Βρωμοφθορομεθάνιο
Το βρωμοφθορομεθάνιο (BFM, BromoFluoroMethane) ή φθορομεθυλοβρωμίδιο ονομάζεται επίσης HFC-31B1 ή R-31B1 ή H-1101 και είναι μια αέρια οργανική ένωση της ομόλογης σειράς των διαλογονοαλκανίων. Θεωρητικά προκύπτει από το μεθάνιο, αν αντικατασταθούν δύο (2) άτομα υδρογόνου από ένα (1) άτομο φθορίου και ένα (1) βρωμίου. Έτσι προκύπτει ο χημικός του τύπος: CH2FBr στη θέση αυτού του μεθανίου (CH4). Είναι διαλυτό στην αιθανόλη και πολύ διαλυτό στο χλωροφόρμιο. Η κανονική μοριακή εντροπία του είναι S0(g) = 276,3 J/(mol K) και η θερμοχωρητικότητά του cP = 49,2 49.2 J/(mol K).
Βρωμοφθορομεθάνιο | |||
---|---|---|---|
Γενικά | |||
Όνομα IUPAC | Βρωμοφθορομεθάνιο | ||
Άλλες ονομασίες | Φθορομεθυλοβρωμίδιο | ||
Χημικά αναγνωριστικά | |||
Χημικός τύπος | CH2FBr | ||
Μοριακή μάζα | 112,93 amu | ||
Σύντομος συντακτικός τύπος |
CH2FBr | ||
Συντομογραφίες | BFM, Khladon 31B1, Freon 31B1 CFC 31B1, R 31B1 H-1101 | ||
Αριθμός CAS | 373-52-4 | ||
SMILES | BrCF | ||
InChI | 1S/CH2BrF/c2-1-3/h1H2 | ||
PubChem CID | 61108 | ||
ChemSpider ID | 55059 | ||
Δομή | |||
Γωνία δεσμού | 109° 28' | ||
Μοριακή γεωμετρία | τετραεδρική | ||
Ισομέρεια | |||
Φυσικές ιδιότητες | |||
Σημείο βρασμού | 19 °C | ||
Εμφάνιση | Αέριο | ||
Χημικές ιδιότητες | |||
Επικινδυνότητα | |||
Εκτός αν σημειώνεται διαφορετικά, τα δεδομένα αφορούν υλικά υπό κανονικές συνθήκες περιβάλλοντος (25°C, 100 kPa). |
Ονοματολογία
ΕπεξεργασίαΗ ονομασία «βρωμοφθορομεθάνιο» προέρχεται από την ονοματολογία κατά IUPAC. Συγκεκριμένα, το πρόθεμα «μεθ-» δηλώνει την παρουσία ενός (1) ατόμου άνθρακα ανά μόριο της ένωσης, το ενδιάμεσο «-αν-» δείχνει την παρουσία μόνο απλών δεσμών μεταξύ ατόμων άνθρακα στο μόριο και η κατάληξη «-ιο» φανερώνει ότι δεν περιέχει χαρακτηριστικές ομάδες που έχουν χαρακτηριστικές καταλήξεις. Τα αρχικά προθέματα «φθορο-» και «βρωμο-» δηλώνουν την παρουσία ενός (1) ατόμου φθορίου και ενός (1) ατόμου βρωμίου ανά μόριο της ένωσης. Το «βρωμο-» μπαίνει πρώτο (στα ελληνικά), γιατί τα προθέματα μπαίνουν κατ' αλφαβητική σειρά, στη γλώσσα που γράφεται το όνομα και φυσικά β < φ.[1]
Μοριακή δομή
ΕπεξεργασίαΗ μοριακή δομή του είναι τετραεδρική, με το άτομο του άνθρακα στο κέντρο κσι τα υπόλοιπα στις κορυφές.
Δεσμοί[2] | ||||
Δεσμός | τύπος δεσμού | ηλεκτρονική δομή | Μήκος δεσμού | Ιονισμός |
---|---|---|---|---|
C-H | σ | 2sp3-1s | 109 pm | 3% C- H+ |
C-F | σ | 2sp3-2sp3 | 139 pm | 43% C+ F- |
C-Br | σ | 2sp3-4sp3 | 191 pm | 2% C+ Br- |
Κατανομή φορτίων σε ουδέτερο μόριο | ||||
F | -0,43 | |||
Br | -0,02 | |||
H | +0,03 | |||
C | +0,39 |
Παραγωγή
ΕπεξεργασίαΜε μερική υποκατάσταση βρωμίου από φθόριο
ΕπεξεργασίαΝε επίδραση Hg2F2 σε διβρωμομεθάνιο[3]:
Με αποικοδόμηση τύπου Hunsdiecker
ΕπεξεργασίαΜε επίδραση βρωμίου σε φθοραιθανικό άργυρο παράγεται βρωμοφθορομεθάνιο - Αντίδραση Hunsdiecker[4]:
Χημικές ιδιότητες
ΕπεξεργασίαΑντιδράσεις υποκατάστασης
Επεξεργασία- Οι αντιδράσεις υποκατάστασης του φθορίου είναι πολύ πιο αργές σε σύγκριση με τα αντίστοιχα αλογονίδια των άλλων αλογόνων. Το βρώμιο είναι πολύ καλύτερο. Αυτό επιτρέπει πιο εύκολη και πιο ποσοτική την παραγωγή των μονοπαραγώγων.
