελαντίας, αντίπαλο του Απόλλωνα στα πρωταθλήματα στη Σμύρνη.

Μεταξύ 1945-1970, ο Απόλλων γνώρισε μεγάλες δόξες και πέντε φορές τερμάτισε 3ος και 4ος στο πρωτάθλημα.[22] Με την έλευση της δικτατορίας το 1967 ο Απόλλων αποδυναμώθηκε καθώς απομακρύνθηκε ο Οικονόμου που ήταν ο βασικός χρηματοδότης του. Ετσι, ο ιστορικός σύλλογος πλήρωσε τις ιδεολογικές κατευθύνσεις του Οικονόμου και σύντομα χωρίς την πολύτιμη οικονομική στήριξη του υποβιβάστηκε στη Β' Εθνική.

Επαγγελματική περίοδος

Επεξεργασία

Η περίοδος Αλαμάνου και η επιτυχημένη διετία 1994-1996

Επεξεργασία

Στα τέλη της δεκαετίας του '70, το ποδόσφαιρο στην Ελλάδα έγινε επαγγελματικό και οι ισχυρές και πλούσιες ομάδες του λεκανοπεδίου (Ολυμπιακός, Παναθηναϊκός, ΑΕΚ) κυριάρχησαν πλήρως, με αποτέλεσμα ο Απόλλωνας να περιοριστεί σε δευτερεύοντα ρόλο, αναδεικνύοντας ωστόσο πολλά ταλέντα. Την ίδια εποχή η ομάδα εξαγοράστηκε από τον επιχειρηματία Κώστα Αλαμάνο. Το 1987 υποβιβάστηκε στη Β΄ Εθνική, αλλά επέστρεψε την αμέσως επόμενη χρονιά.

 
Ο μουντιαλικός Ολλανδός Ρενέ Φαν Ντε Κέρκοφ, το μεγαλύτερο όνομα που έπαιξε ποτέ στον Απόλλωνα (1983-84).

Τη σεζόν 1991-92, η ομάδα του Χρήστου Αρχοντίδη έφτασε στην πρώτη θέση της βαθμολογίας λίγο πριν τα Χριστούγεννα. Ετσι οι βάσεις όμως άρχισαν να μπαίνουν για τα επόμενα χρόνια. Σπουδαία περίοδο για τον σύλλογο αποτέλεσε η τριετία 1994-96, όταν υπό την καθοδήγηση του Γιάννη Παθιακάκη, ο Απόλλωνας δημιούργησε ένα νεανικό σύνολο με εξαιρετικούς ποδοσφαιριστές που απέδωσε ποιοτικότατο ποδόσφαιρο. Στον αγώνα με τον Λεβαδειακό που έκρινε την έξοδο στο Κύπελλο ΟΥΕΦΑ περίπου 5.000 οπαδοί ακολούθησαν των Απόλλωνα στη Λιβαδειά. Eτσι, το 1995 εξασφάλισε τη συμμετοχή του στο κύπελλο ΟΥΕΦΑ, για πρώτη και μοναδική φορά στην ιστορία του, αντιμετωπίζοντας την Ολίμπια Λιουμπλιάνας στην Αθήνα στις 8 Αυγούστου 1995. Εκεί στο στάδιο «Νίκος Γκούμας», έδρα της ΑΕΚ, ο Απόλλων με γκολ του Μπλένταρ Κόλα στο 41’ ο Απόλωνας κερδίζει με 1-0. Στο «Μπέζιγκραντ», όμως, η Ολύμπια ανταποδίδει με 3-1 και προκρίνεται, παρότι ο Κόλα έβαλε μπροστά τον Απόλλωνα μόλις στο 2ο λεπτό! Ο Μπόζγκο με δύο γκολ (9’, 67’) και ο Ζούλιτς (81’) έφραξαν το δρόμο του Απόλλωνα προς την επόμενη φάση.

Την επόμενη χρονιά οι επιτυχίες συνεχίστηκαν με την πρόκριση στον τελικό του κυπέλλου Ελλάδας, όπου ηττήθηκε από την ΑΕΚ. Τις συγκεκριμένες μάλιστα επιτυχίες της διετίας 1994-96 έζησαν να τις δουν ακόμη και φίλαθλοι που είχαν δει τον Απόλλωνα αγωνιζόμενο στα γήπεδα της Σμύρνης ως το 1922 (όπως ο θείος του δημοσιογράφου Χρήστου Σωτηρακόπουλου, που είχε γεννηθεί το 1911).[23]

Αμέσως μετά την εξαιρετική διετία, ξεκίνησε η παρακμή της ομάδας, καθώς οι κορυφαίοι νέοι παίκτες της πωλήθηκαν σε άλλες ομάδες (Ντέμης Νικολαΐδης, Λευτέρης Βελέντζας, Θεόφιλος Καρασαββίδης, Μπλένταρ Κόλα), ενώ άλλοι μεγαλύτεροι (Αντώνης Μήνου, Φρανκ Κλόπας, Τάσος Μητρόπουλος) αποχώρησαν και δεν αναπληρώθηκαν με ισάξιους. Τα επόμενα τέσσερα χρόνια, ο Απόλλωνας παρέμεινε στην Α΄ Εθνική, εξασφαλίζοντας την παραμονή του στους τελευταίους αγώνες.

Την περίοδο 1999-00 υπήρξαν φήμες ότι ο Παύλος Γιαννακόπουλος (ο πατέρας του οποίου ήταν οπαδός του Απόλλωνα και συνήθιζε να παίρνει μαζί του στο γήπεδο της Ριζούπολης τον πρωτότοκο γιο του)[24] θα αγόραζε την ΠΑΕ και θα αναμόρφωνε το γήπεδο και την ομάδα με ακριβές μεταγραφές, αλλά δεν έγινε ποτέ πράξη.

Η πτωτική δεκαετία του 2000 και η ανασύνταξη

Επεξεργασία

Το 2000, ο Απόλλωνας υποβιβάστηκε στη Β΄ Εθνική και ξεκίνησε μία κάθετη πτώση, καθώς ακολούθησαν δύο ακόμα υποβιβασμοί, το 2005 για πρώτη φορά στη Γ΄ Εθνική και το 2007 στο ερασιτεχνικό Περιφερειακό Πρωτάθλημα, παραμένοντας μέχρι την περίοδο 2009-10, όταν κατέκτησε την πρώτη θέση στον 8ο όμιλο και προβιβάστηκε στη Γ΄ Εθνική. Ηδη από το 2008 την χρηματοδότηση είχε αναλάβει την προεδρία του συλλόγου ο εφοπλιστής και οπαδός του, Σταμάτης Βελλής.

Την περίοδο 2011-12, αναδείχθηκε πρωταθλητής Γ΄ Εθνικής και προβιβάστηκε, κάτι που επανέλαβε και την αμέσως επόμενη (2012-13), εξασφαλίζοντας την άνοδό του στην Α΄ Εθνική, έπειτα από 13 χρόνια απουσίας.[εκκρεμεί παραπομπή]

Επάνοδος στην Α΄ Εθνική

Επεξεργασία

2013-14: Υποβιβασμός και αποχώρηση Βελλή

Επεξεργασία

Παρά το γεγονός ότι η άνοδος επετεύχθη, με μεγάλη δυσκολία, μόλις την τελευταία αγωνιστική,[25] από την αρχή της θερινής μεταγραφικής περιόδου ο πήχης τέθηκε ψηλά,[26] με την απόκτηση παικτών εγνωσμένης αξίας, όπως οι Πετρόπουλος, Τζόρβας, Ζουέλα και Άλβαρες.[27]

Αν και το ξεκίνημα της χρονιάς (2013-14) έδειχνε θετικό, με την επίτευξη εντός έδρας νίκης απέναντι στον Άρη για την πρώτη αγωνιστική του πρωταθλήματος,[28] στην πορεία, πειθαρχικά παραπτώματα ποδοσφαιριστών,[29] σε συνδυασμό με σειρά συνεχόμενων ανεπιτυχών αποτελεσμάτων,[30] οδήγησαν σε παραίτηση τον προπονητή Αλέκο Βοσνιάδη.[31]

 
Εικόνα από φιλική αναμέτρηση κόντρα τον Πανιώνιο (Σεπτέμβριος 2022) για τα 100 χρόνια από την Μικρασιατική Καταστροφή.

