Καρδιολογία (από την ελληνική λέξη καρδία και την κατάληξη -λογία) είναι ιατρική ειδικότητα που ασχολείται με τις παθήσεις της ανθρώπινης καρδιάς.

Ο τομέας περιλαμβάνει τη διάγνωση και τη θεραπεία των συγγενών ανωμαλιών της καρδιάς, της στεφανιαίας νόσου, της καρδιακής ανεπάρκειας, της βαλβιδικής καρδιακής νόσου και της ηλεκτροφυσιολογίας της καρδιάς.

Οι γιατροί που ειδικεύονται σε αυτόν τον τομέα της ιατρικής ονομάζονται καρδιολόγοι και δεν πρέπει να συγχέονται με τους καρδιοχειρουργούς, οι οποίοι είναι οι χειρουργοί που εκτελούν καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις.

 
Διάγραμμα ροής του αίματος της ανθρώπινης καρδιάς. Μπλε στοιχεία δείχνουν οδούς από-οξυγονωμένου αίματος και τα κόκκινα στοιχεία δείχνουν οξυγονωμένες οδούς.
Κύρια λήμματα: καρδιά και ανθρώπινη καρδιά

Η καρδιά έχει πολλά ανατομικά χαρακτηριστικά (π.χ. κόλποι, κοιλία, καρδιακής βαλβίδας) και πολλές φυσιολογικές λειτουργίες (π.χ. συστολή, ήχους, μεταφορτίο) που απασχολούν την καρδιολογία.

Είναι ένας μυς που λειτουργεί σαν αντλία προωθώντας το αίμα. Σε κάθε μέρος της καρδιάς είναι δυνατό να υπάρξει βλάβη και η καρδιά διαχωρίζεται, βάση της φυσιολογίας της, σε μηχανικό και ηλεκτρικό σύστημα.

Το ηλεκτρικό σύστημα της καρδιάς επικεντρώνεται στην περιοδική συστολή (συμπίεσή) της, μυϊκά κύτταρα που προκαλείται από τον καρδιακό βηματοδότη, που βρίσκεται στον κολποκοιλιακό κόμβο.

Η μελέτη των ηλεκτρικής της λειτουργίας είναι ένα υποπεδίο της ηλεκτροφυσιολογίας που ονομάζεται καρδιακή ηλεκτροφυσιολογία και ερευνάται με το ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ/EKG).

Το δυναμικό ενέργειας που παράγεται από το βηματοδότη διαδίδεται σε όλη την καρδιά με ένα συγκεκριμένο μοτίβο και το σύστημα που μεταφέρει το δυναμικό αυτό ονομάζεται ηλεκτρικό σύστημα αγωγιμότητας.

Η δυσλειτουργία του ηλεκτρικού συστήματος εκδηλώνεται με πολλούς τρόπους, όπως το σύνδρομο Wolff-Parkinson-White, η κοιλιακή μαρμαρυγή και ο κολποκοιλιακός αποκλεισμός.

Το μηχανικό σύστημα της καρδιάς εστιάζει στην κίνηση του αίματος και τη λειτουργικότητα της καρδιάς ως αντλίας. Η μη επαρκής διακίνηση του αίματος μπορεί να οδηγήσει σε έκπτωση λειτουργίας άλλων οργάνων και μπορεί να οδηγήσει σε θάνατο, αν είναι σοβαρή.

Η καρδιακή ανεπάρκεια είναι μια κατάσταση κατά την οποία οι μηχανικές ιδιότητες της καρδιάς έχουν εκπέσει πλήρως και η καρδιά ανεπαρκή ή έχουν ελαχιστοποιηθεί και η ο καρδιακός μυς εμφανίζει ελαττωμένη λειτουργικότητα, πράγμα που σημαίνει ανεπαρκής κυκλοφορία αίματος.