Υποκατάσταση από υδροξύλιο
ΕπεξεργασίαΥδρόλυση προς φθορομεθανόλη που μετατρέπεται τελικά σε μεθανάλη[5]:
Υποκατάσταση από αλκοξύλιο
ΕπεξεργασίαΜε RONa αρχικά προς αλκοξυφθορομεθάνιο και στη συνέχεια, με περίσσεια RONa, προς διαλκοξυμεθάνιο[5]:
Υποκατάσταση από αλκινύλιο
ΕπεξεργασίαΜε RC≡CNa αρχικά προς 1-φθοροαλκίνιο-2 και στη συνέχεια, με περίσσεια RC≡CNa, προς 1,5-διαλκυλοπενταδιίνιο[5]:
Υποκατάσταση από ακύλιο
ΕπεξεργασίαΜε RCOONa αρχικά προς αλκανικό φθορομεθυλεστέρα και στη συνέχεια, με περίσσεια RCOONa, προς διαλκανικό μεθυλοδιεστέρα[5]:
Υποκατάσταση από κυάνιο
ΕπεξεργασίαΜε NaCN αρχικά προς φθοροαιθανονιτρίλιο και στη συνέχεια, με περίσσεια NaCN, προς προπανοδινιτρίλιο[5]:
Υποκατάσταση από αλκύλιο
ΕπεξεργασίαΜε RNa αρχικά προς (φθορομεθυλ)αλκάνιο, και στη συνέχεια, με περίσσεια RNa, προς διαλκυλομεθάνιο[5]:
Υποκατάσταση από σουλφυδρίλιο
ΕπεξεργασίαΜε NaSH αρχικά προς φθορομεθανοθειόλη και τελικα προς μεθανοθειάλη[5]:
Υποκατάσταση από σουλφαλκύλιο
ΕπεξεργασίαΜε αρχικά RSNa προς (αλκυλοθειο)φθορομεθάνιο και στη συνέχεια, με περίσσεια RSNa, προς δι(αλκυλοθειο)μεθάνιο[5]:
Υποκατάσταση από φθόριο
ΕπεξεργασίαΜε επίδραση φθοριούχου υφυδραργύρου (Hg2F2) σε φθοροχλωρομεθάνιο (CH2FBr) παράγεται διφθορομεθάνιο[3]:
Υποκατάσταση από ιώδιο
ΕπεξεργασίαΜε αρχικά KI προς φθοριωδομεθάνιο και στη συνέχεια, με περίσσεια KI, προς διιωδομεθάνιο[5]:
Υποκατάσταση από αμινομάδα
ΕπεξεργασίαΜε αμμωνία (NH3) αρχικά προς φθορομεθαναμίνη και στη συνέχεια, με περίσσεια αμμωνίας, προς μεθανοδιαμίνη[5]:
Υποκατάσταση από αλκυλαμινομάδα
ΕπεξεργασίαΜε πρωτοταγείς αμίνες (RNH2) αρχικά προς N-αλκυλοφθορομεθαναμίνη και στη συνέχεια, με περίσσεια αμίνης, προς 1N,2N-διαλκυλομεθανοδιαμίνη[5]:
Υποκατάσταση από διαλκυλαμινομάδα
ΕπεξεργασίαΜε δευτεροταγείς αμίνες (RNHR, όπου R μονοσθενείς οργανικές ρίζες, όχι υποχρεωτικά ίδιες) αρχικά προς N,N-διαλκυλοφθορομεθαναμίνη και στη συνέχεια, με περίσσεια αμίνης, προς 1N,1N,2N,2Ν-τετραλκυλομεθανοδιαμίνη[5]:
Υποκατάσταση από τριαλκυλαμινομάδα
ΕπεξεργασίαΜε τριτοταγείς αμίνες (R3N, όπου R μονοσθενείς οργανικές ρίζες, όχι υποχρεωτικά ίδιες) αρχικά προς βρωμιούχο N,N,N-διαλκυλο(φθορομεθυλ)αμμώνιο και στη συνέχεια, με περίσσεια αμίνης, προς βρωμοφθοριούχο 1N,1N,1N,2N,2Ν,2N-εξαλκυλομεθυλενοσιαμμώνιο[5]:
Υποκατάσταση από φωσφύλιο
ΕπεξεργασίαΜε φωσφίνη (PH3) αρχικά προς φθορομεθανοφωσφαμίνη και στη συνέχεια, με περίσσεια φωσφίνης, προς μεθανοδιφωσφαμίνη[6]:
Υποκατάσταση από νιτροομάδα
ΕπεξεργασίαΜε NaNO2 αρχικά προς φθορονιτρομεθάνιο, και στη συνέχεια, με περίσσεια νιτρώδους νατρίου, προς δινιτρομεθάνιο[7]:
Υποκατάσταση από φαινύλιο
ΕπεξεργασίαΜε επίδραση τύπου Friedel-Crafts σε βενζολίου παράγεται αρχικά (φθορομεθυλο)βενζόλιο, και στη συνέχεια, με περίσσεια βενζολίου, προς διφαινυλομεθάνιο[8]:
