Βεατρίκη της Πορτογαλίας

H Βεατρίκη της Πορτογαλίας, (Πορτογαλική γλώσσα : Beatrice, 7-13 Φεβρουαρίου 1373 - περί το 1420) μέλος του Πορτογαλικού Οίκου της Βουργουνδίας ήταν πριγκίπισσα της Πορτογαλίας και με τον γάμο της με τον Ιωάννη Α΄ των Τραστάμαρα (1383) έγινε βασίλισσα της Καστίλης. Η Βεατρίκη ήταν κόρη του Φερδινάνδου Α΄ της Πορτογαλίας και της Ελεονώρας Τέλες, κόρης του Μαρτίμ Αλφόνσο Τέλο δε Μενέθεθ ευγενούς της Πορτογαλίας. Με τον θάνατο του πατέρα της χωρίς γιο διεκδίκησε τον θρόνο της Πορτογαλίας αλλά τον κέρδισε ο ετεροθαλής αδελφός του πατέρα της Ιωάννης Α΄ της Πορτογαλίας, γενάρχης του Οίκου των Αβίς. Τα πρώτα χρόνια της ζωής της έγινε πιόνι των συμμάχων του πατέρα της που διαπραγματεύτηκαν διαδοχικά γάμους για τη Βεατρίκη, τελικά παντρεύτηκε τον Ιωάννη Α΄ της Καστίλης και έγινε βασίλισσα της Καστίλης.

Βεατρίκη της Πορτογαλίας
Γενικές πληροφορίες
ΓέννησηΦεβρουάριος 1373
Κοΐμπρα
Θάνατος1409[1]
Toro
Τόπος ταφήςMonastery of Sancti Spiritus of Toro και d:Q6125111
Χώρα πολιτογράφησηςΒασίλειο της Πορτογαλίας
ΘρησκείαΚαθολικισμός
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΠορτογαλικά
Ισπανικά
λατινική γλώσσα
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταμονάρχης
Οικογένεια
ΣύζυγοςΙωάννης Α΄ της Καστίλης (από 1383)[2][3]
ΓονείςΦερδινάνδος Α΄ της Πορτογαλίας και Ελεονώρα Τέλες δε Μενέσες
ΑδέλφιαÁlvaro da Cunha, senhor de Pombeiro (ετεροθαλής αδελφός από μητέρα)
Ισαβέλλα της Πορτογαλίας, κυρία του Βιζέου (ετεροθαλής αδελφή από πατέρα)
ΟικογένειαΟίκος της Βουργουνδίας
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμαroyal consort of Castile
Θυρεός
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Με τον θάνατο του πατέρα της (1383) ανακηρύχτηκε βασίλισσα της Πορτογαλίας υπό την κηδεμονία της μητέρας της. Η απώλεια της Πορτογαλικής ανεξαρτησίας από το Βασίλειο της Καστίλης οδήγησε σε εξέγερση και εμφύλιο πόλεμο ανάμεσα στον σύζυγο της και τον θείο της Ιωάννη των Αβίς.[4][5] Ο εμφύλιος κράτησε τρία χρόνια αλλά μετά την ήττα του Ιωάννη Α΄ της Καστίλης στη Μάχη της Αλζουμπαρότα ο Ιωάννης των Αβίς ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Πορτογαλίας διαγράφοντας τις ελπίδες της Βεατρίκης και του συζύγου της για το Πορτογαλικό στέμμα. Η Βεατρίκη από τότε έδειξε έντονο ενδιαφέρον να αποκαταστήσει τους Πορτογάλους εξόριστους στην Καστίλη που της είχαν μείνει πιστοί, μετά τον θάνατο του συζύγου της υποβαθμίστηκε στην αυλή. Οι δυναστικές έριδες που ξέσπασαν στη συνέχεια ήταν πρόκληση για την ίδια προκειμένου να αποκαταστήσει τις σχέσεις της με την Πορτογαλία. Τη δεύτερη δεκαετία του 15ου αιώνα τα στοιχεία για την ίδια άρχισαν σταδιακά να ελαττώνονται μέχρι που εξαφανίστηκαν γύρω στο 1420.

Πρώτα χρόνια

Επεξεργασία

Η Βεατρίκη γεννήθηκε στην Κοΐμπρα όταν ξέσπασε ο "Β΄ Φερδινανδικός Πόλεμος" (1372-1373), την πόλη πολιορκούσαν στρατεύματα από την Καστίλη, ο Ερρίκος Β΄ της Καστίλης συνέχισε για τη Σανταρέμ και κατόπιν για τη Λισαβώνα. Την εποχή που βρισκόταν σε εξέλιξη η πολιορκία της Λισαβώνας έκλεισε ανάμεσα στα βασίλεια της Πορτογαλίας και της Καστίλης η "Ειρήνη του Σανταρέμ" με τη μεσολάβηση του παπικού απεσταλμένου. Ο Φερδινάνδος Α΄ της Πορτογαλίας εγκατέλειψε τα νόμιμα δικαιώματα του στον θρόνο της Καστίλης που προήλθαν όταν δολοφονήθηκε ο Πέτρος της Καστίλης (1369) και ρυθμίστηκαν δύο γάμοι.[6] Ο Σάντσο Αλφόνσος του Αλμπουρκέρκε αδελφός του Ερρίκου Β΄ θα παντρευόταν τη Βεατρίκη ετεροθαλή αδελφή του Φερδινάνδου Α΄ και ο Αλφόνσος του Χιχόν και Νορένια γιος του Ερρίκου Β΄ την Ισαβέλλα νόθη κόρη του Φερδινάνδου Α΄ και ετεροθαλή αδελφή της Βεατρίκης. Η νεογέννητη εν τω μεταξύ Βεατρίκη (1373), νόμιμη κόρη του Φερδινάνδου Α΄ (1373) θα αρραβωνιαζόταν τον δούκα Φαδρίκ του Μπεναβέντε, νόθο γιο του Ερρίκου Β΄.[7] Τα "Κορτές της Λεϊρία" (1376) αποδέχτηκαν τον αρραβώνα της Βεατρίκης με τον Φαδρίκ του Μπεναβέντε και την όρισαν διάδοχο του θρόνου.[8] Ο αρραβώνας κατοχυρώθηκε στη Λεϊρία (24 Νοεμβρίου 1376) και έγινε αποδεκτός από τον βασιλιά Ερρίκο Β΄ (3 Ιανουαρίου 1377).[9] Ο Φερδινάνδος Α΄ επικύρωσε στη διαθήκη του σαν διάδοχο τη Βεατρίκη και τον δούκα του Μπεναβέντε (1378), πρόσθεσε επίσης ότι τα παιδιά της Ινές ντε Κάστρο : Ιωάννης, δούκας της Βαλένσια ντε Κάμπος, Διονύσιος του Θιφουέντες και Βεατρίκη αποκλείστηκαν από τη διαδοχή. Η σύζυγος του Ιωάννη Μαρία Τέλλες που ήταν αδελφή της βασίλισσας Ελεονώρας κατηγορήθηκε για μοιχεία, ο σύζυγος της τη θανάτωσε τον Ιούνιο του 1379.[10] Ο Ιωάννης της Βαλένσια ντε Κάμπος ζήτησε αργότερα συγχώρεση αλλά φοβήθηκε την οργή της οικογένειας Τέλλες και δραπέτευσε στην Καστίλη.[11] Ο Ερρίκος Β΄ της Καστίλης πέθανε τον Μάιο του 1379 και τον διαδέχθηκε ο μεγαλύτερος γιος του Ιωάννης Α΄. Όταν έφτασαν τα νέα του θανάτου στην Πορτογαλική αυλή αποφάσισαν να αρραβωνιάσουν τη μικρή Βεατρίκη με τον νέο βασιλιά μπροστά στον κίνδυνο να ανέβει ο Ιωάννης της Βαλένσια στον θρόνο της Πορτογαλίας με τη βοήθεια της Καστίλης.[12] Η γαμήλια συνθήκη υπογράφηκε (21 Μαίου 1380), η τελετή του γάμου θα γινόταν όταν η μικρή Βεατρίκη έφτανε 14 ετών. Άν η Βεατρίκη πέθαινε πριν τον γάμο και ο πατέρας της δεν είχε νόμιμα παιδιά ο θρόνος της Πορτογαλίας θα περνούσε στον Ιωάννη Α΄ της Καστίλης, το ίδιο και αν πέθαινε μετά τον γάμο χωρίς να αποκτήσει παιδιά. Άν ο Ιωάννης πέθαινε πριν τη Βεατρίκη χωρίς να αποκτήσει παιδιά ο θρόνος θα περνούσε στη χήρα του και τον επόμενο σύζυγο της, αν πέθαινε και η ίδια χωρίς παιδιά ο θρόνος της Πορτογαλίας θα περνούσε στον οποιοδήποτε βασιλιά της Καστίλης. Τα παιδιά της Ινές ντε Κάστρο σε κάθε περίπτωση αποκλείστηκαν, τα "Κορτές της Σόρια" επικύρωσαν τη γαμήλια συμφωνία τον Αύγουστο του 1380.[13]

Ο Φερδινάνδος Α΄ άλλαξε πολιτική τον Ιούλιο του 1380, συμμάχησε με τον Ριχάρδο Β΄ της Αγγλίας και τον θείο του Ιωάννη της Γάνδης που ήταν οπαδοί του Πέτρου της Καστίλης. Μετά τη στροφή απαρνήθηκε τον αντίπαπα Κλήμη Ζ΄ και ορκίστηκε πίστη στον πάπα Ουρβανό ΣΤ΄. Η κόρη του Βεατρίκη αρραβωνιάστηκε τον Εδουάρδο του Νόργουιτς, γονείς του ήταν ο Εδμόνδος του Λάνγκλεϊ μικρότερος αδελφός του Ιωάννη της Γάνδης και η Ισαβέλλα της Καστίλης, δούκισσα της Υόρκης, κόρη του Πέτρου της Καστίλης. Με τις διαπραγματεύσεις ο κόμης της Ουρέμ που ήταν ο επιφανέστερος εξόριστος "Πετριστής" επέστρεψε στην Πορτογαλική αυλή. Όταν ο βασιλιάς της Καστίλης άκουσε τη συμφωνία προσέγγισε τον Ιωάννη της Βαλένσια, συμμάχησε με τη Γαλλία, δήλωσε με τη "Συνθήκη του Βενσέν" την υποταγή του στον αντίπαπα Κλήμη Ζ΄ και ξεκίνησε τον "Γ΄ Φερδινανδικό Πόλεμο".[14][15][16] Την εποχή που ο Φερδινάνδος Α΄ και οι σύμβουλοι του βρίσκονταν στον Έλβα για να συζητήσουν τις πολεμικές επιχειρήσεις η βασίλισσα Ελεονώρα γέννησε γιο τον Αλφόνσο (19 Ιουλίου 1382), πέθανε σε τέσσερις μέρες (23 Ιουλίου 1382). Οι γνώμες διίστανται, πολλοί ιστορικοί λένε ότι πέθανε από ασθένεια, άλλοι όπως ο Φερνάο Λόπες (1385-1460) γράφουν ότι τον σκότωσε ο ίδιος ο Φερδινάνδος Α΄ επειδή ήταν μπάσταρδος γιος της συζύγου του με τον κόμη της Ουρέμ. Ο ιστορικός Φερνάο Λόπες έγραψε ότι η αυλή τον θρήνησε μόνο για να τηρήσουν το πρωτόκολλο, όχι επειδή ο Αλφόνσος ήταν πραγματικός γιος του βασιλιά.[17]

Διάδοχος της Πορτογαλίας

Επεξεργασία
 
Τα σύμβολα της Βεατρίκης ως βασίλισσας της Πορτογαλίας

Σε έναν μήνα (10 Αυγούστου 1382) με την "Ειρήνη του Έλβας" η Βεατρίκη αρραβωνιάστηκε τον Φερδινάνδο δεύτερο γιο του Ιωάννη Α΄ της Καστίλης με την πρώτη σύζυγο του Ελεονώρα της Αραγωνίας, βασίλισσα της Καστίλης. Το βασίλειο της Πορτογαλίας που θρησκευτικά είχε διαιρεθεί με το Δυτικό Σχίσμα επέστρεψε στον αντίπαπα Κλήμη Ζ΄.[18] Ο Ιωάννης Α΄ της Καστίλης έμεινε χήρος (1382) και ο κόμης της Ουρέμ ευνοούμενος της βασίλισσας Ελεονώρας υπέγραψε νέα γαμήλια συμφωνία για τη μικρή Βεατρίκη, αυτή τη φορά με τον ίδιο τον βασιλιά της Καστίλης.[19] Ο Φερδινάνδος Α΄ συμφώνησε με τον γάμο επειδή ήθελε έναν πολύ ισχυρό σύμμαχο σαν γαμπρό για να αντιμετωπίσει τις φιλοδοξίες των παιδιών της Ινές ντε Κάστρο, από την άλλη ο Ιωάννης Α΄ θα μπορούσε να αφήσει τις Πορτογαλικές υποθέσεις στην Ελεονώρα σαν αντιβασίλισσα.[20] Η υπογραφή του γάμου έγινε στις 2 Απριλίου 1383, η Συνθήκη καθόριζε ότι αν ο Φερδινάνδος Α΄ πέθαινε χωρίς γιους ο θρόνος της Πορτογαλίας θα περνούσε στη Βεατρίκη και τον σύζυγο της Ιωάννη Α΄ της Καστίλης.[21][22][23][24][25] Η Συνθήκη καθόριζε ότι τα δύο βασίλεια δεν θα ενωθούν και θα παραμείνει η Ελεονώρα αντιβασίλισσα στην Πορτογαλία μέχρι την εποχή που ο γιος της Βεατρίκης και του Ιωάννη Α΄ θα γινόταν 14 ετών, θα ορκιζόταν κατόπιν βασιλιάς της Πορτογαλίας και της Καστίλης.[21][26][27] Άν πέθαινε η Βεατρίκη χωρίς παιδιά το στέμμα θα περνούσε στις επόμενες αδελφές της, αν δεν υπήρχαν θα περνούσε στον Ερρίκο μεγαλύτερο γιο του Ιωάννη Α΄ από τον πρώτο του γάμο αποκληρώνοντας ξανά τα παιδιά της Ινές ντε Κάστρο.