Τον ρόλο της αντικατάστασής του ανέλαβε, ύστερα από περίοδο διερευνητικών επαφών του συλλόγου με σειρά προπονητών[32][33][34] ο Μπάμπης Τεννές,[35] η πρόσληψή του ωστόσο δεν συνοδεύτηκε με την επιθυμητή βελτίωση στην απόδοση της ομάδας,[36] με αποτέλεσμα την απόλυσή του έπειτα από μόλις έναν μήνα.[37] Αντικαταστάτης του επιλέχτηκε ο Βορειοϊρλανδός Λόρι Σάντσες,[38][39][40] με συνεργάτη τον Αγγλοκύπριο Στιβ Κωνσταντινίδη.[41][42] Η παρουσία τους βοήθησε στη συγκομιδή σημαντικών βαθμών στον β' γύρο του πρωταθλήματος, που δεν κατέστη όμως αρκετή να διατηρήσει τον Απόλλωνα στη Super League, καθώς τερμάτισε προτελευταίος και υποβιβάστηκε.[43]

Η έλευση Μονεμβασιώτη και η επιστροφή

Επεξεργασία

Τα ηνία από τον Βελλή που είχε απαυδήσει από διαιτητικές αποφάσεις σε βάρος του Απόλλωνα, ανέλαβε ο επίσης οπαδός και Σμυρνιός στην καταγωγή, Παναγιώτης Μονεμβασιώτης. Στη δεύτερη τη τάξει κατηγορία παρέμεινε συνολικά τρία χρόνια, κάθε φορά όμως διεκδικούσε την άνοδο. Την περίοδο 2014-15 τερμάτισε τρίτος πίσω από την ΑΕΚ και τον Ηρακλή, που προβιβάστηκαν, την επόμενη (2015-16) τέταρτος (πίσω από Λάρισα, Κέρκυρα και Τρίκαλα, που προβιβάστηκαν), μέχρι την περίοδο 2016-17, όπου τερμάτισε πρώτος και (μαζί με τη δεύτερη Λαμία) εξασφάλισε την άνοδό του στη μεγάλη κατηγορία.

Εκείνη την σεζόν ο Παναγιώτης Μονεμβασιώτης μετά από διαφωνία με τον Ερασιτέχνη μετέφερε την έδρα του Απόλλωνα στη Νέα Σμύρνη χρησιμοποιώντας το στάδιο που προοριζόταν για τον σύλλογο από το 1938. Ο Ερασιτέχνης αντέδρασε άμεσα κατά της κίνησης του μεγαλομετόχου.[44] Tον Οκτώβριο 2017 ο κ.Μονεμβασιώτης ανακοίνωσε την αποχώρησή του μετά από συνεχή πόλεμο από τον σύνδεσμο οπαδών «Αναγέννηση», αλλά τελικά παρέμεινε στην ομάδα.[45]

Ο Απόλλων στην 1η κατηγορία παρέμεινε για 2 χρονιές (2017-18 και 2018-19). Τη χρονιά 2018-19 ο Απόλλων Σμύρνης υποβιβάστηκε ως τελευταίος (16ος) στη 2η κατηγορία (Super League 2 πλέον). Στη 2η κατηγορία, την σεζόν 2019-20, ο Απόλλων Σμύρνης τερμάτισε στη 2η θέση του βαθμολογικού πίνακα και αγωνίστηκε σε αγώνες διαβάθμισης (μπαράζ) με τη 13η ομάδα της 1ης κατηγορίας (την προτελευταία Ξάνθη), στους οποίους και επικράτησε. Η επάνοδος στην Super League 1 στέφθηκε με επιτυχία, καθώς η ομάδα κατάφερε να παραμείνει σε αυτή την σεζόν 2020-21. Ομως την επόμενη σεζόν (2021-22) η ομάδα του Απόλλωνα δεν κατάφερε να επαναλάβει το ίδιο πραγμα με αποτέλεσμα να υποβιβαστεί (8ος στα play-out με 22 πόντους τελευταίος) μετά απο 2 συνεχόμενα χρόνια παραμονής.

Η συνέχεια στην Super League 2

Επεξεργασία

Παρόλο που ο Απόλλωνας έκανε μια καλή σεζόν το 2022-23 τερματίζοντας 3ος με 56 βαθμούς (16 νίκες, 8 ισοπαλίες, 5 ήττες) και για κάποια στιγμή πάλευε για την επάνοδο στην πρώτη κατηγορία. Εκείνη την σεζόν ο Απόλλων χρησιμοποιούσε και πάλι ως έδρα το Στάδιο Νέας Σμύρνης.[46] Όμως κάπου στα μέσα του καλοκαιριού ο μεγαλομέτοχος της ΠΑΕ Παναγιώτης Μονεμβασιώτης, μετά από χρόνια διαφωνιών με τους οργανωμένους οπαδούς και τον Ερασιτέχνη, αποφάσισε να αποχωρήσει από την ομάδα και να παραχωρήσει τις μετοχές σε οποιον ήθελε. Αλλά κανείς τελικά δεν αγόρασε τις μετοχές και δεν πρόλαβε να δηλώσει συμμετοχή στο πρωτάθλημα της Super League 2 της περιόδου 2023-24. Ωστόσο ο ερασιτέχνης αποφάσισε με διοικητικό συμβούλιο να δηλώσει την ιστορική ομάδα στην Γ΄ Εθνική ερασιτεχνική μετά από 13 χρόνια παρουσίας σε επαγγελματικές κατηγορίες.

Ο υποβιβασμός στο τοπικό των Αθηνών

Επεξεργασία

Την περίοδο 2023-24 ο Απόλλωνας αγωνίστηκε στην Γ΄ Εθνική ερασιτεχνική, μια περίοδος που είναι από τις πιο μαύρες στην ιστορία του, καθώς τερμάτισε στην 12η θέση και υποβιβάστηκε για πρώτη φορά στο τοπικό πρωτάθλημα, μετά από την θέσπιση των εθνικών κατηγοριών. Σε αυτήν την περίοδο ο Απόλλωνας διέθετε στο ρόστερ του ένα αξιόλογο νεανικό σύνολο.

Στις 25 Οκτωβρίου 2024 τις τύχες του συλλόγου ανέλαβε ο μυκονιάτης επιχειρηματίας, πρώην πρόεδρος της Α.Ε. Μυκόνου, Αλέξανδρος Κουκάς. Ο Κουκάς ανέλαβε τη διαχείριση, τη χρηματοδότηση και τη λειτουργία στο ποδοσφαιρικό τμήμα, με στόχο την επαναφορά στις εθνικές κατηγορίες και άμεσα υπέγραψε ως προπονητής ο Σάκης Τσιώλης.[47]

Στις 28 Νοεμβρίου 2024 ο Απόλλων παρουσίασε τη νέα ποδοσφαιρική φανέλα “Light of Smyrna” για το 2024-25 με χρώματα μπλε, άσπρο αλλά και πορτοκαλί. Ο σχεδιασμός της φανέλας, τον οποίο επιμελήθηκε η Benefit Software σε συνεργασία με την Erreà Sport, είναι εμπνευσμένος από τον αρχαίο θεό Απόλλωνα, τιμά την πολιτιστική καταγωγή της ομάδας και το όνομα του συλλόγου, ενώ οι πορτοκαλί λεπτομέρειες της φανέλας θυμίζουν τις φλόγες της Σμύρνης και συμβολίζουν τόσο την ανθεκτικότητα, όσο και την αναγέννηση, το φως και το ταξίδι του συλλόγου προς το μέλλον.[48]

Την σεζόν 2024-25 τερμάτισε δεύτερος στην ΕΠΣ Αθηνών και έχασε την άνοδο.

Μετά την ίδρυση του Απόλλωνα ο γυμναστικός σύλλογος βρήκε ένα γυμναστήριο στη συνοικία Σαν Ρόκο, όπου προπονούνταν οι αθλητές του και διοργανώνονταν αγώνες. Το 1880, ο Ιωάννης Δαμβέργης μαζί με τους Απόστολο Ψαλτώφ, Στέφανο Παπαμιχάλη και Ιωάννη Μακρουλίδη (όλοι μαθητές της Ευαγγελικής Σχολής Σμύρνης) δημιούργησαν ένα πρόχειρο γυμναστήριο σε κάποιον ανοικτό χώρο, γνωστό με το όνομα «Του έρωτα τ' αλάνι».

Το 1901 οι άνθρωποι του Απόλλωνα νοίκιασαν ένα σπίτι στο «Βερχανέ Κωνστάν» και μετέτρεψαν μια αίθουσα του σε γυμναστήριο και τον επόμενο χρόνο νοίκιασαν το μέγαρο Αντάκη. Αργότερα, ο σύλλογος μετακόμισε σε κάποιο χώρο απέναντι από το Ελληνικό Ορφανοτροφείο και το 1906, με τη βοήθεια του Μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσοστόμου, κατασκεύασε μεγάλο και σύγχρονο ιδιόκτητο γυμναστήριο με ξύλινη εξέδρα στη συνοικία του Αγίου Τρύφωνα, στο προάστιο Μπέλα Βίστα, κοντά στο φημισμένο θέατρο «Τερψιθέα». Εκεί ο Απόλλων έθεσε τις βάσεις για την εξέλιξη της ποδοσφαιρικής του ομάδας, η οποία ιδρύθηκε το 1912[49] και έγινε πανίσχυρη στη δεκαετία του 1910. Η διεύθυνση των γραφείων του βρισκόταν στην οδό Γκρέσαμ, δίοδος Χουίταλ.[50] Και τα τρία γήπεδα του Απόλλωνα στη Σμύρνη ήταν ιδιόκτητα.

Το 1939 οταν το γήπεδο στην Νέα Σμύρνη πλησίαζε στην ολοκλήρωση του, υπήρξε πρόταση να χρησιμοποιηθεί από την ομάδα του Απόλλωνα (που διέθετε ισχυρότερη ομάδα) αντί του Πανιωνίου. Ομως τον Ιούνιο του 1940 παραχωρήθηκε στον Απόλλωνα, έκταση στη Ριζούπολη για τη δημιουργία ποδοσφαιρικού γηπέδου.