Αναγωγή
Επεξεργασία1. Με LiAlH4, παράγεται μεθάνιο[9]:
2. Με «υδρογόνο εν τω γενάσθαι», δηλαδή μέταλλο + οξύ, παράγεται αρχικά φθορομεθάνιο, και στη συνέχεια μεθάνιο[10]:
3. Με σιλάνιο, παρουσία τριφθοριούχου βορίου, παράγεται μεθάνιο[11]:
Αντιδράσεις προσθήκης
Επεξεργασία1. Σε αλκένια. Π.χ. με αιθένιο (CH2=CH2) παράγει 1-βρωμο-3-φθοροπροπάνιο[12]:
2. Σε αλκίνια. Π.χ. με αιθίνιο (HC≡CH) παράγει 3-βρωμο-1-φθοροπροπένιο[13]:
3. Σε κυκλοαλκάνια που έχουν τριμελή ή τετραμελή δακτύλιο. Π.χ. με κυκλοπροπάνιο παράγει 1-βρωμο-4-φθοροβουτάνιο[14]:
4. Σε αλκαδιένια. Π.χ. με βουταδιένιο-1,3 παράγει 5-βρωμο-1-φθοροπεντένιο-2[15]:
5. Σε ετεροκυκλικές ενώσεις που έχουν τριμελή ή τετραμελή δακτύλιο. Π.χ. με εποξυαιθάνιο παράγει 2-βρωμο-1-φθορομεθοξυαιθάνιο[16]:
Παραγωγή καρβενίων
ΕπεξεργασίαΠαραγωγή και παρεμβολή φθορομεθυλενίου
ΕπεξεργασίαΜε επίδραση πυκνού διαλύματος υδροξείδιου του καλίου αποσπάται υδροβρώμιο παράγοντας φθορομεθυλένιο[17]:
- Το ασταθές φθορομεθυλένιο στη συνέχεια συμπεριφέρεται σα δίριζα και παρεμβάλλεται σε δεσμούς C-Η ή προσθέτεται σε πολλαπλούς δεσμούς, σχηματίζοντας τριμελή δακτύλιο. Παραδείγματα:
1. Παρεμβολή στον εαυτό του. Παράγεται 1-βρωμο-1,2-διφθοραιθάνιο:
2. Παρεμβολή και προσθήκη στο αιθένιο. Παράγεται μίγμα από 3-φθοροπροπένιο και φθοροκυκλοπροπάνιο:
3. Παρεμβολή και προσθήκη στο αιθίνιο. Παράγεται μίγμα από 3-φθοροπροπίνιο και 3-φθοροκυκλοπροπένιο:
4. Παρεμβολή και προσθήκη στο βενζόλιο. Παράγεται μίγμα από (φθορομεθυλο)βενζόλιο και 7-φθοροκυκλοεπτατριένιο:
5. Παρεμβολή και προσθήκη στη μεθανάλη. Παράγεται μίγμα από φθοραιθανάλη και εποξυφθοραιθάνιο (φθοροξιράνιο):
Παραγωγή και παρεμβολή μεθυλενίου
Επεξεργασία- Είναι δυνατή η απόσπαση BrF με χρήση ιδιαίτερα ηλεκτροθετικών μετάλλων όπως κάλιο, νάτριο, μαγνήσιο ή και ψευδάργυρος, παράγοντας μεθυλένιο. Τα δισθενή μέταλλα ευνοούν ιδιαίτερα τις κυκλικές προσθήκες. Έτσι έχουμε τα ακόλουθα παραδείγματα, αν και στην πράξη για τις αντιδράσεις αυτές είναι προτειμιτέο το μίγμα ψευδαργύρου - διιωδομεθανίου:
1. Παρεμβολή στον εαυτό του. Παράγεται 1-βρωμο-1-φθοραιθάνιο:
2. Παρεμβολή και προσθήκη στο αιθένιο. Παράγεται σε μεγάλο ποσοστό κυκλοπροπάνιο:
3. Παρεμβολή και προσθήκη στο αιθίνιο. Παράγεται σε μεγάλο ποσοστό κυκλοπροπένιο:
4. Παρεμβολή και προσθήκη στο βενζόλιο. Παράγεται σε μεγάλο ποσοστό κυκλoεπτατριένιο:
5. Παρεμβολή και προσθήκη στη μεθανάλη. Παράγεται σε μεγάλο ποσοστό εποξυαιθάνιο:
Εφαρμογές
ΕπεξεργασίαΤο βρωμοφθορομεθάνιο είναι ένα σημαντικό αντιδραστήριο για την παραγωγή ενδιάμεσων προϊόντων που περιλαμβάνουν φαρμακευτικά και άλλα χημικά προϊόντα. Η χρήση του ωστόσο βρίσκεται υπό περιορισμό, εξαιτίας του σημαντικού δυναμικού του διάσπασης του όζοντος, που είναι 0,73. Ειδικότερα το CH218FBr χρησιμοποιήθηκε στη ραδιοχημεία.
Σημειώσεις και αναφορές
Επεξεργασία- ↑ Το ίδιο ισχύει σε όλες τις γλώσσες. Δείτε ενδεικτικά τα interwikies του άρθρου. Σε μερικές γλώσσες αλλάζει η σειρά. Π.χ. στα αγγλικά: bromofluoromethane, b < f.
- ↑ Τα δεδομένα προέρχονται εν μέρει από το «Table of periodic properties of thw Ellements», Sagrent-Welch Scientidic Company και Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, Σελ. 34.
- ↑ 3,0 3,1 Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 185, §7.2.8.
- ↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982: Σελ.285, §12.4.3δ.
- ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 5,10 5,11 5,12 Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 186, §7.3.1.
- ↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 267, §11.3.Α1.
- ↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 244, §10.3.Α.
- ↑ Α. Βάρβογλη, «Χημεία Οργανικών Ενώσεων», παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1991, §3.2. σελ.54
- ↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 187, §7.3.3α.
- ↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 187, §7.3.3β.
- ↑ Α. Βάρβογλη, «Χημεία Οργανικών Ενώσεων», παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1991, σελ. 291-293, §19.1.
- ↑ SCHAUM'S OUTLINE SERIES, ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ, Μτφ. Α. Βάρβογλη, 1999, §6.3., σελ. 79, για Ε = CH2F και Nu = Br.
- ↑ SCHAUM'S OUTLINE SERIES, ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ, Μτφ. Α. Βάρβογλη, 1999, §6.3., σελ. 79, εφαρμογή για αλκίνια και για Ε = CH2F και Nu = Br με βάση και την §8.1, σελ. 114-116.
- ↑ SCHAUM'S OUTLINE SERIES, ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ, Μτφ. Α. Βάρβογλη, 1999, §6.3., σελ. 79, εφαρμογή για κυκλοαλκάνια και για Ε = CH2F και Nu = Br σε συνδυασμό με Ν. Αλεξάνδρου, Α. Βάρβογλη, Δ. Νικολαΐδη: Χημεία Ετεροχημικών Ενώσεων, Θεσσαλονίκη 1985, §1.2., σελ. 22-25
- ↑ SCHAUM'S OUTLINE SERIES, ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ, Μτφ. Α. Βάρβογλη, 1999, §6.3., σελ. 79, εφαρμογή για κυκλοαλκάνια και για Ε = CH2F και Nu = Br σε συνδυασμό με Ν. Αλεξάνδρου, Α. Βάρβογλη, Δ. Νικολαΐδη: Χημεία Ετεροχημικών Ενώσεων, Θεσσαλονίκη 1985, §1.2., σελ. 22-25
- ↑ Ν. Αλεξάνδρου, Α. Βάρβογλη, Δ. Νικολαΐδη: Χημεία Ετεροχημικών Ενώσεων, Θεσσαλονίκη 1985, §2.1., σελ. 16-17, εφαρμογή γενικής αντίδρασης για Nu = Br.
- ↑ Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982, σελ. 155, §6.7.3.
Πηγές
Επεξεργασία- Γ. Βάρβογλη, Ν. Αλεξάνδρου, Οργανική Χημεία, Αθήνα 1972
- Α. Βάρβογλη, «Χημεία Οργανικών Ενώσεων», παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1991
- SCHAUM'S OUTLINE SERIES, ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ, Μτφ. Α. Βάρβογλη, 1999
- Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982