Σκοτάνη Αχαΐας
Συντεταγμένες: 37°51′17″N 22°4′16″E / 37.85472°N 22.07111°E
Η Σκοτάνη (πρώην Κόκκοβα[1]) είναι ορεινό χωριό της πρώην Επαρχίας Καλαβρύτων του Νομού Αχαΐας και ανήκει στον "Καλλικρατικό" Δήμο Καλαβρύτων. Αποτελεί έδρα της ομώνυμης Τοπικής κοινότητας, τμήμα της οποίας αποτελεί και ο οικισμός Άγιος Γεώργιος. Ο πληθυσμός της Τοπικής κοινότητας Σκοτάνης, σύμφωνα με την απογραφή του 2011, είναι 99 μόνιμοι κάτοικοι. Οι 60 κατοικούν στη Σκοτάνη και οι 39 στον οικισμό του Αγίου Γεωργίου[2]. Η κύρια απασχόληση τους είναι γεωργοκτηνοτροφική[3].
| Σκοτάνη | |
|---|---|
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Δυτικής Ελλάδας |
| Δήμος | Καλαβρύτων |
| Δημοτική Ενότητα | Παΐων |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Πελοποννήσου |
| Νομός | Αχαΐας |
| Υψόμετρο | 721 |
| Πληροφορίες | |
| Παλαιά ονομασία | Κόκκοβα |
Τοποθεσία Επεξεργασία
Το χωριό ευρίσκεται στην ορεινή Ν.Δ. πλευρά της Επαρχίας Καλαβρύτων σε υψόμετρο 721 μέτρων και απέχει από την ιστορική πόλη των Καλαβρύτων, πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας, περί τα 40 χιλιόμετρα και από την Κάτω Κλειτορία, που είναι και το διοικητικό και εμπορικό κέντρο της περιοχής, περί τα 12 χιλιόμετρα.
Είναι κτισμένο στις πλαγιές των βουνών "Αη-Λια" (δυτικά) και "Αη-Θανάση" (βόρεια) που στις κορυφές τους ευρίσκονται τα ομώνυμα ξωκλήσια, τα οποία έχουν ήδη μεταφερθεί σε μια εκκλησία (ξωκλήσι) στο διάσελο, στο δρόμο προς την Αμυγδαλιά. Έχει ανατολικό προσανατολισμό, με δροσερό κλίμα το καλοκαίρι και ήπιο το χειμώνα. Ο ορίζοντας του είναι πολύ μεγάλος. Ανατολικά και Νότια ξεχύνεται μια τεράστια απεραντοσύνη την οποία κόβουν ανατολικά τα χωριά Φίλια και Λευκάσιο, πίσω από τα οποία ξεπροβάλλουν οι χιλιοτραγουδισμένες κορυφές του Χελμού από τις ρίζες του οποίου πηγάζει ο Αροάνιος ποταμός. Νότια προβάλλουν τα Αρκαδικά χωριά και βουνά.
Το χωριό σήμερα εξυπηρετείται οδικά με την αρτηρία Αθήνα-Καλάβρυτα-Κλειτορία-Σκοτάνη-Δάφνη. Επίσης συνδέεται οδικά με την Τρίπολη και την Πάτρα μέσω της Εθνικής Οδού Πατρών-Τριπόλεως "111" αλλά και με τα γύρω χωριά.
Γενικά στοιχεία Επεξεργασία
Είναι από το 2011 έδρα της ομώνυμης Τοπικής Κοινότητας της Δημοτικής Ενότητας Παΐων του διευρυμένου Δήμου Καλαβρύτων. Ο ενοριακός ναός του χωριού χτισμένος το 1828 με το αριστουργηματικό, σκαλισμένο από ξύλο καρυδιάς τέμπλο, είναι αφιερωμένος στη μνήμη του Αγίου Δημητρίου[4]. Πέρα από τον ενοριακό ναό του Αγίου Δημητρίου και τον κοιμητηριακό της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στην περιφέρεια του χωριού υπάρχουν αρκετά ξωκλήσια[3].
Παλιότερα η Σκοτάνη εθεωρείτο κεφαλοχώρι της επαρχίας Καλαβρύτων, αφού οι κάτοικοί του σύμφωνα με τις εθνικές απογραφές υπερέβαιναν τους 500[εκκρεμεί παραπομπή].
Στην κορυφή του χωριού βρίσκεται το παλιό δημοτικό σχολείο από το οποίο πέρασαν γενιές και γενιές μαθητών που πολλοί απ’ αυτούς συνέχισαν ανώτερες και ανώτατες σπουδές και διακρίθηκαν σαν επιστήμονες, στο εμπόριο, στη δημόσια ζωή, αλλά και σε άλλους τομείς. Υπολογίζεται ότι σήμερα πάνω από 2.500 Σκοταναίοι βρίσκονται διασκορπισμένοι σε όλα τα σημεία της Ελλάδας αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο (Ευρώπη, Αμερική[3], Αυστραλία, Καναδά κ.λπ.).