Ο Απόλλων αγωνίζεται στη Ριζούπολη από το 1947 ενώ το γήπεδο εγκαινιάστηκε δύο χρόνια αργότερα, όταν και ολοκληρώθηκε στις 17 Οκτωβρίου 1948. Η κατασκεύη του ξεκίνησε στις 10 Φεβρουαρίου 1947. Αρχικά κατασκευάστηκε η εξέδρα που σήμερα στεγάζονται οι Θύρες 1, Ε (επίσημοι) και 2, όταν και μετέφερε την έδρα του το 1946. Έδρα για δύο χρόνια, ήταν το γήπεδο πλησίον του Ναού του Ολυμπίου Διός, κοντά στην Πλατεία Συντάγματος, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή. Οι προσπάθειες του προέδρου Δ. Μαρσέλλου για νέο γήπεδο ευοδώθηκαν πολύ σύντομα. Το 1923 οι διοικούντες βρήκαν και νοίκιασαν ένα οικόπεδο στο τέρμα της συνοικίας Ρουφ, όπου σιγά - σιγά έφτιαξαν ένα γήπεδο με μεγάλους κόπους και αγώνες. Ο Απόλλων παρέμεινε στο Ρουφ μέχρι το 1946, αφού η Εταιρία Σιδηροδρόμων αποφάσισε να απαλλοτριώσει.[51]

Οι έδρες αναλυτικά:

  • 1910-1916: Γήπεδο Ορφανοτροφείου, Σμύρνη
  • 1916-1922: Στάδιο Απόλλωνος, Αγίου Τρύφωνα, Σμύρνη [52]
  • 1922-1924: Γήπεδο Στύλοι Ολυμπίου Διός, Αθήνα
  • 1924-1947: Παλιό Γήπεδο Αγίου Βασιλείου, Ρουφ, Αθήνα
  • 1947-2016: Γήπεδο Ριζούπολης, Αθήνα
  • 2016-2017: Γήπεδο Νέας Σμύρνης, Αθήνα
  • 2017-2022: Γήπεδο Ριζούπολης, Αθήνα
  • 2022-2023: Γήπεδο Νέας Σμύρνης, Αθήνα
  • 2023-σήμερα: Γήπεδο Ριζούπολης, Αθήνα

Γραφεία της ΠΑΕ

Επεξεργασία

Στις 27 Μαρτίου 2016 ο πρόεδρος Μονεμβασιώτης έδωσε σε λειτουργία τα πολυτελέστατα γραφεία της ΠΑΕ, στην οδό Κηφισίας 64 και Πρεμετής (έναντι Mεγάρου ΟΤΕ): ένα νέο υπερσύγχρονο χώρο τριακοσίων τετραγωνικών μέτρων που χρειάστηκαν 10 μήνες για την ολοκλήρωσή του, ενώ για το σχεδιασμό του, αρχιτέκτονες και γραφίστες του έργου επισκέφθηκαν τα γραφεία μεγάλων ομάδων στο εξωτερικό όπως της Μίλαν και της Ίντερ.[53] Τα γραφεία είναι εξοπλισμένα με σύγχρονα οπτικοακουστικά συστήματα και μετατρέπονται εύκολα σε αίθουσα προβολής ή αίθουσα συνεντεύξεων Τύπου.

Τίτλοι - Διακρίσεις

Επεξεργασία
Διοργάνωση Φορές Χρονιές
Τίτλοι
Πρωτάθλημα Σμύρνης 5 1917, 1918, 1919, 1920, 1922
Πρωτάθλημα Αθηνών (Πριν την καθιέρωση εθνικών κατηγοριών) 4 1924, 1938, 1948, 1958
Πρωτάθλημα Β' Εθνικής 5 1970, 1973, 1975, 2013, 2017
Πρωτάθλημα Γ' Εθνικής 1 2012
Πρωτάθλημα Δ' Εθνικής 1 2010
Kύπελλο Αθηνών (Μετά την καθιέρωση εθνικών κατηγοριών) 1 2010
Διακρίσεις
Δεύτερη θέση στο Πανελλήνιο πρωτάθλημα 2 1938, 1948
Τρίτη θέση στο Πανελλήνιο πρωτάθλημα / Α' Εθνική 5 1932, 1936, 1955, 1957, 1962
Τέταρτη θέση στο πρωτάθλημα Α' Εθνικής 2 1960, 1995
Πέμπτη θέση στο πρωτάθλημα Α' Εθνικής 2 1961, 1964
Δεύτερη θέση στο πρωτάθλημα Β' Εθνικής 1 2020
Τρίτη θέση στο πρωτάθλημα Β' Εθνικής 1 1988
Φιναλίστ κυπέλλου Ελλάδος 1 1996
Ημιτελικά κυπέλλου Ελλάδος 12
Προημιτελικά κυπέλλου Ελλάδος 24
Φιναλίστ Κυπέλλου Αθηνών (Μετά την καθιέρωση εθνικών κατηγοριών) 1 2025

Παρουσία ανά έτος

Επεξεργασία
Περίοδος Κατηγορία Θέση Σχόλιο
1910-11
Β' Κατηγορία ΣΕΓΑΣ Σμύρνης
Πρώτη παρουσία του Απόλλωνα σε επίσημο πρωτάθλημα στη Σμύρνη
1911-12
Α' Κατηγορία ΣΕΓΑΣ Σμύρνης
1912-13 ;
1913-14 ;
1914-15 ;
1916-17
1917-18
1918-19
1919-20
1920-21 Συμμετείχαν μόνο Απόλλων και Αρμενική Ένωση
1921-22 Τελευταίο πρωτάθλημα στη Σμύρνη
1923-24
Α΄ Κατηγορία Ε.Π.Σ. Αθηνών
Πρώτο πρωτάθλημα του Απόλλωνα στην Αθήνα
1924-25
1925-26
1926-27
1927-28 - [α]
1928-29
1929-30
1930-31 [β]
1931-32
Πανελλήνιο Πρωτάθλημα
1932-33
1933-34
Α΄ Κατηγορία Ε.Π.Σ. Αθηνών
[γ]
1934-35 [δ]
1935-36
Πανελλήνιο Πρωτάθλημα
1936-37
Α΄ Κατηγορία Ε.Π.Σ. Αθηνών
1937-38 [ε]
1938-39 [ζ]
1939-40 [η]
1940-41
Διεκόπη
1941-42
Δεν διεξήχθη
1944-43
Δεν διεξήχθη
1943-44
Δεν διεξήχθη
1944-45
Αποχώρησε
1945-46
1946-47
1947-48 [θ]
1948-49
1949-50 [ι]
1950-51
Α1 Κατηγορία Ε.Π.Σ. Αθηνών
1951-52
1952-53
Α΄ Κατηγορία Ε.Π.Σ. Αθηνών
1953-54
1954-55 [κ]
1955-56 [λ]
1956-57 [μ]
1957-58 [ν]
1958-59
1959-60
Α΄ Εθνική
1960-61
1961-62
1962-63
1963-64
1964-65
1965-66 10η
1966-67 12η
1967-68 12η
1968-69 14η [ξ]
1969-70
Β΄ Εθνική
Άνοδος στην Α΄ Εθνική
1970-71
Α΄ Εθνική
1971-72 17η Υποβιβασμός
1972-73
Β΄ Εθνική
Άνοδος στην Α΄ Εθνική
1973-74
Α΄ Εθνική
17η Υποβιβασμός
1974-75
Β΄ Εθνική
Άνοδος στην Α΄ Εθνική
1975-76
Α΄ Εθνική
14η
1976-77 16η
1977-78 12η
1978-79 10η
1979-80 17η
1980-81 12η
1981-82 15η
1982-83 10η
1983-84 10η
1984-85 11η
1985-86 11η
1986-87 15η Υποβιβασμός
1987-88
Β΄ Εθνική
Άνοδος στην Α΄ Εθνική
1988-89
Α΄ Εθνική
13η
1989-90 15η
1990-91 11η
1991-92
1992-93 12η
1993-94 13η
1994-95 Πρώτη ευρωπαϊκή έξοδος [ο]
1995-96 11η
1996-97
1997-98 10η
1998-99 14η
1999-00 17η Υποβιβασμός
2000-01
Β΄ Εθνική
2001-02 12η
2002-03
2003-04 10η
2004-05 14η Υποβιβασμός
2005-06
Γ΄ Εθνική
14η
2006-07 14η Υποβιβασμός
2007-08
Δ΄ Εθνική
2008-09
2009-10 Άνοδος στη Φούτμπολ Λιγκ 2
2010-11
Φούτμπολ Λιγκ 2
2011-12 Άνοδος στη Φούτμπολ Λιγκ
2012-13
Φούτμπολ Λιγκ
Άνοδος στη Σούπερ Λιγκ
2013-14
Σούπερ Λιγκ
17η Υποβιβασμός
2014-15
Φούτμπολ Λιγκ
[π]
2015-16
2016-17 Άνοδος στη Σούπερ Λιγκ
2017-18
Σούπερ Λιγκ
14η
2018-19 16η Υποβιβασμός
2019-20
Σούπερ Λιγκ 2
Άνοδος στη Σούπερ Λιγκ 1[ρ]
2020-21
Σούπερ Λιγκ 1
11η
2021-22 14η Υποβιβασμός
2022-23
Σούπερ Λιγκ 2
Υποβιβασμός
2023-24
Γ΄ Εθνική Ερασιτεχνική
12η Υποβιβασμός
2024-25
Α΄ Κατηγορία Ε.Π.Σ. Αθηνών
Φιναλίστ στο Κύπελλο ΕΠΣΑ

