Κάρπαθος

Η Κάρπαθος είναι το δεύτερο σε έκταση νησί του ελληνικού νησιωτικού συμπλέγματος των Δωδεκανήσων (μετά τη Ρόδο). Έχει έκταση 302,152 τ.χλμ., μήκος ακτών 160 χλμ. και συνολικό πληθυσμό 6.567 κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 2021. Αποτελεί πλούσιο βιότοπο και γι' αυτόν τον λόγο διαθέτει προστατευόμενες περιοχές, όπου διαβιούν είδη πανίδας και χλωρίδας, σημαντικά για το οικοσύστημα που απειλούνται με εξαφάνιση.

Κάρπαθος
Χώρα	Ελλάδα
Διοικητική υπαγωγή	Δωδεκάνησα
Γεωγραφική υπαγωγή	Δωδεκάνησα
Έκταση	324,7 km²
Υψόμετρο	1.215 μέτρα
Ταχυδρομικός κώδικας	857 00
Γεωγραφικές συντεταγμένες	35°35′0″N 27°8′0″E
Ιστότοπος	Επίσημος ιστότοπος
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα ()

Το κτίριο των Διοικητηρίων, έδρα του Επαρχείου Καρπάθου - Ηρωικής Νήσου Κάσου.

Βρίσκεται στη μέση του Καρπαθίου πελάγους μεταξύ της νήσου Ρόδου ανατολικά και της νήσου Κρήτης δυτικά και έχει πρωτεύουσα τα Πηγάδια (ή Κάρπαθο).

Ονομασία

Για την ονομασία του νησιού, υπάρχουν πολλές εκδοχές. Ο Όμηρος την ονομάζει Κράπαθο, σύμφωνα με αναφορά στα Γεωγραφικά του Στράβωνα. Άλλα αρχαία ονόματα του νησιού είναι Τετράπολις, Ανεμόεσσα, ενώ κατά τον Μεσαίωνα ονομαζόταν Scarpanto (η ονομασία αυτή για το νησί επιβιώνει ακόμη στα ιταλικά). Η Κάρπαθος έχει δώσει το όνομά της στο πέλαγος που την περιβρέχει, το Καρπάθιο Πέλαγος.

Υποτίθεται επίσης ότι το ιταλικό επώνυμο Scarpa (και παράγωγες μορφές όπως Scarpanti, Scarpato, Scarpati κ.λπ.) προέρχεται από το όνομα του νησιού της Κάρπαθου που από τον 14ο αιώνα έως το 1538 ήταν μέρος της Ενετικής Θαλάσσιας Αυτοκρατορίας. και από το οποίο εικάζεται ότι κάποιοι κάτοικοι μετακόμισαν στο νησί Πελλεστρίνα, στη βενετική λιμνοθάλασσα, δίνοντας το όνομά τους σε ένα μέρος της πόλης. Ακόμη και σήμερα το σήμα Scarpa παραμένει ένα από τα τέσσερα πιο διαδεδομένα στον ενετικό χώρο.

Ιστορία

Αρχαιότητα

Χάρτης της Καρπάθου, Κριστόφορο Μπουοντελμόντι, 1420

Η Κάρπαθος είναι η μυθολογική πατρίδα του Τιτάνα Ιαπετού, νήσος της γέννησης του Πρωτέα, που ήταν ο πρώτος βασιλιάς της και τόπος ανατροφής της Αθηνάς. Στην Κάρπαθο έζησε ένα μέρος της ζωής του και ο Προμηθέας. To νησί της Καρπάθου συνδέεται τόσο στα αρχαία όσο και στα Μεσαιωνικά χρόνια με το νησί της Ρόδου. Το σημερινό όνομα του νησιού προέρχεται από έναν απλό αναγραμματισμό του ονόματος όπως το καταγράφει ο Όμηρος στην Ιλιάδα από "Κράπαθος" σε "Κάρπαθος" (οἳ δ' ἄρα Νίσυρόν τ' εἶχον Κράπαθόν τε Κάσον τε). Η κατά τον Όμηρο «Κράπαθος» αρχικά αναφέρεται ότι βρισκόταν υπό Μινωική επιρροή και αργότερα υπήρξε μέλος της Αθηναϊκής συμμαχίας.