Ιστορικά στοιχεία Επεξεργασία
Η Αρχαία Σκοτάνη Επεξεργασία
Η αρχαία Σκοτάνη ήταν Αρκαδική κώμη[5] της Αζανίας και ανήκε στην πόλη-κράτος του Κλείτωρα. Βρισκόταν στις όχθες του Λάδωνα, κοντά στους Νάσους, Αρκαδική κώμη κι αυτή, δίπλα στο δάσος του Σόρωνα. Επίσης κοντά στην Σκοτάνη υπήρχαν και τα χωριά Λυκούντες και Αργέαθοι[6].
Ονομασία Επεξεργασία
Σχετικά με την ετυμολογία της παλιάς ονομασίας "Κόκοβα", η κατάληξη -οβα δείχνει σλαβική προέλευση, βιβλιογραφικά όμως δεν υπάρχει κάποια εξήγηση ως προς την σλαβική ερμηνεία αλλά είναι πιθανότερο η παλιά ονομασία να είναι ανθρωπωνυμικό κάποιου παλιού, αλβανόφωνου μάλλον, οικιστή με το ίδιο επίθετο[3]. Η νέα ονομασία "Σκοτάνη" παραπέμπει στο αρχαίο παρελθόν της περιοχής και στην ομώνυμη αρχαία κώμη, για την οποία δεν είναι σίγουρο που ακριβώς βρισκόταν, ονομασία η οποία προέρχεται από τη λέξη σκοτάδι και θα μπορούσε ίσως να συνδιαστεί με το σκοτεινό δάσος του Σόρωνα της Αρκαδικής Αζανίας[3].
Βυζαντινή περίοδος Επεξεργασία
Κάτοικοι από την περιοχή του αρχαίου Κλείτωρα θεωρείται ότι κατοίκησαν την περιοχή (4ος αι. μ.Χ.), περιοχή η οποία αργότερα ονομάστηκε "Παλιοχώρι" και άκμασε επί Βυζαντίου αλλά ωστόσο είχε ήδη παρακμάσει τον 14ο αι. μ.Χ.[3] Το χωριό κατοπινά μετακινήθηκε σε άλλη θέση και πιο σύγχρονα στην τωρινή του θέση, λόγω κατολισθήσεων, ήδη από τις αρχές του 18ου αι. μ.Χ., όπως εικάζεται[3].
Διοικητική εξέλιξη Επεξεργασία
Την 20/04/1835 υπήχθη ως οικισμός στον τότε Δήμο Λυκουρίας[7]. Την 01/07/1841 αποσπάστηκε από τον Δήμο Λυκουρίας και προσαρτήθηκε στον τότε Δήμο Κλειτορίας ενώ με το ΦΕΚ 2Α της 20/01/1870 προσαρτήθηκε στον τότε Δήμο Λευκασίου[7]. Με το ΦΕΚ 256Α της 28/08/1912, και την κατάργηση των Δήμων, ορίστηκε ως έδρα της Κοινότητας Κόκοβας[7][8]. Την 08/08/1928 με το ΦΕΚ 156Α μετονομάστηκε από Κόκοβα σε Σκοτάνη[7], όπως και η ομώνυμη κοινότητα[8]. Το 1997 με το ΦΕΚ 244Α της 04-12-1997 προσαρτάται στο Δήμο Παΐων[7][8]. Το 2010 με το ΦΕΚ 87Α της 07-06-2010 προσαρτάται στον "Καλλικρατικό" Δήμο Καλαβρύτων[7][8].
Δημογραφική εξέλιξη Επεξεργασία
Στα 1700 αναφέρεται στη βενετική απογραφή Grimani ως Cocova και έχει πληθυσμό 20 οικογένειες (67 κάτοικοι)[3].
Η δημογραφική εξέλιξη του χωριού σύμφωνα με τις εθνικές απογραφές[9][10] είναι η εξής:
| 1828 | 1835 | 1844 | 1848-1851 | 1861 | 1879 | 1889 | 1896 | 1907 | 1920 | 1928 | 1940 | 1951 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 63 οικογ.[3] | 45 οικογ. - 242 κατ.[3] |
300 κατ.[3] | 53 οικογ. - 309 κατ.[3] |
393 κατ.[3] | 507[3] | 516[3] | 544[3] | 541[3] | 536[3] | 561[3] | 600[3] | 548[3] | 366[3] | 297[3] | 204[3] | 152[3] | 272[3][11] | 60[2] |
Λοιπά στοιχεία Επεξεργασία
Στην πλατεία του χωριού υπάρχει η προτομή του ποιητή Πάνου Γώγολα[12] (1923-1972), που διακρίθηκε στην Αθήνα μέσα από τη λογοτεχνική δράση της ιστορικής Ένωσης Νέων Ελλήνων Λογοτεχνών - ΕΝΕΛ[13].
Επίσης, στο πάνω μέρος του χωριού βρίσκεται και η δεξαμενή που συγκεντρώνει το υπέροχο και χωνευτικό "Κοκοβίτικο" νερό και το δίνει στους κατοίκους του χωριού.
Παραπομπές και υποσημειώσεις Επεξεργασία
- ↑ Συναντάται και με τη γραφή Κόκοβα.
- ↑ 2,0 2,1 ΕΛ.ΣΤΑΤ. - Μόνιμος Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2011
- ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 3,12 3,13 3,14 3,15 3,16 3,17 3,18 3,19 3,20 3,21 3,22 3,23 3,24 3,25 Λουλούδης 2010, σελ. 666
- ↑ Τουριστικός οδηγός Νομού Αχαΐας - Διαδρομή 9: Δάφνη - Πεύκο - Αμυγδαλιά - Σκοτάνη - Φιλαίικα - Παγκραταίικα - Κλήμα Παυσανία - Χελωνοσπηλιά - Κλειτορία, nea.gr. Ανακτήθηκε από το αρχειοθετημένο πρωτότυπο: 28/09/2016.
- ↑ Παπανδρέου 1886, σελ. 6
- ↑ "ἀνελθὼν δὲ ἐκ Καφυῶν ὅσον σταδίους ἑπτὰ ἐπὶ Νάσους καλουμένας καταβήσῃ: πεντήκοντα δὲ προελθόντι αὐτόθεν σταδίους ἐστὶν ὁ Λάδων. διαβήσῃ τε δὴ τὸν ποταμὸν καὶ ἐπὶ δρυμὸν ἀφίξῃ Σόρωνα διά τε Ἀργεαθῶν καὶ Λυκούντων καλουμένων καὶ Σκοτάνης."Παυσανία, Αρκαδικά
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Σκοτάνης Αχαΐας, eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 26/09/2016.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Κοινότητας Σκοτάνης Αχαΐας, eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 26/09/2016.
- ↑ Ψηφιακή βιβλιοθήκη της Ε.Σ.Υ.Ε./ΕΛ.ΣΤΑΤ., dlib.statistics.gr. Ανακτήθηκε: 12/09/2016.
- ↑ Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές στην Τ.Α. - Δημοσιεύματα απογραφών, eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 12/09/2016.
- ↑ Μόνιμος πληθυσμός: 273 κάτοικοι. Βλ. Ε.Σ.Υ.Ε. - Μόνιμος Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001
- ↑ Νίκος Α. Στασινόπουλος (1973). Πάνος Παπαδόπουλος - Γιώγολας : Ὁ καλαβρυτινός ποιητής τῆς χωριάτισσας μούσας : Μελέτη / Νίκος Α. Στασινόπουλος. Τύπ. Alfa Press.
- ↑ «Νεώτερα Γράμματα : Τρίμηνη επιθεώρηση λόγου και τέχνης [περιοδικό] / όργανο της Ενώσεως Νέων Ελλήνων Λογοτεχνών». catalogue.nlg.gr. 1973. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Μαρτίου 2019. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2019.
Πηγές Επεξεργασία
- Αποτελέσματα της Απογραφής Πληθυσμού-Κατοικιών 2011 που αφορούν στο Μόνιμο Πληθυσμό της Χώρας, Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας, τχ. 2ο, φ. 3465 (28 Δεκεμβρίου 2012).
- Ε.Σ.Υ.Ε. - Μόνιμος Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001, Αθήνα 2004. ISBN 960-86704-8-9.
- Γεώργιος Παπανδρέου, Αζανιάς: ήτοι Αρχαιολογική πραγματεία πασών των Αρχαίων πόλεων της Αρκαδικής Αζανίδος μετά των περιχώρων αυτών και ιστορικαί περιπαίτιαι μέχρι των καθ' ημάς χρόνων, Εκ του Τυπογραφείου της εφημ. "Ηλείας" Γεωργ. Ε. Δημητριάδου, Εν Πύργω 1886.
Βιβλιογραφία Επεξεργασία
- Αλεξοπούλου, Γεωργία (2009). Συμβολή στην αρχαιολογία και τοπογραφία της Αζανίας (Βόρειας Αρκαδίας) επαρχία Καλαβρύτων. Πάτρα: Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. doi:10.12681/eadd/27848.
- Θεόδωρος Η. Λουλούδης, Αχαΐα. Οικισμοί, οικιστές, αυτοδιοίκηση, Νομαρχιακή Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ν.Α. Αχαΐας, Πάτρα 2010.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
- Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Σκοτάνης Αχαΐας, eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 26/09/2016.
- Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Κοινότητας Σκοτάνης Αχαΐας, eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 26/09/2016.
- Τουριστικός οδηγός Νομού Αχαΐας - Διαδρομή 9: Δάφνη - Πεύκο - Αμυγδαλιά - Σκοτάνη - Φιλαίικα - Παγκραταίικα - Κλήμα Παυσανία - Χελωνοσπηλιά - Κλειτορία, nea.gr. Ανακτήθηκε από το αρχειοθετημένο πρωτότυπο: 28/09/2016.