Υπάρχουν κι άλλες παθήσεις της καρδιάς που διαταράσσουν τόσο τις ηλεκτρικές, όσο και τις μηχανικές ιδιότητες της καρδιάς. Η πιο οδυνηρή διαταραχή είναι το έμφραγμα του μυοκαρδίου (ΕΜ) ή καρδιακή ανακοπή. Αυτή προκαλεί κυτταρικό θάνατο της καρδιάς που μειώνει τη λειτουργικότητά της και μπορεί να οδηγήσει στο θάνατο εάν είναι σοβαρό (μαζικό από στένωση βασικών κλάδων των στεφανιαίων) ή δεν προληφθεί εγκαίρως.

Διαταραχές

Επεξεργασία

Η καρδιολογία ασχολείται με την κανονική λειτουργία της καρδιάς και τις αποκλίσεις από αυτή.

Διαταραχές της καρδιάς οδηγούν σε καρδιακές παθήσεις και καρδιαγγειακή νόσο και ευθύνονται για σημαντικό αριθμό θανάτων: η καρδιαγγειακή νόσος είναι η μεγαλύτερη αιτία θανάτου και προκάλεσε το 29,34% του συνόλου των θανάτων το 2002.[εκκρεμεί παραπομπή]

Πολλές διαταραχές αφορούν την ίδια την καρδιά, αλλά άλλες σχετίζονται με παθολογία των μεγάλων αγγείων που συνδέονται άμεσα με αυτή καθώς και με τη συσχέτιση της με άλλες παθολογικές καταστάσεις.

Διαταραχές της στεφανιαίας κυκλοφορίας

Επεξεργασία

Σε αντίθεση με τη φυσιολογική λειτουργία του καρδιαγγειακού συστήματος, η καρδιά δεν μπορεί να λάβει αρκετό οξυγόνο και θρεπτικές ουσίες από το αίμα που προωθεί και πρέπει να τροφοδοτηθεί η ίδια με αίμα όπως οποιοδήποτε άλλο όργανο στο σώμα.

Αυτή η κυκλοφορία του αίματος ονομάζεται στεφανιαία κυκλοφορία και αποτελείται από τις στεφανιαίες αρτηρίες και τη στεφανιαία φλέβα.

Οι διαταραχές της στεφανιαίας κυκλοφορίας είναι:

  • Οξύ στεφανιαίο σύνδρομο (ACS): Οξύ στεφανιαίο σύνδρομο είναι ένας ευρύς όρος που περιλαμβάνει πολλά οξέα συμπτώματα.
  • Στηθάγχη: Είναι το οπισθοστερνικό άλγος που εμφανίζεται οξέως και σχετίζεται άμεσα με το έμφραγμα του μυοκαρδίου.
  • Αθηροσκλήρωση: Αθηροσκλήρωση ονομάζεται η ανάπτυξη αθηρωματικών πλακών στην εσωτερική επιφάνεια των αρτηριών σε συνδυασμό με σκλήρυνση και απώλεια της ελαστικότητας του αρτηριακού τοιχώματος. Η αθηροσκλήρωση των στεφανιαίων αρτηριών οδηγεί σε στεφανιαία νόσο.
  • Στεφανιαία νόσος: Στεφανιαία νόσος είναι ένας γενικός όρος που περιγράφει τη μείωση της στεφανιαίας κυκλοφορίας.
  • Έμφραγμα του μυοκαρδίου: Το έμφραγμα του μυοκαρδίου είναι ισχαιμική νέκρωση μιας εντοπισμένης περιοχής του μυοκαρδίου, που οφείλεται σε απότομη απόφραξη κλάδου της στεφανιαίας αρτηρίας.στεφανιαία νόσος
  • Επαναστένωση: Επανεμφάνιση της στένωσης που αναφέρεται σε μία στεφανιαία αρτηρία στο πλαίσιο της στεφανιαίας κυκλοφορίας.

Καρδιακή ανακοπή

Επεξεργασία
 
Η καρδιακή ανακοπή απειλεί άμεσα την ζωή. Οφείλεται σε σοβαρές αρρυθμίες πάνω σε έδαφος οξέος ή παλαιού εμφράγματος μυοκαρδίου.