Κατά την Αρχαιότητα, υπήρχαν 4 οχυρωμένες πόλεις: η Αρκάσια, η Βρυκούς, η Κάρπαθος και η Σάρος, στη νησίδα Σαρία. Στον πορθμό πλάτους 100 περίπου μέτρων που χωρίζει τα δυο νησιά, υπάρχουν, από τη μεριά της Καρπάθου, ερείπια του αρχαίου ναού του Πορθμίου Ποσειδώνα, ενώ ο όρμος του Τριστόμου ήταν το μεγάλο φυσικό λιμάνι της αρχαίας Βρυκούντος. Ο Απολλώνιος ο Ρόδιος στο έργο του Αργοναυτικά έγραψε ότι οι Αργοναύτες χρησιμοποιούσαν την Κάρπαθο ως λιμάνι για τα ταξίδια τους στη Λιβύη και την Κρήτη (Κάρπαθος: ἔνθεν δ' οἵγε περαιώσεσθαι ἔμελλον). Ο Διόδωρος Σικελιώτης, ο Πομπόνιους Μέλας, ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος και ο Στράβων καταγράφουν ότι το νησί εποικίστηκε από τους Δωριείς. Την εποχή που ξέσπασε ο Πελοποννησιακός Πόλεμος (431 π.Χ.) η Κάρπαθος συντάχθηκε με την Αρχαία Σπάρτη αλλά έχασε την ανεξαρτησία της από τη Ρόδο (400 π.Χ.). Αργότερα (42 π.Χ.) έπεσε στην Αρχαία Ρώμη, όταν διαιρέθηκε η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία (395 μ.Χ.) το νησί μετήλθε στη Βυζαντινή αυτοκρατορία.

Μεσαίωνας

Τα πρωτο-χριστιανικά χρόνια καταγράφονται στην Κάρπαθο μια μεγάλη σειρά από επίσκοποι όπως ο Ολύμπιος οπαδός του Νεστόριου, ο Ζωτικός (518), ο Μέννας (553), ο Ιωάννης, ο Λέων (787) και ο Φίλιππος (879). Τον 14ο αιώνα εισήλθε στη Λατινική εκκλησία και έγινε έδρα, οι 4 από τους Λατίνους επισκόπους καταγράφονται με το όνομα Νικόλαος. Η Λατινική Κάρπαθος καταγράφεται ακόμα και σήμερα από την Καθολική Εκκλησία σαν έδρα Αρχιεπισκόπου. Οι Οσπιτάλιοι Ιππότες που κυβερνούσαν τα Δωδεκάνησα με έδρα τη Ρόδο έδωσαν την Κάρπαθο δώρο στους ευγενείς αδελφούς Αντρέα Μορίσκο και Λοντοβίκο Μορίσκο από τη Δημοκρατία της Γένοβας (1304). Σε δύο χρόνια (1306) ο Αντρέα Κορνάρο που ανήκε στην Οικογένεια Κορνάρο από την αντίπαλη Δημοκρατία της Βενετίας κατέλαβε το νησί από τους Μορίσκο. Οι Κορνάρο κυβέρνησαν την Κάρπαθο μέχρι τη χρονιά που τα Δωδεκάνησα κατακτήθηκαν από την Οθωμανική αυτοκρατορία (1538). Τον Μεσαίωνα, το νησί ονομαζόταν στα Βενετσιάνικα Σκάρπαντο (Scarpanto) και στα Τούρκικα Κερπέ (Kerpe).

Νεότερα χρόνια

Το 1912, καταλήφθηκε στρατιωτικά από τους Ιταλούς και αποτέλεσε τμήμα της Υπερπόντιας Κτήσης των Ιταλικών Νήσων του Αιγαίου (Possedimento d'oltremare di Isole Italiane dell'Egeo). Η ελευθερία ήρθε στην Κάρπαθο νωρίτερα από τα υπόλοιπα Δωδεκάνησα, όταν στις 5 Οκτωβρίου 1944, με πρωτοστάτες τους κατοίκους των Μενετών, ξεκίνησε η επανάσταση της Καρπάθου οπότε και εκδιώχθηκαν οριστικά οι Ιταλοί από το νησί. Στις 11 του ίδιου μήνα, έγινε στο Απέρι η επίσημη παράδοση των Ιταλών και διακηρύχθηκε η Ένωση του νησιού με την Ελλάδα, υψώθηκε η Ελληνική σημαία και τελέσθηκε πανηγυρική δοξολογία. Στις 10 Οκτωβρίου μια βάρκα στην οποία επέβαινε επταμελής αποστολή των επαναστατημένων Καρπαθίων, η Immacolata (ή Κάρπαθος όπως μετονομάστηκε), αναχώρησε από το Φοινίκι για την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου με σκοπό να παραδώσει το μήνυμα της Καρπαθιακής Επανάστασης στην εξόριστη Ελληνική Κυβέρνηση του Καΐρου. Ως συνέπεια της κίνησης αυτής δύο αγγλικά αντιτορπιλικά κατέφθασαν το πρωί στις 17 Οκτωβρίου 1944 στο νησί και κατέλαβαν στρατιωτικά τις ήδη απελευθερωμένες Κάρπαθο και Κάσο. Η επίσημη Ενσωμάτωση στο Ελληνικό κράτος έγινε στις 7 Μαρτίου 1948 μαζί με τα υπόλοιπα Δωδεκάνησα.