Σε περίπτωση που ο Ιωάννης Α΄ και οι γιοι του δεν εξασφάλιζαν τη διαδοχή το στέμμα θα περνούσε στην αδελφή του Ελεονώρα της Καστίλης, βασίλισσα της Ναβάρρας και αν πέθαινε χωρίς απογόνους το στέμμα της Καστίλης θα περνούσε στους απογόνους του Φερδινάνδου Α΄.[28] Ο βασιλιάς της Καστίλης καθόρισε επίσης την προίκα της Βεατρίκης και έβαλε τον όρο να μεγαλώσουν οι γιοι της στην Πορτογαλία και η μητέρα της Ελεονώρα θα ήταν αντιβασίλισσα στο πλευρό τους, οι όροι αυτοί ήταν δευτερεύοντες έγιναν ωστόσο αποδεκτοί.[29] Ο παπικός απεσταλμένος στην Καστίλη, την Αραγωνία, την Πορτογαλία και τη Ναβάρρα Πέντρο ντε Λούνα υπέγραψε τον αρραβώνα στην Έλβας (14 Μαΐου 1383), η επίσημη τελετή έγινε στον Καθεδρικό ναό της Μπαδαχόθ (17 Μαΐου 1383). Μια ομάδα από Καστιλιανούς ευγενείς και ιερείς ορκίστηκαν ότι θα καθαιρέσουν τον μονάρχη τους αν παραβεί τους όρους της Συνθήκης, το ίδιο έγινε και με μια ομάδα Πορτογάλων, ανάμεσα τους ο αρχηγός του Τάγματος των Αβίς. Μόλις έγινε η γαμήλια τελετή η Βεατρίκη μετακινήθηκε στην Καστίλη για να ζήσει με τον σύζυγο της. Τα "Κορτές της Σανταρέμ" επικύρωσαν τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο τη γαμήλια συνθήκη και αποδέχθηκαν τη Βεατρίκη και τον Ιωάννη Α΄ της Καστίλης σαν διαδόχους του θρόνου της Πορτογαλίας.[25] Η βασίλισσα Ελεονώρα Τέλλες γέννησε κόρη (27 Σεπτεμβρίου 1383) που έζησε επίσης μόνο δυο μέρες, η Βεατρίκη παρέμεινε το μοναδικό νόμιμο παιδί του Πορτογάλου βασιλιά Φερδινάνδου Α΄.

Η κρίση του 1383-1385

Επεξεργασία

Ο Φερδινάνδος Α΄ πέθανε (22 Οκτωβρίου 1383) και η Ελεονόρα Τέλλες ανέλαβε την αντιβασιλεία στην Πορτογαλία όπως είχε ορίσει ο σύζυγος της στη διαθήκη του, κυβέρνησε στο όνομα της κόρης της και του γαμπρού της.[26][30][31][32] Τα μέλη της αντιβασιλείας ήταν μια κλειστή ομάδα οπαδών του Πέτρου της Καστίλης, σύντομα συγκρούστηκε με μία άλλη ομάδα που απαιτούσε τα μέλη της αντιβασιλείας να είναι μόνο γηγενείς Πορτογάλοι.[33] Ο Ιωάννης Α΄ και η Βεατρίκη έμαθαν στην Τορρίχος τον θάνατο του Πορτογάλου βασιλιά, έκλεισαν αμέσως τα Κορτές στη Σεγόβια. Ο αρχηγός του Τάγματος των Αβίς Ιωάννης έστειλε επιστολή στον Ιωάννη Α΄, του ζήτησε να αναλάβει προσωπικά το Πορτογαλικό στέμμα και να ορίσει αντιβασιλιά τον ίδιο στο όνομα του.[22][31][34][35][36] Ο Ιωάννης Α΄ της Καστίλης τον φυλάκισε στο Αλκάθαρ της Σεβίλλης για να αποφύγει τις συγκρούσεις με τον άλλο Ιωάννη, τον γιο της Ινές ντε Κάστρο, πήρε τα σύμβολα και τους τίτλους του βασιλιά της Πορτογαλίας, τον αναγνώρισε ο Αντίπαπας Κλήμης Ζ΄.[30] Συγκάλεσε Συμβούλιο στη Μονταλμπάν και έστειλε τον Αλφόνσο Λόπεζ ντε Τεχέδα στην Πορτογαλία με εντολές να αναλάβει την αντιβασιλεία και να ανακηρύξει τον ίδιο και τη σύζυγο του βασιλείς.[37][38][39][40][41][42] Η ανακήρυξη έγινε αλλά στη Λισαβώνα, τη Σανταρέμ, την Έλβας και σε άλλες πόλεις, ακολούθησε μεγάλο κίνημα επανάστασης υπέρ του Ιωάννη.[35][35][36][37][43][44][45][46][47][48][49] Ο Ιωάννης Α΄ της Καστίλης αποφάσισε να αναλάβει το βασίλειο με στρατιωτική βία παρά το ότι πολλά μέλη του Συμβουλίου αρνήθηκαν επειδή παραβίαζε τη "Συνθήκη της Σαλβατέρρα".[21] Είχε την υποστήριξη του επισκόπου της Γκουάρντα, Καγκελάριου της Βεατρίκης που του υποσχέθηκε εδάφη, ο Ιωάννης και η Βεατρίκη εισήλθαν στην Πορτογαλία για να ζητήσουν την υποταγή των Πορτογάλων χάρη στα δικαιώματα της Βεατρίκης.[22][27][50][51]

Ο γάμος επέτρεψε στον Ιωάννη Α΄ της Καστίλης να μετατρέψει το Πορτογαλικό βασίλειο σε προτεκτοράτο του και να αποτρέψει τους Άγγλους να εγκατασταθούν στην Ιβηρική.[52] Η ένωση της Καστίλης με την Πορτογαλία βοήθησε σημαντικά την αριστοκρατία της Πορτογαλίας που πήρε πολλά εδάφη, τίτλους και προνόμια. Οι αγρότες από την άλλη βρέθηκαν σε πολύ δύσκολη θέση επειδή έγιναν δούλοι των αριστοκρατών και ερημώθηκε η ύπαιθρος, το ίδιο οι έμποροι και οι τεχνίτες της Πορτογαλίας που έχασαν όλα τα προνόμια τους τόσο από τους αντίστοιχους της Καστίλης όσο και την αριστοκρατία.[53] Η αντίσταση τόσο απέναντι στην Πορτογαλική αντιβασιλεία όσο και στους "Πετριστές" και οι φόβοι για διάλυση της Πορτογαλίας έφεραν επαναστάσεις στη Λισαβώνα.[26][52][54][55][56] Ο αρχηγός του Τάγματος των Αβίς δολοφόνησε τον κόμη του Ουρέμ ευνοούμενο της αντιβασίλισσας, ακολούθησε εξέγερση των χωρικών εναντίον του πρωθυπουργού της αντιβασιλείας Άλβαρο Πάις και δολοφονήθηκε ο επίσκοπος της Λισαβώνας.[39] Οι εξεγέρσεις επεκτάθηκαν σε όλες τις μεγάλες πόλεις της Πορτογαλίας, οι επαναστάτες ήθελαν να σκοτώσουν τους ηγούμενους πολλών Καθεδρικών ναών όπως του Γκιμαράες και της Μπέτζα. Οι επαναστάτες είχαν τη στήριξη όλου του Πορτογαλικού λαού εκτός από την αριστοκρατία.[55][57][58] Η Ελεονώρα Τέλλες δραπέτευσε από την αυλή της στη Λισαβώνα για την Αλενκέρ.[59] Ο Άλβαρο Πάις πρότεινε στο μεταξύ τον γάμο ανάμεσα στον αρχηγό του Τάγματος των Αβίς με τη χήρα αντιβασίλισσα και να αναλάβουν μαζί την αντιβασιλεία, εκείνη υπερήφανα αρνήθηκε. Όταν έμαθαν ότι έρχεται ο βασιλιάς της Καστίλης στην Πορτογαλία ο αρχηγός των Αβίς ορκίστηκε υπερασπιστής και κηδεμόνας του βασιλείου (16 Δεκεμβρίου 1383) χάρη στα δικαιώματα του ετεροθαλούς αδελφού του Ιωάννη, του μεγαλύτερου γιου της Ινές ντε Κάστρο.[60][61] Ο Ιωάννης των Αβίς συγκρότησε το Συμβούλιο, ζήτησε τη βοήθεια της Αγγλίας και ξεκίνησε την πολιορκία της Αλενκέρ. Η Ελεονώρα δραπέτευσε στη Σανταρέμ και ο Ιωάννης των Αβίς ξεκίνησε τις ετοιμασίες για την πολιορκία της Λισαβώνας.[62] Η Ελεονώρα Τέλλες συγκρότησε στρατό στη Σανταρέμ περιμένοντας τη βοήθεια του γαμπρού της για να υποτάξει όσους αμφισβητούν την αντιβασιλεία της και την κόρη της σαν βασίλισσα.[63] Ο Ιωάννης Α΄ της Καστίλης δημιούργησε ένα συμβούλιο αντιβασιλείας με τον Αλφόνσο της Αραγωνίας, μαρκήσιο της Βιγιένα, τον αρχιεπίσκοπο του Τολέδο και τον πρώτο Μαγιορδόμο του βασιλιά Πέντρο Γκονζάλες ντε Μεντόσα.[64][65]

Η μάχη της Αλζουμπαρότα

Επεξεργασία
 
Η μάχη της Αλζουμπαρότα, μικρογραφία 15ου αιώνα

Με έκκληση της Ελεονώρας Τέλλες η κόρη της και ο γαμπρός της επιτέθηκαν στην Πορτογαλία τον Ιανουάριο του 1384 μέσω της Σανταρέμ, ο Ιωάννης Α΄ ζήτησε την παραίτηση της πεθεράς του από την αντιβασιλεία.[64] Ο Ιωάννης Α΄ της Καστίλης οργάνωσε την αντιβασιλεία της Πορτογαλίας και τον στρατό με Καστιλιάνους.[58][66] Πολλοί ιππότες και κάστρα στην Πορτογαλία του δήλωσαν υποτέλεια : Σανταρέμ, Ουρέμ, Λεϊρία, Όμπιδος, Τόρρες Νόβας, Αλενκέρ, Σίντρα, Αρρόντσες, Αλεγκρέτε, Ολιβένζα, Πορτέλ, Μούρα, Μέρτολα, Μπράγκα, Βιάνα ντο Καστέλο, Γκιμαράες, Μπραγκάντσα, Τσάβες, Καστέλο Ροντρίγο, Γκουάρντα.[50][67][68][69][70][71] Η Ελεονώρα Τέλλες στράφηκε εναντίον του γαμπρού της και εκείνος την έστειλε στο "μοναστήρι του Τορντεσίλας". Η πράξη αυτή έδωσε περισσότερα δικαιώματα στον αρχηγό του Τάγματος των Αβίς επειδή είχε παραβιαστεί ξεκάθαρα η "Συνθήκη της Σαλβατέρρα", η Ελεονώρα και οι πιο στενοί συνεργάτες της συμμάχησαν με τον Ιωάννη των Αβίς.[72][73] Ο Ιωάννης της Καστίλης είχε ακόμα τη στήριξη της αριστοκρατίας αλλά αυτή τη φορά ήταν ανεπαρκής, δεν επανέλαβε τους προηγούμενους θριάμβους, έχασε στην Κοΐμπρα και Λισαβώνα.[58][74][75][76][77] Άφησε φρουρές στις πόλεις (3 Σεπτεμβρίου 1384), επέστρεψε στην Καστίλη με τη Βεατρίκη και ζήτησε την υποστήριξη της Γαλλίας. O Ιωάννης των Αβίς κατέλαβε πολλές πόλεις που ήταν πιστές στον βασιλιά της Καστίλης όπως η Αλμάδα και η Αλανκέρ, απέτυχε σε άλλες.[78] Συγκάλεσε τον Μάρτιο του 1385 Κορτές στην Κοΐμπρα, εκεί η Βεατρίκη δηλώθηκε νόθη κόρη του πατέρα της και ο ίδιος ανακηρύχτηκε νέος βασιλιάς ως Ιωάννης Α΄ της Πορτογαλίας. Μετά τη λήξη των Κορτές προχώρησε σε εκστρατεία στα βόρεια, κατέλαβε την Μπράγκα και την Γκιμαράες.[79] Ο Ιωάννης Α΄ της Καστίλης προχώρησε στην πιο αποφασιστική εκστρατεία του στην Πορτογαλία αλλά γνώρισε τη συντριβή στη Μάχη της Αλζουμπαρότα τον Αύγουστο του 1385, τερματίστηκαν όλες τις ελπίδες του να ανακηρυχτεί βασιλιάς της Πορτογαλίας. Μετά την ήττα της Αλζουμπαρότα ο βασιλιάς της Καστίλης δραπέτευσε στη Σανταρέμ, κατηφόρισε τον ποταμό Τάγο για να συναντήσει τον στόλο του στη Λισαβώνα, στη συνέχεια επέστρεψε στην Καστίλη. Ο Ιωάννης Α΄ της Πορτογαλίας προχώρησε σε εκστρατεία βόρεια από τον ποταμό Δούρο για να καταλάβει όλες τις πόλεις που ήταν πιστές στον Ιωάννη Α΄ της Καστίλης και τη Βεατρίκη, η Τσάβες και η Μπραγκάντσα συνθηκολόγησαν τον Μάρτιο του 1386.[71][80][81]

Θάνατος του συζύγου της

Επεξεργασία
 
Μορφή της βασίλισσας Βεατρίκης επί του τάφου της στην Τόρο

Η συντριβή της Καστίλης στην Αλζουμπαρότα οδήγησε σε αλλαγή της κατάστασης στην Πορτογαλία, οι κληρικοί που ήταν πιστοί στον αντίπαπα Κλήμη Ζ΄ εξορίστηκαν, τους συντηρούσε η Βεατρίκη που ήταν πιστή στους αντίπαπες της Αβινιόν. Οι ευγενείς που είχαν εξοριστεί από τον Ιωάννη Α΄ της Καστίλης και τη Βεατρίκη επέστρεψαν στην Πορτογαλία. Η ήττα της Αλζουμπαρότα αναζωπύρωσε τις ελπίδες των απογόνων του Πέτρου της Καστίλης για τον θρόνο της Καστίλης, ήταν η κόρη του Κωνσταντία και ο σύζυγος της Ιωάννης της Γάνδης, δούκας του Λάνκαστερ. Η Πορτογαλία και η Αγγλία υπέγραψαν τη "Συνθήκη του Ουίνδσορ" (9 Μαΐου 1386), ο Ιωάννης της Γάνδης, η Κωνσταντία και η κόρη τους Αικατερίνη του Λάνκαστερ έφτασαν τον Ιούλιο στη Γαλικία. Ο Ιωάννης Α΄ της Καστίλης συγκάλεσε τα Κορτές στη Σεγόβια για την υπεράσπιση του βασιλείου, όρισε αντιβασιλιά της Πορτογαλίας στο όνομα της συζύγου τον άλλον Ιωάννη γιο της Ινές ντε Κάστρο για να τον φέρει σε σύγκρουση με τον ετεροθαλή αδελφό του Ιωάννη των Αβίς.[82] Η συμμαχία της Αγγλίας και της Πορτογαλίας απέτυχε αφού έχασαν την υποστήριξη των κατοίκων της Γαλικίας, ο Ιωάννης της Γάνδης και ο Ιωάννης Α΄ της Καστίλης υπέγραψαν την "Ειρήνη του Μπαγιόν" (8 Ιουλίου 1388).[83] Ο Ιωάννης της Γάνδης παραιτήθηκε από όλα τα δικαιώματα στον θρόνο της Καστίλης, τακτοποιήθηκαν ταυτόχρονα οι γάμοι ανάμεσα στην κόρη του Αικατερίνη και στον μελλοντικό Ερρίκο Γ΄ της Καστίλης διάδοχο του θρόνου και μεγαλύτερο γιο του Ιωάννη Α΄ από τον πρώτο του γάμο. Ο Εκατονταετής Πόλεμος διεκόπη, ακολούθησε η "Συνθήκη του Μονκάο" (23 Νοεμβρίου 1389) με την οποία έκλεισε ειρήνη ανάμεσα στα βασίλεια της Καστίλης και της Πορτογαλίας, η Βεατρίκη συνέχισε ωστόσο τις διεκδικήσεις.

Η ανάκτηση της Πορτογαλίας ήταν πάντοτε μία από τις προτεραιότητες του βασιλιά της Καστίλης, στα "Κορτές της Γκουανταλαχάρα" (1390) πρότεινε να παραιτηθεί για να αφοσιωθεί αποκλειστικά στην Πορτογαλία. Ο θάνατος του (9 Οκτωβρίου 1390) προκάλεσε διαμάχες για την αντιβασιλεία και το Πορτογαλικό ζήτημα αναβλήθηκε μέχρι το 1393. Ο Ιωάννης Α΄ της Καστίλης έγραψε στη διαθήκη του (1385) ότι την οικονομική διαχείριση του βασιλικού νοικοκυριού θα την είχε η χήρα του Βεατρίκη που είχε στη διάθεση της όλους τους Πορτογάλους εξόριστους οπαδούς της στην Καστίλη. Ο Ολιβέιρα Σερράνο ισχυρίζεται ότι ο Ιωάννης αναγνώριζε τη Βεατρίκη σαν τη νόμιμη βασίλισσα της Πορτογαλίας, αν πέθαινε χωρίς απογόνους τα κληρονομικά δικαιώματα θα περνούσαν όπως υπέγραψε ο πάπας στον γιο του Ερρίκο Γ΄.[84] Ο Ολιβέιρα Μαρτέν από την άλλη ισχυρίζεται ότι μόνο ο πάπας θα μπορούσε να αποφασίσει μετά τον θάνατο του Ιωάννη αν τα κληρονομικά δικαιώματα της Πορτογαλίας περνούσαν στη Βεατρίκη ή τον Ερρίκο Γ΄.[85] Τα κληρονομικά δικαιώματα της Βεατρίκης αποτελούσαν για πολλά χρόνια πεδίο συγκρούσεων ανάμεσα στα βασίλεια της Πορτογαλίας και της Καστίλης, θα επιλυθεί οριστικά με τη "Συνθήκη της Μεδίνα δελ Κάνπο" (1431).

Οριστική απώλεια της Πορτογαλίας

Επεξεργασία

Η παρουσία της Βεατρίκης στο βασίλειο της Καστίλης ήταν πολύτιμη, εκπροσωπούσε τα νόμιμα κληρονομικά δικαιώματα του Οίκου της Τραστάμαρα στην Πορτογαλία απέναντι στον Οίκο των Αβίς που ήταν νόθοι. Την εποχή του Ερρίκου Γ΄ η Καστίλη δέχτηκε ένα μεγάλο κύμα Πορτογάλων εξόριστων που δεν αποδέχτηκαν τη βασιλεία των Αβίς.[86] Ο μεγάλος αριθμός από εξόριστους δημιούργησε ένταση ανάμεσα στα δύο βασίλεια, εγκαταστάθηκαν στις πόλεις που η χήρα αντιβασίλισσα είχε μεγάλη δημοτικότητα όπως η Τόρο και η Βαγιαδολίδ. Ο Ιωάννης Α΄ της Πορτογαλίας επανέλαβε τον πόλεμο (1396-1399), πίεζε ευνοϊκούς όρους για να κλείσει ειρήνη αλλά δεν το κατόρθωσε. Με την ειρήνη (1402) οι Καστιλιάνοι επέμεναν στα κληρονομικά δικαιώματα της Βεατρίκης και πρότειναν γάμο ανάμεσα στην ίδια και τον μεγαλύτερο γιο του Ιωάννη Α΄ της Πορτογαλίας Αλφόνσου, οι Πορτογάλοι δεν το δέχτηκαν. Ο Ερρίκος Γ΄ της Καστίλης ισχυρίστηκε επιπλέον ότι έχει κληρονομικά δικαιώματα στην Πορτογαλία επειδή ο πατέρας του ήταν πρώτος ξάδελφος του Φερδινάνδου Α΄ της Πορτογαλίας. Με τον πρόωρο θάνατο του Ερρίκου Γ΄ (1406) ξεκίνησε μιά νέα αρχή στις σχέσεις με την Πορτογαλία, με τη διαθήκη του κηδεμόνες του νεογέννητου Ιωάννη ορίστηκαν η χήρα του Αικατερίνη και ο αδελφός του Φερδινάνδος. Όταν αποκαταστάθηκε η ειρήνη ξεκίνησαν οι διαφωνίες, η Αικατερίνη του Λάνκαστερ υποστήριζε τον Ιωάννη Α΄ της Πορτογαλίας που είχε παντρευτεί την αδελφή της Φιλίππη του Λάνκαστερ, ο Φερδινάνδος αντίστοιχα τον ανεψιό του, οι διαφωνίες καθυστέρησαν τη σύναψη της ειρήνης (1407).

Όταν πέθανε ο Μαρτίνος της Αραγωνίας (1410) το Βασίλειο της Αραγωνίας κληρονόμησε ο Φερδινάνδος σαν ανεψιός του, αποφάσισε τότε να συμφιλιωθεί με τους Πορτογάλους. Ο Φερδινάνδος διατήρησε τα νόμιμα δικαιώματα του στον θρόνο της Πορτογαλίας αλλά έκλεισε ειρήνη (1411) με την οποία έλυσε τα δύο μεγάλα προβλήματα της Πορτογαλικής Διαδοχής και το Δυτικό Σχίσμα.[87] Ο Φερδινάνδος Α΄ της Αραγωνίας υπέγραψε να μην προχωρήσει ποτέ σε πόλεμο για την Πορτογαλική διαδοχή και να μην διεκδικήσει τις αποζημιώσεις των Πορτογάλων εξόριστων οπαδών της Βεατρίκης από το 1402. Το πρόβλημα που αφορούσε το Δυτικό Σχίσμα λύθηκε οριστικά με τη "Συνθήκη της Κωνσταντίας" (1414-1418), ο Πάπας Μαρτίνος Ε΄ αναγνώρισε τον Ιωάννη Α΄ βασιλιά της Πορτογαλίας και ζήτησε όλους τους χριστιανούς βασιλείς της Ιβηρικής να τον βοηθήσουν στον πόλεμο εναντίον των Σαρακηνών.[88] Ο θάνατος του Φερδινάνδου Α΄ της Αραγωνίας (1416) και η εκθρόνιση του αντίπαπα Βενέδικτου ΙΓ΄ διέγραψαν όλες τις ελπίδες της Βεατρίκης για τον θρόνο της Πορτογαλίας. Στις συγκρούσεις που ξέσπασαν στην Αραγωνία ανάμεσα στον Άλβαρο ντι Λούνα και στους Ινφάντες αδελφούς του βασιλιά Αλφόνσου Ε΄ της Αραγωνίας οι Πορτογάλοι υποστήριξαν τους Ινφάντες και ο Άλβαρο ντι Λούνα παρακάλεσε ειρήνη. Με τη "Συνθήκη της Μεδίνα δελ Κάνπο" (30 Οκτωβρίου 1431) τα κληρονομικά δικαιώματα της Βεατρίκης στην Πορτογαλία πέθαναν με την ίδια, ο Ιωάννης Β΄ διέκοψε όλες τις διεκδικήσεις που σχετίζονταν με τη δεύτερη σύζυγο του παππού του. Ο Ιωάννης Β΄ αναγνώρισε επίσης τη συγγένεια του με τον Πορτογάλο βασιλιά που είχε παντρευτεί την ετεροθαλή αδελφή της μητέρας του, οι Πορτογάλοι εξόριστοι στην Καστίλη διέκοψαν όλες τις απαιτήσεις τους για αποζημιώσεις.

Τελευταία χρόνια στην Καστίλη

Επεξεργασία
 
Η Βεατρίκη πριγκίπισσα της Πορτογαλίας.

Η τρίχρονη Βεατρίκη ορκίστηκε στα "Κορτές της Λεϊρία" (1376) διάδοχος της Πορτογαλίας, δέχτηκε μία προίκα για τη διαχείριση του νοικοκυριού της που ήταν υπό τον έλεγχο της μητέρας της, ο ευνοούμενος της βασίλισσας ήταν ο πρώτος της Μαγιορδόμος. Μετά τον γάμο της δεχόταν προίκα σε χρήματα από τον Ιωάννη Α΄ της Καστίλης με την προοπτική να κληρονομήσει το Βασίλειο της Πορτογαλίας. Την εποχή που ήταν ανήλικη ο σύζυγος της διατήρησε τη συνοδεία της αλλά όταν ενηλικιώθηκε (1385) θα μπορούσε να υπογράψει τα έγγραφα της. Όταν έγινε βασίλισσα διατήρησε το νοικοκυριό της, πρώτος Καγκελάριος της έγινε ο επίσκοπος της Γκουάρντα Αφόνσο Κορέια. Η κληρονομιά της Βεατρίκης άλλαζε με τα χρόνια καθώς οι μονάρχες της Καστίλης χρηματοδοτούσαν τους συγγενείς τους ανάλογα με τις ανάγκες της στιγμής. Μερικές διατάξεις του συζύγου της Ιωάννη Α΄ της Καστίλης (1385) δεν ανανεώθηκαν από τον Ερρίκο Γ΄ (1392). Την εποχή που ήταν βασίλισσα της Καστίλης κατείχε την Τορντεσίλας, την Κουέγιαρ, την Πεναφιέλ, τη Μεδίνα δελ Κάνπο και την Ολμέδο, όταν έμεινε χήρα διατήρησε μόνο την Μπεζάρ και τη Βαγιαδολίδ.[89] Ο θετός της γιος Ερρίκος Γ΄ της Καστίλης αντάλλαξε την Μπεζάρ με τη Θιουδάδ Ρεάλ.

Ο γάμος της με τον Ιωάννη Α΄ της Καστίλης παρέμεινε άτεκνος αν και διάφορα γενεαλογικά δέντρα του 17ου και του 18ου αιώνα καταγράφουν έναν γιο τον Μιγκουέλ, πιθανότατα συγχέεται με τον Μιγκουέλ ντα Παζ της Πορτογαλίας.[90][91] Από την ηλικία των 18 ετών (1390) χήρα πλέον παρέμεινε στην αφάνεια, δεν συμμετείχε στις κρατικές και αυλικές υποθέσεις, βρισκόταν μόνο σε στενό κύκλο με τους Πορτογάλους εξόριστους. Την εποχή της αντιβασιλείας του θετού της εγγονού Ιωάννη Β΄ της Καστίλης έμενε στη Θιουδάδ Ρεάλ, όπως φαίνεται στις επιστολές με τη Συνθήκη του 1411 αποσύρθηκε στην Τόρο. Δέχτηκε γαμήλια πρόταση από ένα μέλος του Οίκου των Αψβούργων αλλά την απέρριψε με τη δικαιολογία ότι θα χάσει την αντιβασιλεία της Καστίλης, τους Πορτογάλους οπαδούς της και όλα τα δικαιώματα της στην Πορτογαλία.[92] Η Βεατρίκη διατήρησε στενές σχέσεις με τον θετό της γιο Φερδινάνδο μετέπειτα βασιλιά της Αραγωνίας, υποστήριξε τα παιδιά του ιδιαίτερα τον Ερρίκο της Βιγιένα, με την επέμβαση της εξελέγη Μέγας Δάσκαλος του Τάγματος του Σαντιάγκο (1410). Η Βεατρίκη έστειλε τον Ζουάν Γκονζάλες ντε Σεβίγια, Καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Σαλαμάνκα και μετέπειτα επίσκοπο του Κάδιθ στον πάπα Μαρτίνο Ε΄ προκειμένου να ζητήσει μια ειδική άδεια που παραχωρούσε η Αγία Έδρα στους ετοιμοθάνατους (1419). Δεν υπάρχουν λεπτομέρειες σχετικά με τον θάνατο της αλλά μετά το 1420 δεν καταγράφεται σε κανένα έγγραφο, η περιουσία της βρισκόταν στα χέρια του Κοντόσταυλου Άλβαρο ντι Λούνα (1420), τον Ιούνιο του 1420 η Τόρο πέρασε στο Στέμμα.[93] Ο Ζουάν Γκονζάλες ντε Σεβίγια που ήταν ο απεσταλμένος της στον πάπα δεν αναφέρεται μετά τον Απρίλιο του 1420.[94] Τον Απρίλιο του 1423 μιά νέα συνθήκη με την Πορτογαλία σχετίζεται με την κληρονομιά της Βεατρίκης, αυτό δείχνει ότι είχε ήδη πεθάνει.[95]

Τα βασιλικά δικαιώματα της Πορτογαλίας

Επεξεργασία

Δεν έχει ξεκαθαρίσει το θέμα σχετικά με το εάν καταγράφεται η Βεατρίκη στην Πορτογαλία σαν μονάρχης.[96] Πολλοί Ισπανοί και Πορτογάλοι ιστορικοί έχουν καταλήξει πρόσφατα στο συμπέρασμα ότι ήταν βασίλισσα της Πορτογαλίας από τις 22 Απριλίου 1383 μέχρι τον Δεκέμβριο του 1383.[97] Η πλειοψηφία των Πορτογάλων ιστορικών συμφωνούν ωστόσο με την άποψη ότι την τριετία 1383-1385 ο θρόνος της Πορτογαλίας ήταν κενός. Οι περισσότερες διαφωνίες σχετίζονται με τα δικαιώματα του συζύγου της στον θρόνο της Πορτογαλία, πολλοί Πορτογάλοι ευγενείς τον αναγνώριζαν σαν μονάρχη μαζί με τη Βεατρίκη και του έδιναν όρκο υποτέλειας.[98] Στη διαθήκη του (21 Ιουλίου 1385) αναγνώριζε τον εαυτό του σαν κυρίαρχο του βασιλείου, έγραφε ότι σε περίπτωση πρόωρου θανάτου του θα αποφάσιζε ο πάπας αν η κυριαρχία της Πορτογαλίας μεταβιβαζόταν στη δεύτερη σύζυγο του ή στον γιο του Ερρίκο.[99]

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. www.enciclopedia.cat/ec-gec-0008494.xml. ISBN-10 84-3204-240-4.
  2. «Kindred Britain»
  3. p10491.htm#i104905. Ανακτήθηκε στις 7  Αυγούστου 2020.
  4. Ayala's Chronicles, Madrid's edition 1780, Βιβλίο 2, σ.292
  5. https://books.google.gr/books?id=HDODAgAAQBAJ&pg=PA16&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false
  6. Suarez Fernandez 1976, σ. 406
  7. Suarez Fernandez, Luis (2003). Principado de Asturias: un proceso de senorializacion regional (Στα Ισπανικά). Real Academia de la Historia. σ. 80.
  8. Stephens 1891, σ. 106
  9. http://ler.letras.up.pt/uploads/ficheiros/4841.pdf
  10. Fernandes, Fatima Regina (2005). As potencialidades da funcao de Aia na Baixa Idade Media (Στα Πορτογαλικά), σ.89
  11. Livermore 1947, σ. 171
  12. Olivera Serrano 2005, σ. 69
  13. https://books.google.gr/books?id=yE9MTGZm1CgC&lpg=PA120&ots=CUBP0SoyTA&dq=&hl=en&pg=PA120&redir_esc=y#v=onepage&q&f=true
  14. O'Callaghan 1983, σ. 530
  15. Alvarez Palenzuela, Vicente Angel (2007). Historia de Espana de la Edad Media (Στα Ισπανικά). Editorial Ariel. σ. 690
  16. Suarez Fernandez 1981, σ. 310
  17. Lopes, Fernao (1436). Chronica de el-rei D. Fernando (Στα Πορτογαλικά). III. Biblioteca Nacional de Portugal. σ. 110
  18. https://books.google.gr/books?id=_uT_8EppwwkC&lpg=PA158&dq=&hl=en&pg=PA157&redir_esc=y#v=onepage&q&f=true
  19. Spain and Portugal, Graeme Mercer Adam ed., J. D. Morris, 1906
  20. Campos 2008, σσ. 154–156
  21. 21,0 21,1 21,2 O'Callaghan 1983, σ. 531
  22. 22,0 22,1 22,2 Gebhardt 1864, σ. 140
  23. https://books.google.gr/books?id=eW5iM7BoqaUC&hl=en&pg=PA36&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false
  24. https://books.google.gr/books?id=zhxCuOr0gREC&hl=en&pg=PA266&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false
  25. 25,0 25,1 Cabral Coser, Miriam (2008). Casamento, politica e direitos das mulheres na idade media portuguesa (Στα Πορτογαλικά), σ.136
  26. 26,0 26,1 26,2 Stephens 1891, σ. 107
  27. 27,0 27,1 https://books.google.gr/books?id=9VYHMxlH0oMC&dq=&hl=en&pg=PA164&redir_esc=y#v=onepage&q&f=true
  28. Campos 2008, σ. 132
  29. Campos 2008, σ. 136
  30. 30,0 30,1 https://books.google.gr/books?id=0Wvt9wqzjC4C&lpg=PA119&dq=&pg=PA121&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false
  31. 31,0 31,1 https://books.google.gr/books?id=gssCAAAAYAAJ&dq=&hl=en&pg=PA59&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false
  32. Schaffer 1840, σ. 309
  33. Campos 2008, σσ. 221–222
  34. https://books.google.gr/books?id=eW5iM7BoqaUC&hl=en&pg=PA37&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false
  35. 35,0 35,1 https://books.google.gr/books?id=cSjqGxUQGooC&dq=&hl=en&pg=PA68-IA1&redir_esc=y#v=onepage&q&f=true
  36. 36,0 36,1 https://books.google.gr/books?id=sEcOAAAAQAAJ&dq=&hl=en&pg=PA59&redir_esc=y#v=onepage&q&f=true
  37. 37,0 37,1 Suarez Fernandez, Luis (1977). Historia del reinado de Juan I de Castilla (Στα Ισπανικά). Universidad Autonoma. σ. 169
  38. https://books.google.gr/books?id=b5yPjS7dbpoC&lpg=PA27&dq=&hl=en&pg=PA27&redir_esc=y#v=onepage&q&f=true
  39. 39,0 39,1 Livermore 1947, σ. 174
  40. Schaffer 1840, σ. 310
  41. https://books.google.gr/books?id=BswWAAAAQAAJ&lpg=PA235&hl=en&pg=PA182&redir_esc=y#v=onepage&q&f=true
  42. https://books.google.gr/books?id=eW5iM7BoqaUC&hl=en&pg=PA38&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false
  43. Fernao Lopes, Chronicle of D. Ferdinand, Κεφάλαιο CLXXVIII
  44. Fernao Lopes, Chronicle of D. Ferdinand, Τόμος 3, σ. 187
  45. Fernao Lopes, Chronicle of John I, Α΄ Μέρος, Τόμος 1, Κεφάλαια LXI - LXII
  46. https://books.google.gr/books?id=hH0hAQAAMAAJ&dq=&hl=en&pg=PA248&redir_esc=y#v=onepage&q&f=true
  47. https://books.google.gr/books?id=6dOEgFtWjrAC&dq=&hl=en&pg=PA1131&redir_esc=y#v=onepage&q&f=true
  48. https://books.google.gr/books?id=cmBSnTp-FpsC&dq=&hl=en&pg=RA2-PA56&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false
  49. https://books.google.gr/books?id=5bILAAAAYAAJ&dq=&hl=en&pg=PR38&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false
  50. 50,0 50,1 https://books.google.gr/books?id=IjBfEorbZWAC&lpg=PA73&dq=&hl=en&pg=PA73&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false
  51. https://books.google.gr/books?id=Vi0sAAAAIAAJ&dq=&hl=en&pg=PA405&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false
  52. 52,0 52,1 Suarez Fernandez 1981, σ. 312
  53. Teixeira Silva, Francisco Carlos (2001). Encontros de civilizacoes: Brasil 500 anos de historia (Στα Πορτογαλικά). Senac. σσ. 16–17
  54. Suarez Fernandez 1981, σ. 313
  55. 55,0 55,1 https://books.google.gr/books?id=mzwpq6bLHhMC&lpg=PA35&dq=&hl=en&pg=PA35&redir_esc=y#v=onepage&q&f=true
  56. https://books.google.gr/books?id=BswWAAAAQAAJ&lpg=PA235&dq=&hl=en&pg=PA183&redir_esc=y#v=onepage&q&f=true
  57. Suarez Fernandez 1976, σ. 427
  58. 58,0 58,1 58,2 O'Callaghan 1983, σ. 532
  59. Schaffer 1840, σ. 322
  60. Schaffer 1840, σσ. 324–325
  61. Suarez Fernandez, Luis (1955). Juan I, rey de Castilla (1379-1390) (in Spanish). Revista de Occidente. σ. 66
  62. Livermore 1947, σ. 176
  63. Campos 2008, σ. 198
  64. 64,0 64,1 Suarez Fernandez 1981, σ. 315
  65. file:///D:/Downads/Dialnet-LaPolemicaDelTestamentoDeJuanIDeCastillaYSusImplic-635235.pdf
  66. https://books.google.gr/books?id=Q2IYN490rvAC&lpg=PA208&dq=&hl=en&pg=PA208&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false
  67. https://books.google.gr/books?id=bbEGAAAAQAAJ&dq=&pg=PA386&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false
  68. Gebhardt 1864, σ. 141
  69. Schaffer 1840, σσ. 334–336
  70. https://books.google.gr/books?id=BswWAAAAQAAJ&lpg=PA235&dq=&hl=en&pg=PA188&redir_esc=y#v=onepage&q&f=true
  71. 71,0 71,1 https://books.google.gr/books?id=SgKVSKQ9UusC&lpg=RA2-PA256&hl=en&pg=RA2-PA256&redir_esc=y#v=onepage&q&f=true
  72. Olivera Serrano 2005, σ. 94
  73. Campos 2008, σσ. 199–200
  74. Newitt, M. D. D. (2004-10-14). A History of Portuguese Overseas Expansion 1400–1668. Routledge. σ. 16
  75. https://books.google.gr/books?id=vJVPAAAAYAAJ&dq=&hl=en&pg=PA285&redir_esc=y#v=onepage&q&f=true
  76. Canning, Joseph; Lehmann, Hartmut; Winter, Jay (2004). Power, violence and mass death in pre-modern and modern times. Ashgate Publishing, Ltd. σ. 71
  77. https://books.google.gr/books?id=QGSjUt6lmlYC&lpg=PA188&dq=&hl=en&pg=PA188&redir_esc=y#v=onepage&q&f=true
  78. Gebhardt 1864, σ. 142
  79. Suárez Fernández 1976, σ. 429
  80. Gebhardt 1864, σ. 143
  81. Livermore 1947, σ. 179
  82. Olivera Serrano 2005, σ. 100
  83. Suárez Fernández 1976, σσ. 431–433
  84. Olivera Serrano 2005, σσ. 115–117
  85. Oliveira Martins, Joaquim Pedro (1956). A vida de Nun' Álvares (in Portuguese). Guimarães Editores. σ. 259
  86. Olivera Serrano 2005, σ. 234
  87. https://books.google.gr/books?id=Wwo0KKFn3FsC&lpg=PA17&dq=&hl=en&pg=PA17&redir_esc=y#v=onepage&q&f=true
  88. Hart, Jonathan (2003). Comparing empires. Palgrave Macmillan. σ. 18
  89. Olivera Serrano, 2005, σσ. 205–213
  90. Olivera Serrano, 2005, σσ. 42, 354
  91. Die Könige von Kastilien und León IV, 1369–1504 a.d.H. Trastamara des Stammes Burgund-Ivrea, In: Detlev Schwennicke (Hrsg.): Europäische Stammtafeln: Stammtafeln zur Geschichte der Europäischen Staaten, Neue Folge, Band II, Die außerdeutschen Staaten, Die regierenden Häuser der übrigen Staaten Europas, Tafel 65, Verlag von J. A. Stargardt, Marburg/Berlin, 1984, σ. 65
  92. Olivera Serrano 2005, σ. 138
  93. Olivera Serrano 2005, σ. 173
  94. Olivera Serrano 2005, σ. 392
  95. Olivera Serrano 2005, σ. 176
  96. David Williamson, «Debrett's Kings and Queens of Europe»,1988
  97. García de Cortázar, Fernando (1999), Breve historia de España, Alianza Editorial, σ. 712
  98. Fernão Lopes, Chronicle of Jonh I, Τόμος Α΄, σ. 193
  99. Oliveira Martins, portuguese historian of the nineteenth century, «The life of Nun' Alvares», σ. 261, 2009
  • Williamson, David (1988). Debrett's Kings and Queens of Europe. Exeter: Webb & Bower.
  • Campos, Isabel Maria Garcia de Pina N. Baleiras S. (2008). Leonor Teles, uma mulher de poder? (PDF) (in Portuguese). 1. Universidade de Lisboa.
  • Gebhardt, Víctor (1864). Historia general de España y de sus Indias desde los tiempos más remotos hasta nuestros días (in Spanish). 4. Librería Española.
  • Livermore, H.V. (1947). A History of Portugal. Cambridge University Press.
  • O'Callaghan, Joseph F. (1983). A history of medieval Spain. Cornell University Press.
  • Olivera Serrano, César (2005). Beatriz de Portugal. La pugna dinástica Avís-Trastámara (PDF).
  • Schäffer, Heinrich (1840). Histoire de Portugal: depuis sa séperation de la Castille jusqu'à nos jours (in French). 1. Parent-Desbarres.
  • Stephens, H. Morse (1891). Portugal: A History. Forgotten Books.
  • Suárez Fernández, Luis (1976). Historia de España antigua y media (in Spanish). 1. Ediciones Rialp.
  • Suárez Fernández, Luis (1981). Los Trastámara y la Unidad Española (in Spanish). Ediciones Rialp.
Βεατρίκη της Πορτογαλίας
Γέννηση: 13 Φεβρουαρίου 1373 Θάνατος: περί το 1420
Βασιλικοί τίτλοι
Προκάτοχος
Φερδινάνδος Α΄
Βασίλισσα της Πορτογαλίας
 
22 Οκτωβρίου 1383 - 16 Δεκεμβρίου 1383
Διάδοχος
Πορτογαλικός εμφύλιος (1383-1385)
Επόμενος κάτοχος :Ιωάννης ο Μέγας