Καρδιακή ανακοπή είναι η πάθηση που αναφέρεται στην αιφνίδια παύση της λειτουργίας της καρδιάς, που συμβαίνει σαν επιπλοκή κάποιων σοβαρών καρδιακών ή άλλων προβλημάτων, όπως κοιλιακή μαρμαρυγή κ.ά.

Υπάρχουν διάφορες συνθήκες που μπορεί να προκαλέσουν καρδιακή ανακοπή.

  • Ασυστολία (Flatline): Η ασυστολία αφορά την απουσία της ηλεκτρικής δραστηριότητας της καρδιάς και μερικές φορές αναφέρεται ως "Flatline" επειδή το ηλεκτροκαρδιογράφημα δείχνει μια ευθεία γραμμή, λόγω της απουσίας ηλεκτρικής δραστηριότητας.
  • Άσφυγμη ηλεκτρική δραστηριότητα (PEA): άσφυγμη ηλεκτρική δραστηριότητα παρουσιάζεται όταν το ηλεκτροκαρδιογράφημα δείχνει ένα ρυθμό που θα έπρεπε να παράγει ένα παλμό, αλλά αυτό δεν γίνεται.
  • Άσφυγμη κοιλιακή ταχυκαρδία: στην άσφυγμη κοιλιακή ταχυκαρδία (VT) ο σφυγμός δεν είναι αισθητός λόγω της αναποτελεσματικής καρδιακής παροχής που προκαλεί καρδιακή ανακοπή.
  • Αιφνίδιος καρδιακός θάνατος: αιφνίδιος καρδιακός θάνατος είναι μια έννοια του φυσικού θανάτου και όχι μια συγκεκριμένη ιατρική κατάσταση. Υπάρχουν πολλές αιτίες του αιφνίδιου καρδιακού θανάτου, και είναι διαφορετικός από την καρδιακή ανακοπή.
  • Κοιλιακή μαρμαρυγή: Η κοιλιακή μαρμαρυγή είναι μαρμαρυγή των κοιλιών της καρδιάς. Η ρυθμική συστολή είναι απαραίτητη για την αποτελεσματική κυκλοφορία του αίματος και η μαρμαρυγή διαταράσσει το ρυθμό αρκετά ώστε να προκαλέσει καρδιακή ανακοπή.

Η θεραπεία της καρδιακής ανακοπής περιλαμβάνει καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση (CPR) και απινίδωση, ανάλογα με την ακριβή αιτία της καρδιακής ανακοπής.

Διαταραχές του μυοκαρδίου

Επεξεργασία

Διαταραχές του περικαρδίου

Επεξεργασία

Το περικάρδιο είναι ένας διπλοτοιχωματικός υμένας- ινώδες περικάρδιο και ορογόνο περικάρδιο - το οποίο περιβάλλει την καρδιά.

 
3D αναπαράσταση της καρδιάς, όπως φαίνεται από την κορυφή προς τις βαλβίδες, εικόνα κλίσης 180° σε σχέση με την παραπάνω εικόνα. Η πνευμονική βαλβίδα δεν είναι ορατή, γλώχινες της τριγλώχινας και αορτική βαλβίδα μόνο εν μέρει ορατές. Στα αριστερά δύο εικόνες σε 2D από το ίδιο σύνολο δεδομένων, που δείχνουν τριγλώχινα και μιτροειδή βαλβίδα (παραπάνω) και αορτική και μιτροειδή βαλβίδα (κάτω).

Η καρδιά έχει τέσσερις βαλβίδες. Η αδυναμία προώθησης του αίματος στην συστηματική κυκλοφορία και η στάση του τις καρδιακές κοιλότητες προκαλεί (σε βάθος χρόνου) ανεπάρκεια και παλινδρόμηση του αίματος. Η στένωση των βαλβίδων εμποδίζει τη ροή και ονομάζεται στένωση.