Σύνολα συμμετοχών στα εθνικά πρωταθλήματα

Επεξεργασία
Κατηγορία Συμμετοχές
Πανελλήνιο Πρωτάθλημα / Α΄ Εθνική / Σούπερ Λιγκ / Σούπερ Λιγκ 1 55 (13 / 37 / 3 / 2)
Β΄ Εθνική / Φούτμπολ Λιγκ / Σούπερ Λιγκ 2 15 (9 / 4 / 2)
Γ΄ Εθνική / Φούτμπολ Λιγκ 2 / Γ΄ Εθνική Ερασιτεχνική 5 (2 / 2 / 1)
Δ΄ Εθνική 3

Παλαιότερες ιστορικές συνθέσεις

Επεξεργασία

Πρωτάθλημα Σμύρνης 1918-19
Αντώνης Φωτιάδης (τερματοφύλακας), Παντελής Μαγουλάς, Καίσαρης, Δημήτρης Γώττης, Αγαμέμνων Γκίλης, Κουγιουντόγλου, Α.Καμπουρόπουλος, Οικονομίδης, Βασίλης Σάμιος, Τσάρλς, Ταλούμης.

Πρωτάθλημα Σμύρνης 1921-22
Καίσαρης, Κουγιουντόγλου, Τσαρλς, Ταλούμης, Μαυρομμάτης (Χαραλαμπάκης), Π.Χρυσούλης, Α.Καμπουρόπουλος, Βασίλης Σάμιος, Ι.Παπαγιάννης, Δημήτρης Γώττης, Αγαμέμνων Γκίλης, Αλεβιζάκης, Ντομένικο, Βίγλατσης, Ι.Ζαλούμης, Κιμητσόπουλος, Παντελής Μαγουλάς, Γ.Μαρσέλλος και οι τερματοφύλακες Αντώνης Φωτιάδης (βασικός) και Ζεϊμπέκης (αναπληρωματικός).

Πρωτάθλημα Αθηνών-Πειραιώς 1922-23
Δ. Χοϊ(ν)τζόπουλος (τερμ.), Γ. Γαλανίδης, Δ. Μιχαηλίδης, Αγ. Γκίλης, Β. Παρασκευάς, Αλ. Κεχαγιάς (ή Κεχαγιόγλου), Ανδρ. Βίγλατζης, Α. Καμπουρόπουλος, Σ. Οικονομίδης, Ι. Παπαγιάννης και Α. Χατζόπουλος, αλλά οι και Μ. Ερεμιάδης, Δ. Γώτης, Β. Σάμιος και Χαρ. Μαυρομμάτης.

Πρωτάθλημα Αθηνών 1924-25
Χοντζόπουλος (τερμ.), Αγ.Γκίλλης, Καμπουρόπουλος, Γώτης, Χ. Μαυρομάτης, Βίγλατζης, Θ. Νικολαΐδης, Καλλιγάς, Παναγούλιας, Ροδοκανάκης, Κόης, Καλλιγάς, Κ.Οικονομίδης.

Πρωτάθλημα Αθηνών 1930-31
Ρουσσόπουλος (τερματοφύλακας), Ναυπλιώτης, Στάθης, Χατζηβασίλης, Μιχαηλίδης, Κυρίκος, Γκίκας, Μαυρομμάτης, Δημητρίου, Παπαδημητρίου, Δεληγιάννης, Κωνσταντάς.

Πρωτάθλημα Αθηνών 1931-32
Φρονιμίδης (τερματοφύλακας), Ρουσσόπουλος, Χατζησάββας, Ράπτης, Χριστίδης, Γκίκας, Κοσματόπουλος, Παξιβανίδης, Σίνας, Δεληγιαννίδης, Προκοπίου, Δημητρίου, Παπαδημητρίου, Χατζηβασίλης, Δεληγιάννης και Αναγνωστόπουλος. Προπονητής ήταν ο Ούγγρος Tίμπορ Έσσερ.

Πρωτάθλημα Αθηνών 1933-34
Καλονάς (τερμ.), Γάσπαρης, Σβηγάς, Κόης ΙΙ, Κασιμάτης, Γκίκας, Δήμου, Προκοπίου ΙΙ, Στράτος, Δεληγιάννης, Χρηστίδης, Πετράς.

Πρωτάθλημα Αθηνών 1935-36
Παπαντωνίου (τερματοφύλακας), Γιώργος Γάσπαρης, Χατζηβασίλης, Γκίκας, Δεληγιάννης, Βουβουδάκης, Πανανός, Αντικάκης, Ρούσσος, Δημητρίου, Χατζησάββας.

Πρωτάθλημα Αθηνών 1937-38
Χατζηβασιλείου (τερμ.), Γκιζώρης, Γκίκας, Σπανός, Βουβουδάκης, Χατζησάββας, Δεληγιάννης, Δαμαλάς, Γρηγοριάδης, Μ. Στράτος, Πανανός

Πρωτάθλημα Αθηνών 1953-1954
Κώστας Χρόνης, Κώστας Αρδίζογλου, Κώστας Σαχίνης, Νίκος Κορωνάρχης, Χρήστος Δαράκης, Μπάμπης Ταουξής, Σάββας Παπάζογλου, Γιάννης Σκανδάλης, Γιώργος Καμάρας, Λάμπης Σεραφείδης, Μιχάλης Μιχαλάκος. Προπονητές ήταν ο Γ. Νταϊσπάγγος και ο Ν. Στράτος

Πρωτάθλημα Αθηνών 1955-1956
Τσόνας, Χτζηκανέλος, Χολέβας, Παπάζογλου, Παριανός, Πουλής Τ., Ευθυμίου, Παπαρούνης.

Πρωτάθλημα Αθηνών 1956-1957
Παριανός, Πούλης Τάκης, Ευθυμίου, Σανίογλου, Χολέβας, Τέλης Αλευράς (Σύμβουλος), Κορονάρχης, Ταουξής, Χατζηκανέλος, Σάββας Παπάζογλου, Δαράκης. Προπονητής Στέφοβιτς

Πρωτάθλημα Αθηνών 1957-58
Τσανακτσής (τερμ.), Χρόνης, Δαράκης, Σανιόγλου, Δερμάτης, Μαυρόπουλος, Σάββας Παπάζογλου, Γιάννης Χολέβας, Καμάρας, Λά,πης Σεραφείδης, Σκόρδος.

1ο Πρωτάθλημα Α Εθνικής Κατηγορίας 1959-60 με 16 ομάδες
Γρηγόρης Αναστόπουλος, Τάσος Βασιλείου, Κώστας Βερτσώνης, Στράτος Γιδόπουλος (τ/φύλακας, ο μετέπειτα πρόεδρος της ΑΕΚ), Αντώνης Δερμάτης, Διαμαντούλης (τ/φύλακας), Αντώνης Ζαχαρίου (τ/φύλακας), Αριστείδης Καμάρας, Γιώργος Καμάρας, Βασίλης Μαστρακούλης, Βαγγέλης Μαυρόπουλος, Δημήτρης Μουστάκας, Παναγιώτης Μπεχράκης, Γιώργος Παπάζογλου (αδελφός του Αριστείδη και Κώστα Παπάζογλου του Ολυμπιακού), Σάββας Παπάζογλου, Σάββας Σαββίδης, Σεραφείμ Σανιόγλου, Λάμπης Σεραφείδης, Νίκος Σιμιγδαλάς, Δημήτρης Σκόρδας, Παναγιώτης Σπυρόπουλος, Χαράλαμπος Ταουξής (τ/φύλακας), Λευτέρης Τσέλιος, Χαμόδρακας, Γιάννης Χολέβας και ο Χωριανόπουλος (επιθετικος).

2ο Πρωτάθλημα Α Εθνικής Κατηγορίας 1960-61 με 16 ομάδες
Αβραάμ, Γρηγόρης Αναστόπουλος, Τάσος Βασιλείου, Κώστας Βερτσώνης, Αντώνης Δερμάτης, Διαμαντούλης (τ/φύλακας), Τάκης Δούκας (τ/φύλακας) ομογενής από την ελληνική κοινότητα της Αλεξάνδρειας Αιγύπτου, αγωνιζόταν στην Ολυμπίκ Αλεξάνδρειας, Αριστείδης Καμάρας, Γιώργος Καμάρας, Αβραάμ Μαντζαρίδης, Βασίλης Μαστρακούλης, Βαγγέλης Μαυρόπουλος, Δημήτρης Μουστάκας, Παναγιώτης Μπεχράκης, Κώστας Πούλης, Σάββας Σαββίδης, Σεραφείμ Σανιόγλου, Λάμπης Σεραφείδης, Νίκος Σιμιγδαλάς, Βαγγέλης Σταμπέλος (τ/φύλακας, ήρθε απ'τον Παναθηναϊκό), Λευτέρης Τσέλιος, Γιώργος Φράγκου και ο Γιάννης Χολέβας. Ο Σάββας Παπάζογλου πήγε στον Παναιγιάλειο και την επόμενη χρονιά (1961-62) πήρε μεταγραφή για τον Ολυμπιακό.

