Αγία Βαρβάρα

Η Αγία Βαρβάρα είναι Μικρασιάτισσα αγία και μεγαλομάρτυς, που έζησε κατά τον 3ο αιώνα μ.Χ. στη Νικομήδεια της Μικράς Ασίας.

Αγία Βαρβάρα της Νικομηδείας
Εικόνα της Αγίας Βαρβάρας
Μεγαλομάρτυρας, Παρθενομάρτυρας
Γέννηση	276 μ.Χ. Νικομήδεια, Μικρά Ασία
Κοίμηση	306 μ.Χ. (30 ετών)
Τιμάται από	Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία Ανατολική Ορθοδοξία Αγγλικανισμό
Εορτασμός	4 Δεκεμβρίου
Σύμβολα	πύργος με τρία παράθυρα κλαδί φοίνικα Άγιο Ποτήριο αστραπή
Προστάτης	Πυροβολικού Ανθρακωρύχων Μεταλλωρύχων Λατόμων Εργατών σε σήραγγες και ορυχεία.
Πολιούχος	της Δράμας και του Ρεθύμνου
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα ()

Για άλλες χρήσεις, δείτε: Αγία Βαρβάρα (αποσαφήνιση).

Βίος

Βυζαντινή τοιχογραφία της αγίας Βαρβάρας.

Πίνακας του ζωγράφου Ρόμπερτ Κάμπιν, που απεικονίζει την Αγία Βαρβάρα μέσα στον πύργο της.

Στον βίο της αναφέρεται ότι η Αγία Βαρβάρα ήταν ένα όμορφο κορίτσι που έζησε στην πόλη της Νικομήδειας στη Μικρά Ασία, επί Ρωμαίου Αυτοκράτορα Μαξιμιανού. Ο Διόσκορος ή Διόσορος, ο φανατικός εθνικός (ειδωλολάτρης) πατέρας της, την είχε κλεισμένη σε ένα πύργο προκειμένου να τη διαφυλάξει από μνηστήρες. Ωστόσο μυστικά προσηλυτίστηκε στον Χριστιανισμό. Ο πατέρας της διέταξε να χτιστεί για αυτή ένα λουτρό, ούτως ώστε να μην χρειάζεται να χρησιμοποιεί τα δημόσια λουτρά. Ενώ το σχέδιο για το λουτρό προέβλεπε αρχικά δύο παράθυρα, η Βαρβάρα εγκατέστησε άλλο ένα για να τιμήσει την Αγία Τριάδα εκμυστηρευόμενη τον λόγο στον πατέρα της. Τότε ο πατέρας της, βλέποντας αυτή την αλλαγή, εξεμάνη και διέταξε να την παραδώσουν στον Ρωμαίο Έπαρχο κατά τους διωγμούς των Χριστιανών. Ο Έπαρχος θαυμάζοντας την ομορφιά της προσπάθησε στην αρχή να τη μεταπείσει, βλέποντας όμως ότι εκείνη ήταν ανένδοτη την υπέβαλε σε μαρτύρια, περισσότερο για να τη σώσει από την οργή του πατέρα της που ήθελε να φονευθεί. Τελικά ο Έπαρχος διέταξε τον αποκεφαλισμό της, και όρισε την ποινή να εκτελέσει ο ίδιος ο πατέρας της που ήταν και επιθυμία του. Σύμφωνα με τον βιογράφο αυτής Συμεών, ο ίδιος ο πατέρας της την αποκεφάλισε ως «πατρικαίς χερσί τω πατρικώ ξίφει την τελείωσιν δέχεται». Τη στιγμή όμως που είχε αποτελειώσει το έγκλημά του, έπεσε νεκρός χτυπημένος από κεραυνό κατά θεία δίκη. Η Ιουλιανή της Νικομηδείας μαρτύρησε μαζί με τη Βαρβάρα και τιμάται επίσης ως αγία.

Ο τόπος αλλά και ο χρόνος του μαρτυρίου της αγίας Βαρβάρας δεν είναι γνωστός. Έτσι κατ΄ άλλους φέρεται πως μαρτύρησε στη Νικομήδεια της Βιθυνίας το 210, κατ' άλλους στην Ηλιούπολη (σημερινή Baalbek) του Λιβάνου το 360 και κατ' άλλους (εκδοχή καθολικών) σε κάποια πόλη της Τοσκάνης.

Η μνήμη της

Η σύνδεση της Αγίας με κεραυνό συσχέτισε την επίκλησή της έναντι κεραυνού και φωτιάς. Έτσι η Αγία Βαρβάρα θεωρείται προστάτιδα αγία του Πυροβολικού καθώς επίσης των μεταλλωρύχων, των ανθρακωρύχων και των εργαζόμενων σε λατομεία, υπόγεια έργα, σήραγγες και ορυχεία. Επίσης είναι προστάτιδα των σταφιδεργατών στο Ηράκλειο Κρήτης. Παλαιότερα «Αγία Βαρβάρα» ονόμαζαν οι ναυτικοί τις πυριτιδαποθήκες και τους χώρους πυρομαχικών των πολεμικών πλοίων.

Στις αγιογραφίες εικονίζεται να κρατά άγιο ποτήριο, κλαδί φοίνικα ή σταυρό μαρτυρίου. Σε άλλες αγιογραφίες βρίσκεται ιστάμενη προ πύργου με τρία παράθυρα.

Η μνήμη της εορτάζεται στις 4 Δεκεμβρίου και είναι πολιούχος της πόλης της Δράμας και του Ρεθύμνου.

Πολιούχος Δράμας

Το πάρκο των πηγών της Αγίας Βαρβάρας στη Δράμα.

Σύμφωνα με την παράδοση, όταν το 1383 η Δράμα κατακτήθηκε από τους Οθωμανούς, το εκκλησάκι της Αγίας Βαρβάρας τέθηκε προς κατεδάφιση από τους κατακτητές για να χτιστεί στη θέση του ένα τζαμί. Τα σχέδιά τους όμως άλλαξαν ανήμερα της Αγίας Βαρβάρας καθώς η περιοχή πλημμύρισε με νερό και δημιουργήθηκε λίμνη που σκέπασε την εκκλησία. Έτσι, η αγία Βαρβάρα καθιερώθηκε ως πολιούχος της Δράμας, και ακριβώς απέναντι από τη λίμνη χτίστηκε αργότερα νέα εκκλησία που αφιερώθηκε στην Αγία. Μέχρι σήμερα διατηρείται το έθιμο την παραμονή της γιορτής της, στις 3 Δεκεμβρίου, εκατοντάδες παιδιά να αφήνουν τα αυτοσχέδια φωταγωγημένα καραβάκια τους στα νερά της λίμνης, ακριβώς μπροστά από την ομώνυμη εκκλησία. Με αυτόν τον τρόπο ο κόσμος στέλνει στο βυθισμένο εκκλησάκι το κερί του για την Αγία επάνω σε ένα σανίδι από ξύλο.

Υμνολογία

Απολυτίκιο της Αγίας Βαρβάρας

Βαρβάραν την Αγίαν τιμήσωμεν

εχθρού γαρ τας παγίδας συνέτριψε

και ως στρουθίον ερρύσθη εξ αυτών,

βοηθεία και όπλω του Σταυρού η πάνσεμνος.

Κοντάκιο της Αγίας Βαρβάρας

Τω εν Τριάδι ευσεβώς υμνουμένω

ακολουθήσασα, σεμνή αθλοφόρε,

τα των ειδώλων έλιπες σεβάσματα,

μέσον δε του σκάμματος, εναλθούσα

Βαρβάρα, τυράννων ου κατέπτηξας απειλάς,

ανδρειόφρον, μεγαλοφώνως κράζουσα σεμνή.

Τριάδα σέβω την μίαν θεότητα.

Μεγαλυνάριο της Αγίας Βαρβάρας (αναφέρεται ομού με του Ιωάννη Δαμασκηνού).

Τον θείον κοσμήτορα της Χριστού Εκκλησίας

πάντες Ιωάννην Δαμασκηνόν ύμνοις

συν τη θεία σεπτή καλλιπαρθένω

Βαρβάρα επαξίως ανευφημήσωμεν.

Ιερά λείψανα

Κατά τον 9ο αιώνα έγινε ανακομιδή των λειψάνων της και η μεταφορά τους από τη Βιθυνία στην Κωνσταντινούπολη. Κατά δε το 991 ο Αυτοκράτορας Βασίλειος Β΄ δώρησε μέρος αυτών στους Βενετούς οι οποίοι και τα απόθεσαν στον Ναό του Αγίου Μάρκου.
Κατά τον 12ο αιώνα, μέρος υπολοίπων λειψάνων της Αγίας μεταφέρθηκαν από την Κωνσταντινούπολη στο Μοναστήρι του Αγίου Μιχαήλ με τους Χρυσούς Τρούλους στο Κίεβο, όπου παρέμειναν έως το 1930, όταν μεταφέρθηκαν εκ νέου στον Καθεδρικό Ναό του Αγ. Βλαδίμηρου στην ίδια πόλη.
Ο εορτασμός της στην Ορθόδοξη εκκλησία λαμβάνει πανηγυρικό χαρακτήρα.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Catholic-forum (Αγγλικά)
• Η Αγία Βαρβάρα στην Ορθοδοξία (Αγγλικά)
• Royal Artillery: St Barbara Αρχειοθετήθηκε 2008-12-08 στο Wayback Machine. (Αγγλικά)
• United States Field Artillery Association: Saint Barbara (Αγγλικά)

Ο συσχετισμός της Αγίας Βαρβάρας ως προστάτιδος του Πυροβολικού έγκειτε στο γεγονός ότι ένας κεραυνός από μακρυά με καμπύλη τροχιά απετεφροσε τον Δήμιο της επί Διοκλητιανού κατά την περίοδο των διωγμών των Χριστιανών περί το 300 μ.Χ. (Νικομήδεια Διόφαντος συγγρ.ΙΧεδ.2Ι)