Βικιπαίδεια

Γλυφοσάτη

Η γλυφοσάτη (χημική ονομασία IUPAC: Ν(φωσφονομεθυλο) γλυκίνη) είναι ένα ευρέως φάσματος συστηματικό ζιζανιοκτόνο και ξηραντικό καλλιεργειών. Είναι οργανοφωσφορική ένωση, συγκεκριμένα ένα φωσφονικό, που δρα αναστέλλοντας το φυτικό ένζυμο 5-ενολοπυροσταφυλοσικιμική-3-φωσφορική συνθάση. Χρησιμοποιείται για να εξοντώσει τα ζιζάνια, ειδικά τα ζιζάνια των μονοετών πλατύφυλλων και των αγρωστωδών που ανταγωνίζονται τις καλλιέργειες. Η ζιζανιοκτόνα δράση ανακαλύφθηκε από τον χημικό της Monsanto Τζον Ε.Φρανζ το 1970.[3] Το 1974 διατέθηκε στην αγορά για γεωργική χρήση με την εμπορική ονομασία Roundup.

Γλυφοσάτη
Ονομασίες
Χημική ονομασία IUPAC
N-(φωσφονομεθυλ) γλυκινη
Άλλες ονομασίες
[(φωσφονομεθυλl)αμινο]οξικό οξύ
Χαρακτηριστικά
3D απεικόνιση (JSmol)
ChEBI
ChEMBL
ChemSpider
ECHA InfoCard 100.012.726
Αριθμός EC 213-997-4
KEGG
RTECS number MC1075000
UNII
Ιδιότητες[1]
C3H8NO5P
Μοριακό βάρος 169.07 g·mol−1
Εμφάνιση λευκή κρυσταλλική σκόνη
Πυκνότητα 1.704 (20 °C)
Σημείο τήξης 184.5 °C (364.1 °F; 457.6 K)
Σημείο βρασμού 187 °C (369 °F; 460 K) αποσυντίθεται
1.01 g/100 mL (20 °C)
Συντελεστής κατανομής log P −2.8
Σταθερά διάστασης οξέος (pKa) <2, 2.6, 5.6, 10.6
Κίνδυνοι[1][2]
Δελτίο δεδομένων ασφαλείας InChem MSDS
GHS εικονίδια Eye Dam. 1Aquatic Chronic 2
GHS επισήμανση ΚΙΝΔΥΝΟΣ
GHS δηλώσεις επικινδυνότητας
 H318, H411
GHS δηλώσεις προφύλαξης
 P273, P280, P305+351+338, P310, P501
Σημείο ανάφλεξης Μη εύφλεκτο
Αν δεν σημειώνεται διαφορετικά, τα δεδομένα ισχύουν για υλικά σε πρότυπη κατάσταση (σε 25 °C [77 °F], 100 kPa).

Σύντομα η Monsanto διέθεσε στην αγορά και τις γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες με αντοχή στη γλυφοσάτη, που επέτρεψε στους αγρότες να εξοντώνουν τα ζιζάνια χωρίς να βλάπτονται οι καλλιέργειές τους. Το 2007 η γλυφοσάτη ήταν το πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο ζιζανιοκτόνο στον αμερικάνικο γεωργικό τομέα, και το δεύτερη πιο χρησιμοποιούμενο (μετά από το 2,4-D) για εφαρμογές οικιακές, κήπου, κρατικές, βιομηχανικές, και εμπορικές.[4] Από τα τέλη της δεκαετίας του 1970 έως το 2016, υπήρξε μια 100-πλάσια αύξηση στη συχνότητα και της ποσότητα της εφαρμογής ζιζανιοκτόνων με βάση τη γλυφοσάτη παγκόσμια, και εκτιμάται ότι θα αυξηθούν περαιτέρω εν μέρει λόγω της εμφάνισης και της εξάπλωσης ζιζανίων ανθεκτικών στη γλυφοσάτη παγκόσμια.[5]:1

Η γλυφοσάτη απορροφάται από το φύλλωμα, και ελάχιστα από τις ρίζες,[6][7][8] και μεταφέρεται στα αναπτυσσόμενα σημεία. Αναστέλλει το φυτικό ένζυμο που εμπλέκεται στη σύνθεση των τριών αρωματικών αμινοξέων: τυροσίνη, τρυπτοφάνη και φαινυλαλανίνη. Ως εκ τούτου, είναι αποτελεσματικό μόνο σε αναπτυσσόμενα φυτά και δεν είναι αποτελεσματική ως προ-βλάστησης ζιζανιοκτόνο.

Μολονότι η γλυφοσάτη και τα εμπορικά προϊόντα της έχουν εγκριθεί από τις υπεύθυνους φορείς σε όλο τον κόσμο, εξακολουθούν να υπάρχουν ανησυχίες για τις επιπτώσεις τους στον άνθρωπο και το περιβάλλον, και αυξάνονται καθώς αυξάνεται και η χρήση της γλυφοσάτης.[5][9] Σε αρκετές επιστημονικές ανασκοπήσεις διερευνάται η πιθανότητα συσχέτισης της έκθεσης σε γλυφοσάτη με την εμφάνιση καρκίνου, όπως το μη-Hodgkin λέμφωμα.[10] Μια μετα-ανάλυση του 2014 έδειξε αυξημένο κίνδυνο για το λέμφωμα σε εργαζόμενους που εκτίθενται σε σκευάσματα γλυφοσάτης.[11]

Τον Μάρτιο του 2015, ο Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας Διεθνής Οργανισμός Ερευνών για τον Καρκίνο ταξινόμησε τη γλυφοσάτη ως "πιθανώς καρκινογόνα για τον άνθρωπο" (κατηγορία 2Α) με βάση μελέτες επιδημιολογικές, σε ζώα και in vitro.[9][12][13] Αντίθετα, το Νοέμβριο 2015 η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων δήλωσε ότι «η ουσία είναι απίθανο να είναι γονοτοξική (δηλαδή επιβλαβής για το DNA) ή να αποτελεί καρκινογόνα απειλή για τους ανθρώπους», διευκρινίζοντας αργότερα ότι ίσως υπάρχουν εμπορικά σκευάσματα γλυφοσάτης που να είναι καρκινογόνα, αλλά οι μελέτες "που εξετάζουν τη δραστική ουσία γλυφοσάτη μόνο, δεν έδειξαν τέτοια επίπτωση."[14][15] Το 2016 ο ΠΟΥ και το FAO μαζί εξέδωσαν έκθεση που αναφέρει ότι η χρήση σκευασμάτων γλυφοσάτης δεν είναι απαραίτητη επιβλαβής για την υγεία, και καθόρισαν μέγιστα όρια αποδεκτής ημερήσιας πρόσληψης (mg/kg σωματικού βάρους ημερήσια) για τη χρόνια τοξικότητα.[16] Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Χημικών προϊόντων (ECHA) καταχώρησε ότι η γλυφοσάτη προκαλεί σοβαρή οφθαλμική βλάβη και είναι τοξική για τους υδρόβιους οργανισμούς, αλλά δεν βρήκε στοιχεία που να την εμπλέκουν ως καρκινογόνα, μεταλλαξιογόνα, τοξική για την αναπαραγωγή, ούτε τοξικά για συγκεκριμένα όργανα.[17]