3ο Πρωτάθλημα Α Εθνικής Κατηγορίας 1961-62 με 16 ομάδες
Γρηγόρης Αναστόπουλος, Τάσος Βασιλείου, Σπύρος Βασιλείου, Κώστας Βερτσώνης, Αντώνης Δερμάτης, Τάκης Δούκας (τ/φύλακας), Γιώργος Καμάρας, Βασίλης Μαστρακούλης, Δημήτρης Μουστάκας, Γιάννης Μπεθάνης, Παναγιώτης Μπεχράκης, Ανδρέας Ρούσσης (απ΄τον Παναθηναϊκό), Σάββας Σαββίδης, Λάμπης Σεραφείδης, Νίκος Σιμιγδαλάς, Δημήτρης Σκόρδας, Βαγγέλης Σταμπέλος (τ/φύλακας) και ο Γιώργος Φράγκου. Ο Αριστείδης Καμάρας και ο Γιάννης Χολέβας πήραν μεταγραφή στον Παναθηναϊκό.

4ο Πρωτάθλημα Α Εθνικής Κατηγορίας 1962-63 με 16 ομάδες
Γρηγόρης Αναστόπουλος, Γιάννης Βαραμέντης (από Προοδευτική), Τάσος Βασιλείου, Κώστας Βερτσώνης, Αντώνης Δερμάτης, Φώτης Δούκας (τ/φύλακας), Γιώργος Καμάρας, Λαζαρίδης, Βασίλης Μαστρακούλης, Βαγγέλης Μαυρόπουλος, Γιάννης Μπεθάνης, Παναγιώτης Μπεχράκης, Μιχάλης Ξανθάκης, Βαγγέλης Πασχάλης (τ/φύλακας από Ποσειδώνα Γλυφάδας), Ρουμελιώτης, Ανδρέας Ρούσσης, Σάββας Σαββίδης, Λευτέρης Σαταράκης, Λάμπης Σεραφείδης, Νίκος Σιμιγδαλάς, Δημήτρης Σκόρδας, Δημήτρης Τακτικός, Δημήτρης Τζώρας και ο Γιώργος Φράγκου.

5ο Πρωτάθλημα Α Εθνικής Κατηγορίας 1963-64 με 16 ομάδες
Γρηγόρης Αναστόπουλος, Τάσος Βασιλείου, Κώστας Βερτσώνης, Πολύδωρος Γιαννίμπας, Χρήστος Γκιζώρης, Γιώργος Γκότσης, Αντώνης Δερμάτης, Χαράλαμπος Κενάνογλου (τ/φύλακας), Βασίλης Κυριακού, Βασίλης Μαστρακούλης, Βαγγέλης Μαυρόπουλος, Γιάννης Μπεθάνης, Παναγιώτης Μπεχράκης, Γιώργος Παπαδόπουλος, Βαγγέλης Πασχάλης (τ/φύλακας), Νίκος Πορίχης, Ανδρέας Ρούσσης, Σάββας Σαββίδης, Λάμπης Σεραφείδης, Νίκος Σιμιγδαλάς, Δημήτρης Σκόρδας, Δημήτρης Τακτικός και ο Γιώργος Φράγκου. Ο Γιάννης Βαραμέντης μετεγράφη στον Ολυμπιακό Χαλκίδας.

Άλλες Πληροφορίες

Επεξεργασία
  • Το προσωνύμιο «Ελαφρά Ταξιαρχία» οφείλεται στην πολεμική ταινία Η επέλαση της ελαφράς ταξιαρχίας με τον Έρολ Φλιν, η οποία προβαλλόταν την εποχή που η ομάδα του '38 δέσποζε στα γήπεδα.
  • Ιδιοκτήτης και πρόεδρος της επαγγελματικής ομάδας μέχρι το 2005 ήταν ο Κερκυραίος επιχειρηματίας Κώστας Αλαμάνος. Σε αυτόν πιστώνεται η δημιουργία της ομάδας - μοντέλο του 1994-96, αλλά έγινε «persona non grata» για τους οπαδούς αμέσως μετά, όταν σε μια διετία πούλησε όσους παίκτες μπορούσε και δεν ανανέωσε τα συμβόλαια των υπολοίπων, με το αιτιολογικό ότι ζητούσαν πολλά χρήματα.
  • Στη δεκαετία του '80 οι Απολλωνιστές αποκαλούνταν από τους αντιπάλους με το ψευδώνυμο «Ιεχωβάδες», διότι το γήπεδο της Ριζούπολης ενοικιαζόταν τα καλοκαίρια απ' την Εκκλησία των Μαρτύρων του Ιεχωβά, για να διεξάγει τελετές βάπτισης νέων πιστών.
  • Τελευταία φορά που εν ενεργεία παίκτης του Απόλλωνα αγωνίστηκε στην εθνική ομάδα, ήταν στις 8 Μαΐου 1996 (Ντέμης Νικολαΐδης, Ελλάδα - Γεωργία 2-1 στα Ιωάννινα).
  • Στα τέλη της δεκαετίας του '90 το γήπεδο της Ριζούπολης ήταν σε άθλια κατάσταση. Σώθηκε χάρη στην επιλογή του ως προπονητηρίου για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 και την ανάγκη του Ολυμπιακού Πειραιώς να βρει προσωρινή έδρα. Πιο συγκεκριμένα, ο Ολυμπιακός το ανακαίνισε και το εκσυγχρόνισε (προβολείς - σκέπαστρο), ώστε να το χρησιμοποιήσει κατά το διάστημα που ανεγειρόταν το δικό του γήπεδο, και ακολούθως η Επιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων του επέστρεψε όλες τις δαπάνες, όταν ολοκληρώθηκε το νέο Στάδιο Καραϊσκάκη.
  • Οι φανατικοί οπαδοί του Απόλλωνα ονομάζονται "Basso Rango" (εκ του ιταλικού "κατώτερη τάξη"). Διατηρούν blog, το οποίο όμως έχει να ενημερωθεί από τον Δεκέμβριο του 2020.
  • Τα τελευταία χρόνια έχουν δημιουργηθεί εντάσεις μεταξύ των παραγόντων της ομάδας και της ομάδας φανατικών οπαδών του Απόλλωνα, Basso Rango. Το 2015 ο πρόεδρος κ. Μονεμβασιώτης χειροδίκησε ενάντια σε νεαρό οπαδό, εν μέσω διαπληκτισμού για το άναμμα καπνογόνων σε αγώνα με τον Παναιγιάλειο.[54] Λίγα χρόνια αργότερα, μετά από διάφορες εκφράσεις της δυσαρέσκειας των οπαδών προς τον πρόεδρο και τον τρόπο που διαχειριζόταν την ομάδα, η διοίκηση απάντησε με εχθρικές κινήσεις προς τους φανατικούς (αύξηση τιμών εισιτηρίων, προσφορά της θύρας των φανατικών στους οπαδούς των φιλοξενούμενων σε παιχνίδι με την ΑΕΚ κ.α.). Αυτό οδήγησε σε ακόμα μεγαλύτερες εντάσεις, με την διοίκηση, αφού επικαλέστηκε προπηλάκιση του προέδρου κ. Μονεμβασιώτη και του τότε προπονητή της ομάδας από οπαδούς, να προβαίνει σε απαγόρευση εισόδου σε 27 οπαδούς και μηνύσεις κατά 4 προσώπων, όπως και στην πρόσληψη ιδιωτικού προσωπικού ασφαλείας για την εφαρμογή των απαγορεύσεων.

Οικονομικά και ιδιοκτησιακό

Επεξεργασία

Επωνυμία

Επεξεργασία

Η επωνυμία της Αθλητικής Ανώνυμης Εταιρείας (ΑΑΕ), απαραίτητης για τη συμμετοχή της ομάδας (ΠΑΕ) σε επαγγελματική ποδοσφαιρική κατηγορία, έχει αλλάξει με το πέρασμα των χρόνων ως ακολούθως:

Αξιόλογοι ποδοσφαιριστές

Επεξεργασία

Ρεκόρ-Στατιστικά

Επεξεργασία

Πρώτοι σκόρερ

Επεξεργασία

Δεν υπάρχουν στατιστικά στοιχεία για την περίοδο της Σμύρνης έως το 1922.

Θέση Ποδοσφαιριστής Γκολ Χρονιές
1   Ντέμης Νικολαΐδης 49 1994-1996
2   Άρης Καρασαββίδης 41 1989-1993
3   Γιώργος Αθανασιάδης 38 1984-1986, και 1988-1992
4   Γιώργος Καμάρας 36+ 1947-1963
5   Σταύρος Λαμπριάκος 36 1995-2001

Πρώτοι σε συμμετοχές στο πρωτάθλημα

Επεξεργασία
Θέση Ποδοσφαιριστής Συμμετοχές Χρονιές
1   Νίκος Σιμιγδαλάς 288 1960–1972
2   Κώστας Ποζαπαλίδης 264 1985–1995
3   Κώστας Βερτσώνης 224 1961–1969
  Βασίλης Κυριακού 224 1964–1972
5   Τάκης Ασημακόπουλος 215 1965–1980
6   Θεόδωρος Αλέξης 191 1992–1997, 1997–1998, 1998–2000
7   Θεόφιλος Καρασαββίδης 187 1989–1995
8   Λευτέρης Βελέντζας 182 1989–1998
9   Γιάννης Δοντάς 160 1976–1982
  Κώστας Ιωάννου 160 1993–1999
11   Ηλίας Μπέριος 159 1977–1982, 1988–1991

Προπονητές

Επεξεργασία

Aπό τους προπονητές του Απόλλωνα οι γεννημένοι στη Σμύρνη ήταν οι Μαλούχος, Ρωμύλος Φρονιμίδης, Τρύφωνας Τζανετής, Γιώργος Μάγειρας. Ολοι οι προπονητές αναλυτικά:

Περίοδος Προπονητές
Σμύρνη
;
;   Μαλούχος [58]
;
Στύλοι Ολυμπίου Διός
1922-1923
Ρουφ
1923-1927
1931-1932   Τίμπορ Έσερ
1932-1933   Σαμ Ζίγκερ
Ριζούπολη
1946-1947   Ρωμύλος Φρονιμίδης
1951-1953   Γιώργος Νταϊσπάγγος
1953-1954   Γιώργος Νταϊσπάγγος
  Ν.Στράτος
1956-1957   Γιάννος Ζόλναϊ
  Στέφοβιτς
1957-1958   Γιάννος Ζόλναϊ
Περίοδος Προπονητές
1959-60   Τζίνα Σιμονόφσκι (1-22 αγ.)
1961-1962   Αντρας Nτόλγκος
1962-1963   Αντρας Nτόλγκος (1-24 αγ.)
1963-64   Τζίνα Σιμονόφσκι
1967-1968   Τρύφωνας Τζανετής
1968-1969   Αλέξι Πέτροβιτς
1969-1970   Πάνος Μάρκοβιτς
1970-71   Ντέζο Μπούντζακ
1971-72   Ντέζο Μπούντζακ
  Γιώργος Μάγειρας
1973-74   Τζο Μάλετ

1979–σήμερα

Επεξεργασία
Περίοδος Προπονητές
1981-82   Γιάτσεκ Γκμοχ
1982-83   Γκερντ Πρόκοπ
1983-84   Μπέρτ Τεουνισέν (1-15 αγ.)
  Θωμάς Μασίκας (16 αγ.)
  Λάκης Πετρόπουλος (17-30 αγ.)
1984-85   Κώστας Πολυχρονίου
  Γκερντ Πρόκοπ
1988-89   Τόζα Βεσελίνοβιτς
1985-86   Τόμισλαβ Καλοπέροβιτς
1991-92   Χρήστος Αρχοντίδης
1994-96   Γιάννης Παθιακάκης
1994-96   Μπάμπης Τεννές
1997-98   Χρήστος Αρχοντίδης
1999-00 [59]   Χρήστος Αρχοντίδης
  Νίκος Κόβης (1-9 αγ.)
  Στέφανος Γαϊτάνος (10-34 αγ.)
2000-01   Γιώργος Βαζάκας
  Νίκος Κουρκούνας
2002-03   Νίκος Κουρκούνας
2003-04   Νίκος Κουρκούνας
2006-07   Νίκος Κουρκούνας
2012-13   Αλέκος Βοσνιάδης
2015-16   Μπάμπης Τεννές
  Γιώργος Βαζάκας
2016-17   Άκης Μάντζιος
2017-18   Άκης Μάντζιος
  Γιάννης Μαντζουράκης
2018-19   Μπάμπης Τεννές
2019-20   Μπάμπης Τεννές
2020-21   Μάκης Χάβος
2021-22   Μπάμπης Τεννές
2022-23   Αλέκος Βοσνιάδης
2024-   Σάκης Τσιώλης

Αλλοι αξιόλογοι προπονητές

Επεξεργασία
  •   Γκέϊμπλ
  •   Κώστας Δαμαλάς
  •   Γ. Χέλμης
  •   Σαρρής

Πρόεδροι

Επεξεργασία

Σμύρνη
Από ίδρυσης του ποδοσφαιρικού τμήματος (1910), πέντε ήταν συνολικά οι πρόεδροι του Απόλλωνα στη Σμύρνη, με τον Δημήτρη Μαρσέλλο να είναι ο πρώτος κατά τη δημιουργία της ποδοσφαιρικής ομάδας.

Περίοδος Πρόεδρος Σημειώσεις
1909-1919 Δημήτρης Μαρσέλλος Απόλλων πρωταθλητής Σμύρνης 3 φορές (1917, 1918, 1919)
1919-1920 Ιωάννης Μισσιρ Απόλλων πρωταθλητής Σμύρνης το 1920
1920 Κατσιβανάκης Πέτρος
1920-1921 Μιχαήλ Αργυρόπουλος Απόλλων πρωταθλητής Σμύρνης το 1921
1921-1922 Νίκος Ρωσσίδης Απόλλων πρωταθλητής Σμύρνης το 1922
1922 Δημήτρης Μαρσέλλος

Αθήνα
Ο Δημήτρης Μαρσέλλος, συνέχισε και ήταν ο πρώτος πρόεδρος του ΓΣΑ στην νέα προσφυγική εποχή.

Περίοδος Πρόεδρος Σημειώσεις
1922-1937 Δημήτρης Μαρσέλλος Απόλλων πρωταθλητής Αθηνών το 1924
1937-1947 Δημήτρης Κουλαμπίδης Απόλλων πρωταθλητής Αθηνών το 1938
1947 Χαράλαμπος Μαυρομάτης
1947-1950 Δημήτρης Μαρσέλλος Η 5η και τελευταία ου θητεία. Απόλλων πρωταθλητής Αθηνών το 1948
1950 Μηχανίδης
1950-1951 Ιωάννης Κολλάρος
1951-1955 Γιώργος Μαύρος
1955-1958 Χρήστος Σολωμονίδης
1958 Νίκος Κατράντζος Απόλλων πρωταθλητής Αθηνών το 1958
1958-1963 Τσουρουκτσόγλου Ανδρέας
1963 Ηλίας Ανδρίτσος
1963-1965 Μπελεχάκης Γιώργος
Ιωάννης Μαλλούχος
Δημήτρης Κωνσταντιλιέρης
1965-66 Λεβάντης
1966-1967 Ηλίας Ανδρίτσος
1967-1969 Ιωάννης Κολλάρος
1969-1970 Νίκος Κατράντζος Απόλλων πρωταθλητής Β' Εθνικής το 1970
1970-1971 Τζόβανος Κωνσταντίνος
1971 Βουτσαδόπουλος Μάριος
1971 Μπελεχάκης Γιώργος
1971-1973 Χρήστος Σολωμονίδης
1973 Αρεάλης Αντώνης
Βουτσαδόπουλος Μάριος
Πλεμμένος Ανδρέας
Σοφτας Κίμων
Απόλλων πρωταθλητής Β' Εθνικής το 1973
1973 Χρήστος Σολωμονίδης
Εμβαλωμένος Ευάγγελος
Βασίλης Σουψανάς
Η τρίτη θητεία του Σολωμονίδη
1973-1974 Αγγελετόπουλος Γιώργος
1974-1977 Σανταμούρης Κωνσταντίνος Απόλλων πρωταθλητής Β' Εθνικής το 1975
1977-1978 Μελεμένης Δημήτρης
1978-1979 Εμβαλωμένος Ευάγγελος

ΠΑΕ (Αθήνα)
Ο Κώστας Αλαμάνος ήταν ο πρώτος πρόεδρος της ΠΑΕ.

Περίοδος Πρόεδρος Σημειώσεις
1979-2005 Κώστας Αλαμάνος (1979-2005) [60] O μακροβιότερος πρόεδρος της ΠΑΕ. Απόλλων φιναλίστ Κυπελλου το 1996
2005-2008 Στέλιος Τσέγας
2008-2014 Σταμάτης Βελλής Απόλλων πρωταθλητής Β' Εθνικής το 2013, Κυπελλούχος ΕΠΣΑ και πρωταθλητής Δ' Εθνικής το 2010, πρωταθλητής Γ' Εθνικής το 2012
2014-2019 Παναγιώτης Μονεμβασιώτης Απόλλων πρωταθλητής Β' Εθνικής το 2017
2019 Γιώργος Γεωργίου
2020-2023 Παναγιώτης Μονεμβασιώτης
2023-2024 Παναγιώτης Καταβέλος
2024-σήμερα Αλέξανδρος Κουκάς

Αντιπαλότητες

Επεξεργασία

Από τις αρχές του 1900 ξεκινά η αντιπαλότητα των φίλων του Απόλλωνα με αυτούς του συμπολίτη Πανιωνίου, για το ποια ομάδα έχει τα αθλητικά πρωτεία στη Σμύρνη. Η διαμάχη όμως είχε και κοινωνικές προεκτάσεις, αφού ο Απόλλων υποστηριζόταν κυρίως από τα λαϊκά στρώματα, εν αντιθέσει με τον Πανιώνιο που ήταν η αγαπημένη ομάδα των μεγαλοαστών. Παρά την αντιπαλότητα, οι αθλητές του συμμετείχαν συχνά στους Πανιώνιους Αγώνες κατακτώντας αρκετές πρωτιές.

Έτσι μέχρι το 1922 και στις πρώτες δεκαετίες μετά την εγκατάσταση στην Αθηνα, ο Πανιώνιος θεωρείτo ο «αιώνιος» αντίπαλος του Απόλλωνα και οι αναμετρήσεις τους αποτελούσαν κορυφαίο αθλητικό γεγονός στη Σμύρνη. Κατά την περίοδο αυτή ο Απόλλων είχε την υπεροχή στις νίκες αλλά και τα πρωταθλήματα με παίκτες όπως οι Αντώνης Φωτιάδης και Αγαμέμνων Γκίλης που μετά αγωνίστηκαν στον Πανιώνιο.

Στα πρώτα χρόνια της εγκατάστασης στην Αθήνα ο Απόλλων κυριάρχησε και ήταν πιο ανταγωνιστικός σε σχέση με τον Πανιώνιο. Από την ίδρυση της Α' Εθνικής ως και τα τέλη της δεκαετίας του '60 έκοβε περισσότερα εισιτήρια από τον Πανιώνιο, κάτι που άλλαξε από τη δεκαετία του '70 μέχρι και σήμερα.

Τα χρώματα του συλλόγου είναι παραδοσιακά το μπλε ή γαλάζιο και το άσπρο.

Ιστορικές εμφανίσεις
Παρακάτω παρουσιάζονται ενδεικτικά ιστορικές φανέλες της ομάδας.

Κύρια αμφίεση

 
 
 
 
 
 
 
 
1919–20
 
 
 
 
1921-22
 
 
 
 
 
 
 
 
1923–24
 
 
 
 
 
 
 
 
1937–38
 
 
 
 
1937–38 (A)
 
 
 
 
 
 
 
2013–14
 
 
 
 
 
 
2014–15 (A)
 
 
 
 
2014–15 (A)

Στη μακραίωνη ιστορία του, ο Γ.Σ. Απόλλων χρησιμοποίησε αρκετά σύμβολα και γράμματα σαν εμβλήματα πάνω στις φανέλλες των αθλητών, στη σφραγίδα και στα διάφορα έγγραφα του συλλόγου. Μόλις ιδρύθηκε το 1891, είχε για έμβλημά του τους τρεις δρομείς, κάτι που διατηρήθηκε μέχρι το 1903. Τότε αντικαταστάθηκε από τα αρκτικόλεξα ΓΣΑ, τα οποία σήμαιναν "Γυμναστικός Σύλλογος Απόλλων". Το έμβλημα αυτό χρησιμοποιήθηκε μόνο δύο χρόνια και στη συνέχεια τη θέση του πήρε το κεφαλαίο γράμμα Α.

Πέντε χρόνια αργότερα, το 1910, η κυανόλευκη διοίκηση στράφηκε στην αρχαιοελληνική ιστορία και καθιέρωσε για έμβλημα της ομάδας τον αγκυλωτό σταυρό (σβαστικα), ένα πανάρχαιο ελληνικό σχέδιο που συμβόλιζε το φως του ήλιου, θεός του οποίου ήταν ο Απόλλων.[61][62] Επειδή όμως η ναζιστική Γερμανία χρησιμοποίησε το ίδιο σχέδιο για σύμβολό της, κάνοντάς το μισητό σε ολόκληρο τον κόσμο, αμέσως μετά τον πόλεμο (το 1945), η διοίκηση της Ελαφράς Ταξιαρχίας αποφάσισε να το αντικαταστησει με την κεφαλή του θεού Απόλλωνα, που από τότε αποτελεί το επίσημο έμβλημα του ιστορικού κυανόλευκου συλλόγου της Σμύρνης.[63]

Εξέλιξη του εμβλήματος

Επεξεργασία

Φίλαθλοι

Επεξεργασία

Οι δύο κύριοι σύνδεσμοι οπαδών είναι οι Basso Rango Ultras (από το 2015) και το Σωματείο φιλάθλων Αναγέννηση (από το 2006). Και οι δύο όμως έχουν κατά καιρούς τεράστιες διαφορές με τις εκάστοτε διοικήσεις όπως του Αλαμάνου, του Βελλή και του Σμυρνιού Μονεμβασιώτη, οι οποίοι τελικώς αποχώρησαν. Ο κύριος όγκος των φιλάθλων βρίσκεται στη Ριζούπολη, μια περιοχή που ουσιαστικά αναπτύχθηκε από το 1922 και μετά συγκεντρώνοντας κατά κόρον πρόσφυγες από την Μικρασία. Λόγω της γειτνίασης με την επίσης προσφυγική Νέα Φιλαδέλφεια, πολλοί κάτοικοι της Ριζούπολης είναι φίλοι της ΑΕΚ. Ετσι η βάση των φιλάθλων του Απόλλωνα συρρικνώθηκε δραματικά τα τελευταία χρόνια.

Ιστορικά ο Απόλλων εξέφραζε τα πιο λαϊκά τμήματα στη Σμύρνη και ιδεολογικά άνηκαν όπως και η πλειοφηφία των Σμυρνιών στους Φιλελεύθερους που είχε ιδρύσει ο απελευθερωτής της Σμύρνης Ελευθέριος Βενιζέλος. Αυτό συνεχίστηκε και στα πρώτα χρόνια στην Ελλάδα, ενώ μετά τον θάνατο του Βενιζέλου, στήριζαν τον βενιζελικό Νικόλαο Πλαστήρα που είχε ηγηθεί του ελληνικού στρατού στην Μικρασία. Η γερμανική όμως κατοχή του 1940 σήμανε την άνοδο του ΚΚΕ και του ΕΑΜ, με την πλειοψηφία των Μικρασιατών να κινούνται από το πατριωτικό Κέντρο προς την αριστερή ιδεολογία, κάτι που συνεχίζεται μέχρι σήμερα με αρκετό φανατισμό (φαινόμενο που παρατηρείται και σε Πανιώνιο και ΑΕΚ). Η απόφαση να δοθεί το γήπεδο της Νέας Σμύρνης το 1939 στον Πανώνιο και όχι στον Απόλλωνα ήταν κρίσιμη για την βάση των φιλάθλων του, καθώς η Νέα Σμύρνη φιλοξενούσε χιλιάδες Σμυρνιούς. Το 2016 ο πρόεδρος Μονεμβασιώτης αποφάσισε να μεταφέρει την έδρα της ομάδας στη Νέα Σμύρνη, έχοντας όμως την αντίρρηση του Ερασιτέχνη.[64] Σήμερα πλέον η Νέα Σμύρνη είναι συνυφασμένη με τον Πανιώνιο σχεδόν ολοκληρωτικά και καθόλου με τον Απόλλωνα, ενώ ανάλογα ισχύει και με το Ρουφ όπου ο Απόλλων έμεινε για πάνω από 20 χρόνια. Οι κάτοικοι υποστηρίζουν κυρίως τον τοπικό Π.Α.Ο. Ρουφ.

Τις πρώτες δεκαετίες στην Αθήνα ο Απόλλων διέθετε πολλούς φιλάθλους, πολλοί εκ των οποίων είχαν δει τον σύλλογο να αγωνίζεται στα ιστορικά γήπεδα της Σμύρνης. Σχεδόν όλοι οι πρώτοι Μικρασιάτες υποστήριζαν είτε τον Απόλλωνα είτε τον Πανιώνιο. Η αφομοίωση όμως των Μικρασιατών στον ελλαδικό χώρο και ο θάνατος ιστορικών Σμυρνιών παραγόντων όπως ο Μαρσελλος, σήμαινε και μια απόσχιση από τις παλιές ρίζες, με το Π.Ο.Κ. να συγκεντρώνει τους περισσότερους φιλάθλους στην Αττική. Ενδεικτικό ότι την περίοδο 2018-19 ο Απόλλων είχε μόλις 787 εισιτήρια μ.ο. στην Α' Εθνική, νούμερο πολύ χαμηλότερο από το 6.865 της σεζόν 1959-60.

