Ελληνικές βουλευτικές εκλογές Ιουνίου 1989
Οι βουλευτικές εκλογές της 18ης Ιουνίου 1989 που διεξήχθησαν από την κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου έφεραν στην πρώτη θέση το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας υπό τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, αλλά χωρίς κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Έτσι, ο Ανδρέας Παπανδρέου παρέμεινε πρωθυπουργός μέχρι τις 2 Ιουλίου 1989, οπότε η Νέα Δημοκρατία και ο Συνασπισμός της Αριστεράς και της Προόδου αποφάσισαν τον σχηματισμό της κυβέρνησης Τζαννετάκη. Ειδικότερα, η Νέα Δημοκρατία με 44,28% των ψήφων έλαβε 145 έδρες, το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα με 39,13% 125 έδρες, ο Συνασπισμός της Αριστεράς και της Προόδου με 13,13% 28 έδρες και από 1 έδρα κατέλαβαν η Δημοκρατική Ανανέωση με 1,01% και το μειονοτικό κόμμα Εμπιστοσύνη με 0,52%.
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
_2_crop.jpg)
Η κυβέρνηση Τζαννετάκη, με τη σύμπραξη Δεξιάς και Αριστεράς για πρώτη φορά, έφερε σε πέρας τον διακηρυγμένο στόχο της για την παραπομπή των υπευθύνων για την υπόθεση Κοσκωτά, και οδήγησε τη χώρα σε νέες εκλογές το Νοέμβριο του ίδιας χρονιάς.
Προεκλογική περίοδος
ΕπεξεργασίαΟι εκλογές διεξήχθησαν με το νόμο 1847/1989 (παραλλαγή της απλής αναλογικής) που είχε ψηφίσει η κυβέρνηση Παπανδρέου λίγους μήνες πριν[1]. Ο νόμος αυτός αποκλήθηκε «νόμος Κουτσόγιωργα», αλλά στην πραγματικότητα προετοιμάστηκε από μια ομάδα πολιτικών επιστημόνων κοντά στον Ανδρέα Παπανδρέου, με προεξάρχοντα τον σύμβουλο του πρωθυπουργού Γιώργο Κίσσονα.[εκκρεμεί παραπομπή]
Οι εκλογές έγιναν με το σκάνδαλο Κοσκωτά να απασχολεί σχεδόν αποκλειστικά την επικαιρότητα. Είναι χαρακτηριστικό ότι από το φθινόπωρο του 1988 οι εφημερίδες «Έθνος», «Βήμα», «Νέα» και «Ελευθεροτυπία», που μέχρι τότε υποστήριζαν το ΠΑΣΟΚ, άρχισαν σκληρές προσωπικές επιθέσεις στον Ανδρέα Παπανδρέου και σε όσους υπουργούς θεωρούσαν συνεργάτες του Κοσκωτά, σε καθημερινή βάση. Επίσης, από το Νοέμβριο του 1988 η δεξιά εφημερίδα «Ελεύθερος Τύπος», που εξέδιδε ο Άρης Βουδούρης (πρώην οπαδός του Παπανδρέου που μεταβλήθηκε σε πολέμιό του) είχε κατακτήσει την πρώτη θέση στην κυκλοφορία, με συνεχείς επιθέσεις σε πρόσωπα του στενού περιβάλλοντος του πρωθυπουργού, όπως η ερωμένη του Δήμητρα Λιάνη και ο επιχειρηματίας και επιστήθιος φίλος του Γιώργος Λούβαρης.
Δωδεκάμισι χρόνια αργότερα, τον Δεκέμβριο του 2001, ο στενός συνεργάτης του Μητσοτάκη, απόστρατος αντιστράτηγος Νίκος Γρυλλάκης, ισχυρίστηκε σε βιβλίο του[2] ότι η αμερικανική κυβέρνηση μέσω της CIA είχε βοηθήσει την Νέα Δημοκρατία να φθείρει τον Ανδρέα Παπανδρέου διοχετεύοντας ή και χαλκεύοντας επιβαρυντικά στοιχεία για το σκάνδαλο Κοσκωτά και δημιουργώντας αντικυβερνητική ατμόσφαιρα μέσω των επιρροών της στα διεθνή ΜΜΕ και στην εγχώρια ελληνική ελίτ. Κατά τον Γρυλλάκη, η συμφωνία CIA-ΝΔ έγινε τον Ιανουάριο του 1989 στην Νέα Υόρκη με πρωτοβουλία της αμερικανικής πλευράς η οποία διαβλέποντας τον εμφανή κλονισμό των Ανατολικοευρωπαϊκών κομμουνιστικών καθεστώτων «σχεδίαζε την πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού στις ανατολικές χώρες. Με το ΠΑΣΟΚ στην εξουσία και την αριστερή πτέρυγα να ασκεί πιέσεις για συμπαράσταση στα ετοιμόρροπα τότε σοσιαλιστικά κόμματα θα δημιουργούνταν προβλήματα στην ταχεία αποσύνθεση του κομμουνισμού».[3]
Τα μόνα στηρίγματα που απέμεναν στον Ανδρέα Παπανδρέου στον χώρο του Τύπου ήταν η «Αυριανή», που διατηρούσε υψηλή κυκλοφορία, και η «Επικαιρότητα», εφημερίδα που εξέδιδε από τα τέλη του 1988 ο φίλος του πρωθυπουργού επιχειρηματίας Σωκράτης Κόκκαλης. Ο έλεγχος της ΕΡΤ από το ΠΑΣΟΚ δεν μπορούσε να παίξει αποφασιστικό ρόλο στις εκλογές, καθώς εν πολλοίς αντισταθμιζόταν από τους δεκάδες αντικυβερνητικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς που είχαν ιδρυθεί τα αμέσως προηγούμενα χρόνια.
Στις 16 Ιουνίου δημοσιεύθηκε διακήρυξη 165 καλλιτεχνών υπέρ της Νέας Δημοκρατίας, ενώ στις 17 Ιουνίου διακήρυξη 224 καλλιτεχνών και λογοτεχνών υπέρ του ΠΑΣΟΚ. Ανάμεσα σε αυτούς που υποστήριξαν την ΝΔ συγκαταλέγονταν, μεταξύ άλλων, και οι Νίκος Φώσκολος, Ντίνος Ηλιόπουλος Ρίκα Διαλυνά, Τζένη Βάνου και Γιάννης Φλωρινιώτης, ενώ ανάμεσα σε αυτούς που τάχθηκαν υπέρ του ΠΑΣΟΚ οι Γιώργος Φούντας, Λάκης Κομνηνός, Ελένη Ανουσάκη, Μαρία Δημητριάδη, Στέφανος Ληναίος και Δημήτρης Λάγιος.[4]
Κατά την προεκλογική αλλά και τη μετεκλογική περίοδο σημειώθηκαν συμπλοκές ανάμεσα σε οπαδούς του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ. Οι πιο εκτεταμένες συγκρούσεις μεταξύ οπαδών των δύο κομμάτων έγιναν το βράδυ της 10ης Ιουνίου στη Θεσσαλονίκη, με αποτέλεσμα 29 άνθρωποι να τραυματιστούν, μεταξύ των οποίων και ο τότε προϊστάμενος της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Θεσσαλονίκης Δημήτριος Σιδέρης.[5] Στις 29 Ιουνίου στο χωριό Ηράκλεια του νομού Φθιώτιδας, οπαδοί του ΠΑΣΟΚ ξυλοκόπησαν μέχρι θανάτου τον πρόεδρο του χωριού και στέλεχος της ΝΔ Σπύρο Λατσούδα.[6][7]
Αποτελέσματα
Επεξεργασία | |||||||||||
| Κόμμα | Επικεφαλής | Ψήφοι | Έδρες | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Αριθμός | % | ± % | Αριθμός | ± | |||||||
| Νέα Δημοκρατία | Κωνσταντίνος Μητσοτάκης | 2.887.488 | 44,28 | +3,43 | 145 | +19 | |||||
| Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα | Ανδρέας Παπανδρέου | 2.551.518 | 39,13 | -6,69 | 125 | -35 | |||||
| Συνασπισμός της Αριστεράς και της Προόδου 1 | Χαρίλαος Φλωράκης | 855.944 | 13,13 | +1,40 | 28 | +15 | |||||
| Δημοκρατική Ανανέωση | Κωστής Στεφανόπουλος | 65.614 | 1,01 | Νέο | 1 | Νέο | |||||
| Εμπιστοσύνη | Αχμέτ Σαδίκ | 34.145 | 0,52 | +0,36 | 1 | +1 | |||||
| Εθνική Πολιτική Ένωσις | Χρύσανθος Δημητριάδης | 21.149 | 0,32 | -0,28 | - | - | |||||
| Κ.Κ.Ε. Εσωτερικού - Ανανεωτική Αριστερά | Γιάννης Μπανιάς | 18.114 | 0,28 | Νέο | - | Νέο | |||||
| Ελληνικό Σοσιαλιστικό Κόμμα | Γεράσιμος Αρσένης | 13.833 | 0,21 | Νέο | - | Νέο | |||||
| Χριστιανική Δημοκρατία 3 5 | Νικόλαος Ψαρουδάκης | 11.450 | 0,18 | - | - | - | |||||
| Κόμμα Φιλελευθέρων | Νικήτας Βενιζέλος | 9.001 | 0,14 | -0,03 | - | - | |||||
| Οικολογικό Κίνημα Πολιτική Αναγέννηση | Κωνσταντίνος Παπανικόλας | 7.941 | 0,12 | Νέο | - | Νέο | |||||
| Ένωση Δημοκρατικού Κέντρου 3 5 | Ιωάννης Ζίγδης | 7.770 | 0,12 | - | - | - | |||||
| Εναλλακτική Αντικαπιταλιστική Συσπείρωση | Τασία Χριστοδουλοπούλου | 6.154 | 0,09 | Νέο | - | Νέο | |||||
| Άμεση Δημοκρατία | Μανώλης Γλέζος | 5.844 | 0,09 | Νέο | - | Νέο | |||||
| Ελληνικό Ριζοσπαστικό Κίνημα | Αντώνης Τρίτσης | 4.269 | 0,07 | Νέο | - | Νέο | |||||
| Ελληνορθόδοξο Κίνημα Σωτηρίας | Ανδρέας Λύρας | 3.716 | 0,06 | Νέο | - | Νέο | |||||
| Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας (μ-λ) 4 | Γρηγόρης Κωνσταντόπουλος | 3.361 | 0,05 | -0,03 | - | - | |||||
| Επαναστατικό Κομμουνιστικό Κίνημα Ελλάδας | Χρήστος Μπίστης | 2.760 | 0,04 | -0,07 | - | - | |||||
| Αγωνιστικό Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδας | Νίκος Καργόπουλος | 2.738 | 0,04 | -0,12 | - | - | |||||
| Αυτοδύναμο Κίνημα Επαναστατικής Πολιτικής | Αντώνης Χάλαρης | 2.096 | 0,03 | Νέο | - | Νέο | |||||
| Μ-Λ Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας 5 | Αντώνης Παπαδόπουλος | 1.594 | 0,02 | - | - | - | |||||
| Εργατικό Αντιιμπεριαλιστικό Μέτωπο | Μιχάλης Βασιλάκης | 1.487 | 0,02 | Νέο | - | Νέο | |||||
| Ολυμπισμός | Γεώργιος Ζώης | 1.376 | 0,02 | Νέο | - | Νέο | |||||
| Οργάνωση για την Ανασυγκρότηση του Κ.Κ.Ε. | Ηλίας Ζαφειρόπουλος | 873 | 0,01 | Νέο | - | Νέο | |||||
| Πανελλήνιο Οικολογικό Κίνημα | Γεώργιος Μπούτρης | 403 | 0,01 | Νέο | - | Νέο | |||||
| Ανεξάρτητες Προσωπικότητες | Κωνσταντίνος Ντάλιος | 113 | 0,01 | Νέο | - | Νέο | |||||
| Ανεξάρτητοι υποψήφιοι | 880 | 0,01 | -0,16 | - | - | ||||||
| Σύνολο | 6.521.211 | 100 | 300 | ||||||||
| Έγκυρα | 6.521.211 | 97,79 | |||||||||
| Άκυρα/Λευκά | 148.017 | 2,21 | |||||||||
| Ψήφισαν | 6.669.228 | 80,33 | |||||||||
| Αποχή | 1.633.184 | 19,67 | |||||||||
| Εγγεγραμμένοι | 8.302.412 | ||||||||||
| Πηγή: Nohlen & Stöver | |||||||||||
| Σημειώσεις: | |||||||||||
Λίστα
1Τα αποτελέσματα του Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου συγκρίνονται με τα αποτελέσματα του Κ.Κ.Ε. και του Κ.Κ.Ε. Εσωτερικού των εκλογών του 1985.
2Ο συνδυασμός Εμπιστοσύνη παρουσίασε ψηφοδέλτιο μόνο στην εκλογική περιφέρεια του Νομού Ροδόπης, εκπροσωπώντας τη μουσουλμανική μειονότητα. 3Στελέχη της Χριστιανικής Δημοκρατίας και της Ένωσης Δημοκρατικού Κέντρου στις εκλογές του 1985 ήταν υποψήφιοι στα ψηφοδέλτια του ΠΑ.ΣΟ.Κ.. 4Τα αποτελέσματα του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (μ-λ) συγκρίνονται με τα αποτελέσματα της Κομμουνιστικής Αριστεράς των εκλογών του 1985. 5Τα κόμματα δε συμμετείχαν στις εκλογές του 1985. | |||||||||||
Πηγές
Επεξεργασία- Λευτέρης Παπαδόπουλος, Το βρώμικο '89: Το σκάνδαλο, η συγκυβέρνηση και η παραπομπή, εκδόσεις Κάκτος, 2010
Σημειώσεις και παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ Παπαδόπουλος, Παύλος. «Η ιστορική εκδίκηση της απλής αναλογικής». www.kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 28 Απριλίου 2023.
- ↑ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΩ.
- ↑ «Η CΙΑ «ψήφιζε» Ν.Δ.». ΤΑ ΝΕΑ. 12 Δεκεμβρίου 2001. Ανακτήθηκε στις 5 Μαΐου 2023.
- ↑ Λευτέρης Παπαδόπουλος, Το βρώμικο '89: το σκάνδαλο, η συγκυβέρνηση και η παραπομπή, 1993, σελ. 34-37
- ↑ Η Καθημερινή, 11 Ιουνίου 1989
- ↑ Η Καθημερινή, 30 Ιουνίου 1989
- ↑ «Έγκλημα στις εκλογές. Ή πώς το... θηρίο εξημερώθηκε». ΤΑ ΝΕΑ. 8 Απριλίου 2000. Ανακτήθηκε στις 5 Μαΐου 2023.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Επεξεργασία- Ο Εκλογικός Νόμος 1847/1989
- ΒΟΥΛΗ των ΕΛΛΗΝΩΝ - Αποτελέσματα Εκλογών www.hellenicparliament.gr