Ιερά Μητρόπολις Μηθύμνης
Η Ιερά Μητρόπολις Μηθύμνης είναι μια από τις Μητροπόλεις των λεγομένων «Νέων Χωρών[α]». Έδρα της ήταν η Μήθυμνα, αλλά τον 16ο αι. ο επίσκοπος Μηθύμνης άγιος Ιγνάτιος μετακίνησε την έδρα της μητρόπολης στην Καλλονή Λέσβου.
| Ιερά Μητρόπολις Μηθύμνης | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Xώρα | Ελλάδα |
| Έδρα | Καλλονή Λέσβου |
| Υπαγωγή | Εκκλησία της Ελλάδος (επιτροπικώς) |
| Αρχιερατικές περιφέρειες | 3
|
| Ενορίες | 37 |
| Ναοί | 316 |
| Μονές | 3 |
| Μητροπολιτικός ναός | Αγίου Ιωάννου Προδρόμου |
| Ιεραρχία | |
| Μητροπολίτης | Χρυσόστομος |
| Πρωτοσύγκελλος | Αρχιμ. Νικόδημος Κουτσαμπάσης |
| Ιεροκήρυκες | 2 |
| Εφημέριοι | 33 |
| Διάκονοι | 1 |
Πρώτος επίσκοπος αναφέρεται ο άγιος Αλέξανδρος. Τον μητροπολίτη Ιάκωβο Γ' (Μαλλιαρό) διαδέχθηκε το 1984 ο νυν μητροπολίτης Μηθύμνης, σεβασμιότατος Χρυσόστομος (Καλαματιανός).
Ενορίες Επεξεργασία
| Πόλη/ Χωριό | Ενορία |
|---|---|
| Αρχιερατική Περιφέρεια Καλλονής | |
| Καλλονή | Ζωοδόχος Πηγή |
| Άγιος Ιωάννης Πρόδρομος (Μητροπολιτικός) | |
| Άγιος Νεκτάριος | |
| Αγία Παρασκευή | Παμμέγιστοι Ταξιάρχες |
| Ανεμώτια | Μεταμόρφωση Σωτήρος |
| Άντισσα | Άγιος Ιωάννης Θεολόγος |
| Αρίσβη | Άγιοι Ανάργυροι |
| Βατούσα | Κοίμησις Θεοτόκου |
| Δάφια | Κοίμησις Θεοτόκου |
| Κεράμι | Άγιος Γεώργιος |
| Νάπη | Άγιος Ιωάννης Θεολόγος |
| Παπιανά | Άγιος Νικόλαος |
| Παράκοιλα | Παμμέγιστοι Ταξιάρχες |
| Πτερούντα | Άγιος Ιωάννης Θεολόγος |
| Ρεύμα | Άγιος Ιωάννης Πρόδρομος |
| Σκάλα Καλλονής | Αγία Άννα |
| Σκαλοχώρι | Άγιος Γεώργιος |
| Φίλια | Παμμέγιστοι Ταξιάρχες |
| Χίδηρα | Κοίμησις Θεοτόκου |
| Αρχιερατική Περιφέρεια Μηθύμνης | |
| Μήθυμνα | Άγιος Παντελεήμων (Καθεδρικός) |
| Παμμέγιστοι Ταξιάρχες | |
| Αγία Κυριακή | |
| Βαφειός | Αγία Παρασκευή |
| Λαφιώνας | Κοίμησις Θεοτόκου |
| Πέτρα | Κοίμησις Θεοτόκου |
| Πετρί | Αγία Κυριακή |
| Σκουτάρος | Κοίμησις Θεοτόκου |
| Αρχιερατική Περιφέρεια Μανταμάδου | |
| Μανταμάδος | Παμμέγιστοι Ταξιάρχες |
| Άργεννος | Άγιος Γεώργιος |
| Κάπη | Άγιος Γεώργιος |
| Κλειώ | Αγία Τριάδα |
| Λεπέτυμνος | Κοίμησις Θεοτόκου |
| Πελόπη | Παμμέγιστοι Ταξιάρχες |
| Σκάλα Συκαμινέας | Κοίμησις Θεοτόκου |
| Στύψη | Αγία Τριάδα |
| Συκαμινέα | Αγία Φωτεινή |
| Υψηλομέτωπο | Παμμέγιστοι Ταξιάρχες |
Μονές Επεξεργασία
Η Ιερά Μητρόπολις αριθμεί τρεις Ιερές Μονές.
Ανδρικές Μονές Επεξεργασία
- Λειμώνος, Καλλονή
Γυναικείες Μονές Επεξεργασία
- Μυρσινιωτίσσης, Καλλονή
- Περιβολής, Άντισσα
Επισκοπικός κατάλογος Επεξεργασία
| Όνομα | Έτη | Σχόλια |
|---|---|---|
| Αλέξανδρος | ~ 300 | Έλαβε μέρος στην Α' Οικουμενική Σύνοδο. Ασκήτευσε πλησίον της Λαφιώνας, όπου υπάρχει παλαιοχριστιανική με τη λάρνακα του αγίου. |
| Διονύσιος | ||
| Χριστόδωρος | ~ 520 | άκμασε επί Πατριάρχη Επιφανίου. Υπέγραψε στην Ε' Οικουμενική Σύνοδο στην Κωνσταντινούπολη: «Χριστόδωρος ελέω Θεού επίσκοπος Μεθύμνης της Λέσβου». |
| Ανδρέας | ~ 680/1 | έλαβε μέρος στην ΣΤ' Οικουμενική Σύνοδο, επί Κωνσταντίνου Δ' Πωγωνάτου, στην Κωνσταντινούπολη: «Ανδρέας ελέω Θεού επίσκοπος της Μηθυμναίων πόλεως Λέσβου»[2]. |
| Θεοφύλακτος | ~ 692 | έλαβε μέρος στην Πενθέκτη (εν Τρούλλω) Σύνοδο, επί Ιουστινιανού Β', στην Κωνσταντινούπολη: «Θεοφύλακτος ελάχιστος επίσκοπος της Μηθυμναίων πόλεως». |
| Ευστράτιος | πριν το 783 – μετά το 787 | Αναφέρεται σε έγγραφο του 783. Το 787 έλαβε μέρος στην Ζ' Οικουμενική Σύνοδο, επί Κωνσταντίνου ΣΤ' και της μητέρας του Ειρήνης, στη Νίκαια: «Ευστράτιος ανάξιος επίσκοπος Μεθύμνης». |
| Ιάκωβος Α' | ~ 867 | παρέστη στη Σύνοδο στην Κωνσταντινούπολη που αποκατέστησε τον Πατριάρχη Ιγνάτιο (γιο του Μιχαήλ Α' Ραγκαβέ) στο θρόνο, μετά την εξορία του Φωτίου από τον Βασίλειο Α' Μακεδόνα. |
| Φιλάρετος | μέσα 11ου αιώνα[3] | |
| Νικόλαος Α' | 1070 – 1080 | |
| Γεώργιος | ~ 1081 | έλαβε μέρος το 1081 στην απομάκρυνση του Πατριάρχη Κοσμά Α' από τον Αλέξιο Α' Κομνηνό. Ήκμασε επί Κοσμά Β'. |
| Μιχαήλ Α' | ~ 1155 | συμμετείχε στην τοπική Σύνοδο του Πατριάρχη Λουκά |
| Νικόλαος Β' | ~ 1166[4] | |
| Θεόδωρος | 1169 – 1177 | συμμετείχε το 1171 σε Σύνοδο στην Κωνσταντινούπολη |
| Μιχαήλ Β' | ~ 1220 | μέλος Συνόδου στη Νίκαια επί Πατριάρχου Μανουήλ Α' |
| Νικηφόρος Α' | ~ 1225 | συνεπικουρεί γράμμα του Μυτιλήνης Πόθου Απλησφάρη περί παραχωρήσεως μονής |
| Μιχαήλ Γ' | ~ 1250 | συνυπογράφει κανονικές αποκρίσεις ως μέλος της Συνόδου επί Πατριάρχου Μανουήλ Β΄ |
| Μαλαχίας | 1315 – 1347[5][6] | συνυπογράφει συνοδικές αποφάσεις επί Πατριαρχών Ιωάννου ΙΓ'[7] και Ησαΐα |
| Χαρίτων | ~ 1370 | Στην εποχή του εξεδόθη συνοδική απόφαση κατά των κατεχόντων κτήματα της μητρόπολης Μηθύμνης |
| Ματθαίος | ~ 1484[8] | |
| Μακάριος | πριν το 1516 – μετά τον Μάρτιο 1527 | Στην εποχή του ιδρύθηκε η γυναικεία μονή Μυρσινιώτισσας το 1527 στην Καλλονή από τον άγιο Ιγνάτιο Αγαλλιανό. Η άποψη ότι κατόπιν έγινε μητροπολίτης Θεσσαλονίκης και απεβίωσε στη μονή Λειμώνος έχει απορριφθεί[9]. |
| Ιγνάτιος (Αγαλιανός) | 1531 – 1555[10] | ο εν αγίοις κτήτωρ των ιερών μονών Μυρσινιωτίσσης και Λειμώνος. Απεσύρθη ένεκα γήρατος. |
| Μιχαήλ Δ' | ~ 1560 | |
| Ιππόλυτος εκ Κυθήρων | 1570 – 1576 | Κατόπιν εξελέγη Μητροπολίτης Χίου |
| Νεόφυτος | ~ 1576 | αναφέρεται σε σιγίλλιο |
| Μακάριος Α' | ~ 1590 | υπέγραψε τον προβιβασμό του Μόσχας Ιώβ ως Πατριάρχη Μόσχας |
| Ραφαήλ | 1596 – 1603 | κατόπιν Οικουμενικός Πατριάρχης (1603-1607) |
| Κωνστάντιος | ~ 1608 | συνεπιβεβαιοί σιγίλλιο περί των παρά την Καλλονή δύο μονών |
| Γρηγόριος | πριν το 1607 – μετά το 1614[11] | δώρησε στη μονή Λειμώνος άμφια και ιερά σκεύη το 1607 |
| Γαβριήλ (Σουμμαρίπας) | πριν το 1616 – 24 Φεβρουαρίου 1621[12] | συνυπογράφει συνοδική πράξη του Πατριάρχου Τιμοθέου περί του προκατόχου του, Γρηγορίου |
| Κορνήλιος | πριν τον Απρίλιο 1636[13] – 1652 † | Ενέταξε την Ερεσσό (Άγρα, Μεσότοπο), που υπαγόταν στη μητρόπολη Μυτιλήνης, στην επισκοπή Μηθύμνης, χρησιμοποιώντας εξωτερικά (πολιτικά) μέσα· ο Κύριλλος Α΄ Λούκαρης ενέδωσε. Όμως ο Κωνστάντιος Μυτιλήνης αντέδρασε και ζήτησε από τον Κύριλλο Α΄ την επιστροφή της περιοχής, πράγμα που έγινε το 1626. Ο Κωνστάντιος έδειξε γράμμα του Μητροφάνη Γ΄, που αναφερόταν σε άλλο πατριαρχικό γράμμα του 1366 στο οποίο αποφαινόταν ότι η Ερεσσός υπάγεται στη μητρόπολη Μυτιλήνης. |
| Άνθιμος Α' | 6 Φεβρουαρίου 1652[14] – 2 Αυγούστου 1656 | δείκνυται επί σιγιλλίου. Συνυπογράφει συνοδική πράξη του Πατριάρχη Ιωαννικίου Β'. Παραιτήθηκε υπέρ του Μακαρίου Β', ο οποίος του παρείχε έσοδα προς το ζην[15]. |
| Μακάριος Β' | Αύγουστος 1656[15] – 1697 | από Ναυπλίου και Άργους. Παρών στην εκλογή του Πατριάρχη Διονυσίου Γ'. Συνυπογράφει συνοδική επιστολή και την πράξη της εκλογής του Φιλαδελφείας. Κοινωφελή έργα του είναι η γέφυρα επί του χειμάρρου Αχυρώνος (=Καλλονής) (1676) και η παρ' αυτή κρήνη (1688). |
| Καλλίνικος | ~ 1697 | συνυπογράφει επί πατριαρχικού επιτιμίου που βρίσκεται στα αρχεία Μανδαμάδου |
| Άνθιμος Β' | ~ 1699 | επικυροί λογαριασμούς των εκκλησιών Μηθύμνης |
| Μελέτιος | πριν το 1714 – μετά το 1716 | συνυπέγραψε πατριαρχικά γράμματα αποτεινόμενα στους κατοίκους Κεραμίου, Μανδαμάδου και Μηθύμνης περί κληρονομικής υποθέσεως |
| Άνθιμος Γ' εκ Τελωνίων (=Αντίσσης) | πριν το 1721 – μετά το 1733 | Στον κώδικα της κοινότητας Μηθύμνης σημειώνει ότι ο Μιχάιλ Ρακοβίτσα[β] διήλθε την 25η Σεπτεμβρίου 1733 εκ Μηθύμνης, επιστρέφων από την εξορία του στη Μυτιλήνη. |
| Αρσένιος εκ Σκύρου | 1737 – μετά τον Σεπτέμβριο 1748[16] | Το όνομά του φέρεται επί κρήνης (1748). |
| Διονύσιος Α' | 1749 – 1751 | απεβίωσε το 1774 |
| Αρσένιος | 1751 – 1774 | β΄ θητεία. Ανοικοδόμησε με άλλους τον ναό στην Καλλονή (1760), όπως αναγράφει η μαρμάρινα πλάκα επάνω από την θύρα της αυλής του ναού. |
| Διονύσιος Β' (Καραμήτσας) | 1774 – 1801 | εκ Μηθύμνης, πρωτοσύγγελος του προηγουμένου. Είχε βοηθό επίσκοπο τον Μακαριουπόλεως Νικηφόρο και γραμματέα τον Αθανάσιο Ραιδεστινό. Μεταξύ άλλων κοινωφελών έργων του, ανέκτισε τη Μητρόπολη στην Καλλονή (1795). Όταν ασθένησε παραιτήθηκε, λαμβάνοντας ως ετήσιο εισόδημα 1250 γρόσια. |
| Πανάρετος | Μάιος 1801 – Ιούνιος 1817 | κατόπιν Προύσης, αργότερα Νικομηδείας. |
| Παρθένιος (Κατσακούλης) | Ιούνιος 1817 – 19 Δεκεμβρίου 1831 † | Εκ Παμφίλων. Από Προϊλάβου (=Βράιλας), Δράμας. |
| Ιάκωβος Β' (Παλαιολόγος) | Δεκέμβριος 1831 – 23 Σεπτεμβρίου 1842 † | εκ Πετρίου της Πέτρας. |
| Σωφρόνιος | 30 Σεπτεμβρίου 1842 – 1849 † | εκ Κάπης Λέσβου. Στην εποχή του κάηκε η μητρόπολη της Μήθυμνας (Αγ. Παντελεήμων) με τους κώδικες και όλα τα επίσημα έγγραφα αυτής. |
| Αυξέντιος | Αύγουστος 1849 – 23 Αυγούστου 1853 † | εκ Πάτμου. Απεβίωσε το 1873 |
| Αγαθάγγελος | 31 Αυγούστου 1853 – 1 Μαΐου 1873 | Από τα Φάρασα Καππαδοκίας. Στην εποχή του κάηκε η Ελληνική Σχολή της Καλλονής με τη μεγάλη και πλούσια βιβλιοθήκη της. Προήχθη σε μητροπολίτη Ικονίου, όπου απεβίωσε το 1885[17]. |
| Παΐσιος (Κουρέντης) | Μάιος 1873 – 23 Μαρτίου 1881 | Εκ Σκοπέλου. Από Μητροπολίτης Ίμβρου, όπου επέστρεψε το 1881[18]. |
| Νικηφόρος Β' (Γλυκάς) | 23 Μαρτίου 1881 – 13 Φεβρουαρίου 1896 | Από το χωριό Γλυκύ της Ίμβρου. Ήταν επίσκοπος Ίμβρου[19]. Το 1881 αντάλλαξε τη θέση του με τον Μηθύμνης Παΐσιο. |
| Στέφανος (Σουλίδης) | 13 Φεβρουαρίου 1896 – 22 Ιουλίου 1915 † | Εκ Κορυτσάς. Σπούδασε στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης και στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ήταν καθηγητής και ιεροκήρυκας στη Σμύρνη και στην Παλαιά Φώκαια. Από Μητροπολίτης Φιλαδελφείας[20]. |
| Βασίλειος (Κομβόπουλος) | 2 Δεκεμβρίου 1916 – 25 Οκτωβρίου 1922 | μετέπειτα Δράμας (1930-1941[21]) |
| Διονύσιος (Μηνάς) | 25 Οκτωβρίου 1922 – 12 Σεπτεμβρίου 1951 † | από Βρυούλων[22] |
| Κωνσταντίνος (Καρδαμένης[23]) | 22 Απριλίου 1956 – 16 Νοεμβρίου 1965 | κατόπιν Σερρών[24] |
| Ιάκωβος Γ' (Μαλιαρός) | 23 Νοεμβρίου 1965 – 22 Μαρτίου 1984[25] † | |
| Χρυσόστομος | 6 Μαΐου 1984 – σήμερα[26] |
Υποσημειώσεις και παραπομπές Επεξεργασία
Υποσημειώσεις Επεξεργασία
- ↑ «Νέες Χώρες» ονομάζονται 36 Μητροπόλεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου, οι οποίες μετά τους Βαλκανικούς πολέμους περιήλθαν στην ελληνική επικράτεια. Αυτές συνεχίζουν να υπάγονται πνευματικά στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, αλλά με την Πατριαρχική και Συνοδική Πράξη της 4ης Σεπτεμβρίου 1928 η Διοίκησή τους παραχωρήθηκε «επιτροπικώς» και υπό δέκα ρητούς όρους στην Εκκλησία της Ελλάδος[1].
- ↑ μετέπειτα πρίγκιπας της Μολδαβίας (1749-53, 56-57) και Βλαχίας (1753-56, 63-64)
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Μαζαράκης, Ευάγγελος (2020). Το υφιστάμενο εκκλησιαστικό καθεστώς των Νέων Χωρών (PDF). Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 19 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 21 Απριλίου 2021.
- ↑ Sacrosancta Concilia Ad Regiam Editionem Exacta. Παρίσι. 1671. σελ. 711. Ανακτήθηκε στις 10 Αυγούστου 2021.
- ↑ Laurent 1963, σελ. 648.
- ↑ Χωνιάτης, Νικήτας (1865). Τα ευρισκόμενα πάντα. σελ. 256.
- ↑ Зборник радова Византолошког института. Научно дело. 1963. σελ. 224. Ανακτήθηκε στις 11 Αυγούστου 2021.
- ↑ Preiser-Kapeller, Johannes (2008). Das Episkopat im späten Byzanz : ein Verzeichnis der Metropoliten und Bischöfe des Patriarchats von Konstantinopel in der Zeit von 1204 bis 1453. Saarbrücken: VDM Verlag Dr. Müller. ISBN 978-3836487863.
- ↑ Καλέκα, Μανουήλ (1865). Τα ευρισκόμενα πάντα. Παρίσι: Jacques-Paul Migne. σελ. 1090.
- ↑ Ζαχαριάδου 1996, σελ. 139.
- ↑ Γλαβίνας 1973, σελ. 173, 176.
- ↑ Βαλέττας, Γ.Μ. (1932). «Ὁ Ἅγιος Ἰγνάτιος Ἀγαλλιανὸς καὶ τὸ ἐν Λέσβῳ ἀναμορφωτικὸν ἔργον του». Θεολογία Ι΄ (4): 309. https://www.ecclesia.gr/greek/press/theologia/material/1932_4_1_valettas.pdf. Ανακτήθηκε στις 22 Δεκεμβρίου 2023.
- ↑ «Σιγίλλιον του Πατριάρχου Τιμοθέου». Γρηγόριος ο Παλαμάς ΜΘ: 742. Ιανουάριος 1920. http://digital.lib.auth.gr/record/139966/files/5076_1.pdf. Ανακτήθηκε στις 1 Μαΐου 2022.
- ↑ Μητροπολίτης από Μ.Πρωτοσυγκέλλων, Αθηναγόρας (1932). «Ο θεσμός των συγκέλλων εν τω Οικουμενικώ Πατριαρχείω». Επετηρίς Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών: 252. https://ir.lib.uth.gr/xmlui/bitstream/handle/11615/19053/article.pdf?sequence=1&isAllowed=y. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2022.
- ↑ Παπαδόπουλος-Κεραμεύς, Αθανάσιος (1963). Ιεροσολυμιτική Βιβλιοθήκη, ήτοι κατάλογος των εν ταις βιβλιοθήκαις του αγιωτάτου αποστολικού τε και καθολικού ορθοδόξου πατριαρχικού θρόνου των Ιεροσολύμων και πάσης Παλαιστίνης αποκειμένων ελληνικών κωδίκων, τόμος τέταρτος (1899) (PDF). Βρυξέλλες: Culture et Civilisation. σελίδες 7–8. Ανακτήθηκε στις 10 Νοεμβρίου 2023.
- ↑ Αποστολόπουλος 1987, σελ. 312.
- ↑ 15,0 15,1 Αποστολόπουλος 1987, σελ. 326.
- ↑ «Πατριαρχικαί πινακίδες». Εκκλησιαστική Αλήθεια Β (ΙΕ): 231. 1882. https://books.google.de/books?id=7EkWAAAAYAAJ&hl=el&pg=PA231#v=onepage&q&f=false. Ανακτήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2022.
- ↑ Μάρκου, Μάρκος. «Ο Πανιερώτατος Μητροπολίτης Ικονίου κυρός Αγαθάγγελος. (;-1885)». Ανακτήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 2022.
- ↑ Μάρκου, Μάρκος. «Ο Πανιερώτατος Μητροπολίτης πρώην Ίμβρου κυρός Παΐσιος. (1830-1904)». Ανακτήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 2022.
- ↑ Μάρκου, Μάρκος. «Ο Πανιερώτατος Μητροπολίτης Μηθύμνης κυρός Νικηφόρος. (1819-1896)». Ανακτήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 2022.
- ↑ Μάρκου, Μάρκος. «Ο Πανιερώτατος Μητροπολίτης Μηθύμνης κυρός Στέφανος. (1847-1915)». Ανακτήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 2022.
- ↑ Μάρκου, Μάρκος. «Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Δράμας κυρός Βασίλειος. (1877-1941)». Ανακτήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 2022.
- ↑ Μάρκου, Μάρκος. «Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Μηθύμνης κυρός Διονύσιος. (1879-1951)». Ανακτήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 2022.
- ↑ Μπουγας, Ιωαννης Π (11 Σεπτεμβρίου 2019). «ENOTHTA: Λιτανείες στην Μυτιλήνη.Εκκλησιαστικές φωτογραφίες του 20ου αιώνος. ανάρτηση 34η». ENOTHTA. Ανακτήθηκε στις 11 Σεπτεμβρίου 2019.
- ↑ Μάρκου, Μάρκος. «Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Σερρών και Νιγρίτης κυρός Κωνσταντίνος. (1910-1984)». Ανακτήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 2022.
- ↑ Μάρκου, Μάρκος. «Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Μηθύμνης κυρός Ιάκωβος. (1911-1984)». Ανακτήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 2022.
- ↑ Μάρκου, Μάρκος. «Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Μηθύμνης κύριος Χρυσόστομος. (γεν. 1930)». Ανακτήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 2022.
Πηγές Επεξεργασία
- Καρυδώνης, Σταύρος (1900). Τα εν Καλλονή της Λέσβου, Ιερά Σταυροπηγιάκα Πατριαρχικά Μοναστήρια του Αγίου Ιγνατίου, αρχιεπισκόπου Μηθύμνης εις μέρη δύο. Κωνσταντινούπολη: Πατριαρχικό Τυπογραφείο. σελ. 228-236.
- Ζαχαριάδου, Ελισάβετ Α. (1996). Δέκα τουρκικά έγγραφα για την Μεγάλη Εκκλησία (1483-1567) (PDF). Αθήνα: Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Ινστιτούτο Βυζαντινών Ερευνών. ISBN 960-7094-69-7.
- Γλαβίνας, Α. Α. (1973). «Μακάριος Παπαγεωργόπουλος ο από Κορίνθου Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης: (1465; - 12 Απριλίου 1546)». Μακεδονικά 13 (1). https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/makedonika/article/view/6454/6189. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2022.
- Αποστολόπουλος, Δημήτρης Γ. (1987). Η Νομική Συναγωγή Του Δοσιθέου. Μία Πηγή Και Ένα Τεκμήριο. Αθήνα: Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών.
- Γεδεών, Μανουήλ (1886). Πατριαρχικοί πίνακες ειδήσεις ιστορικαί βιογραφικαί περί των πατριαρχών Κωνσταντινουπόλεως από Ανδρέου του πρωτόκλητου µέχρις Ιωακείµ του από Θεσσαλονίκης 36-1884. Κωνσταντινούπολη: Otto Keil Librairie Internationale.
- Laurent, V. (1963). Le Corpus des sceaux de l' empire Byzantin. V.1 (L'eglise) (στα Γαλλικά). Paris: Centre National de la Recherche Scientifique.
Εξωτερικοί Σύνδεσμοι Επεξεργασία