Μορφολογία και περιβάλλον

Η παραλία Άπελλα

Το βραχώδες αλλά παλαιότερα καταπράσινο νησί, χαρακτηρίζεται από τις ψηλές βουνοκορφές του, οι οποίες αγγίζουν τα 1.215 μέτρα. Νοτιότερο σημείο του νησιού αποτελεί το ακρωτήριο Κάστελλος. Διατηρεί ακόμα μέτριας έκτασης πυκνά και αραιότερα πευκοδάση στα βόρεια και στα κεντροδυτικά του νησιού.

Όρος Λάστος στην Κεντρική Κάρπαθο

Το έντονο ανάγλυφο χαρίζει στον επισκέπτη τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, συνδυάζοντας την ομορφιά του βουνού και της θάλασσας. Ψηλά βουνά από τη μια και απότομες χαράδρες από την άλλη. Στα βράχια και τις βραχώδεις ακτές υπάρχουν είδη πτηνών προς εξαφάνιση όπως ο Μαυροπετρίτης, ο Αιγαιόγλαρος, ο Αρτέμης, ο Θαλασσοκόρακας, ο μύχος, ο Σπιζαετός και η Αετογερακίνα. Η Κάρπαθος είναι γενικότερα πέρασμα αποδημητικών πτηνών.

Μικροί κολπίσκοι και παραλίες με κρυστάλλινα νερά σχηματίζονται κατά μήκος όλης της ανατολικής πλευράς του νησιού και προσεγγίζονται εύκολα οι περισσότερες, είτε μέσω του ασφαλτοστρωμένου οδικού δικτύου, είτε με εκδρομικά πλοιάρια από την πόλη της Καρπάθου. Μερικές από αυτές έχουν βραβευθεί με την τιμητική γαλάζια σημαία, λόγω της ασφάλειας, της οργάνωσης και της καθαριότητάς τους. Υπάρχουν και άγνωστες και απόκρημνες ακτές, που προσεγγίζονται με μονοπάτια που περνούν μέσα από πεύκα και πηγές. Υπάρχουν επίσης σπήλαια με σταλακτίτες και σταλαγμίτες κυρίως στα κεντρικά του νησιού.

Στα βόρεια του νησιού εκτείνεται η νησίδα Σαρία.

Προστατευόμενες Περιοχές

Στην Κάρπαθο υπάρχουν δύο Προστατευόμενες Περιοχές που εντάσσονται στο Δίκτυο Natura 2000.

• Η Προστατευόμενη Περιοχή "Βόρεια Κάρπαθος και Σαρία και Παράκτια Θαλάσσια Ζώνη" με κωδικό GR4210003 και συνολική έκταση 112,92 τ.χλμ. που χαρακτηρίζεται ως Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ), υπό την Οδηγία 2009/147/ΕΚ για τα πτηνά και ως Ειδική Ζώνη Διατήρησης (ΕΖΔ), υπό την Οδηγία 92/43/ΕΟΚ για τα ενδιαιτήματα. Στη Β. Κάρπαθο και Σαρία και Παράκτια Θαλάσσια ζώνη υπάρχουν 21 τύποι οικοτόπων και 49 είδη χλωρίδας και πανίδας . Στην περιοχή Καρπάθου-Σαρίας απαντώνται χαρακτηριστικοί τύποι μεσογειακών οικοτόπων, όπως φρύγανα, δάση τραχείας πεύκης, εναλλαγές ελαιώνων με διαπλάσεις μακί, μικροί υγρότοποι αλλά και βραχώδεις ακτές καθώς και λιβάδια Ποσειδωνίας (Posidonia oceanica). Η βιοποικιλότητα των Δωδεκανήσων, λόγω της δυσπρόσιτης θέσης τους, χαρακτηρίζεται από σημαντικό βαθμό ενδημισμού, αλλά και υψηλή σπανιότητα που την καθιστά ευάλωτη σε διάφορες απειλές και πιέσεις. Τα ενδημικά είδη χλωρίδας περιλαμβάνουν ενδεικτικά τα χασμόφυτα Silene holzmanii, Ricotia isatoides, Campanula carpatha, Campanula pinatzii ενώ τα πιο γνωστά ενδημικά είδη πανίδας είναι τα αμφίβια Pelophylax cerigensis και Lyciasalamandra helverseni και το ψάρι Ladigesocypris ghigii .
• Η Προστατευόμενη Περιοχή "Κεντρική Κάρπαθος: Καλή Λίμνη - Λάστος - Κυρά Παναγιά και Παράκτια Θαλάσσια Ζώνη" με κωδικό GR4210002 και συνολική έκταση 93,12 τ.χλμ. που χαρακτηρίζεται ως Ειδική Ζώνη Διατήρησης (ΕΖΔ), υπό την Οδηγία 92/43/ΕΟΚ για τα ενδιαιτήματα. Στην Προστατευόμενη Περιοχή της Κεντρική Καρπάθου υπάρχουν 18 τύποι οικοτόπων και 2 είδη χλωρίδας και πανίδας .

