Βελίκο Τάρνοβο

πόλη της Βουλγαρίας
(Ανακατεύθυνση από Βελίκο Τίρνοβο)

Συντεταγμένες: 43°05′00″N 25°39′00″E / 43.083333°N 25.65°E / 43.083333; 25.65

Το Βελίκο Τίρνοβο ή Βελίκο Τύρνοβο (βουλγαρικά: Велѝко Тъ̀рново, που σημαίνει Μέγα Τύρνοβο) είναι πόλη της βορειοκεντρικής Βουλγαρίας, πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας.

Βέλικο Τάρνοβο

Σημαία

Έμβλημα
Τοποθεσία στο χάρτη
Τοποθεσία στο χάρτη
Βέλικο Τάρνοβο
43°4′43″N 25°37′42″E
ΧώραΒουλγαρία
Διοικητική υπαγωγήΔήμος του Βέλικο Τίρνοβο[1]
 • Μέλος του/τηςΠαγκόσμια Ομοσπονδία Τουριστικών Πόλεων[2]
Σύνδεσμος Ιστορικών Πόλεων[3]
Έκταση30 km²
Υψόμετρο220 μέτρα
Πληθυσμός66.943 (15  Ιουνίου 2024)[4]
Ταχ. κωδ.5000
Τηλ. κωδ.062
Ζώνη ώραςΏρα Ανατολικής Ευρώπης
ΙστότοποςΕπίσημος ιστότοπος
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Αναφερόμενη συχνά ως η Πόλη των Τσάρων, το Βελίκο Τίρνοβο βρίσκεται στον Ποταμό Γιάντρα και είναι πασίγνωστη ως η ιστορική πρωτεύουσα της Δεύτερης Βουλγαρικής Αυτοκρατορίας, προσελκύοντας πολλούς τουρίστες με τη μοναδική αρχιτεκτονική της. Η παλιά πόλη απλώνεται πάνω σε τρεις λόφους: στον Τσάρεβετς, στην Τραπέζιτσα και τη Σβέτα Γκορά (το οποίο μεταφράζεται στα Ελληνικά ως Ιερό Βουνό, δηλ. Άγιον Όρος), που υψώνονται μέσα στους μαιάνδρους του Γιάντρα. Στον Τσάρεβετς είναι τα ανάκτορα των Βουλγάρων αυτοκρατόρων και το Πατριαρχείο, ο Πατριαρχικός Καθεδρικός, καθώς επίσης και μια σειρά διοικητικών και οικιστικών κτιρίων που περιβάλλονται από μεγάλα τείχη. Η Τραπέζιτσα φημίζεται για τις πολλές εκκλησίες της και ως η πρώην κύρια κατοικία των ευγενών.

Κατά το Μεσαίωνα η πόλη ήταν μία από τις εστίες του Ευρωπαϊκού πολιτισμού και έδωσε το όνομά της στην αρχιτεκτονική και τη ζωγραφική της Καλλιτεχνικής Σχολής του Τίρνοβο και στη φιλολογία. Το Βελίκο Τίρνοβο είναι σημαντικό διοικητικό, οικονομικό, εκπαιδευτικό και πολιτιστικό κέντρο της Βόρειας Βουλγαρίας.

Ετυμολογία

Επεξεργασία

Κατά την πιο διαδεδομένη θεωρία για την προέλευση του ονόματος, τα αρχικά της ονόματα Τάρνοβγκραντ και ΄΄Τάρνοβο προέρχονται από το Παλαιό Βουλγαρικό тръневъ (τράνεφ) ή тръновъ (΄΄τράνοφ), που σημαίνει "αγκάθια". Η κατάληξη "γκραντ" σημαίνει "πόλη" στα Βουλγαρικά και σε πολλές Σλαβικές γλώσσες. Το 1965 προστέθηκε στο αρχικό όνομα της πόλης η λέξη велико (βελίκο) προς τιμή της ιδιότητας της πόλης ως παλιάς πρωτεύουσας της Βουλγαρίας. Αυτό βοηθάει επίσης στη διάκρισή της από την πόλη Μάλκο (Μικρό) Τίρνοβο.

 
Χειμώνας στο Βελίκο Τίρνοβο

Το Βελίκο Τίρνοβο έχει εύκρατο κλίμα με κρύους χειμώνες με χιόνια και με ζεστά καλοκαίρια. Η μέση ελάχιστη θερμοκρασία τον ψυχρότερο μήνα (Ιανουάριο) είναι περίπου −3 °C, ενώ η μέση μέγιστη τον Αύγουστο, θερμότερο μήνα, είναι 31 °C. Η υψηλότερη καταγεγραμμένη θερμοκρασία είναι 43,1 °C, ενώ η χαμηλότερη −28,1 °C, αν και σύμφωνα με ανεπίσημα στοιχεία η θερμοκρασία έχει πέσει μέχρι τους −38 °C.

Κλιματικά δεδομένα Βελίκο Τίρνοβο, Βουλγαρία (2000-2013)
Μήνας Ιαν Φεβ Μάρ Απρ Μάι Ιούν Ιούλ Αύγ Σεπ Οκτ Νοε Δεκ Έτος
Μέση Μέγιστη °C (°F) 4.8 7.1 12.7 19.5 24.3 27.9 30.8 31.0 26.8 20.1 13.0 5.8 18,7
Μέση Μηνιαία °C (°F) 0.0 1.2 7.0 13.0 18.1 21.5 23.9 23.8 20.0 13.5 7.9 1.2 12,6
Μέση Ελάχιστη °C (°F) −4.3 −3.8 1.2 6.5 10.8 14.1 16.0 15.6 12.1 6.9 2.8 −2.5 6,3
Υετός mm (ίντσες) 48 44 43 63 88 86 65 56 41 45 51 50 680
Πηγή: Stringmeteo.com[5]

Προϊστορία και αρχαιότητα

Επεξεργασία
 
Το Βελίκο Τίρνοβο πάνω από τον Ποταμό Γιάντρα
 
Χάρτης του μεσαιωνικού Τίρνοβο
 
Ερείπια της πρωτεύουσας Τάρνοβγκραντ της Β΄ Βουλγαρικής Αυτοκρατορίας (1185-1396)

Η περιοχή του Βελίκο Τύρνοβο είναι από τις παλαιότερες περιοχές στη Βουλγαρία [6] και συνδυάζει προϊστορική, Θρακική και Αρχαία κληρονομιά [7]. Έχει κατοικηθεί από την 5η-6η χιλιετηρίδα π.Χ. (Εποχή του Ορείχαλκου) και οχυρωματικά ίχνη έχουν βρεθεί στον λόφο Τραπέζιτσα [6][8].

Μεσαίωνας

Επεξεργασία

Οι Ρωμαίοι έχτισαν τα πρώτα τείχη στο λόφο Τραπέζιτσα, ενώ αργότερα τον 6ο αιώνα μ.Χ., ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός έχτισε ένα κάστρο πάνω του. Τον 7ο αιώνα τα σλαβικά φύλα κατέλαβαν την πόλη και υπό τη διακυβέρνηση των αδελφών Ιβάν Ασέν Α΄ και Πέτρου Ασέν η πόλη έγινε ορμητήριο εκστρατειών κατά του Βυζαντίου.[9] Το Βελίκο Τίρνοβο, αρχικά Τάρνοβγκραντ (Търновград), κατέστη από το 12ο μέχρι και το 14ο αιώνα το ισχυρότερο οχυρό της Βουλγαρίας αλλά και σημαντικό πολιτικό, οικονομικό, πολιτιστικό και θρησκευτικό κέντρο της [7]. Η πόλη περιγράφεται από τον Βούλγαρο Ιερέα Γκριγκόρι Τσαμπλάκ (Γρηγόριος Τσαμπλάκος) το 14ο αιώνα ως "μια πολύ μεγάλη και πανέμορφη πόλη, η οποία περιτριγυριζόταν με τείχη και είχε 12.000 με 15.000 κατοίκους [10].

Το 14ο αιώνα, καθώς η Βυζαντινή Αυτοκρατορία εξασθενούσε, το Βελίκο Τίρνοβο διεκδικούσε τον τίτλο της Τρίτης Ρώμης, βασιζόμενο στην εξέχουσα πολιτιστική επιρροή του στην Ανατολική Ευρώπη.

Ως πρωτεύουσα της Δεύτερης Βουλγάρικης Αυτοκρατορίας το Τίρνοβο ήταν μια οιονεί κοσμοπολίτικη πόλη με πολλούς ξένους έμπορους και απεσταλμένους. Στο Τίρνοβο εκτός από τη Βουλγαρική πλειοψηφία υπήρχαν Αρμένικες, Εβραϊκές και Ρωμαιοκαθολικές - "Φράγκικες" εμπορικές συνοικίες (οι Φράγκοι κατοικούσαν την περιοχή κάτω από τον Πύργο του Βαλδουίνου αλλά και στους πρόποδες του λόφου Σβέτα Γκορά). Η ανεύρεση τριών Γοτθικών αγαλμάτινων κεφαλών υποδηλώνει ότι εκεί υπήρχε και καθολική εκκλησία η οποία χτίστηκε από πλούσιους καθολικούς προερχόμενους από την ακμάζουσα πόλη της Αδριατικής Ντουμπρόβνικ [11].

Οθωμανική περίοδος

Επεξεργασία
 
Οδός Σαμοβόντσκα Τσαρσίγια στην Παλιά Πόλη.
 
Αποψη του Βελίκο Τίρνοβο και της γύρω περιοχής το πρωί
 
Το Τσάρεβετς και ο Αίμος, όπως φαίνονται από το χωριό Αρμπάνασι
 
Καθεδρικός της Γέννησης της Θεοτόκου του Κόλιου Φιτσέτο, ολοκληρώθηκε το 1844 και ανακατασκευάσθηκε το 1913
 
Πανόραμα της νέας πόλης
 
Σχολή Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου
 
Συνοικία Βαρόσα

Η πολιτική και πνευματική ακμή του Τίρνοβο διακόπηκε όταν η Οθωμανική Αυτοκρατορία κατέλαβε την πόλη στις 17 Ιουλίου 1393. Η πολιορκία κράτησε τρεις μήνες. Στη σθεναρή αντίσταση των κατοίκων πήρε ενεργό μέρος ο ίδιος ο πατριάρχης Ευθύμιος (προκαθήμενος της Βουλγαρικής ορθόδοξης εκκλησίας) ο οποίος έγινε στρατιωτικός ηγέτης. Μετά την κατάκτηση των Οθωμανών ακολούθησε σφαγή των ευγενών και ολόκληρες οικογένειες εξορίστηκαν στη Μικρά Ασία.[12]. Τρία χρόνια αργότερα οι Οθωμανοί κατέκτησαν όλη τη Βουλγαρική Αυτοκρατορία.

Η πόλη ήταν γνωστή στον Μεσαίωνα με την ονομασία Τίρνοβγκραντ (στα βουλγαρικά Търновград, δηλαδή "πόλη του Τυρνόβου") και επί Οθωμανικής αυτοκρατορίας ως Τίρνοβα (Tırnova). Στο Τύρνοβο έγιναν δύο αποτυχημένες απόπειρες εξέγερσης κατά της Οθωμανοκρατίας: το 1598 η πρώτη εξέγερση και η δεύτερη το 1686. Η πρώτη εξέγερση συνδυάστηκε με τον πόλεμο 1593-1606 όπου ένας στρατός από Βλάχους, Ούγγρους, Σέρβους και Βουλγάρους συγκρούστηκε πολεμικά με τους Οθωμανούς. Η εξέγερση στο Τύρνοβο προετοιμάστηκε όταν ο ηγέτης των Βλάχων Μιχαήλ ο Γενναίος (Mihai Biteazul) επιχείρησε επίθεση κατά των Οθωμανών από τον βορρά. Μετά την αποτυχία της εξέγερσης πολλοί Βούλγαροι αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν στη Βλαχία. Το 17ο αιώνα η Ρωσία μετατράπηκε σε υπολογίσιμη δύναμη και ελεύθερο κέντρο της ανατολικής ορθόδοξης χριστιανοσύνης. Την ίδια περίοδο οι Οθωμανοί ηττήθηκαν κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της Βιέννης. Το 1683 οργανώθηκε συνωμοσία στο Τύρνοβο και οι οργανωτές κέρδισαν τη συμπάθεια του πατριάρχη Μόσχας επιδιώκοντας κάποιο σύνδεσμο με τη Ρωσία. Οι Οθωμανοί ανακάλυψαν τη συνωμοσία το 1686 και επιστράτευσαν δυνάμεις με τις οποίες κατέστειλαν την εξέγερση.[13]

 
Η Συντακτική Συνέλευση της Βουλγαρίας το 1879
 
Μουσείο Συντακτικής Συνέλευσης

Το Τίρνοβγκραντ, μαζί με την υπόλοιπη σημερινή Βουλγαρία, παρέμεινε υπό την Οθωμανική εξουσία μέχρι το 19ο αιώνα, οπότε η εθνική ταυτότητα και ο πολιτισμός επανεμφανίστηκαν ως κίνημα ενίσχυσης της αντίστασης. Το 1875 και το 1876 ο στόχος της ίδρυσης ανεξάρτητης ανεξάρτητης Βουλγαρικής εκκλησίας και έθνους προκάλεσε στην πόλη εξεγέρσεις. Η εξέγερση του Απριλίου 1876 κατά των Οθωμανών αποτέλεσε την αρχή για τον τερματισμό της Οθωμανικής εξουσίας στη Βουλγαρία [14] και ακολούθησε ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος (1877-1878).

Τρίτο Βουλγαρικό Κράτος

Επεξεργασία
 
Το Βελίκο Τίρνοβο το 1885
 

Κατά τη διάρκεια του Ρωσοτουρκικού πόλεμου (1877–1878), στις 7 Ιουλίου 1877 ο Ρώσσος στρατηγός Ιωσήφ Γκούρκο απελευθέρωσε το Τύρνοβο, τερματίζοντας τα 484 χρόνια Οθωμανοκρατίας. Το 1878 η Συνθήκη του Βερολίνου δημιούργησε το Πριγκιπάτο της Βουλγαρίας μεταξύ του Δούναβη και της οροσειράς του Αίμου με έδρα του την παλιά Βουλγαρική πρωτεύουσα του Βελίκο Τύρνοβο.

Στις 17 Απριλίου 1879 συνήλθε στο Βελίκο Τύρνοβο η πρώτη Εθνοσυνέλευση για να επικυρώσει το πρώτο σύνταγμα του κράτους, γνωστό ως Σύνταγμα του Τύρνοβο, που προέβλεπε τη μεταφορά του Κοινοβουλίου από το Τύρνοβγκραντ στη Σόφια, που μέχρι σήμερα παραμένει πρωτεύουσα της Βουλγαρίας.

Σε ένδειξη σεβασμού προς το παρελθόν της πόλης ο Τσάρος Φερδινάνδος του Οίκου της Σαξονίας-Κόμπουργκ & Γκότα επέλεξε την Εκκλησία των Αγίων Σαράντα Μαρτύρων στο Βελίκο Τύρνοβο για να ανακηρύξει την πλήρη ανεξαρτησία της Βουλγαρίας στις 5 Μαρτίου 1908.

Λαϊκή Δημοκρατία της Βουλγαρίας

Επεξεργασία
 
Οδός Σαμοβόντσκα Τσαρσίγια

Κατά την Κομμουνιστική περίοδο η πόλη υπέστη σημαντικές αλλαγές με περίπου 10.000 από τον πληθυσμό της να έχουν γίνει μέλη του Βουλγαρικού Κομμουνιστικού Κόμματος στα τέλη της δεκαετίας του 1940. Πολλές εκκλησίες και ιδιωτικές επιχειρήσεις της έκλεισαν, ενώ οι μεγάλες βιομηχανίες εθνικοποιήθηκαν. Στις αρχές της δεκαετίας του 1950 η πόλη βίωσε μια έντονη διαδικασία αστικοποίησης επεκτεινόμενη προς τα δυτικά. Από την ίδια περίοδο χρονολογείται επίσης η ιδέα της δημιουργίας μιας μεγάλης αστικής περιοχής στη Βόρεια Βουλγαρία, που περιλαμβάνει τις γειτονικές πόλεις Βελίκο Τύρνοβο, Γκόρνα Οριαχόβιτσα και Λιάσκοβετς (γνωστή γενικά ως "Τάργκολιας").

Το 1963 λειτούργησε το Πανεπιστήμιο του Βελίκο Τύρνοβο "Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου" ως ένα από τα μεγαλύτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας. Η αστικοποίηση συνεχίστηκε τη δεκαετία του 1970, καθώς οι βιομηχανίες μηχανημάτων, ηλεκτρονικών, φαρμάκων, υπολογιστών και επίπλων επεκτάθηκαν στην περιοχή, προσθέτοντας τις συνοικίες Ακάτσια και Κάρταλα στον ιστό της πόλης.

Το Βελίκο Τύρνοβο σήμερα

Επεξεργασία
 
Κάστρο Τσάρεβετς

Σήμερα το Βελίκο Τύρνοβο είναι μια από τις μεγαλύτερες αστικές περιοχές της Βουλγαρίας και μια από τις λίγες πόλεις της χώρας με αύξηση πληθυσμού. Είναι βασικό εκπαιδευτικό και πολιτιστικό κέντρο και διαθέτει δύο μεγάλα πανεπιστήμια και εκτεταμένη καλλιτεχνική δραστηριότητα. Η πόλη είναι κορυφαίος τουριστικός προορισμός επιδεικνύοντας σταθερή αύξηση επισκεπτών τις δύο τελευταίες δεκαετίες. Την ίδια περίοδο προσελκύει συνεχώς ξένους κατοίκους και σήμερα η πόλη και τα περίχωρά της έχουν γίνει τόπς κατοικίας της μεγαλύτερης κοινότητας ομογενών στη Βουλγαρία.

Πληθυσμός

Επεξεργασία
 
Ιστορικός λόφος Τραπέζιτσα

Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 το Βελίκο Τίρνοβο είχε πληθυσμό 68.783 το Φεβρουάριο του 2011, ενώ ο ομώνυμος Δήμος, συμπεριλαμβανομένων των χωριών, είχε 88.670. Ο αριθμός των κατοίκων της πόλης έφτασε στο μέγιστό του την περίοδο 1986-1991, όταν ξεπέρασε τις 70.000.

Εθνοτική σύνθεση

Επεξεργασία
 
Πανόραμα του νέου τομέα του Βελίκο Τίρνοβο
 
Συγκρότημα Ζώνης Β
 
Συνοικία Τσολακόβτσι
 
Κέντρο του Βελίκο Τίρνοβο

Σύμφωνα με την τελευταία απογραφή του 2011, τα άτομα πoυ δήλωσαν την εθνοτική τους ταυτότητα κατανέμονταν ως εξής:[15][16]

Σύνολο: 68.883

Εκπαίδευση

Επεξεργασία
 
Πανεπιστήμιο του Βελίκο Τίρνοβο
 
Το κτίριο της Σχολής Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου του Βελίκο Τίρνοβο
 
Το Πρώτο Γυμνάσιο της πόλης

Το Βελίκο Τίρνοβο έχει δύο πανεπιστήμια, το Πανεπιστήμιο Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου (ένα από τα μεγαλύτερα πανεπιστήμια της Βουλγαρίας) και τη Στρατιωτική Ακαδημία Βασίλ Λέφσκι. Το πρώτο έχει σήμερα περίπου 18.000 φοιτητές, ενώ η δεύτερη είναι μια από τις παλαιότερες της χώρας.

Αξιοθέατα

Επεξεργασία

Το Βελίκο Τύρνοβο θεωρείται κύριος τουριστικός προορισμός στη Βουλγαρία και υπάρχουν πολλά αξιοθέατα τα οποία μπορεί κανείς να επισκεφτεί.

  • Τα ερείπια του κάστρου στο λόφο Τσάρεβετς: βασιλικό παλάτι και ο Πατριαρχικός ναός.
  • Ο λόφος της Τραπέζιτσας, το δεύτερο οχύρωμα στη δεξιά όχθη του ποταμού Γιάντρα.
  • Η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου.
  • Η εκκλησία των Σαράντα Μαρτύρων. Εκεί βρίσκεται θαμμένος ο Καλογιάν, τσάρος της Βουλγαρίας την περίοδο 1197-1207.
  • Η εκκλησία των Πέτρου και Παύλου.
  • Η εκκλησία του Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης όπου υπάρχει καλή πανοραμική θέα της πόλης, του ποταμού Γιάτρα και του μνημείου των Ασέν.
  • Η παρδοσιακή αρχιτεκτονική της παλιάς πόλης.
  • Ο δρόμος Σαμοβόντσκα Τσαρσίγια, παλαιός εμπορικός δρόμος στην παλιά πόλη όπου έχουν ανακαινιστεί αρκετά σπίτια και εργαστήρια.
  • Το αρχαιολογικό μουσείο της πόλης.
 
Το Μνημείο των αδελφών Ιβάν και Πέτρου Ασέν.
 
Μνημείο της Μητέρας Βουλγαρίας
  • Μνημείο των αδελφών Ιβάν και Πέτρου Ασέν (1985)
  • Μνημείο της Μητέρας Βουλγαρίας (1930)
  • Μνημείο της Ανεξαρτησίας
  • Μνημείο του Βασίλ Λέφσκι
  • Μνημείο του Στέφαν Σταμπολόφ
  • Μνημείο του Νικόλα Πίκολο
  • Μνημείο του Toντόρ Λεφτέροφ
  • Μνημείο του Χρίστο Ιβάνοφ
  • Μνημείο της Βέλτσοβα Ζάβερα
  • Μνημείο των Νικόλα Γκραμπόφσκι και Ντιμιτάρ Μπλαγκόεφ
  • Μνημείο του Ιβάν Σεμερτζίεφ
 
Γέφυρα του Σταμπολόφ
 
Πέτρινη γέφυρα
 
Γέφυρα του δεσπότου
  • Γέφυρα Σταμπολόφ, είναι η πιο γνωστή γέφυρα της πόλης, έργο Ιταλού αρχιτέκτονα, του 1897.[17]
  • Γέφυρα του επισκόπου (Βλαντίσκι), είναι η παλαιότερη γέφυρα, των αρχών του 19ου αιώνα, στη συνοικία Ασένοβα (Παλιά Πόλη).[18]
  • Γέφυρα του βασιλιά (γνωστή επίσης ως Πέτρινη γέφυρα)

Κατασκευάσθηκε το 1930 στη συνοικία Ασένοβα, για τη σύνδεση του Βελίκο Τίρνοβο με τη Γκόρνα Οριαχόβιτσα.

  • Σιδηροδρομική γέφυρα
  • Τουρκική γέφυρα
  • Τρίτοξη γέφυρα
  • Γέφυρα Ρόε

Τη δεκαετία του 1980 κατασκευάσθηκαν στην πόλη μερικές γέφυρες για βιομηχανικόύς εργάτες.

 
Πάρκο Κσίλιφορ
 
Πάρκο Μάρνο πόλε
  • Πάρκο "Σβέτα Γκόρα"
  • Πάρκο "Ντρούτζμπα"
  • Πάρκο "Νικόλα Γκραμπόφσκι"
  • Πάρκο "Ακακία"
  • Πάρκο "Καρτάλα"
  • Πάρκο "Μπουζλούντα"
  • Πάρκο "Μάρνο πόλε"
  • Πάρκο "Ρούσκι Γκρομπίστα"

Τουρισμός

Επεξεργασία

Το 2013 επισκέφτηκαν την πόλη 450.000 τουρίστες. Το δημοφιλέστερο αξιοθέατο είναι ο ιστορικός λόφος Τσάρεβετς, όπου βρισκόταν η πρωτεύουσα της Δεύτερης Βουλγαρικής Αυτοκρατορίας. Τουρίστες προσελκύουν αρκετά άλλα αξιοθέατα, όπως ο ιστορικός λόφος Τραπέζιτσα, η Σαμοβόδσκα Τσαρσίγια, πολλές εκκλησίες και Βουλγαρικής Αναγέννησης και το αρχαίο Ρωμαϊκό φρούριο της Νικόπολης προς Ιστρον.

Αδελφοποιήσεις

Επεξεργασία

Φωτογραφίες

Επεξεργασία

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. Εθνικό Στατιστικό Ινστιτούτο (Βουλγαρία): «Националният регистър на населените места». (Βουλγαρικά) NRPP. Ανακτήθηκε στις 11  Ιουλίου 2024.
  2. cn.wtcf.org.cn/citys/3468-2.html.
  3. www.lhc-s.org/member_cities/index.php. Ανακτήθηκε στις 28  Μαΐου 2024.
  4. www.grao.bg/tna/t41nm-15-06-2024_2.txt.
  5. http://www.stringmeteo.com/synop/bg_climate.php#15530
  6. 6,0 6,1 Σβέτλα Ντιμίτροβα (2009-06-30). «Βέλικο Τάρνοβο: Πόλη πολλών εποχών». South European Times (SETimes.com). http://www.setimes.com/cocoon/setimes/xhtml/el/features/setimes/features/2009/06/30/feature-02. Ανακτήθηκε στις 2011-03-09. 
  7. 7,0 7,1 Υπουργείο Πολιτισμού Βουλγαρίας (11 Νοεμβρίου 2005). «Preliminary Technical Assessment of the architectural and archeological heritage in south east Europe» (PDF). Architecural Museum Reserve Trapezitsa. σελ. 1. Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2011. 
  8. Bojidar Dimitrov. «The Church "The Forty Holy Martyrs"». National Museum of History - Sofia, Bulgaria. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2011. 
  9. Richard Watkins, Christopher Deliso (2008). Bulgaria 3rd edition . Lonely Planet. σελίδες 170-171. ISBN 978-1741044744. 
  10. Jean W. Sedlar (31 Μαρτίου 1994). East Central Europe in the Middle Ages, 1000-1500. University of Washington Press. σελίδες 113. ISBN 978-0295972909. 
  11. «Търново се перчело с европейски квартали Арменци превземат католическата църква в старопрестолния град». Βουλγάρικη Εφημερίδα "Стандарт". 2008-06-21. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-10-05. https://web.archive.org/web/20121005150446/http://paper.standartnews.com/bg/article.php?d=2008-06-21&article=237095. Ανακτήθηκε στις 2011-03-09. 
  12. Νικολάϊ Νοντόροφ (1983). Σύντομη Ιστορία της Βουλγαρίας. "Νέα Σύνορα" - Α.Α. Λιβάνη. σελίδες 39–40. 
  13. Νικολάϊ Νοντόροφ (1983). Σύντομη Ιστορία της Βουλγαρίας. "Νέα Σύνορα" - Α.Α. Λιβάνη. σελίδες 50–51. 
  14. Νικολάϊ Νοντόροφ (1983). Σύντομη Ιστορία της Βουλγαρίας. "Νέα Σύνορα" - Α.Α. Λιβάνη. σελίδες 74–76. 
  15. (Βουλγαρικά) Population on 01.02.2011 by provinces, municipalities, settlements and age; National Statistical Institute Αρχειοθετήθηκε 2012-04-22 στο Wayback Machine.
  16. Population by province, municipality, settlement and ethnic identification, by 01.02.2011; Bulgarian National Statistical Institute Αρχειοθετήθηκε 2012-04-22 στο Wayback Machine. (Βουλγαρικά)
  17. Stambolov bridge
  18. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Οκτωβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 2017.