Κρανιακά νεύρα

Τα κρανιακά ή εγκεφαλικά νεύρα αποτελούν 12 ζεύγη νεύρων (εγκεφαλικές συζυγίες) που αναδύονται από το εγκεφαλικό στέλεχος, σε αντιδιαστολή με τα νωτιαία νεύρα που αναδύονται από τη σπονδυλική στήλη. Συνάπτονται με την κοιλιακή επιφάνεια του εγκεφάλου, με εξαίρεση την 4η εγκεφαλική συζυγία (τροχιλιακό νεύρο), η οποία αναδύεται από τη ραχιαία επιφάνεια του στελέχους. Εκτός από τη 10η και 11η εγκεφαλική συζυγία (πνευμονογαστρικό και παραπληρωματικό νεύρο αντίστοιχα), τα κρανιακά νεύρα εξυπηρετούν κατά κύριο λόγο την αισθητική και κινητική νεύρωση της κεφαλής και του τραχήλου. Η έξοδος/είσοδός τους στο κρανίο γίνεται διαμέσου των τρημάτων της βάσης του κρανίου.

Τα κρανιακά νεύρα στην κάτω επιφάνεια του εγκεφάλου

#	Ονομασία	Κατηγορία	Θέση ανάδυσης/είσδυσης	Πυρήνες	Λειτουργία
Ι	Οσφρητικό νεύρο	Αισθητικό		Παροσφρητική άλως, περιαμυγδαλοειδής φλοιός	Μετάδοση της αίσθησης της όσφρησης
ΙΙ	Οπτικό νεύρο	Αισθητικό		Πυρήνας έξω γονατώδους σώματος	Μετάδοση των οπτικών πληροφοριών
ΙΙΙ	Κοινό κινητικό νεύρο	Κινητικό (κυρίως)	Μεσοσκελιαίος βόθρος (μεσεγκέφαλος)	Πυρήνας κοινού κινητικού, πυρήνας Edinger-Westphal	Νεύρωση ανελκτήρα άνω βλεφάρου, άνω, έσω, κάτω ορθού και κάτω λοξού μυών του οφθαλμικού βολβού. Εξυπηρέτηση των περισσότερων κινήσεων του βολβού και της έλξης προς τα επάνω του άνω βλεφάρου.
ΙV	Τροχιλιακό νεύρο	Κινητικό	Ραχιαία επιφάνεια στελέχους (μεσεγκέφαλος)	Πυρήνας τροχιλιακού νεύρου	Νεύρωση άνω λοξού μυός του οφθαλμικού βολβού
V	Τρίδυμο νεύρο	Μικτό	Πλάγια επιφάνεια γέφυρας	Κύριος αισθητικός πυρήνας του τριδύμου, Νωτιαίος πυρήνας του τριδύμου, Μεσεγκεφαλικός πυρήνας του τριδύμου, Κινητικός πυρήνας του τριδύμου	Αισθητική νεύρωση προσώπου και κινητική νεύρωση μυών μάσησης
VI	Απαγωγό νεύρο	Κινητικό	Οπίσθια γεφυρική αύλακα (γέφυρα)	Πυρήνας απαγωγού νεύρου	Νεύρωση έξω ορθού μυός του οφθαλμικού βολβού
VII	Προσωπικό νεύρο	Μικτό (Η αισθητική μοίρα του νεύρου σχηματίζει το διάμεσο νεύρο)	Υπερελαϊκό βοθρίο (γέφυρα)	Κινητικός πυρήνας προσωπικού, Άνω σιαλικός πυρήνας, Πυρήνας της μονήρους δεσμίδας	Νεύρωση των μιμικών μυών του προσώπου, αίσθηση της γεύσης από τα πρόσθια 2/3 της γλώσσας, εκκριτική νεύρωση των σιελογόνων αδένων εκτός της παρωτίδας και του δακρυικού αδένα
VIII	Στατικοακουστικό νεύρο	Αισθητικό	Υπερελαϊκό βοθρίο (γέφυρα),επί τα εκτός του προσωπικού νεύρου	Κοχλιακοί και Αιθουσαίοι πυρήνες	Αίσθηση της ακοής και της θέσης στο χώρο (ισορροπία, περιστροφή)
IX	Γλωσσοφαρυγγικό νεύρο	Μικτό	Οπίσθια παρελαϊκή αύλακα (προμήκης)	Μικτός ή κοιλιακός πυρήνας, Κάτω σιαλικός πυρήνας, Πυρήνας της μονήρους δεσμίδας	Αίσθηση της γεύσης από το οπίσθιο 1/3 της γλώσσας, εκκριτική νεύρωση παρωτίδας, νεύρωση βελονοφαρυγγικού μυ
X	Πνευμονογαστρικό νεύρο	Μικτό	Οπίσθια παρελαϊκή αύλακα (προμήκης)	Μικτός ή κοιλιακός πυρήνας, Ραχιαίος πυρήνας του πνευμονογαστρικού, Πυρήνας της μονήρους δεσμίδας	Νεύρωση των μυών του λάρυγγα και του φάρυγγα, παρασυμπαθητικήνεύρωση των θωρακικών και κοιλιακών σπλάγχνων μέχρι τη σπληνική καμπή, αίσθηση της γεύσης από την επιγλωττίδα. Εξυπηρέτηση της κατάποσης και της φώνησης.
ΧΙ	Παραπληρωματικό νεύρο	Κινητικό	Η προμηκική το μοίρα από την οπίσθια παρελαϊκή αύλακα και η νωτιαία του μοίρα από την αυχενική μοίρα του νωτιαίου μυελού	Μικτός ή κοιλιακός πυρήνας (προμηκική μοίρα), Νωτιαίος πυρήνας του παραπληρωματικού (νωτιαία μοίρα)	Νεύρωση του στερνοκλειδομαστοειδούς και του τραπεζοειδούς μυών.
ΧΙΙ	Υπογλώσσιο νεύρο	Κινητικό	Πρόσθια παρελαϊκή αύλακα (προμήκης)	Πυρήνας του υπογλωσσίου	Νεύρωση μυών της γλώσσας και των κάτωθεν του υοειδούς μυών

Δείτε επίσης

• Ανατομία
• Εγκέφαλος
• Νευρικό σύστημα
• Νευρολογία

Πηγές

1. Werner Kahle, Εγχειρίδιο Ανατομικής του Ανθρώπου - τόμος 3, Νευρικό σύστημα και αισθητήρια όργανα, Ιατρικές εκδόσεις Λίτσας
2. Π. Γιγής, Γ. Παρασκευάς,Νευροανατομία - Κεντρικό Νευρικό Σύστημα, University Studio Press
3. Michael M. Nikoletseas, "Cranial Nerves for Medical Students: With Clinical Correlations", 2010. ISBN=1453812946