Συγγενείς ανωμαλίες της καρδιάς

Επεξεργασία

Συγγενείς ανωμαλίες της καρδιάς είναι οι ατέλειες στη δομή της καρδιάς που είναι παρούσες κατά τη γέννηση.

Αγγειακές παθήσεις

Επεξεργασία
  • Αθηροσκλήρωση: Αθηροσκλήρωση ονομάζεται η ανάπτυξη αθηρωματικών πλακών στην εσωτερική επιφάνεια των αρτηριών σε συνδυασμό με σκλήρυνση και απώλεια της ελαστικότητας του αρτηριακού τοιχώματος. Η αθηροσκλήρωση προσβάλλει τις αρτηρίες μεγάλου και μέσου μεγέθους. Οι αθηρωματικές πλάκες προκαλούν στένωση ή και απόφραξη του αρτηριακού αυλού που έχει ως αποτέλεσμα την ισχαιμία ιστών και οργάνων. Οι αθηρωματικές πλάκες αποτελούνται από λιπίδια, φλεγμονώδη κύτταρα, ινώδη ιστό και θρόμβους.
  • Ανεύρυσμα: Είναι η οποιασδήποτε αιτιολογίας διάταση του τοιχώματος του αγγείου.
  • Αορτή: Παθήσεις της αορτής
  • Στένωση του ισθμού της αορτής: Στένωση της αορτής στον αρτηριακό πόρο.
  • Διαχωριστικό ανεύρυσμα αορτής: Ο οξύς διαχωρισμός της αορτής αποτελεί βαριά και συνήθως θανατηφόρα κατάσταση, κατά την οποία ποσότητα αίματος εισδύει, διαμέσου ρήξης στον έσω αορτικό χιτώνα, στο τοίχωμα της αορτής, προκαλώντας διαχωρισμό σε επίπεδο έξω από την έσω στιβάδα του μέσου αορτικού χιτώνα.
  • Ανεύρυσμα αορτής: Ανεύρυσμα της αορτής.
  • Καρωτίδα: Ασθένειες των καρωτίδων αρτηριών
  • Στένωση καρωτιδικής αρτηρίας: Είναι η στένωση της καρωτίδας αρτηρίας,που συνήθως οφείλεται σε αρτηριοσκλήρυνση.
  • Εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση: Συγκρότηση θρόμβου σε μια φλέβα του εν τω βάθει φλεβικού δικτύου, συνήθως στα κάτω άκρα.
  • Θρόμβωση ταξιδιωτών: Εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση λόγω της καθιστικής ζωής κατά τη διάρκεια αεροπορικών ταξιδιών.
  • Κιρσοί: Ως κιρσοί ορίζονται οι φλέβες που έχουν διογκωθεί και έχουν αποκτήσει ελικοειδή πορεία λόγω μη λειτουργικών βαλβίδων, συνήθως στα κάτω άκρα.
  • Αγγειίτιδα: Φλεγμονή των αιμοφόρων αγγείων.

Συσκευές που χρησιμοποιούνται στην καρδιολογία

Επεξεργασία

Διαγνωστικές εξετάσεις και διαδικασίες

Επεξεργασία

Διάφορες καρδιολογικές διαγνωστικές εξετάσεις και διαδικασίες.

Βιβλιογραφία

Επεξεργασία
  1. Καρδιολογία Δημήτριος Θ. Κρεμαστινός, 2005
  2. Στεφανιαία Νόσος Ελληνική Καρδιολογική Εταιρία (Περιοδικό)
  3. Veinot JP, Edwards WD. Pathology of radiation-induced heart disease: a surgical and autopsy study of 27 cases. Human Pathol. 1996; 27: 766-773.
  4. DeMaria AN, Blanchard DG. The echocardiogram. In: Hurst’s the Heart, 10th Edition General Evaluation of the Patient. McGraw-Hill, New York. 2001; 439.
  5. Βασική κλινική καρδιολογία, Braunwald-Goldman, Ιατρικές εκδόσεις Π.Χ.Πασχαλίδης 2003

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία