Γιόζεφ Χεπ
Ο Γιόζεφ Χεπ (ουγγρικά Hepp József, 1887 - 1968) ήταν Ούγγρος πρωτοπόρος κινηματογραφιστής, ηλεκτρολόγος και αυτοδίδακτος μηχανικός του κινηματογράφου, καθώς και οπερατέρ, που αποτέλεσε έναν από τους σημαντικότερους πιονιέρους του ελληνικού κινηματογράφου. Γεννήθηκε στη Βουδαπέστη και σπούδασε στο Πολυτεχνείο της Πέστης. Αργότερα εγκαταστάθηκε στη Γαλλία, όπου εργάστηκε για τη γαλλική εταιρεία Pathé.[1]
| Γιόζεφ Χεπ | |
|---|---|
| Γέννηση | 1887 Βουδαπέστη, Αυστροουγγαρία |
| Θάνατος | 1968 Αθήνα, Ελλάδα |
| Εθνικότητα | Ούγγρος |
| Χώρα πολιτογράφησης | Ελλάδα |
| Ιδιότητα | Κινηματογραφιστής |
| Εν ενεργεία | 1912 - 1961 |
Εγκατάσταση στην Ελλάδα
ΕπεξεργασίαTo 1910 μέσω της Pathé ο Χεπ κατέβηκε ως τεχνικός του κινηματογράφου στην Αθήνα, σε μια εποχή που η πρωτεύουσα είχε ελάχιστες κινηματογραφικές αίθουσες[2], οι οποίες είχαν ξένους τεχνικούς: το Σινέ "Κόσμος" ("Θέατρον του κόσμου"/Theatre du monde) Νορβηγό, το "Σπλέντιτ" (μετά το 1911 "Ρουαγιάλ") τον Ιταλό Filippo Martelli και το "Πανελλήνιον" Ούγγρο. Το "Πανελλήνιον" ήταν ο μεγαλύτερος και πολυτελέστερος κινηματογράφος με χωρητικότητα 2.000 θεατών και ζωντανή ορχήστρα και εκεί ξεκίνησε ο Χεπ να εργάζεται[3]. Εγκαθιστώμενος στην Αθήνα γνώρισε και αργότερα νυμφεύθηκε μια Ελληνίδα, γεγονός που τον "έδεσε" μόνιμα στη χώρα.
Πρώτες ταινίες (1912-1940)
ΕπεξεργασίαΤο 1911 ο Χεπ αγόρασε μια κινηματογραφική μηχανή 35 χιλ., με την οποία το 1912 γύρισε την πρώτη ταινία της ελληνικής κινηματογραφικής ιστορίας (αφού στο μεταξύ είχε πολιτογραφηθεί Έλληνας). Στην Ελλάδα είχαν ήδη γυριστεί ταινίες, με την πρώτη τεκμηριωμένη λήψη το 1906 στη Μεσολυμπιάδα, αλλά από ξένους κινηματογραφιστές. Η πρώτη αυτή ταινία του Χεπ ήταν ένα ντοκιμαντέρ για την καθημερινή ζωή των γαλαζοαίματων με τίτλο Μικροί πρίγκηπες στον κήπο των ανακτόρων, την οποία αργότερα προέβαλε σε αίθουσα των ανακτόρων παρουσία της βασιλικής οικογένειας και άλλων επισήμων (μάλιστα κινηματογράφησε την εκδήλωση της προβολής και αυτό αποτελεί τη δεύτερη ταινία του). Τον ίδιο χρόνο (1912) γύρισε την ιστορικής αξίας ταινία Είσοδος του Ελληνικού Στρατού στη Θεσσαλονίκη, αποτυπώνοντας σε φιλμ την απελευθέρωση της πόλης κατά τη διάρκεια του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου.
Το 1916 ο Χεπ από κοινού με τον κινηματογραφιστή Δήμο Βρατσάνο ίδρυσε την εταιρεία παραγωγής «Άστυ Φιλμ», αγοράζοντας το στούντιο της «Αθήνη Φιλμς», ιδιοκτησίας του πρώτου αξιόλογου Έλληνα παραγωγού ταινιών Κωνσταντίνου Μπαχατώρη, που είχε υποστεί σοβαρές ζημιές κατά τη διάρκεια των Νοεμβριανών του 1916, τα οποία μάλιστα οδήγησαν και στην αποχώρηση της οικογένειάς του από τη χώρα.
Το 1917 ο Χεπ ανακοίνωσε την έναρξη γυρισμάτων της ταινίας Ο ανήφορος του Γολγοθά, που αποτελούσε την πρώτη ελληνική ταινία θρησκευτικού περιεχομένου, η οποία όμως έμεινε ανολοκλήρωτη. Κατά μία εκδοχή αυτό οφειλόταν σε προβλήματα κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων, ιδίως με τον ηθοποιό Γιώργο Πλουτή που υποδυόταν τον Χριστό. Μια άλλη εκδοχή θέλει πολιτικά αιτία να οδήγησαν στη διακοπή των γυρισμάτων, λόγω των πολιτικών πεποιθήσεων του Χεπ. Γεγονός είναι πως ο φιλοβασιλικός Χεπ υπέστη εκείνη περίπου την εποχή του Εθνικού Διχασμού διετή στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων από τη βενιζελική κυβέρνηση, ενώ υποχρεώθηκε αυτή τη διετία σε εξορία, αρχικά στη Σκύρο και μετέπειτα στην Ικαρία. Παράλληλα κατασχέθηκαν οι ταινίες του, οπότε αναγκάστηκε, λόγω της μεγάλης οικονομικής ζημίας που υφίστατο, να πουλήσει περί το 1920 την Άστυ Φιλμ. Τελικά τα τμήματα που είχαν γυριστεί για τον Ανήφορο του Γολγοθά μονταρίστηκαν αργότερα σε μια επεξεργασμένη εκδοχή της ταινίας, που προβλήθηκε με τίτλο Τα πάθη του Χριστού.
Ο Γιόζεφ Χεπ κινηματογράφησε μερικές από τις πρώτες ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου, όπως Η τσιγγάνα της Αθήνας (1922), Μαρία Πενταγιώτισσα (1929) και Ο μάγος της Αθήνας (1931) και τις τρεις σε σκηνοθεσία του καλτ ηθοποιού και ερασιτέχνη σκηνοθέτη της εποχής Αχιλλέα Μαδρά. Η πρώτη από αυτές δεν προβλήθηκε ποτέ στην Ελλάδα, με τη μία και μοναδική της προβολή να λαμβάνει χώρα -κατόπιν μερικής λογοκρισίας- στη Νέα Υόρκη στο Times Square Theatre (του ομίλου Μπρόντγουεϊ), ενώ η τρίτη αποτελεί σεναριακή μετεξέλιξη αυτής, που μάλιστα επαναχρησιμοποίησε αρκετά πλάνα της.
Το 1926 συνεργάστηκε με τον έτερο καλτ ηθοποιό της εποχής Μιχαήλ Μιχαήλ του Μιχαήλ, δημιουργώντας τέσσερις κωμωδίες.
Μια από τις καλύτερες ελληνικές ταινίες της εποχής και η παλαιότερη σωζόμενη ελληνική ταινία μυθοπλασίας[4] είναι η κωμωδία Περιπέτειαι του Βιλλάρ (1924), που σκηνοθέτησε και κινηματογράφησε ο Χεπ, ενώ σεναριογράφος και πρωταγωνιστής ήταν ο Νίκος Σφακιανάκης, ονομαστός κωμικός ηθοποιός της εποχής με διεθνή καριέρα, πιο γνωστός με το ψευδώνυμο Βιλλάρ (Will-hard). Ένα χρόνο νωρίτερα (1923) είχε γυριστεί με τους ίδιους συντελεστές η ταινία Ο Βιλλάρ στα γυναικεία λουτρά του Νέου Φαλήρου, από την οποία σώζονται μόνο φωτογραφικά πλάνα.[5]
Ο Χεπ εκείνη την περίοδο παρήγαγε επίσης πολλές ταινίες ιστορικές και επικαίρων, καλύπτοντας σημαντικά γεγονότα της εποχής. Το ντοκιμαντέρ Μετέωρα (1923) θεωρείται αριστουργηματικό για τα δεδομένα εκείνης της εποχής.[6]
Ύστερη περίοδος (μετά το 1940)
ΕπεξεργασίαΚατά τη δεκαετία του 1940 ο Χεπ συνέχισε στον ομιλούντα κινηματογράφο, συνεργαζόμενος και με τη Φίνος Φιλμ σε μερικές από τις πρώτες της και μεταξύ αυτών κάποιες από τις πιο σημαντικές ταινίες της, όπως Οι Γερμανοί ξανάρχονται (1948), Χαμένοι άγγελοι (1948) κι ένα από τα πιο επιτυχημένα έργα της εταιρείας, Ο μεθύστακας (1950). Συνολικά συμμετείχε -πέραν των ντοκιμαντέρ- ως διευθυντής φωτογραφίας σε 30 ταινίες (21 μεγάλου μήκους) του ελληνικού κινηματογράφου.
Η τελευταία συμμετοχή του καταγράφεται το 1961 στο πολυβραβευμένο (15 ελληνικές και διεθνείς διακρίσεις) ντοκυμαντέρ Τραγωδία του Αιγαίου[7], στο οποίο προβάλλεται σε 75 λεπτά η ιστορία της Ελλάδας κατά το πρώτο μισό του 20ού αιώνα. Το ντοκιμαντέρ δημιούργησε ο Βασίλης Μάρος, συνθέτοντας λήψεις κατά κύριο λόγο του Γιώργου Προκοπίου (14.000 μέτρα φιλμ από τη μικρασιατική εκστρατεία και καταστροφή γυρισμένες στα μέτωπα των μαχών[8]), αλλά και του Χεπ, του Δημητρίου Γαζιάδη, του Φιλοποίμενος Φίνου και άλλων, καθώς και ταινίες επικαίρων.[9][10] Με την κάμερά του κάλυψε όχι μόνο τη Μικρασιατική Εκστρατεία και τους Βαλκανικούς Πολέμους, αλλά και τους δύο Παγκόσμιους Πολέμους, καθώς και τον Εμφύλιο Πόλεμο, προσφέροντας τεκμήρια ιστορικής αξίας.
Ο Χεπ υπήρξε ο κινηματογραφικός δάσκαλος του Γαβρίλη Λόγγου, που έγινε γνωστός για τα ντοκιμαντέρ που γύρισε με θεματολογία από την καθημερινότητα του κόσμου, αλλά και του υποκόσμου στους δρόμους της Αθήνας και είχε συμμετοχή στην Τραγωδία του Αιγαίου.
Τεχνικά επιτεύγματα
ΕπεξεργασίαΕφευρετικό κι ανήσυχο μυαλό, ο Γιόζεφ Χεπ δεν σταμάτησε ποτέ να πειραματίζεται με τις μηχανές. Κατασκεύασε ένα ηχητικό σύστημα, το "βίταφον" (Vitaphone), το οποίο αναπαρήγε συγχρονισμένα τη φωνή (του αφηγητή που περιέγραφε τα τεκταινόμενα) μέσω δίσκων όπου είχε ηχογραφηθεί, από ένα γραμμόφωνο συνδεδεμένο με ηχείο και ενισχυτή. Δημιούργησε έτσι -μαζί με τους αδελφούς Γαζιάδη και τον Γιώργο Προκοπίου- το 1922 την πρώτη ομιλούσα ταινία του ελληνικού κινηματογράφου, ένα ντοκιμαντέρ για τη Μικρασιατική Καταστροφή. Η πρώτη προβολή ταινίας με συγχρονισμένη αναπαραγωγή της -επίσης προηχογραφημένης- φωνής των ίδιων των πρωταγωνιστών έλαβε χώρα το 1930 στον κινηματογράφο "Ατλαντίς" των Εξαρχείων και αφορούσε δύο ταινίες μικρού μήκους: το τραγούδι "Κατάδικος" του Νίκου Χατζηαποστόλου ερμηνευμένο πίσω από κάγκελα φυλακής από τον βαρύτονο Γιάννη Αγγελόπουλο (στην ουσία το πρώτο ελληνικό βίντεο κλιπ!), καθώς και η κινηματογραφική μεταφορά μιας σκηνής της θεατρικής παράστασης "Λοβιτούρα" (1929)[11] με τίτλο "Καμαριέρα και μανάβης" και πρωταγωνιστές τον Γιώργο Καμβύση και τη Σοφία Βερώνη.[12]
Άλλες ευρεσιτεχνίες του ήταν το "μούβιτον" (Movietone), που μετέτρεπε τις βωβές ταινίες σε ομιλούσες, καθώς και η "τιτλέζα", μια μηχανή υποτιτλισμού που προέβαλε στο κάτω μέρος της οθόνης τους διαλόγους στην ελληνική γλώσσα.[1]
Ενδεικτική εργογραφία
Επεξεργασία| Έτος | Ταινία | Είδος ταινίας | Διάρκεια (λεπτά) | Συμβολή στην ταινία |
|---|---|---|---|---|
- Σημείωση 1: Οι ταινίες με αστερίσκο (*) στον τίτλο είναι βωβές.
- Σημείωση 2: Υπάρχουν επίσης πολλά φωτορεπορτάζ του Γιόζεφ Χεπ χωρίς σαφή χρονικό προσδιορισμό, με ποικίλη θεματολογία. Ενδεικτικά: Άγιο Όρος, Επίσκεψη στο Μυστρά, Επίσκεψη σε ανασκαφή, Επίσκεψη σε εκκλησία, Παράσταση στο Ηρώδειο.[33]
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ 1,0 1,1 «Ζόζεφ Χεπ». FinosFilm.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Ιουλίου 2017. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2017.
- ↑ Προβολές ταινιών λάμβαναν χώρα και αλλού, άλλοτε σε θέατρα (όπως ενδεικτικά το "Βαριετέ" και ο "Κήπος Αρνιώτη") ή σε χώρους που μετατρέπονταν παροδικά σε σινεμά (όπως ο "Βασιλικός κινηματογράφος"/καφενείο Ζαχαράτου) και άλλοτε σε πρόχειρους/αυτοσχέδιους χώρους.
- ↑ «Filmgörögségünk» (Η ελληνική ταινία μας), άρθρο του Κάρολυ Τσάλα (Csala Károly) για τον Γιόζεφ Χεπ στον ιστότοπο Filmvilag (ουγγρικά)
- ↑ «Η πρώτη σωζόμενη ταινία μυθοπλασίας», στον ιστότοπο www.tovivlio.gr (Το βιβλίο των ελληνικών ρεκόρ).
- ↑ «Από την ταινία "Ο Βιλλάρ εις τα γυναικεία λουτρά του Νέου Φαλήρου"», τεκμηρίωση της ταινίας βάσει πληροφοριών παρεχομένων από το Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ) του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ).
- ↑ Αρχείο ΕΡΤ, εκπομπή "Παρασκήνιο", επεισόδιο 004: «Ελληνικός κινηματογράφος, τα ηρωικά χρόνια», εκπομπή για τα πρώτα βήματα του κινηματογράφου στην Ελλάδα με αναφορά στον Γιόζεφ Χεπ και το ντοκυμαντέρ "Μετέωρα".
- ↑ «Joseph Hepp». iMDB. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2017.
- ↑ Σημείωση: Το ντοκυμαντέρ του Προκοπίου δεν προβλήθηκε ποτέ δημοσίως, κατόπιν απαγόρευσης για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας και παρουσιάστηκε μόλις το 1953 σε μία προβολή στην Κινηματογραφική Λέσχη Αθηνών, υπό την επιμέλεια του Βασίλη Μάρου. Για τον ίδιο λόγο το ντοκυμαντέρ "Τραγωδία του Αιγαίου" του Μάρου πρωτοπροβλήθηκε μόλις το 1961 -κι αυτό κατόπιν πολλών διαμαρτυριών- στο Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης, αποσπώντας μάλιστα το πρώτο ειδικό βραβείο.
- ↑ «Ελληνικός Κινηματογράφος», συνοπτική παρουσίαση της ιστορίας του ελληνικού σινεμά σε 35 διαφάνειες, ιστότοπος slideshare.net
- ↑ Στοιχεία της ταινίας Αρχειοθετήθηκε 2020-03-02 στο Wayback Machine. και φωτογραφίες Αρχειοθετήθηκε 2020-03-02 στο Wayback Machine., από το ντοκυμαντέρ «Τραγωδία του Αιγαίου», παρουσίαση στο κινηματογραφικό μουσείο "Ταινιοθήκη της Ελλάδος".
- ↑ Η "Λοβιτούρα" ήταν μια επιθεώρηση που αποτέλεσε την πρώτη δουλειά του Χρήστου Γιαννακόπουλου ως θεατρικού συγγραφέα και ανέβηκε από τον θίασο Μόσχου-Σίλβα. Σε αυτή την παράσταση έκανε το θεατρικό του ντεμπούτο ο Νίκος Σταυρίδης.
- ↑ «Οι πρώτες ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου», Η ιστορία του προπολεμικού ελληνικού σινεμά, βιβλίο του Αργύρη Τσιάπου, β΄ έκδοση 2018 (α΄ έκδοση 2015), ISBN 978-960-93-7608-2, σελ. 234
- ↑ Ήδη πριν τη μόνιμη εγκατάστασή του στην Ελλάδα, ο Χεπ ήταν φωτογράφος της βασιλικής οικογένειας. Για το ντοκυμαντέρ αυτό μετέβη προσωρινά από το Παρίσι στην Αθήνα.
- ↑ Το ανάθεμα (αφορισμός) του Ελευθερίου Βενιζέλου από τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Θεόκλητο Α΄ συνέβη κατά την κορύφωση του εθνικού διχασμού και αμέσως μετά τα Νοεμβριανά, στις 12 Δεκεμβρίου 1916. Το ντοκυμαντέρ αυτό θεωρείται η πρώτη πολιτική ελληνική ταινία, ενώ μετά τις πρώτες προβολές του (κινηματοθέατρο "Παλλάς") ο τότε πρωθυπουργός Σπυρίδων Λάμπρος διέταξε την κατάσχεσή του.
- ↑ Ανολοκλήρωτη ταινία. Τα κομμάτια που είχαν γυριστεί μονταρίστηκαν αργότερα σε μια εκδοχή της ταινίας που προβλήθηκε με τίτλο Τα πάθη του Χριστού. Κάποιες πηγές τοποθετούν την ταινία στο 1917.
- ↑ Η ταινία είναι βασισμένη στο θεατρικό έργο του Δημήτριου Κορομηλά "Η Τύχη Της Μαρούλας", τίτλος που χρησιμοποιήθηκε κατά την επανακυκλοφορία της ταινίας το 1919.
- ↑ Με αυτόν τον τίτλο είναι αρχειοθετημένη σειρά φωτογραφιών με θέματα (ενδεικτικά):
Ο Δημήτριος Γούναρης στην "Αμφιτρίτη" προς Μουδανιά
Ο στρατηγός Ξενοφών Στρατηγός και στρατιωτικοί σε σιδηροδρομικό σταθμό
Έλληνες αξιωματικοί ποζάρουν κάπου στο μέτωπο
Το θωρηκτό "Αβέρωφ"
Πλοίο του ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού εν πλω - ↑ Με αυτόν τον τίτλο είναι αρχειοθετημένη σειρά φωτογραφιών με θέματα (ενδεικτικά):
Ακρωτηριασμένος άνδρας, θύμα των Τούρκων
Ακρωτηριασμένοι Έλληνες στρατιώτες, θύματα των Τούρκων
- ↑ Με αυτόν τον τίτλο είναι αρχειοθετημένη σειρά φωτογραφιών με θέματα (ενδεικτικά):
Γενική άποψη της παραλίας της Σμύρνης μετά την Καταστροφή
Κατεστραμμένα κτίρια στην προκυμαία της Σμύρνης
Γενική άποψη του Αφιόν Καραχισάρ
Ο σιδηροδρομικός σταθμός του Αφιόν Καραχισάρ
Ανταλλαγή αιχμαλώτων: οι αξιωματικοί Μαμούρης και Καραπαναγιώτης της επιτροπής υποδοχής αιχμαλώτων με απελευθερωμένους Έλληνες στρατιώτες
Μέλη επιτροπής για την ανταλλαγή αιχμαλώτων(;) στο κατάστρωμα πλοίου
Ανταλλαγή αιχμαλώτων: επιθεώρηση των Τούρκων αιχμαλώτων στη ναυτική βάση στην Πάνορμο πριν την αναχώρησή τους για Σμύρνη
Ανταλλαγή αιχμαλώτων: επαναπατρισθέντες Έλληνες αιχμάλωτοι κατευθύνονται στην καραντίνα του Αγ. Γεωργίου
Ανταλλαγή αιχμαλώτων: Επιστροφή Ελλήνων τραυματιών με την "Αμφιτρίτη" οι οποίοι συνομιλούν με Έλληνες δημοσιογράφους
Ο αρχηγός της Στρατιάς Μικράς Ασίας, Αναστάσιος Παπούλας, στο κατάστρωμα πλοίου με το δήμαρχο Κωνσταντινούπολης, Τσόχα
Η επιτροπή ανταλλαγής αιχμαλώτων στη Σμύρνη
Ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού, στρατηγός Θεόδωρος Πάγκαλος
Υδροπλάνο του ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού
Ο πρωθυπουργός Δημήτριος Γούναρης εν πλω προς τα Μουδανιά
Μέλη της επιτροπής ανταλλαγής αιχμαλώτων
Ανταλλαγή αιχμαλώτων: άφιξη του πλοίου "Ιθάκη" με τούρκικη σημαία, μεταφέρον τους πρώτους πολίτες Τούρκους αιχμαλώτους στη Σμύρνη. Δεξιά κινηματογραφιστής
Ανταλλαγή αιχμαλώτων: ο υπουργός Περιθάλψεως, Υγιεινής και Πρόνοιας, Απόστολος Δοξιάδης και μέλη επιτροπής ανταλλαγής αιχμαλώτων(;)
Ο πρωθυπουργός Δημήτριος Γούναρης και ο στρατηγός Ξενοφών Στρατηγός επί του "Άνδρος" πλέουν προς Μουδανιά(;)
Ανταλλαγή αιχμαλώτων: ο στρατηγός Κλαδάς στο λοιμοκαθαρτήριο του Αγίου Γεωργίου μετά την επιστροφή του από την αιχμαλωσία - ↑ Εναλλακτικός τίτλος "Ο Μιχαήλ Μιχαήλ στα μπάνια".
- ↑ Εναλλακτικός τίτλος "Ο τυχερός".
- ↑ Εναλλακτικός τίτλος "Οι γάμοι του Μιχαήλ Μιχαήλ και της Κοντσέτας".
- ↑ Η αρχικώς βωβή ταινία υπέστη αργότερα στις ΗΠΑ επεξεργασία και μετατράπηκε σε ομιλούσα (πρώτη προβολή τον Απρίλιο του 1936).
- ↑ Εναλλακτικός τίτλος "Πυγμαλίων και Γαλάτεια". Η ταινία αποτελούσε ουσιαστικά ένα "ριμέικ" της αμερικανικής ταινίας «No Other Woman» (1928) με πρωταγωνιστή τον διάσημο τότε -ελληνοαμερικανό- αστέρα Lou Tellegen (Παύλος Κυριακόπουλος), στην οποία προστέθηκε ένας ελληνικός πρόλογος και έγινε μεταγλώττιση των μεσότιτλων, διατηρώντας αυτούσια την υπόλοιπη ταινία. Στην ταινία αυτή έκανε το κινηματογραφικό της ντεμπούτο η Γεωργία Βασιλειάδου, συμμετέχοντας στον ελληνικό πρόλογο.
- ↑ Η ασπρόμαυρη αυτή ταινία κυκλοφόρησε λίγο αργότερα και σε "έγχρωμη" έκδοση, με χρωματισμό καρέ-καρέ από φοιτητές της Σχολής Καλών Τεχνών.
- ↑ Πρώτη συνεργασία του Γιόζεφ Χεπ με τη Φίνος Φιλμ και κινηματογραφικό ντεμπούτο για τους Μίμη Φωτόπουλο, Λαυρέντη Διανέλλο, Στέφανο Στρατηγό, Νίκο Φέρμα, Ίλυα Λιβυκού και Γιάννη Χειμωνίδη.
- ↑ Κινηματογραφικό ντεμπούτο για την Ειρήνη Παπά.
- ↑ Πρώτη συμμετοχή ελληνικής ταινίας στο Φεστιβάλ Καννών (1951).
- ↑ Κινηματογραφικό ντεμπούτο για τον Νίκο Ρίζο.
- ↑ Το πρώτο ελληνικό ντοκυμαντέρ τέχνης. Θεωρείτο χαμένο, ώσπου ανακαλύφθηκε στην ταινιοθήκη του Μονάχου μόλις το 2010. Από τα αρχικά 20 λεπτά σώθηκαν και ψηφιοποιήθηκαν 16 λεπτά ταινίας.
- ↑ Εναλλακτικός τίτλος "Θα σε περιμένω πάντα".
- ↑ Εναλλακτικός τίτλος "Αυτοί που ξέχασαν το θάνατο"
- ↑ Πληροφορίες για τα φωτογραφικά ρεπορτάζ του Γιόζεφ Χεπ αντλήθηκαν από το Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης (ιστότοπος http://www.elia.org.gr/).
Πηγές
Επεξεργασία- «Filmgörögségünk» (Η ελληνική ταινία μας), άρθρο του Κάρολυ Τσάλα (Csala Károly) για τον Γιόζεφ Χεπ στον ιστότοπο Filmvilag (ουγγρικά)
- Γιόζεφ Χεπ στο iMDB
- Βάση δεδομένων ελληνικού κινηματογράφου GrMDB
- «A History of Greek Cinema», αγγλόγλωσσο βιβλίο του Ελληνοαυστραλού Βρασίδα Καραλή, καθηγητή ελληνικών σπουδών στο πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ, εκδόσεις MacMillan, 2012, ISBN 978-1441135001.