Ευθύνη για τη διαχείριση των Προστατευόμενων Περιοχών της Καρπάθου έχει η Μονάδα Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Νοτιο-Ανατολικού Αιγαίου (ΜΔΠΠ ΝΑ), πρώην Φορέας Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Δωδεκανήσου (ΦΔΠΠΔ) που εδρεύει στην Κάρπαθο και υπάγεται στον Οργανισμό Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής .

Η πρωτεύουσα του νησιού

Πηγάδια Καρπάθου, ο ναός των Αγίων Αποστόλων.

Για αρκετούς αιώνες πρωτεύουσα του νησιού ήταν το χωριό Απέρι, που βρίσκεται 8 χλμ. βορείως της σημερινής πρωτεύουσας, αθέατο από τη θάλασσα. Το Απέρι ήταν διοικητική και πνευματική πρωτεύουσα του νησιού ενώ σήμερα εξακολουθεί να είναι έδρα της Μητρόπολης Καρπάθου και Κάσου, έχοντας περί τους 500 κατοίκους. Επίνειο και μετόχι των Απεριτών ήταν το Ποσί, πεδινή και εύφορη περιοχή, στην οποία ανοίχτηκαν συν τω χρόνω κάποια πηγάδια. Μετά το 1821 κτίστηκαν σταδιακά στον τόπο αυτό μερικές αποθήκες. Περί το 1850 δημιουργήθηκε ένας οικισμός 50 κατοίκων με καταγωγή από το Απέρι τους οποίους αργότερα πλαισίωσαν κάτοικοι από τη Βωλάδα και τις Μενετές. Λόγω των πολλών πηγαδιών πήρε το όνομα Πηγάδια και το 1892 με περίπου 150 κατοίκους έγινε πρωτεύουσα του νησιού στη θέση του Απερίου, ως τότε καθιερωμένου διοικητικού κέντρου.

Το λιμάνι της Καρπάθου, άποψη από το νεκροταφείο του Αγίου Νικολάου.

Μετά απ' όλα αυτά κατέβηκαν και άλλοι πληθυσμοί από τα υπόλοιπα χωριά και έφτασαν αρκετές οικογένειες από τα ναυτικά νησιά της Δωδεκανήσου (Κάσο, Χάλκη, Σύμη, Κάλυμνο και Καστελλόριζο), τη Ρόδο και την Κρήτη. Μεταπολεμικά εγκαταστάθηκαν και άλλοι μεμονωμένοι κάτοικοι από την υπόλοιπη Ελλάδα. Μέχρι το 1998, τα Πηγάδια αποτελούσαν αυτόνομο δήμο οπότε και έγιναν έδρα του Καποδιστριακού δήμου Καρπάθου ενώ από το 2010 και εντεύθεν αποτελούν πρωτεύουσα του Καλλικράτειου δήμου Καρπάθου. Σήμερα, τα Πηγάδια είναι μια σύγχρονη κωμόπολη 3.000 περίπου μόνιμων κατοίκων, με πολλά ξενοδοχεία και υπηρεσίες, καφετέριες και εστιατόρια. Εδώ βρίσκονται η αρχαία ακρόπολη του Ποσειδίου και διάσπαρτα αρχιτεκτονικά μνημεία από την εποχή της Ιταλοκρατίας (1912-1944). Στα Πηγάδια υπάρχει το κύριο λιμάνι του νησιού και σύγχρονη οργανωμένη μαρίνα σκαφών αναψυχής.

Διοικητικά

Η Κάρπαθος μαζί με τη γειτονική νησίδα Σαρία συγκροτεί τον Δήμο Καρπάθου που απαρτίζεται από τις Δημοτικές Ενότητες: α. Καρπάθου και β. Ολύμπου. Μαζί με τη νήσο Κάσο, τη νήσο Σαρία και μερικές μικρές νησίδες γύρω απ' αυτές, συγκροτούν την Περιφερειακή Ενότητα Καρπάθου-Κάσου της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, μια από τις 4 της Δωδεκανήσου. Ο συνολικός πληθυσμός της είναι περίπου 6.226 κάτοικοι. Στο πλαίσιο του σχεδίου Καποδίστριας που ίσχυσε από το έτος 1998 έως το 2010 η Κάρπαθος ήταν διαιρεμένη διοικητικά στον Δήμο Καρπάθου και στην Αυτοδιοίκητη Κοινότητα Ολύμπου Καρπάθου.

Δημοτική Ενότητα Καρπάθου

Η Δημοτική Ενότητα Καρπάθου

Η Δημοτική Ενότητα Καρπάθου, πρώην Καποδιστριακός Δήμος Καρπάθου, έχει πληθυσμό 5.670 κατοίκους. Στη Δημοτική Ενότητα Καρπάθου περιλαμβάνονται οι πιο κάτω Κοινότητες, που περιλαμβάνουν και τους παρατιθέμενους οικισμούς:

• Καρπάθου, 2.788 κατ. - η κυρίως Κάρπαθος ή Πηγάδια (τα) [ 2.707 ], Πλατύολο (το) [ 81 ]
• Απερίου, 355 κατ. - το Απέρι [ 353 ], το Κατώδιο [ 0 ], η Κυρά Παναγιά [ 0 ], ο Μυρτώνας [ 2 ]
• Αρκάσας, 564 κατ. - η Αρκάσα [ 531 ], το Φοινίκι [ 33 ]
• Βωλάδας, 264 κατ. - η Βωλάδα [ 251 ], η Λάστος [ 13 ]
• Μενετών, 662 κατ. - οι Μενετές [ 416 ], ο Άγιος Ιωάννης Αφιάρτη [ 1 ], ο Κήπος Αφιάρτη [ 123 ], το Λακκί [ 122 ]
• Μεσοχωρίου, 371 κατ. - το Μεσοχώρι [ 225 ], ο Κάτω Λευκός [ 89 ], ο (Απάνω) Λευκός [ 57 ]
• Όθους, 281 κατ. - το Όθος [ 265 ], οι Στες [ 10 ], οι Κάλλενες [ 6 ]
• Πυλών, 216 κατ. - οι Πυλές [ 216 ]
• Σπόων, 169 κατ. - τα Σπόα [ 162 ], ο Άγιος Νικόλαος [ 7 ]

(απογραφή 2011)

Δημοτική Ενότητα Ολύμπου

Η Δημοτική Ενότητα Ολύμπου

Η Δημοτική Ενότητα Ολύμπου, απαρτίζεται από την πρώην Αυτοδιοίκητη Κοινότητα Ολύμπου Καρπάθου και έχει πληθυσμό 556 κατοίκους (μετά τις γνωστές διατάξεις του Καλλικράτη, η Αυτοδιοίκητη Κοινότητα Ολύμπου Καρπάθου ενσωματώθηκε στον ενιαίο Καλλικράτειο Δήμο Καρπάθου ως Τοπική Κοινότητα). Στη Δημοτική Ενότητα Ολύμπου εξακολουθεί να περιλαμβάνεται και με το σχέδιο Κλεισθένης η Όλυμπος, ως Κοινότητα, στην οποία ανήκουν οι οικισμοί:

• Όλυμπος (η) [ 270 ], Αυλώνα (η) [ 7 ], Διαφάνι (το) [ 228 ], Τρίστομο (το) [ 6 ] και η νησίδα Σαρία [ 45 ] (απογραφή 2011).

Αθλητισμός

Πηγάδια Καρπάθου, Το δημοτικό ανοιχτό θέατρο ΠΟΣΕΙΔΩΝΕΙΟ.

Η κυριότερη και επίσημη ομάδα που εκπροσωπεί το νησί στα δωδεκανησιακά και ελληνικά πρωταθλήματα είναι ο ΑΣ Ποσειδών Καρπάθου. Πέρα απ' αυτά, κάθε χωριό του νησιού διαθέτει το δικό του αθλητικό σωματείο. Αυτά είναι ο Πρωτέας Απερίου, ο Απόλλων Βωλάδας, ο Άρης Όθους, ο Αργοναύτης Πυλών, ο Κουρσάρος Αρκάσας, η Αναγέννηση Μενετών, η Βρυσιανή Μεσοχωρίου, η Αναγέννηση Σπόων και η Όλυμπος της Ολύμπου. Κάθε καλοκαίρι, όλες οι ομάδες λαμβάνουν μέρος στο Παγκαρπαθιακό Ποδοσφαιρικό Πρωτάθλημα. Παράλληλα διοργανώνονται παιδικά ποδοσφαιρικά πρωταθλήματα, ενώ τα τελευταία χρόνια στις εγκαταστάσεις του Πρωτέα Απερίου διοργανώνεται πρωτάθλημα μπάσκετ. Άρτιες αθλητικές εγκαταστάσεις υπάρχουν στο Απέρι: το Δημοτικό Στάδιο (το οποίο το 2002 φιλοξένησε τους Αιγαιοπελαγίτικους Αγώνες Στίβου) και οι αθλητικές εγκαταστάσεις του Πρωτέα (Γήπεδο ποδοσφαίρου, Γήπεδο μπάσκετ-βόλλευ και Γυμναστήριο). Επίσης στη Βωλάδα υπάρχει γήπεδο ποδοσφαίρου και μικρό γήπεδο μπάσκετ. Πέρα από αυτά, στα χωριά Αρκάσα, Μεσοχώρι, Πυλές και Όλυμπος, υπάρχουν γήπεδα χωρίς την απαραίτητη οργάνωση, ενώ στα χωριά Αρκάσα, Μενετές, Πηγάδια, Όθος, Σπόα και Διαφάνι υπάρχουν μικρά γήπεδα 5x5 και 7x7.

ΑΣ Ποσειδών Καρπάθου

Ο Α.Σ. Ποσειδών Καρπάθου ιδρύθηκε επίσημα το έτος 1946 (ανεπίσημα το έτος 1924). Είναι η μοναδική ομάδα της Περιφερειακής Ενότητας Καρπάθου-Κάσου που πρωταγωνιστεί στα τοπικά πρωταθλήματα της Δωδεκανήσου. Επίσης, κάθε καλοκαίρι διοργανώνει το "Θερινό Παγκαρπαθιακό Ποδοσφαιρικό Πρωτάθλημα" στο οποίο μετέχουν όλες οι τοπικές ομάδες των χωριών της Καρπάθου, δίνοντας έτσι την ευκαιρία σε πάρα πολλά νέα παιδιά να ασχοληθούν με το ποδόσφαιρο.

Τα χρώματα του Ποσειδώνα είναι το κόκκινο και το μπλε. Το έμβλημα του είναι το νησί της Καρπάθου το οποίο διαπερνά η Τρίαινα, το σύμβολο του αρχαίου θεού της θάλασσας Ποσειδώνα.

ΑΣ Πρωτέας Απερίου

Ο αθλητικός σύλλογος A.Σ. Πρωτέας Απερίου, που ιδρύθηκε το έτος 1928, είναι από τους μεγαλύτερους αθλητικούς συλλόγους στο νησί της Καρπάθου.

Κάθε καλοκαίρι διοργανώνεται τοπικό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου με συμμετοχή όλων των αθλητικών ομάδων της Καρπάθου. Σε αυτό το πρωτάθλημα, ο Πρωτέας έχει κερδίσει το κύπελλο τα έτη 1949, 1951, 1958, 1961, 1962, 1963, 1976, 1999, 2001, 2004, 2009, 2011, 2013, 2014, 2017 και 2022. Κατέκτησε επίσης κύπελλο με την ομάδα νέων στο πρωτάθλημα νέων τα έτη 1997, 2004, 2011, 2012, 2022 και 2023, καθώς και το πρωτάθλημα παλαιμάχων το 2006. Στην τροπαιοθήκη του συλλόγου εκτός από τα παραπάνω υπάρχουν ακόμα τρόπαια μπάσκετ και το κύπελλο ήθους του 1987.

Κλίμα

Η Κάρπαθος έχει έναν από τους ηπιότερους χειμώνες στην Ευρώπη ενώ η χαμηλότερη θερμοκρασία που έχει παρατηρηθεί στους μετεωρολογικούς σταθμούς του νησιού σύμφωνα με την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία είναι +2.2 °C στις 9 Φεβρουαρίου 1976 και στις 14 Φεβρουαρίου 2004 (περίοδος 1971-2022). Η Κάρπαθος είναι μια από τις ελάχιστες περιοχές στην Ευρώπη που ανήκει στη ζώνη ανθεκτικότητας φυτών 11a. Την περίοδο 1950-60 και 1970-75 η Κάρπαθος μαζί με την Ιεράπετρα σημείωσαν την υψηλότερη μέση ετήσια θερμοκρασία στην Ελλάδα.

Κλιματικά δεδομένα Αεροδρομίου Καρπάθου (Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία) 1994-2023
Μήνας	Ιαν	Φεβ	Μάρ	Απρ	Μάι	Ιούν	Ιούλ	Αύγ	Σεπ	Οκτ	Νοε	Δεκ	Έτος
Μέση Μέγιστη °C (°F)	15.7	16.0	17.1	19.6	23.6	27.3	29.0	29.4	27.7	24.4	20.7	17.6	22,34
Μέση Μηνιαία °C (°F)	13.4	13.6	14.7	16.9	20.6	24.3	26.2	26.8	25.0	21.7	18.3	15.2	19,73
Μέση Ελάχιστη °C (°F)	11.2	11.2	12.2	14.2	17.7	21.3	23.4	24.1	22.4	19.0	15.8	12.9	17,12
Βροχόπτωση mm (ίντσες)	74,4	44,2	32,6	16,5	10,2	2,9	0 (0)	0 (0)	7,2	24,1	42,2	88,3	342,6
Πηγή #1: (1994-2021)
Πηγή #2: E.M.Y Κλιματικά Δελτία (2022-2023)

Αξιοθέατα

Πηγάδια Καρπάθου, ο παλαιοχριστιανικός ναός της Αγίας Φωτεινής (Άφφωτης).

Ο πλέον επισκέψιμος προορισμός στην Κάρπαθο είναι, κατά κοινή ομολογία, το μεσαιωνικό κεφαλοχώρι Όλυμπος στον βορρά του νησιού. Οι Ολυμπίτες διατηρούν μέχρι σήμερα στην καθημερινότητά τους πολλές πτυχές του παραδοσιακού τους πολιτισμού και γι' αυτό η Όλυμπος ανακηρύχθηκε το έτος 2008 με ομόφωνη απόφαση του Νομαρχιακού Συμβουλίου Δωδεκανήσου "Πόλις του ζώντας λαϊκού πολιτισμού της Δωδεκανήσου". Δεν είναι εξάλλου τυχαίο ότι το έτος 2020 ενεγράφη ως διακριτό στοιχείο στον Ελληνικό Εθνικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς το "Ολυμπίτικο Γλέντι".

Αξίζουν επίσκεψης κάποιες από τις 18 παλαιοχριστιανικές βασιλικές του νησιού, όπως η Αγία Αναστασία στην Αρκάσα και η Αγία Φωτεινή στην πόλη της Καρπάθου. Σημαντικά αξιοθέατα αποτελούν επίσης τα ερείπια της αρχαίας πόλης της Βρυκούντος στα βόρεια του νησιού, τα ερείπια της αρχαίας Αρκάσιας στο Παλαιόκαστρο της Αρκάσας, καθώς και το Κάστρο και η αρχαία ακρόπολη της πόλεως Καρπάθου στο Απέρι.

Η Όλυμπος της Καρπάθου όπως φαίνεται από τα Ανατολικά.

Η παραλία Διακόφτης

Στο Λευκό (30 χλμ. από την πόλη), υπάρχει η Ρωμαϊκή δεξαμενή και αρχαιολογικά ερείπια. Στην πόλη της Καρπάθου και στην Αρκάσα υπάρχουν αρχαίοι θαλαμωτοί τάφοι, δείγμα των οποίων υπάρχει στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Καρπάθου. Επίσης, υπάρχουν διάσπαρτοι σε ολόκληρο το νησί παραδοσιακοί ανεμόμυλοι και παραδοσιακά κτήρια.

Στην πόλη της Καρπάθου, υπάρχουν δύο μνημειακά κτήρια της περιόδου της ιταλοκρατίας. Το κτήριο των Διοικητηρίων στο οποίο στεγάζεται το Επαρχείο, το Αρχαιολογικό Μουσείο και το Ειρηνοδικείο και το κτήριο του Λιμεναρχείου. Και τα δύο είναι έργα του Ιταλού αρχιτέκτονα Ροντόλφο Πετράκο. Σε όλο το νησί υπάρχουν διάσπαρτα έργα υποδομών των Ιταλών, όπως γεφύρια, υδραγωγεία, κ.α. Τα μουσεία που υπάρχουν στο νησί είναι το Αρχαιολογικό μουσείο πόλεως Καρπάθου, το Λαογραφικό μουσείο Μενετών, το Αρχαιολογικό μουσείο Αρκάσας, το Αγροτικό μουσείο Πυλών και το Λαογραφικό μουσείο Όθους. Λαογραφική συλλογή με παραδοσιακές φορεσιές υπάρχει στη Βολάδα, ενώ Πινακοθήκη-Ιστορικό Πολιτιστικό Κέντρο υπάρχει στο Απέρι.

Οικοτουριστικός προορισμός

Μέχρι τη δεκαετία του '80 η επίσκεψη της περιοχής της Βόρειας Καρπάθου ήταν αρκετά δύσκολη καθώς ο δρόμος που τη συνέδεε με τη Νότια Κάρπαθο ήταν πολύ δύσβατος και η ακτοπλοϊκή σύνδεση ήταν αραιή. Με τη βελτίωση του οδικού δικτύου και με την κατασκευή του λιμανιού στο Διαφάνι στις αρχές της δεκαετίας της του '90 η επίσκεψη τουριστών στην περιοχή αυξήθηκε και αυτό λειτούργησε ως έναυσμα για την κατασκευή ξενοδοχείων και ενοικιαζόμενων δωματίων. Ωστόσο, η Β. Κάρπαθος δεν διαθέτει κατάλληλη υποδομή για την υποδοχή μαζικού τουρισμού κάτι το οποίο άλλωστε θα αλλοίωνε τον ιδιαίτερα παραδοσιακό χαρακτήρα της περιοχής και θα προκαλούσε ανεπανόρθωτες καταστροφές στο φυσικό περιβάλλον.

Λόγω του εξαιρετικού φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής με τους παραδοσιακούς οικισμούς ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής, τους σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους, τα πολυάριθμα εκκλησάκια και τις εξαιρετικές παραλίες που μπορεί κανείς να επισκεφτεί, η Βόρεια Κάρπαθος είναι ιδανική για ήπιες μορφές τουρισμού με πολιτιστικά, ιστορικά και φυσιολατρικά ενδιαφέροντα. Αναμφισβήτητα, ο αποτελεσματικότερος τρόπος να γνωρίσει κανείς την περιοχή και τις ομορφιές της είναι πεζοπορώντας. Πράγματι, η Βόρεια Κάρπαθος διαθέτει ένα καλά αναπτυγμένο δίκτυο πεζοπορικών διαδρομών (μονοπάτια) μέσω των οποίων μπορεί κανείς να γνωρίσει όλα τα αξιόλογα σημεία της περιοχής. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα παλιά λιθόστρωτα μονοπάτια που απαντώνται, τα οποία διατηρούν μέχρι σήμερα το παραδοσιακό τους χαρακτήρα.

Οι παραλίες του νησιού είναι απαράμιλλης ομορφιάς. Ξεχωρίζουν τα Άπελλα, ο Διακόφτης, του Μιχαλιού ο κήπος, ο Άγιος Νικόλας στην Αρκάσα, ο Άγιος Νικόλας στα Σπόα, το Διαφάνι, το Τρίστομο, του Χριστού το πηγάδι και το Αράκι. Στον Αγριλαοπόταμο και στις παραλίες του Αφιάρτη ο αέρας είναι ιδανικός για ιστιοσανίδα και kitesurfing.

Οι προτεινόμενες πεζοπορικές διαδρομές της περιοχής είναι οι εξής: Σπόα - Όλυμπος / Όλυμπος - Πέι - Όλυμπος (κυκλική διαδρομή) / Όλυμπος - παραλία Φορόκλι / Όλυμπος - Διαφάνι / Όλυμπος - Αυλώνα / Όλυμπος - Κορυφή Προφήτη Ηλία / Όλυμπος - Διάσελο Αγ. Κωνσταντίνου - Διαφάνι / Αυλώνα - όρμος Τριστόμου / Αυλώνα - Αρχαία Βρυκούντα / Αυλώνα - Διαφάνι (Μέσω παραλίας Βανάντας) / Διαφάνι - Τρίστομο (μέσω περιοχής Ξυλόσκαλας) / Διάσχιση νήσου Σαρίας/Φαράγγι Φλασιάς (Πυλές).

Συγκοινωνία

Αεροφωτογραφία του αεροδρομίου της Καρπάθου, Αύγουστος 2009.

Η Κάρπαθος διαθέτει αερολιμένα με προδιαγραφές διεθνών αεροπορικών πτήσεων και με κτιριακές εγκαταστάσεις επιφάνειας 12.500 τ.μ. Ακτοπλοϊκά συνδέεται με τον Πειραιά δύο φορές την εβδομάδα το χειμώνα και τρεις το καλοκαίρι, την Κρήτη, την Κάσο, τη Χάλκη, τη Ρόδο, και άλλα νησιά των Δωδεκανήσων και των Κυκλάδων. Υπάρχει τοπική ακτοπλοϊκή γραμμή που συνδέει όλο το χρόνο την πρωτεύουσα της Καρπάθου με την Κάσο και θερινά δρομολόγια ημερόπλοιων που την συνδέουν με το Διαφάνι, τη Σαρία και την Κάσο. Υπάρχει και μεταφορά με λεωφορείο και ταξί και διαθέτει ενοικιάσεις αυτοκινήτων.

Βιβλιογραφία

• "Κάρπαθος: Κάρπαθος σαν μελωδία". Ειδικό αφιέρωμα περιοδικού Γεωτρόπιο τεύχος 15 σ. 26-38 (Ιουλ. 2000).
• "Κάρπαθος: Στα παλάτια των αέρηδων". Ειδικό αφιέρωμα περιοδικού Γεωτρόπιο, τ.40, σ.30-37 (Ιαν. 2001).
• Bertarelli, L.V. (1929). Guida d'Italia, Vol. XVII. Consociazione Turistica Italiana, Milano. 
• Antje Schwab, Gunther Schwab - Karpathos, Verlag Michael Müller, 2004 ISBN 3-89953-145-0

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Επίσημος διαδικτυακός τόπος του Δήμου Κάρπαθου από το Δημοτικό Οργανισμό Τουρισμού
• Κάρπαθος, το νησί των θρύλων (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
• Γιάννης Δεσύπρης: «Κάρπαθος: Ένας Λαογραφικός Παράδεισος», Issuu - Εκδόσεις: Μιχάλης Τουμπής Α.Ε. - ISBN 960-540-410-9.