Σημειώσεις

Επεξεργασία
  1. Δεν συμμετείχε
  2. Συμμετοχή στο Πανελλήνιο Πρωτάθλημα, 7η θέση
  3. Συμμετοχή στο νότιο όμιλο του Πανελληνίου Πρωταθλήματος, 4η θέση
  4. Συμμετοχή στο νότιο όμιλο του Πανελληνίου Πρωταθλήματος, 4η θέση
  5. Συμμετοχή στη τελική φάση του Πανελληνίου Πρωταθλήματος, 2η θέση
  6. Συμμετοχή στο νότιο όμιλο του Πανελληνίου Πρωταθλήματος, 4η θέση
  7. Συμμετοχή στο νότιο όμιλο του Πανελληνίου Πρωταθλήματος, 5η θέση
  8. Συμμετοχή στη τελική φάση του Πανελληνίου Πρωταθλήματος, 2η θέση
  9. Συμμετοχή σε αγώνες παραμονής με Αιγάλεω, παραμονή
  10. Συμμετοχή στη τελική φάση του Πανελληνίου Πρωταθλήματος, 3η θέση
  11. Συμμετοχή στη τελική φάση του Πανελληνίου Πρωταθλήματος, 5η θέση
  12. Συμμετοχή στη τελική φάση του Πανελληνίου Πρωταθλήματος, 3η θέση
  13. Συμμετοχή στη τελική φάση του Πανελληνίου Πρωταθλήματος, 9η θέση
  14. Συμμετοχή σε αγώνες παραμονής με Προοδευτική, υποβιβασμός
  15. Συμμετοχή στο Κύπελλο ΟΥΕΦΑ 1995-1996
  16. Συμμετοχή στα Πλέι Οφ ανόδου, 5η θέση
  17. Συμμετείχε σε αγώνες μπαράζ με Ξάνθη

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. «Εγγεγραμμένα σωματεία | Ηλεκτρονικό Μητρώο Αθλητικών Σωματείων με Ειδική Αθλητική Αναγνώριση». somateia2023.gga.gov.gr. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2024. 
  2. «ΓΕΜΗ :: Υπηρεσίες Δημοσιότητας». publicity.businessportal.gr. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουνίου 2023. 
  3. Το Καταστατικό Ίδρυσης
  4. Ιστορικές Φωτό Gallery
  5. Levantine football in Smyrna (in Turkish)
  6. Σμύρνη (1890-1922)
  7. Τα 90 χρόνια της «Αρμενικής Αθηνών» - armenika.gr
  8. [https://www.pontosnews.gr/662678/athlitismos/smyrni-protathlitis-apollon-katastrofi-athlites-pethanan/ Σμύρνη: Ο πρωταθλητής Απόλλων πριν από την Καταστροφή και οι αθλητές που έχασαν τη ζωή τους (2021)- Pontos.Gr]
  9. Αριστείδης Καμάρας: Ο “Απόλλων” και η Σμύρνη- “Μεγάλωσα ως Μικρασιάτης” - athina984.gr
  10. «1935: Απόλλων – Μπεσίκτας: 2-2». ertnews.gr. 
  11. Θεοφάνεια 1931: Oι Έλληνες (Απόλλων) και οι Τούρκοι (Αλτάϊ) της Σμύρνης παίζουν ποδόσφαιρο - TaNea.Gr
  12. 12,0 12,1 Απόλλωνας. Η πρώτη ελληνική ομάδα που έπαιξε στην Σμύρνη μετά το ’22. Η στολή της ομάδας ήταν ίδια με την ελληνική σημαία - mixanitouxronou.gr
  13. «Η αναχώρηση του Απόλλωνα Σμύρνης από τον Πειραιά με προορισμό την πατρογονική του εστία». pireorama.gr. 
  14. «Ο Απόλλων στη Σμύρνη μόλις δέκα χρόνια μετά την καταστροφή». sportday.gr. 
  15. Νάσος Μπράτσος. «Ο Απόλλωνας Σμύρνης στην Τουρκία το 1933». sportday.gr. 
  16. Το ταξίδι και οι αγώνες του Απόλλωνα Σμύρνης στη Σάμο το 1934 - ErtNews.Gr
  17. «Απόλλων Σμύρνης: Σύλλογος της προσφυγιάς, ιστορία μεγάλη!». sport24.gr. 
  18. Τα φιλικά στην Μακρόνησο - EPT - YouTube
  19. Χρήστος Σολομωνίδης ο Λογοτέχνης και Ιστορικός της Σμύρνης - Mikrasiatis.Gr
  20. Για θυμήσου (2002) - TaNea.Gr
  21. [Απόλλων-ΠΑΟ Νέας Μελανδίας 23-0: Σάββας Παπάζογλου και Γιώργος Στολίγκας στο Sport-Retro.gr - Sport-Retro.gr https://sport-retro.gr/apollon-pao-neas-melandias-23-0-savvas-papazoglou-10-goal-giorgos-stoligkas-olympiacos/ Απόλλων-ΠΑΟ Νέας Μελανδίας 23-0 - Sport-Retro.gr]
  22. Για θυμήσου… (2002) - tanea.gr
  23. Ο Απόλλων Σμύρνης δεν είναι μόνο αθλητική ιστορία αλλά πολιτιστική κληρονομιά για τον τόπο και πρέπει να ζήσει - katerinisport.gr
  24. Ο άγνωστος “κύριος Παύλος” και ο… ταξικός εχθρός Ολυμπιακός! - novasports.gr
  25. Γ. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΠΟΥΛΟΣ. «Ολα ανοικτά μέχρι το τέλος». ΕΘΝΟΣΠΟΡ. Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2014. [νεκρός σύνδεσμος]
  26. «Απόλλωνας: Επιστροφή και αναγέννηση». Sportday. Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2014. 
  27. «Πόσο άλλαξες;». sport-fm.gr. Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2014. 
  28. «Η «Ελαφρά Ταξιαρχία» είναι εδώ!». sport-fm.gr. Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2014. 
  29. «Ζουέλα ο... νυχτόβιος». sport-fm.gr. Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2014. 
  30. «Ποιο Κύπελλο;». sport-fm.gr. Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2014. 
  31. «Τέλος ο Βοσνιάδης». sport-fm.gr. Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2014. 
  32. «Πλήθος «μνηστήρων» για Απόλλωνα». sport-fm.gr. Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2014. 
  33. «Προ των πυλών ο Αναστασιάδης». sport-fm.gr. Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2014. 
  34. ««Στροφή» σε Νιόπλα». sport-fm.gr. Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2014. 
  35. «Ανακοίνωσε Τεννέ ο Απόλλωνας». sport-fm.gr. Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2014. 
  36. ««Σύννεφα» στη Ριζούπολη». sport-fm.gr. Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2014. 
  37. ««Τέλος» και επίσημα ο Τεννές». sport-fm.gr. Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2014. 
  38. «Στον Απόλλωνα ο «δήμιος» της Λίβερπουλ». sport-fm.gr. Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2014. 
  39. «Ανακοινώθηκε ο Σάντσεζ». sport-fm.gr. Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2014. 
  40. «Σάντσεζ: «Να τον κάνω καλύτερο»». Sportday. Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2014. 
  41. «Αγγλοκύπριος ο βοηθός του Σάντσεζ». sport-fm.gr. Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2014. 
  42. «Ήρθε και υπέγραψε ο Κονσταντάιν». sport-fm.gr. Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2014. 
  43. «Οριστικός υποβιβασμός για Αρη και Απόλλωνα Σμύρνης». [νεκρός σύνδεσμος]
  44. «Είμαστε Απόλλων και όχι Πεύκη ή Αετός Καλλιθέας» (2016) - Onsports.Gr
  45. Μονεμβασιώτης: «Κατάρα του Απόλλωνα η Αναγέννηση, φεύγω γιατί μαύρισε η ψυχή μου» (2017) thessi.gr
  46. Απόλλων Σμύρνης: Νέα έδρα η Νέα Σμύρνη (2022) - Onsports.Gr
  47. Απόλλων Σμύρνης: Νέος διοικητικός ηγέτης επίσημα ο Αλέξανδρος Κουκάς - monobala.gr
  48. Με εντυπωσιακή εμφάνιση ο Απόλλων Σμύρνης τιμάει τις ρίζες του (vid) - gazzetta.gr
  49. «Σμύρνη: Ο πρωταθλητής Απόλλων πριν από την Καταστροφή και οι αθλητές που έχασαν τη ζωή τους». pontosnews.gr. 
  50. «Το Καταστατικό Ίδρυσης». apollongs.gr. 
  51. «ΑΠΟΛΛΩΝ ΣΜΥΡΝΗΣ, Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ». dieci10.gr. 
  52. Εντοπίστηκε το γήπεδο του Απόλλωνα Σμύρνης σε αεροφωτογραφία στη Σμύρνη! - ApollongsGr
  53. Το… παλάτι του Απόλλωνα Σμύρνης (2016) - Sport24.Gr
  54. IEFIMERIDA.GR, NEWSROOM (27 Οκτωβρίου 2015). «Πρόεδρος χαστούκισε οπαδό μετά το Απόλλων Σμύρνης – Παναιγιάλειος | ΣΠΟΡ». iefimerida.gr. Ανακτήθηκε στις 27 Φεβρουαρίου 2020. 
  55. «ΓΕΜΗ:Στοιχεία Δημοσιότητας «ΑΠΟΛΛΩΝ ΣΜΥΡΝΗΣ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑ»». www.publicity.businessportal.gr. 
  56. «ΓΕΜΗ:Στοιχεία Δημοσιότητας «ΓΥΜΝΑΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΠΟΛΛΩΝ ΣΜΥΡΝΗΣ Ποδοσφαιρική Ανώνυμη Εταιρεία»». www.publicity.businessportal.gr. 
  57. Παντελής Μαγουλάς- ο "πατριάρχης" του Βολιώτικου ποδοσφαίρου
  58. Μετά την Εθνική καταστροφή - apollongs.gr
  59. Ο κύκλος των απολυμένων προπονητών - tovima.gr
  60. Ένα μικρό «αντίο» στον ιστορικό πρόεδρο του Απόλλωνα, Κώστα Αλαμάνο - athlosnews.gr
  61. ΠΑΟ και Απολλων
  62. Παρεξηγημένο σύμβολο
  63. Το Γαμμάδιον και ο οσιομάρτυς - SoccerbaseInfo
  64. “Δεν γίνεται να φύγει ο Απόλλωνας από τη Ριζούπολη” (2016) - sport24.gr

Δείτε επίσης

Επεξεργασία

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία