Σαραβάλι Αχαΐας

Το Σαραβάλι είναι οικισμός της Δημοτικής Ενότητας Μεσσάτιδος του Δήμου Πατρέων. Βρίσκεται νότια-νοτιοανατολικά έξω από την Πάτρα και απέχει οδικώς 8 χιλιόμετρα περίπου από το κέντρο της.

Σαραβάλι
Σαραβάλι Σαραβάλι
Διοίκηση
Χώρα	Ελλάδα
Περιφέρεια	Δυτικής Ελλάδας
Δημοτική Ενότητα	Μεσσάτιδος
Δημοτική Κοινότητα	Σαραβαλίου
Γεωγραφία
Γεωγραφικό διαμέρισμα	Πελοποννήσου
Νομός	Αχαΐας
Υψόμετρο	110 μέτρα
Πληθυσμός
Μόνιμος	749
Έτος απογραφής	2021
Πληροφορίες
Ταχ. κώδικας	265 00
Τηλ. κωδικός	261
Σχετικά πολυμέσα

Ο οικισμός είναι χτισμένος σε υψόμετρο μεταξύ περίπου 70-180 μέτρων, στα ρίζα του Ομπλού που αποτελεί πρόβουνο του Παναχαϊκού όρους.

Έχει πληθυσμό 735 κατοίκους και αποτελεί έδρα της ομώνυμης δημοτικής κοινότητας που ανήκουν επίσης οι οικισμοί των Δεμενίκων, του Κεφαλόβρυσου, του Μπακαρίου και του Αγίου Στεφάνου, με συνολικό πληθυσμό 4.202 κατοίκους.

Από τα βόρεια όρια του οικισμού διέρχεται η Περιμετρική Οδός Πατρών, η οποία συνδέει τη Νέα Εθνική Οδό Πατρών-Πύργου (Ε.Ο. 9) με τη Νέα Εθνική Οδό Πατρών-Αθηνών (Ε.Ο. 8α).

Ονομασία

Η ονομασία του οφείλεται πιθανόν στον Ντε Σαραβάλε, Γάλλο φεουδάρχη της περιοχής και σταυροφόρο, ο οποίος είχε κτίσει εκεί την οικία του, ένα κάστρο, απομεινάρια του οποίου υπάρχουν και σήμερα στην περιοχή του Σαραβαλίου. Σύμφωνα με την παράδοση, στο κάστρο αυτό έμεινε, το 1425, ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος. Μια άλλη εκδοχή λέει ότι ονομάστηκε έτσι από τον Ιταλό φεουδάρχη της περιοχής, Ραϊνάλδο, ο οποίος καταγόταν από το Σαραβάλε (Sarravalle) της Βόρειας Ιταλίας στην περιοχή Τρεβίζο.

Ιστορία

Στην περιοχή του Αγίου Νικολάου έχουν βρεθεί κατάλοιπα βυζαντινού οικισμού, και ερείπια μεγαλοπρεπούς οικίας. Στην περιοχή που βρισκόταν το κάστρο ανακαλύφθηκαν ρωμαϊκές επιγραφές που αναφέρονταν στην 12η Ρωμαϊκή Λεγεώνα, οι επιγραφές αυτές είναι άγνωστο από που ακριβώς μεταφέρθηκαν εκεί αφού ήταν εντοιχισμένες στα τείχη του κάστρου.

Το 1816 στο χωριό ζούσαν 15 οικογένειες, το 1828 είχε 23 οικογένειες, το 1851 35 οικογένειες και το 1889 είχε 512 κατοίκους.

Το 1903 αναφέρεται πως το Σαραβάλι συνδέεται με την Πάτρα με δημοτικό αμαξιτό (χωμάτινο) δρόμο και μέσω αυτού απέχει περίπου μιάμιση (1½) ώρα από την πόλη.

Κάστρο Σαραβαλίου

κυρίως λήμμα : Κάστρο του Σαραβαλίου

Άποψη του τοιχίου του κάστρου που διασώζεται σήμερα.

Το κάστρο είχε κατασκευαστεί από Φράγκους, άγνωστο ακριβώς πότε. Χρησιμοποιούταν σαν κατοικία του εκάστοτε φεουδάρχη της περιοχής, βρισκόταν κοντά στην πόλη και σε στρατηγικό σημείο για την άμυνα της.

Ήταν μικρό, είχε κυκλικό σχήμα καθώς και περίβολο. Υπήρχε και υπόνομος (στοά) από το κάστρο προς τους αγρούς και χρησίμευε σε περιπτώσεις πολιορκίας. Αναφέρεται σε χρήση έως το 1471.

Σήμερα το κάστρο δεν υπάρχει εκτός από ένα μικρό τμήμα του τείχους του που χρησιμεύει σαν μαντρότοιχος, ενώ μέχρι το 1955 αναφέρεται πως το ύψος του ήταν περίπου δέκα μέτρα πιο πάνω από το σημερινό. Στην θέση του βρίσκεται διαμορφωμένη η κεντρική πλατεία του Σαραβαλίου (Πλατεία Κάστρου), η οποία προσφέρει όμορφη θέα.

Μάχη του Σαραβαλίου

κυρίως λήμμα : Μάχη του Σαραβαλίου

Στις 9 Μαρτίου 1822 στις τοποθεσίες της περιοχής του Πετρωτού "Παλαιόπυργος" και "Νερόμυλος του Σαϊταγά" έγινε η γνωστή Μάχη του Σαραβαλίου. Η μάχη έγινε ανάμεσα στους επαναστατημένους Έλληνες με γενικό αρχηγό τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη και τους Τούρκους που ήταν κλεισμένοι στο κάστρο της Πάτρας, με νικηφόρα έκβαση για τους πρώτους. Ήταν κατά την πρώτη πολιορκία της πόλης από τους Έλληνες και στο χωριό είχε στρατοπεδεύσει και είχε το στρατηγείο όλων των ελληνικών δυνάμεων ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Κάθε χρόνο σε ανάμνηση της μάχης γίνονται εορταστικές εκδηλώσεις και αναπαράσταση της στο Σαραβάλι.

Διοικητικές μεταβολές

Το 1835 το Σαραβάλι ορίζεται έδρα του τότε Δήμου Μεσσάτιδος. Έναν χρόνο μετά, το 1836, προσαρτήθηκε στον Δήμο Πατρέων.

Το Σαραβάλι από το 1912 έως το 1997 αποτελεσε έδρα της Κοινότητας Σαραβαλίου της Επαρχίας Πατρών.

Από 1998 με το Σχέδιο «Καποδίστριας» προσαρτήθηκε στον νέο Δήμο Μεσσάτιδος ως οικισμός και έδρα του Δημοτικού Διαμερίσματος Σαραβαλίου, έως το 2010 που με το Πρόγραμμα «Καλλικράτης» ο δήμος συγχωνεύτηκε στον νέο ευρύτερο Δήμο Πατρέων και το Σαραβάλι επίσης ως έδρα της ομώνυμης δημοτικής κοινότητας.

Οι πρόεδροι της πρώην Κοινότητας

Οι πρόεδροι της κοινότητας από το 1912 μέχρι σήμερα ήταν οι εξής:

• 1912-1967: ?
• 1967-1974: Ιωάννης Λαμπέτης
• 1974-1978: Γιώργος Ζάγκλας
• 1978-1982: Νίκος Μασσαχός
• 1982-1994: Χρήστος Γιαννακόπουλος
• 1994-1998: Χαράλαμπος Τσελέπης
• 1998-2002:
• 2002-2006:
• 2006-2010:
• 2010-2014: Νικόλαος Παναγιωτακόπουλος
• 2014-2023: Ανδρέας Κοντογεωργόπουλος
• 2024 - σήμερα : Κασπίρης Σπυρίδων του Ιωάννη

Εκκλησίες

Εκκλησίες του Σαραβαλίου αποτελούν η Κοίμηση της Θεοτόκου, κοντά στην κεντρική πλατεία και ο Άγιος Νικόλαος, δίπλα στο δημοτικό σχολείο και το κοιμητήριο της περιοχής. Στα ανατολικά του Σαραβαλίου, στην περιοχή του Κεφαλοβρύσου, υπάρχει επίσης ο ναός του Αγίου Κωνσταντίνου, κτισμένος κατά τα βυζαντινά χρόνια.

Εκπαίδευση

Το Σαραβάλι διαθέτει Νηπιαγωγείο, Δημοτικό και Γυμνάσιο. Αρχικά όλα τα σχολεία βρίσκονταν στο ίδιο κτηριακό συγκρότημα, ενώ αργότερα χτίστηκε νέο κτίριο για το γυμνάσιο σε διαφορετική τοποθεσία.

Σχεδόν όλα τα παιδιά των οικογενειών που κατοικούν στο Σαραβάλι παρακολουθούν το Νηπιαγωγείο και το Δημοτικό στο Σαραβάλι. Στη συνέχεια τα παιδιά συνεχίζουν στο Γυμνάσιο του Σαραβαλίου, ενώ κάποια από αυτά επιλέγουν να συνεχίσουν τη φοίτησή τους σε κάποιο Πρότυπο ή Πειραματικό Γυμνάσιο της Πάτρας. Τέλος, τα παιδιά που συνεχίζουν τη φοίτησή τους στο Λύκειο, θα εγγραφούν κατά προτεραιότητα στο 12ο Γενικό Λύκειο (ΓΕΛ) της Πάτρας, ή σε κάποιο Επαγγελματικό Λύκειο (ΕΠΑΛ) της επιλογής τους.

Περιβάλλοντας χώρος του Γυμνασίου Σαραβαλίου

Αθλητισμός

Στο χωριό εδρεύει ο Αχαιός Σαραβαλίου με τμήματα ποδοσφαίρου και καλαθοσφαίρισης.

Η ομάδα ποδοσφαίρου του Αχαιού αγωνίζεται στο πρώην Κοινοτικό και νυν Δημοτικό Γήπεδο Σαραβαλίου «Κώστας Ζάρρας» το οποίο διαθέτει σύγχρονο πλαστικό χλοοτάπητα και δίπλα του βρίσκεται επίσης, ανοιχτό γήπεδο μπάσκετ. Ακόμη, στην Δημοτική Κοινότητα του Σαραβαλίου και συγκεκριμένα παραπλεύρως του ποταμού Γλαύκου έχει τις αθλητικές της εγκαταστάσεις η Θύελλα Πατρών, ενώ στα Δεμένικα εδρεύουν οι σύλλογοι Α.Ο. Γαλαξίας και Α.Ο. Γαλήνη.

Γ.Π.Σ. Αχαιός Σαραβαλίου

Το έμβλημα του συλλόγου.

Ο Αχαιός Σαραβαλίου ιδρύθηκε το 1969 με αριθμό μητρώου ΕΠΟ 1581 απο το Κωνσταντίνο Ζαρρα, από τον οποίο έχει πάρει και το όνομα το Γήπεδο Σαραβαλίου και έδρα του Αχαιού. Τα χρώματα της ομάδας είναι το μπλε και άσπρο. Κατά καιρούς έχει αγωνιστεί σε όλες τις κατηγορίες της Ένωσης Ποδοσφαιρικών Σωματείων (Ε.Π.Σ.) Αχαΐας.

Μεγαλύτερη επιτυχία του Αχαιού η συμμετοχή στον τελικό κυπέλλου ερασιτεχνών Αχαΐας το 2008 και το 2013. Από τον Αχαιό έχει ξεκινήσει την καριέρα του ο Δημήτρης Αργυρόπουλος, που αγωνιζόταν στην Παναχαική Γ.Ε., ενώ έχει επίσης αγωνιστεί στην Ααλστ Βελγίου, στον Πατραϊκό, στον Πανελευσινιακό, στον Εθνικό Πειραιώς στην Α' Εθνική. Επίσης στο τμήμα μπάσκετ του συλόγου ξεκίνησε και ο αδελφός του Δημήτρη, Νίκος, ο οποίος έπαιξε στον Απόλλων Πατρών, στον Ολυμπιακό Πειραιώς, στον Πανελλήνιο και στον Άρη, στην Α1 Εθνική.

Το τμήμα μπάσκετ έχει δικό του ανοιχτό γήπεδο και αξιόλογη παρουσία στις κατηγορίες της Ένωση Σωματείων Καλαθοσφαίρισης Αχαΐας-Ηλείας (ΕΣΚΑ-Η).

Διακρίσεις (Ποδόσφαιρο)

• Πρωτάθλημα Β' Κατηγορίας Αχαΐας: 2003
• Φιναλίστ Κυπέλλου Αχαΐας: 2008, 2013

Φωτοθήκη

Οι φωτογραφίες αφορούν την ομάδα του Αχαιού Σαραβαλίου.

• 
  Δημοτικό γήπεδο Σαραβαλίου.
• 
  Οι φίλαθλοι του Αχαιού.
• 
  Η απονομή στον τελικό κυπέλλου Αχαΐας 2008.

Πηγές

• Βασίλης Κ. Λάζαρης (επιμ.), Στέφανου Ν. Θωμόπουλου "Ιστορία της Πόλεως Πατρών από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι του 1821". Έκδοση τέταρτη στη δημοτική γλώσσα και με βάση τα χειρόγραφα του συγγραφέα, Τόμος Β', Αχαϊκές Εκδόσεις, Πάτρα 1999. ISBN 960-7960-09-2.
• Νίκος Παναγιωτακόπουλος, Το κάστρο του Σαραβαλίου, ένα χωριό μια ιστορία, Πάτρα 2000.
• Σπυρίδων Τρικούπης, Ιστορία της Ελληνικής επανάστασης, Εκδόσεις Νέα Σύνορα-Α.Α. Λιβάνη, Αθήνα 1993.
• Γιώργος Τερτσέτης, Απομνημονεύματα Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, Εκδόσεις Βεργίνα.
• Νικόλαος Καλυβάς, Ομπλός-Σαραβάλι-Κολοκοτρώνης, Νεοεκδοτική Αχαΐας, Πάτρα 2011. ISBN 978-960-99460-1-8.
• Χρήστος Π. Κορύλλος, Χωρογραφία της Ελλάδος. Α΄. Νομός Αχαΐας, Εκ του Τυπογραφείου των Καταστημάτων Ανέστη Κωνσταντινίδου, Εν Αθήναις 1903.

Βιβλιογραφία

• Λουλούδης, Θεόδωρος Η. (2010). Αχαΐα. Οικισμοί, οικιστές, αυτοδιοίκηση. Πάτρα: Νομαρχιακή Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ν.Α. Αχαΐας. 
• Κώστας Ν. Τριανταφύλλου, Ιστορικόν Λεξικόν των Πατρών, Τόμος Β', Τυπογραφείο Πέτρου Χρ. Κούλη, Πάτρα 1995, Τρίτη Έκδοση, λήμμα Σαραβάλι.

Διαβάστε επίσης

• Ανδρέας Β. Τσιμπούλης, Το Σαραβάλι και η ιστορία του, Πάτραι: Εκδοτικός Οίκος Χ. Καγιάφα, 1958.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Κοινότητας Σαραβαλίου Αχαΐας. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 18/12/2017.