Στην Ελλάδα το Υπουργείο Γεωργικής Ανάπτυξης ενέκρινε τη χρήση της γλυφοσάτης και χορήγησε πενταετή άδεια διάθεσης στην αγορά από την 06/3/2018 έως και την 15/12/2023.[18]

Ανακάλυψη Επεξεργασία

Η γλυφοσάτη συντέθηκε το 1950 από τον Ελβετό χημικό Χένρυ Μάρτιν, ο οποίος εργαζόταν για την Ελβετική εταιρεία Κιλαγκ και η δουλειά του δεν δημοσιεύθηκε ποτέ.[19]:1 Το 1964 η Χημική Εταιρεία Σταυφφερ κατοχύρωσε δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για την ουσία ως χηλικό παράγοντα, καθώς δεσμεύει και απομακρύνει ορισμένα μέταλλα όπως το ασβέστιο, το μαγνήσιο, το μαγγάνιο, το χαλκό και τον ψευδάργυρο.[20]

Λίγο αργότερα, το 1970 η γλυφοσάτη ανακαλύφθηκε από ανεξάρτητες έρευνες της Monsanto στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι χημικοίτης Monsanto είχαν συνθέσει έως και 100 παράγωγα του αμινομεθυλοφωσφονικού οξέος ως πιθανούς παράγοντες για την αποσκλήρυνση του νερού. Τα δύο βρέθηκαν να έχουν ασθενή ζιζανιοκτόνα δράση, και από τον Τζον Ε.Φρανζ, έναν χημικό της Monsanto, ζητήθηκε να συνθέσει ανάλογα με ισχυρότερη ζιζανιοκτόνα δράση. Η γλυφοσάτη ήταν το τρίτο ανάλογο που παρασκεύασε.[19]:1–2[21][22][23] Το 1987 ο Φρανζ έλαβε το Εθνικό Μετάλλιο Τεχνολογίας των ΗΠΑ και το 1990 του απένειμαν το Μετάλλιο Πέρκιν για την Εφαρμοσμένη Χημεία για τις ανακαλύψεις του.[24][25][26]

Στις αρχές της δεκαετίας 1970 η Monsanto ανέπτυξε και κατοχύρωσε δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για τη χρήση της γλυφοσάτης ως ζιζανιοκτόνο και το 1974 τη διέθεσε στην αγορά με την εμπορική ονομασία Roundup.[27][28] Ενώ το αρχικό δίπλωμα ευρεσιτεχνίας[29] έληξε το 1991, η εταιρεία Monsanto διατήρησε τα αποκλειστικά δικαιώματα στις ΗΠΑ μέχρις ότου το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας[30] για το άλας ισοπροπυλαμίνης έληξε το Σεπτέμβριο 2000.[31]

Το 2008 οι επιστήμονες της Υπηρεσίας Γεωργικών Ερευνών του Αμερικάνικου Υπουργείου Γεωργίας (USDA) Στηβεν Ο.Ντιουκ και Στήβεν Μπ.Ποουλες—εμπειρογνώμονες στα Αυστραλιανά ζιζάνια—περιέγραψαν τη γλυφοσάτη ως "σχεδόν ιδανικό" ζιζανιοκτόνο.[27] Το 2010 ο Πόουλες δήλωσε: «η γλυφοσάτη είναι η ανακάλυψη του αιώνα και είναι σημαντική για την αξιοπιστία της παγκόσμιας παραγωγής τροφίμων, όπως ήταν και η πενικιλίνη για την αντιμετώπιση των ασθενειών.»[32]

Τον Απρίλιο 2017 η Καναδική κυβέρνηση δήλωσε ότι η γλυφοσάτη ήταν "το πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο ζιζανιοκτόνο στον Καναδά", και την ίδια ημέρα οι ετικέτες των προϊόντων αναθεωρήθηκαν για να εξασφαλίσουν το όριο του 20% πολυαιθοξυλιωμένη στεατική αμίνη (ΠOΕA) κατά βάρος.[33]

Χημεία Επεξεργασία

 
Ιονικές καταστάσεις της γλυφοσάτης

Η γλυφοσάτη είναι ένα αμινοφωσφονικό ανάλογο του φυσικού αμινοξέος γλυκίνη, και όπως όλα τα αμινοξέα, βρίσκεται σε διαφορετικές ιοντικές καταστάσεις ανάλογα με το pH. Τα τμήματα φωσφονικού οξέος και καρβοξυλικούς οξέος μπορεί να είναι ιονισμένα και η αμινοομάδα μπορεί να είναι πρωτονιωμένη και η ουσία βρίσκεται ως μια σειρά από αμφιτεριόντα. Η υδατοδιαλυτότητα της ουσίας είναι 12 γρ./λίτρο σε θερμοκρασία δωματίου. Η αρχική συνθετική προσέγγιση για τη γλυφοσάτη ενέπλεκε αντίδραση τριχλωριούχου φωσφόρου με φορμαλδεΰδη ακολουθούμενη από υδρόλυση για να παραχθεί ένα φωσφονικό. Στη συνέχεια, η γλυκίνη αντιδρά με το φωσφονικό προς παραγωγή γλυφοσάτης, και η ονομασία της ουσίας βασίστηκε στα αρχικά γράμματα των συστατικών που χρησιμοποιήθηκαν για τη σύνθεση - δηλαδή. γλυκίνη και φωσφονικό.[34]

PCl3 + H2CO → Cl2P(=O)-CH2Cl
Cl2P(=O)-CH2Cl + 2 H2Ο → (HO)2P(=O)-CH2Cl + 2 HCl
(HO)2P(=O)-CH2Cl + H2Ν-CH2-COOH → (HO)2P(=O)-CH2-NH-CH2-COOH + HCl

Η κύρια οδός απενεργοποίησης της γλυφοσάτης είναι υδρόλυση προς αμινομεθυλοφωσφονικό οξύ.[35]

Σύνθεση Επεξεργασία

Υπάρχουν δύο βασικές μέθοδοι βιομηχανικής παρασκευής της γλυφοσάτης. Η πρώτη αρχίζει με μία τροποποιημένη αντίδραση Mannich του ιμινοδιοξικού οξέος με φωσφορικό οξύ και υδροχλωρικό οξύ (μερικές φορές σχηματίζεται επιτόπια με προσθήκη τριχλωριούχου φωσφόρου). Με οξείδωση λαμβάνονται η γλυφοσάτη. Το ιμινοδιοξικό οξύ συνήθως παρασκευάζεται επιτόπια, από την αντίδραση χλωροξικού οξέος με αμμωνία και υδροξείδιο του ασβεστίου προς παραγωγή άλατος ιμονοδιοξικού ασβεστίου και στη συνέχεια οξίνιση του προϊόντος.[19]

 
Ιμινοδιοξικό οξύ προσέγγιση glyphosate σύνθεση

Η οδός του χλωροξικού οξέος είναι λιγότερο αποτελεσματική από τις άλλες του ιμινοδιοξικού οξέος, επειδή η απόδοση είναι μειωμένη και προκύπτουν και απόβλητα χλωριούχου ασβεστίου. Όταν υπάρχει άμεσα διαθέσιμο υδροκυάνιο, έστω ως υποπροϊόν (υποθετικά), μια εναλλακτική οδός είναι η χρήση ιμινοδιακετονιτρίλιου, HN(CH2CN)2, και διαιθανολαμίνης ως πρώτες ύλες.[19]

Η δεύτερη μέθοδος περιλαμβάνει τη χρήση φωσφορώδους διμεθύλιου σε σύνθεση ένα-δοχείο. Η γλυκίνη αντιδρά με παραφορμαλδεΰδη σε κατάλληλο οργανικό διαλύτη (συνήθως τριαιθυλαμίνη και μεθανόλη) προς παραγωγή δισυδροξυμεθυλογλυκίνη, (HOCH2)2NCH2COOH. Στη συνέχεια προστίθεται διμεθυλοφωσφίτης και κατόπιν επεξεργασίας με υδροχλωρικό οξύ διασπάται η υδροξυμεθυλοομάδα από το άτομο αζώτου, ενώ με θέρμανση επιταχύνεται η υδρόλυση των δύο δεσμών φωσφορικών εστέρων.[19]

 
Glyphosate σύνθεση από διμεθυλο phosphite

Με αυτή τη συνθετική οδό παράγεται στην Κίνα σημαντικό ποσοστό γλυφοσάτης, όπου έχουν αναπτύξει αρκετά τις εργασίες ανακύκλωσης για την τριαιθυλαμίνη και την μεθανόλη.[19] Γενικά έχει σημειωθεί μεγάλη πρόοδος στην προσπάθεια για εξαλείψη της ανάγκης για τριαιθυλαμίνη.[36]

Μηχανισμός δράσης Επεξεργασία

Η γλυφοσάτη παρεμβαίνει στην οδό του σικιμικού, που παράγει τα αρωματικά αμινοξέα φαινυλαλανίνη, τυροσίνη και τρυπτοφάνη στα φυτά – αλλά δεν υπάρχει στο γονιδίωμα των θηλαστικών, όπως ο άνθρωπος.[37][38] Διακόπτει την οδό, αναστέλλοντας το ένζυμο 5-ενολοπυροσταφυλοσικιμική-3-φωσφορική συνθάση (EPSPS), το οποίο καταλύει την αντίδραση του σικιμικού-3-φωσφορικού (S3P) και του φωσφοενολοπυροσταφυλικού προς σχηματισμό του 5- ενολοπυροστάφυλο-σικιμικό-3-φωσφορικού (EPSP).[39] Η γλυφοσάτη απορροφάται από το φύλλωμα και ελάχιστα από τις ρίζες, που σημαίνει ότι είναι αποτελεσματική μόνο σε αναπτυσσόμενα φυτά και δεν μπορεί να αποτρέψει τη βλάστηση των σπόρων.[7][8] Μετά την εφαρμογή, η γλυφοσάτη κατανέμεται συστηματικά και αποτελεσματικά σε όλο το φυτό και τις αναπτυσσόμενες ρίζες και τα φύλλα.[19][27] Η Αναστολή του ενζύμου προκαλεί συσσώρευση του σικιμικού στους φυτικούς ιστούς και εκτροπή ενέργειας και πόρων από άλλες διεργασίες, που τελικά σκοτώνουν το φυτό. Ενώ η ανάπτυξη σταματά μέσα σε λίγες ώρες από την εφαρμογή, χρειάζονται αρκετές ημέρες για να αρχίσουν τα φύλλα να κιτρινίζουν.[40]

 

Σε κανονικές συνθήκες, το EPSP αποφωσφορυλιώνεται προς χορισμικό, έναν πρόδρομο για τα αμινοξέα που αναφέρθηκαν παραπάνω.[41] Αυτά τα αμινοξέα χρησιμοποιούνται στη σύνθεση πρωτεϊνών και την παραγωγή δευτερογενών μεταβολιτών όπως φυλλικό οξύ, συνένζυμο Q10, και ναφθοκινόνη.

Κρυσταλλογραφικές μελέτες ακτίνων Χ της γλυφοσάτης και του EPSPS δείχνουν ότι η γλυφοσάτη δρα καταλαμβάνοντας τη θέση δέσμευσης του φωσφοενολοπυροσταφυλικού, και προσαρμόζεται σε μια ενδιάμεση κατάσταση τριμερούς συμπλόκου ενζύμου–υποστρώματος.[42][43] Η γλυφοσάτη αναστέλλει τα ένζυμα EPSPS διαφορετικών ειδών φυτών και μικροβίων με διαφορετικούς ρυθμούς.[44][45]

Χρήσεις Επεξεργασία

 
Εκτιμώμενη χρήση της γλυφοσάτης στις ΗΠΑ το 2013 και εκτιμώμενη συνολική χρήση της περιόδου 1992-2013

Η γλυφοσάτη είναι αποτελεσματική στην εξόντωση μιας μεγάλης ποικιλία από φυτά, με συμπεριλαμβανόμενα αγρωστώδη, πλατύφυλλα και ξυλώδη φυτά. Κατά όγκο, είναι ένα από τα ευρύτερα χρησιμοποιούμενα ζιζανιοκτόνα.[7] Το 2007, η γλυφοσάτη ήταν το ευρύτερα χρησιμοποιούμενο ζιζανιοκτόνο στην αμερικάνικη γεωργία, με χρήση 82.000-84.000 τόννων, και δεύτερο πιο χρησιμοποιούμενο οικιακά και στον κήπο με χρήση 2.300 έως 3.600 τόννων, από την κυβέρνηση με χρήση 5.900-6.800 τόννων, στη βιομηχανία και το εμπόριο.[4] Χρησιμοποιείται στη γεωργία, την κηπουρική, την αμπελουργία, τη δασοκομία και στη συντήρηση κήπων (με συμπεριλαμβανόμενη την οικιακή χρήση). Έχει σχετικά μικρή δράση σε κάποια είδη τριφυλλιού και <i>πρωϊνής δόξας</i>.[46]

 
Η γλυφοσάτη χρησιμοποιήθηκε ως λύση εναλλακτική του κουρέματος σε έναν οπωρώνα μήλων στο Ciardes, Ιταλίας

Η γλυφοσάτη και τα συναφή ζιζανιοκτόνα χρησιμοποιούνται συχνά για την εξόντωση χωροκατακτητικών ειδών και την αποκατάσταση οικότοπων, ιδιαίτερα για την ενίσχυση αυτοφυών φυτών σε οικοσυστήματα λιβαδιών. Η ελεγχόμενη εφαρμογή γίνεται συνήθως σε συνδυασμό με ένα εκλεκτικό ζιζανιοκτόνο και παραδοσιακές μεθόδους εξάλειξης των ζιζανίων, όπως η επικάλυψη των ριζών με προστατευτικό στρώμα για την επίτευξη του βέλτιστου αποτελέσματος.[47]

Σε πολλές πόλεις, τα πεζοδρόμια και οι δρόμοι, καθώς και oi ρωγμές μεταξύ των πεζοδρόμιων όπου συχνά αναπτύσσονται ζιζάνια, ψεκάζονται με γλυφοσάτη. Ωστόσο, μέχρι και 24% της γλυφοσάτης που εφαρμόζεται σε σκληρές επιφάνειες μπορεί να παρασυρθεί από τα νερά.[48] Η μόλυνση των επιφανειακών υδάτων με γλυφοσάτη αποδίδεται στην αστική και γεωργική χρήση.[49] Η γλυφοσάτη χρησιμοποιείται για το καθάρισμα των σιδηροδρομικών γραμμών και για απαλλαγή από την ανεπιθύμητη υδρόβια βλάστηση.[8] Το 1994 στην Κολομβία θεσπίστηκε πρόγραμμα καταπολέμησης της καλλιέργειας κόκας μέσω εναέριων ψεκασμών με γλυφοσάτη, όμως τον Μάιο 2015 η Κολομβία ανακοίνωσε ότι θα διακοπεί η χρήση γλυφοσάτης λόγω ανησυχιών για τις επιπτώσεις της στην ανθρώπινη υγεία.[50]

Η γλυφοσάτη χρησιμοποιείται, επίσης, ως ξηραντικό καλλιεργειών για να αυξήσει την απόδοση της συγκομιδής,[8] και για αύξηση της συγκέντρωσης της σακχαρόζης στο ζαχαροκάλαμο πριν από τη συγκομιδή.[51] Η εφαρμογή της γλυφοσάτης λίγο πριν τη συγκομιδή σε σιτηρά (όπως το σιτάρι, το κριθάρι, και η βρώμη) σκοτώνει την ανάπτυξη της καλλιέργειας οπότε ξηραίνεται πιο γρήγορα και πιο ομοιόμορφα, όπως με τη χρήση ξηραντικών.[52] Η ξηρή καλλιέργεια δεν χρειάζεται θυμώνιασμα (τύλιγμα και αποξήρανση), δηλαδή η συγκομιδή γίνεται άμεσα με κόψιμο και συλλογή οπότε οι αγρότες εξοικονομούν χρόνο και χρήμα.[53][54] Αυξημένα επίπεδα καταλοίπων στα φασόλια που προκύπτουν από εσφαλμένη εφαρμογή ίσως καταστήσουν την καλλιέργεια ακατάλληλη για πώληση.[55]

Το 2003, η εταιρεία Monsanto κατοχύρωσε δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για τη χρήση της γλυφοσάτης ως αντιπαρασιτικό,[56] και το 2017 που διέθεσαν στην αγορά ένα ζιζανιοκτόνο προϊόν της σειράς Ραουνταπ χωρίς γλυφοσάτη.[57]

Γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες Επεξεργασία

Ορισμένοι μικροοργανισμοί διαθέτουν μια παραλλαγή του ενζύμου 5-ενολοπυροσταφυλοσικιμική-3-φωσφορική συνθάση (EΠΣΦΣ) που είναι ανθεκτικό στην αναστολή από γλυφοσάτη. Οι επιστήμονες της Monsanto μετά από πολλές δοκιμές και σφάλματα εντόπισαν μία εκδοχή του ενζύμου που μπορεί να αναπτύσσεται παρουσία γλυφοσάτης στο στέλεχος CP4 Αγροβακτήριων , που βρέθηκαν να επιβιώνουν σε μια στήλη που τροφοδοτείται από τα απόβλητα μιας εγκατάστασης παραγωγής γλυφοσάτης.[45][58][59]:56 Αυτό το γονίδιο ΕΠΣΦΣ του C4 κλωνοποιήθηκε και μεταγράφηκε σε σόγια. Το 1996, διατέθηκε στο εμπόριο η γενετικά τροποποιημένη σόγια.[60] Στις τρέχουσες γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες για αντοχή στη γλυφοσάτη περιλαμβάνονται: σόγια, αραβόσιτος (καλαμπόκι), ελαιοκράμβη, μηδική, ζαχαρότευτλα και βαμβάκι, ενώ το σιτάρι βρίσκεται ακόμα υπό ανάπτυξη.

Σκευάσματα και εμπορικές επωνυμίες Επεξεργασία

Η γλυφοσάτη έχει διατεθεί στο εμπόριο παγκόσμια από πολλές αγροχημικές εταιρείες, σε διαφορετικές δυνάμεις διαλύματος και με διάφορα ενισχυτικά δράσης, με δεκάδες εμπορικές επωνυμίες.[61][62][63][64] Το 2010 υπήρχαν περισσότερα από 750 σκευάσματα γλυφοσάτης στην αγορά.[65] Το 2012 κατ'όγκο το μισό της συνολικής παγκόσμιας κατανάλωσης γλυφοσάτης ήταν για τις γεωργικές καλλιέργειες· [66] και ο δασικός τομέα είναι σημαντική αγορά.[67] Η Ασία και ο Ειρηνικός ήταν οι μεγαλύτερες και ταχύτερα αναπτυσσόμενες περιφερειακές αγορές.[66] Οι Κινέζοι είναι συλλογικά οι μεγαλύτεροι παραγωγοί γλυφοσάτης και των πρόδρομων ουσιών της παγκόσμια[68] και αντιπροσωπεύουν περίπου το 30% των παγκόσμιων εξαγωγών.[66] Στους μεγάλους κατασκευαστές περιλαμβάνονται οι: Χημική Βιομηχανία Anhui Huaxing, BASF, Bayer CropScience, Dow AgroSciences, DuPont, Jiangsu Καλή Συγκομιδή-Weien Αγροχημική Εταιρεία, Monsanto, Nantong Jiangshan Αγροχημικών & Χημικών ουσιών, Nufarm Περιορισμένη, SinoHarvest, Syngenta, και Zhejiang Xinan Chemical Industrial Group Εταιρείας.[66]

Η γλυφοσάτη είναι μόριο οξέος οπότε διατίθεται με τη μορφή αλάτος για τη συσκευασία και το χειρισμό. Στα διάφορα σκευάσματα άλατος περιλαμβάνονται ισοπροπυλαμίνης, διαμμώνιου, αμμώνιου, ή καλίου. Το δραστικό συστατικό των ζιζανιοκτόνων της Monsanto είναι το άλας ισοπροπυλαμίνης της γλυφοσάτης. Ένα άλλο σημαντικό συστατικό σε ορισμένα σκευάσματα είναι το επιφανειοδραστικό πολυαιθοξυλιωμένη στεατική αμίνη. Μερικές μάρκες περιλαμβάνουν περισσότερα από έναν τύπους αλλάτων. Κάποιες εταιρείες αναφέρονται στο προϊόν τους ως όξινο ισοδύναμο του οξέος γλυφοσάτης. Για να συγκριθεί η απόδοση των διαφόρων σκευασμάτων συχνά χρειάζονται γνώσεις και διευκρινίσεις, ιδιαίτερα αφού τα διάφορα άλατα έχουν διαφορετικά βάρη και το ισοδύναμο οξέος είναι μια πιο ακριβής μέθοδος για την έκφραση και τη σύγκριση των συγκεντρώσεων.

Το φορτίο πρόσθετων ουσιών αναφέρεται στις ποσότητες των ουσιών[69][70] που έχουν προστεθεί στα σκευάσματα γλυφοσάτης ως επικουρικά, ενισχυτικά δράσης και έκδοχα. Τα πλήρως φορτωμένα προϊόντα περιέχουν όλα τα απαραίτητα πρόσθετα, με συμπεριλαμβανόμενο επιφανειοδραστικό· ορισμένα δεν περιέχουν προωθητικά δράσης, ενώ άλλα προϊόντα περιέχουν ανεπαρκή ποσότητα προωθητικών (ελάχιστη ή μερική φόρτωση) και πρέπει να προστεθούν επιπλέον επιφανειοδραστικές ουσίες στη δεξαμενή ψεκασμού πριν από την εφαρμογή.[71]

Τα προϊόντα διατίθενται συνήθως σε σκευάσματα με περιεκτικότητες 120, 240, 360, 480, και 680 γρ./λίτρο δραστικού συστατικού. Το μέσο κοινό σκεύασμα στη γεωργία έχει δύναμη 360 γρ./λίτρο, και διατίθεται σκέτο ή έχουν προστεθεί κατιονικές επιφανειοδραστικές ουσίες.[62]

Για τα σκευάσματα των 360 γρ./λίτρο οι ευρωπαϊκοί κανονισμοί επιτρέπουν τις εφαρμογές έως και 12 λίτρα/εκτάριο για τον έλεγχο των πολυετών ζιζανίων όπως η αγριαδα. Πιο συχνά, χρησιμοποιούνται 3 λίτρα/εκτάριο για τον έλεγχο των μονοετών ζιζανίων μεταξύ των καλλιεργειών.[72]

Περιβαλλοντικές επιπτώσεις Επεξεργασία

Η γλυφοσάτη προσροφάται έντονα από το έδαφος, και τα υπολείμματα παραμένουν γενικά ακινητοποιημένα οπότε η ρύπανση των εδαφικών και των επιφανειακών υδάτων είναι περιορισμένη.[73] Η γλυφοσάτη αποικοδομείται άμεσα από τα μικρόβια του εδάφους προς αμινομεθυλοφωσφονικό οξύ (AMΦΟ, το οποίο όπως και η γλυφοσάτη προσροφάται από τα στερεά συστατικά του εδάφους και, συνεπώς, είναι απίθανο να διαρρεύσει προς τα υπόγεια ύδατα). Στα υδάτινα σώματα εντοπίζονται συνήθως εξίσου γλυφοσάτη και ΑΜΦΟ, αλλά μεγάλο μέρος του ΑΜΦΟ προέρχεται από αποικοδόμηση απορρυπαντικών και όχι από την ουσία γλυφοσάτη.[74] Η γλυφοσάτη έχει τη δυνατότητα να μολύνει τα επιφανειακά ύδατα λόγω των υδάτινων προτύπων χρήσης της και μέσω διάβρωσης, καθώς προσροφάται σε σωματίδια του εδάφους εναιωρημένων στην απορροή. Ο μηχανισμός της προσρόφησης στο έδαφος είναι παρόμοιος με των φωσφορικών λιπασμάτων, η παρουσία των οποίων μπορεί να μειώσει τη ρόφηση της γλυφοσάτης.[75] Τα φωσφορικά λιπάσματα απελευθερώνονται από τα ιζήματα στα υδάτινα σώματα υπό αναερόβιες συνθήκες, όπως και η γλυφοσάτη.[76] Περιορισμένη έκπλυση μπορεί να προκύψει μετά από έντονες βροχοπτώσεις κατόπιν της εφαρμογής. Αν η γλυφοσάτη φτάσει σε επιφανειακό νερό δεν διασπάται εύκολα από το νερό ή το φως του ήλιου.[73][77]

Ο χρόνος ημίσειας ζωής της γλυφοσάτης στο έδαφος κυμαίνεται από 2 έως και 197 ημέρες, ενώ για ένα κοινό αγρό είναι 47 ημέρες. Το έδαφος και οι κλιματικές συνθήκες επηρεάζουν την εμμονή της γλυφοσάτης. Ο μέσος χρόνος ημιζωής της γλυφοσάτης στο νερό κυμαίνεται από λίγες έως 91 ημέρες.[7] Σε μια περιοχή του Τέξας είχε ημιζωή 3 ημερών ενώ στην Αϊόβα έφτασε τις 141 ημέρες.[78] Ο μεταβολίτης της γλυφοσάτης ΑΜΦΟ βρέθηκε στα σουηδικά δασικά εδάφη έως και δύο χρόνια μετά την εφαρμογή γλυφοσάτης, και η εμμονή του αποδόθηκε στο έδαφος που είναι παγωμένο τον περισσότερο καιρό ετήσια.[79] Η προσρόφηση και αργότερα η απελευθέρωση της γλυφοσάτης από το έδαφος, ποικίλλει ανάλογα με τον τύπο του εδάφους.[80][81] Η γλυφοσάτη γενικά παραμένει λιγότερο στο νερό από ότι στο έδαφος, όπως παρατηρήθηκε εμμονή 12 - 60-ημερών στις Καναδικές λίμνες και πάνω από ένα χρόνο στα ιζήματα των Αμερικανικών λιμνών.[77][82]

Οι δοκιμές πεδίου έδειξαν ότι το μαρούλι, τα καρότα, και το κριθάρι περιείχαν υπολείμματα γλυφοσάτης έως και ένα έτος μετά την εφαρμογή 4,15 κιλών/εκτάριο.[7] Η αποδεκτή ημερήσια πρόσληψη για τη γλυφοσάτη έχει καθοριστεί από τις ΗΠΑ ίση με 1,75 mg ανά κιλό σωματικού βάρους ημερήσια και από την Ευρωπαϊκή Ένωση ίση με 0,5.[83][84]

Τοξικότητα Επεξεργασία

Η γλυφοσάτη είναι το δραστικό συστατικό στα σκευάσματα ζιζανιοκτόνων που την περιέχουν. Εν τούτοις, επιπροσθέτως των αλάτων γλυφοσάτης, τα εμπορικά σκευάσματα περιέχουν πρόσθετες ουσίες όπως επιφανειοδραστικά, που ποικίλουν ως προς τη φύση και τη συγκέντρωση. Επιφανειοδραστικές ουσίες όπως η πολυαιθοξυλιωμένη στεατική αμίνη ενισχύουν τη δράση της γλυφοσάτης διευκολύνοντας τη διαβροχή των φύλλων και τη διείσδυση μέσω της επιδερμίδας των φυτών.

Η γλυφοσάτη σκέτη Επεξεργασία

Ανθρώπινη Επεξεργασία

Η πιθανότητα οξείας δηλητηρίασης από του στόματος για τα θηλαστικά είναι μικρή,[85] αλλά έχουν αναφερθεί περιστατικά θανάτου μετά από σκόπιμη υπέρβαση της δοσολογίας συμπυκνωμένων σκευασμάτων.[86] Τα επιφανειοδραστικά των σκευασμάτων μπορεί να αυξήσουν τη σχετική οξεία τοξικότητα του προϊόντος.[87][88] Το 2017 σε μία εκτίμηση επικινδυνότητας, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Χημικών προϊόντων (ECHA) έγραψε: "Υπάρχουν πολύ περιορισμένες πληροφορίες για δερματικό ερεθισμό σε ανθρώπους. Όπου αναφέρθηκε δερματικός ερεθισμός, δεν είναι σαφές αν σχετίζεται με την ουσία γλυφοσάτη σκέτη ή με τα προσθετικά του ζιζανιοκτόνου σκευάσματος." Ο ECHA συμπέρανε ότι τα διαθέσιμα δεδομένα για τον άνθρωπο, ήταν ανεπαρκή για την ταξινόμηση της ουσίας ως διαβρωτικό ή ερεθιστικό του δέρματος.[89] Η εισπνοή είναι μια δευτερεύουσα διαδρομή έκθεσης, αλλά η ομίχλη ψεκασμού μπορεί να προκαλέσει στοματική ή ρινική δυσφορία, δυσάρεστη γεύση στο στόμα, ή φαγούρα και ερεθισμό στο λαιμό. Η έκθεση των οφθαλμών μπορεί να προκαλέσει ήπια επιπεφυκίτιδα. Υπάρχει κίνδυνος για επιφανειακή βλάβη του κερατοειδούς αν η έκπλυση είναι καθυστερημένη ή ανεπαρκής.[87]

Καρκίνος Επεξεργασία

Υπάρχουν περιορισμένες ενδείξεις ότι ο κίνδυνος καρκινογένεσης αυξάνεται από επαγγελματική έκθεση σε μεγάλες ποσότητες γλυφοσάτης, όπως από γεωργική εργασία, αλλά δεν υπάρχουν καλές ενδείξεις του εν λόγω κινδύνου από οικιακή χρήση, όπως από την οικιακή κηπουρική.[90] Η κοινή συναίνεση μεταξύ των εθνικών οργανισμών φυτοπροστασίας και των επιστημονικών οργανώσεων είναι ότι στις ετικέτες των προϊόντων γλυφοσάτης δεν αναφέρεται καρκινογένεση.[91][92] Οι οργανισμοί όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) ,ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το γερμανικό Ομοσπονδιακό Ινστιτούτο για την Εκτίμηση Κινδύνου[93] έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι η γλυφοσάτη είναι καρκινογόνα ή γονοτοξική για τον άνθρωπο.[91] Το 2017 η τελική αξιολόγηση της Αυστραλιανής Υπηρεσίας Φυτοφαρμάκων και Κτηνιατρικών Φαρμάκων ήταν ότι «η γλυφοσάτη δεν αποτελεί κίνδυνο καρκινογένεσης για τους ανθρώπους».[91][94] Η EPA έχει ταξινομήσει τη γλυφοσάτη στην Ομάδα Ε, που σημαίνει "αποδεικτικά στοιχεία μη καρκινογένεσης στον άνθρωπο".[91][95] Μόνο ένας διεθνής επιστημονικός οργανισμός, το Διεθνές Πρακτορείο Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC) έχει ισχυριστεί καρκινογένεση σε ερευνετητικές ανασκοπήσεις. Το IARC έχει επικριθεί ως προς τη μεθοδολογία αξιολόγησης όπου δε λήφθηκε υπόψη η ευρεία βιβλιογραφία και ότι αξιολόγησαν μάλλον τον κίνδυνο παρά την επικινδυνότητα.[91]

Άλλα θηλαστικά Επεξεργασία

Μεταξύ των θηλαστικών, η γλυφοσάτη θεωρείται ότι έχει "χαμηλή έως πολύ χαμηλή τοξικότητα". Η μέση θανατηφόρος δόση LD50 της γλυφοσάτης είναι 5 mg/kg για αρουραίους,10 mg/kg σε ποντίκια και 3,530 mg/kg σε κατσίκες. Η οξεία δερματική LD50 σε κουνέλια είναι μεγαλύτερη από 2 mg/kg. Τα συμπτώματα της τοξικότητας σε ζώα εμφανίζονται συνήθως μέσα σε 30 - 120 λεπτά μετά την κατάποση μεγάλης δόσης, και περιλαμβάνουν αρχική υπερδιέγερση και ταχυκαρδία, αταξία, κατάθλιψη, βραδυκαρδία, που σε σοβαρά περιστατικά δηλητηρίασης μπορεί να καταλήξουν σε κατάρρευση και σπασμούς.[7]

Η γλυφοσάτη μπορεί να έχει καρκινογόνο δράση σε πρωτεύοντα θηλαστικά, δηλαδή αυξάνει τον κίνδυνο για εμφάνιση καρκινώματος νεφρικών σωληναρίων και αιμαγγειοσαρκώματος σε αρσενικά ποντίκια, και για καρκίνο του παγκρέατος σε αρσενικούς αρουραίους.[12] Σε μελέτες γονοτοξικότητας που διενεργήθηκαν σε αρουραίους και κουνέλια, δεν παρατηρήθηκε γονοτοξικότητα σε δόσεις έως 175-293 mg/kg σωματικού βάρους ημερήσια.[7]

Υδρόβια πανίδα Επεξεργασία

Για πολλά ασπόνδυλα του γλυκού νερού, η γλυφοσάτη έχει 48-ωρη LC50 που κυμαίνεται από 55 έως 780 ppm. Για 96 ώρες το LC50 είναι 281 ppm για τις γαρίδες Palaemonetas vulgaris και 934 ppm για τα καβούρια ούκα (Uca pagilator). Δηλαδή είναι "ήπια τοξική έως πρακτικά μη τοξική".[7]

Αντιμικροβιακή δράση Επεξεργασία

Η αντιμικροβιακή δράση της γλυφοσάτης έχει περιγραφεί από το 1970 που ανακαλύφθηκε και ο μηχανισμός δράσης από το 1972.[96] Η γλυφοσάτη καταστέλλει την ανάπτυξη των ακροσυμπλεγματικών παρασίτων, όπως το Τοξόπλασμα gondii, το Πλασμώδιο το μηνοειδές (ελονοσία), και το Κρυπτοσπορίδιο parvum, και θεωρείται αντιμικροβιακή ουσία για τα θηλαστικά.[97] Ίσως αναστέλλει κάποια Ριζόβια βακτήρια που είναι σημαντικά για τη σταθεροποίηση αζώτου στη σόγια.[98]

Ζωντανοί μικροοργανισμοί του εδάφος Επεξεργασία

 
Η οδός αποικοδόμησης της γλυφοσάτης στο έδαφος[99]

Η γλυφοσάτη όταν έρχεται σε επαφή με το έδαφος, προσροφάται σε σωματίδια του εδάφους, με αποτέλεσμα να επιβραδύνεται η αποικοδόμησή της.[77][78] Η γλυφοσάτη και ο μεταβολίτης της, αμινομεθυλοφωσφονικό οξύ θεωρούνται πιο ήπια τοξικολογικά και περιβαλλοντικά από τα περισσότερα άλλα ζιζανιοκτόνα.[100] Το 2016 μία μετα-ανάλυση έδειξε ότι η κανονική εφαρμογή γλυφοσάτης δεν είχε καμία επίδραση στη μικροβιακή βιομάζα ή την αναπνοή του εδάφους .[101] Ορισμένοι γαιοσκώληκες δεν επηρεάστηκαν, αλλά άλλοι έχασαν βάρος ή απέφευγαν το επεξεργασμένο χώμα.[102]

Ενδοκρινική διαταραχή Επεξεργασία

Το 2007 διερευνήθηκε η υποψία ενδοκρινικής δραστηριότητας της γλυφοσάτης.[103] Την 29 Ιουνίου 2015 το EPA δήλωσε ότι "...δεν υπάρχουν πειστικά ενδεικτικά στοιχεία για αλληλεπίδραση με τις οδούς των οιστρογόνων, των ανδρογόνων ή του θυρεοειδούς."[104][105]

Επίδραση στην υγεία των φυτών Επεξεργασία

Ορισμένες μελέτες έχουν δείξει αιτιώδεις συσχετίσεις μεταξύ της γλυφοσάτης και αυξημένης ή μειωμένης ανθεκτικότητας σε ασθένειες.[106] Η έκθεση σε γλυφοσάτη έχει αποδειχθεί ότι αλλάζει τη σύνθεση των ειδών των ενδοφυτικών βακτηρίων στα φυτά ξενιστές.[107]

Σκευάσματα με γλυφοσάτη Επεξεργασία

Τα σκευάσματα μπορεί να περιέχουν πρόσθετα συστατικά, η ταυτότητα των οποίων μπορεί να είναι ιδιόκτητη.[108] Συνήθως περιέχουν επιφανειοδραστικές ουσίες που χρησιμοποιούνται ως παράγοντες διαβροχής, για να μεγιστοποιήσουν την κάλυψη και να διευκολύνουν τη διείσδυση των ζιζανιοκτόνων μέσω των φύλλων των φυτών. Τα επιφανειοδραστικά μπορεί να βρίσκονται έτοιμα αναμεμειγμένα στα εμπορικά σκευάσματα ή να αγοράζονται ξεχωριστά και να αναμιγνύονται στο χώρο εφαρμογής.[109]

Η πολυαιθοξυλιωμένη στεατική αμίνη (ΠOΕA)) είναι μια επιφανειοδραστική ουσία που χρησιμοποιήθηκε στο Ράουνταπ σε ποσοστό 14,5-15%, και ευρέως το 2015.[110][111] Επειδή το ΠΟΕΑ είναι πιο τοξικό για τα ψάρια και τα αμφίβια από τη γλυφοσάτη σκέτη δεν επιτρέπεται σε υδάτινα σκευάσματα.[112][111][113] Το 2000 μία αναθεώρηση των οικοτοξικολογικών δεδομένων για το Ράουνταπ από τουλάχιστον 58 μελέτες σχετικά με τις επιδράσεις του σε ορισμένους οργανισμούς,[99] κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «...για τις χερσαίες χρήσεις του Ράουνταπ προβλέπεται ελάχιστος οξύς και χρόνιος κίνδυνος για δυνητικά εκτεθειμένους μη στοχευόμενους οργανισμούς».

Ανθρώπινη Επεξεργασία

Η Οξεία δηλητηρίαση και η χρόνια τοξικότητα είναι δοσοεξαρτώμενες. Η έκθεση του δέρματος σε έτοιμα-για-χρήση συμπυκνωμένα σκευάσματα γλυφοσάτης μπορεί να προκαλέσει ερεθισμό, και περιστασιακά έχει αναφερθεί δερματίτιδα φωτοεπαφής. Αυτά τα συμπτώματα είναι πιθανόν να οφείλονται στο συντηρητικό βενζισοθειαζολιν-3-όνη. Τα σοβαρά εγκαύματα του δέρματος είναι πολύ σπάνια.[87] Η εισπνοή είναι μια δευτερεύουσα οδός έκθεσης, αλλά η ομίχλη ψεκασμού μπορεί να προκαλέσει στοματική ή ρινική δυσφορία, δυσάρεστη γεύση στο στόμα, ή φαγούρα και ερεθισμό στο λαιμό. Η έκθεση των οφθαλμών μπορεί να προκαλέσει ήπια επιπεφυκίτιδα. Υπάρχει κίνδυνος για επιφανειακή βλάβη του κερατοειδούς αν η έκπλυση είναι καθυστερημένη ή ανεπαρκής.[87] Έχει αναφερθεί θάνατος από σκόπιμη υπέρβαση της δοσολογίας.[86][87] Η κατάποση διαλύματος Roundup 85 - 200 ml (διαλύματος 41%) έχει καταλήξει σε θάνατο μέσα σε λίγες ώρες από την κατάποση, μολονότι έχει αναφερθεί κατάποση μεγάλης ποσότητας ως 500 ml που προκάλεσε μόνο ήπια ή μέτρια συμπτώματα.[114] Σε ενήλικες η πρόσληψη περισσότερων από 85 ml πυκνού προϊόντος μπορεί να οδηγήσει σε διαβρωτικά εγκαύματα του οισοφάγου και νεφρική ή ηπατική βλάβη. Σε πιο σοβαρά περιστατικά αναφέρονται "δύσπνοια, διαταραχή συνείδησης, πνευμονικό οίδημα, διείσδυση σε ακτινογραφία θώρακα, καταπληξία, αρρυθμίες, νεφρική ανεπάρκεια που απαιτεί αιμοκάθαρση, μεταβολική οξέωση και υπερκαλιαιμία" και του θάνατου συχνά προηγούνται βραδυκαρδία και κοιλιακές αρρυθμίες.[87][87]

Μια επισκόπηση του 2000 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι "υπό τις τρέχουσες και αναμενόμενες συνθήκες χρήσης, το ζιζανιοκτόνο Roundup δεν αποτελεί κίνδυνο για την υγεία για τους ανθρώπους".[115] Μια επισκόπηση του 2002 από την Ευρωπαϊκή Ένωση κατέληξε στο ίδιο συμπέρασμα.[116]

Το 2012 μια μετα-ανάλυση επιδημιολογικών μελετών (επτά μελέτες κοόρτης και δεκατέσσερις μελέτες περιπτωσιολογικού ελέγχου) έκθεσης σε σκευάσματα γλυφοσάτης δεν διαπίστωσε καμία συσχέτιση με οποιοδήποτε είδος καρκίνου.[117] Το 2013 μία συστηματική ανασκόπηση του γερμανικού Ινστιτούτου για την Εκτίμηση Κινδύνου από επιδημιολογικές μελέτες των εργαζομένων που χρησιμοποιούν φυτοφάρμακα, και εκτίθενται σε σκευάσματα γλυφοσάτης δε διαπίστωσαν σημαντική επικινδυνότητα.[10]:Volume 1, p64-66 Ωστόσο, το 2014 μία μετα-ανάλυση από τις ίδιες μελέτες εντόπισε συσχέτιση μεταξύ της επαγγελματικής έκθεσης σε σκευάσματα γλυφοσάτης και αυξημένο κίνδυνο για λέμφωμα Β-κυττάρων, το πιο κοινό είδος μη-Hodgkin λεμφώματος. Η συχνότητα εμφάνισης της νόσου ήταν διπλάσια στους εργαζόμενους που εκτέθηκαν σε γλυφοσάτη.[11] Το 2015 μια συστηματική ανασκόπηση από μελέτες παρατήρησης δε βρήκε συσχέτιση μεταξύ της έκθεσης εγκύων μητέρων σε γλυφοσάτη και δυσμενείς αναπτυξιακές επιπτώσεις στα παιδιά τους.[118][119][119]

Υδρόβια πανίδα Επεξεργασία

Τα προϊόντα γλυφοσάτης για υδατική χρήση γενικά δεν περιέχουν επιφανειοδραστικές ουσίες, και δεν περιέχουν πολυαιθοξυλιωμένη στεατική αμίνη (ΠOΕA)) λόγω της τοξικότητάς της στους υδρόβιους οργανισμούς.[112][112][120][121][111][113] Ο χρόνος ημίσειας ζωής της ΠΟΕΑ (21-42 ημέρες) είναι μεγαλύτερος από της γλυφοσάτης (7-14 ημέρες) σε υδρόβια περιβάλλοντα.[112][122]

Γενετικές βλάβες Επεξεργασία

Αρκετές μελέτες δεν έχουν βρει μεταλλαξιογόνες επιδράσεις[123][124] ενώ άλλες μελέτες δείχνουν ότι μπορεί να είναι μεταλλαξιογόνος.[124][125]

Βιβλιογραφία Επεξεργασία

  1. ↑ 1,0 1,1 Glyphosate, Environmental Health Criteria monograph No. 159, Geneva: World Health Organization, 1994, ISBN 92-4-157159-4
  2. ↑ Index no. 607-315-00-8 of Annex VI, Part 3, to Regulation (EC) No 1272/2008 of the European Parliament and of the Council of 16 December 2008 on classification, labelling and packaging of substances and mixtures, amending and repealing Directives 67/548/EEC and 1999/45/EC, and amending Regulation (EC) No 1907/2006 Αρχειοθετήθηκε 2020-05-10 στο Wayback Machine.. OJEU L353, 31.12.2008, pp 1–1355 at pp 570, 1100..
  3. ↑ US patent 3799758, Franz JE, "N-phosphonomethyl-glycine phytotoxicant compositions", issued 1974-03-26, assigned to Monsanto Company 
  4. ↑ 4,0 4,1
    Ηπα EPA 2007 Φυτοφαρμάκων Εκτιμήσεις της Αγοράς η Γεωργία, το Σπίτι και τον Κήπο
  5. ↑ 5,0 5,1 Myers, John Peterson; Antoniou, Michael N.; Blumberg, Bruce; Carroll, Lynn; Colborn, Theo; Everett, Lorne G.; Hansen, Michael; Landrigan, Philip J. και άλλοι. (February 17, 2016). «Concerns over use of glyphosate-based herbicides and risks associated with exposures: a consensus statement». Environmental Health 15: 13. doi:10.1186/s12940-016-0117-0. PMID 26823080. http://ehjournal.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12940-016-0117-0. Ανακτήθηκε στις March 24, 2016. 
  6. ↑ «Rapid inactivation of glyphosate in the soil». Weed Science: 224–228. 1975. 
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 7,6 7,7 «Glyphosate technical fact sheet (revised June 2015)». National Pesticide Information Center. 2010. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 1 Σεπτεμβρίου 2015. 
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 «The agronomic benefits of glyphosate in Europe» (PDF). Monsanto Europe SA. Φεβρουαρίου 2010. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 4 Σεπτεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 2 Ιουνίου 2013. 
  9. ↑ 9,0 9,1 Cressey, Daniel (March 25, 2015). «Widely used herbicide linked to cancer». Nature. doi:10.1038/nature.2015.17181. http://www.nature.com/news/widely-used-herbicide-linked-to-cancer-1.17181. 
  10. ↑ 10,0 10,1
    Έκθεση Αξιολόγησης Της Ανανέωσης: Glyphosate. Τόμος 1. Έκθεση και την Προτεινόμενη Απόφαση. Δεκεμβρίου 18, 2013. Γερμανικό Ινστιτούτο για την Εκτίμηση Κινδύνου, σελίδα 65. Κατέβασαν από http://dar.efsa.europa.eu/dar-web/provision Αρχειοθετήθηκε 2009-01-30 στο Wayback Machine. (απαιτείται εγγραφή)
  11. ↑ 11,0 11,1 «Non-Hodgkin lymphoma and occupational exposure to agricultural pesticide chemical groups and active ingredients: a systematic review and meta-analysis». International Journal of Environmental Research and Public Health 11 (4): 4449–527. April 2014. doi:10.3390/ijerph110404449. PMID 24762670. 
  12. ↑ 12,0 12,1 «Carcinogenicity of tetrachlorvinphos, parathion, malathion, diazinon, and glyphosate». The Lancet. Oncology 16 (5): 490–1. May 2015. doi:10.1016/S1470-2045(15)70134-8. PMID 25801782. 
  13. ↑ «Press release: IARC Monographs Volume 112: evaluation of five organophosphate insecticides and herbicides» (PDF). International Agency for Research on Cancer, World Health Organization. 20 Μαρτίου 2015. 
  14. ↑ «European Food Safety Authority - Glyphosate report» (PDF). EFSA. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2016. 
  15. ↑ «Glyphosate: EFSA updates toxicological profile | European Food Safety Authority». www.efsa.europa.eu. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2016. 
  16. ↑ Έκθεση της Μεικτής Επιτροπής για τα Κατάλοιπα Φυτοφαρμάκων, WHO/FAO, Γενεύη, 16 Μαΐου, 2016
  17. ↑ «Glyphosate not classified as a carcinogen by ECHA». ECHA. 
  18. ↑ «Η Ελληνική Κυβέρνηση δίνει το πράσινο φως στη χρήση της αμφιλεγόμενης γλυφοσάτης για πέντε ακόμη χρόνια». https://www.itrofi.gr/texnologia/asfaleia/article/2002/i-elliniki-kyvernisi-dinei-prasino-fos-sti-hrisi-tis-amfilegomenis. Ανακτήθηκε στις 2018-11-07. 
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 19,4 19,5 19,6 Dill, Gerald M.· Sammons, R. Douglas (2010). «Glyphosate: Discovery, Development, Applications, and Properties». Στο: Nandula. Glyphosate Resistance in Crops and Weeds: History, Development, and Management. Hoboken, N.J.: Wiley. ISBN 978-0-470-41031-8. 
  20. ↑ «Patent Images». 1.usa.gov. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 7 Νοεμβρίου 2018. 
  21. ↑ «Closing down on glyphosate inhibition—with a new structure for drug discovery». Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 98 (6): 2944–6. Mar 2001. doi:10.1073/pnas.061025898. PMID 11248008. Bibcode: 2001PNAS...98.2944A. 
  22. ↑ «Monsanto's John E. Franz Wins 1990 Perkin Medal». Chemical & Engineering News 68 (11): 29–30. 12 March 1990. doi:10.1021/cen-v068n011.p029. 
  23. ↑ «Glyphosate fact sheet». Pesticides News (Pesticide Action Network UK): 28–29. September 1996. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις August 23, 2016. https://web.archive.org/web/20160823030140/http://www.pan-uk.org/pestnews/Actives/glyphosa.htm. 
  24. ↑ «The National Medal of Technology and Innovation Recipients - 1987». The United States Patent and Trademark Office. Ανακτήθηκε στις 29 Νοεμβρίου 2012. 
  25. ↑ «People: Monsanto Scientist John E. Franz Wins 1990 Perkin Medal For Applied Chemistry». The Scientist 4 (10): 28. May 1990. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2014-04-16. https://web.archive.org/web/20140416133120/http://classic.the-scientist.com/?articles.view/articleNo/11141/title/People--Monsanto-Scientist-John-E--Franz-Wins-1990-Perkin-Medal-For-Applied-Chemistry/. Ανακτήθηκε στις 2016-04-20. 
  26. ↑ «SCI Perkin Medal». Science History Institute. Ανακτήθηκε στις 24 Μαρτίου 2018. 
  27. ↑ 27,0 27,1 27,2 Duke, Stephen O.; Powles, Stephen B. (2008), «Glyphosate: a once-in-a-century herbicide: Mini-review», Pest Management Science 64 (4): 319–325, doi:10.1002/ps.1518, http://naldc.nal.usda.gov/download/17918/PDF, ανακτήθηκε στις 2016-04-20 
  28. ↑ «History of Monsanto's Glyphosate Herbicides» (PDF). Monsanto. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 7 Αυγούστου 2018. Ανακτήθηκε στις 20 Δεκεμβρίου 2015. 
  29. ↑ US application 3799758, John E. Franz, "N-phosphonomethyl-glycine phytotoxicant compositions", published 1974-03-26, assigned to Monsanto Company 
  30. ↑ US application 4405531, John E. Franz, "Salts of N-phosphonomethylglycine", published 1983-09-20, assigned to Monsanto Company 
  31. ↑ Fernandez, Ivan (15 Μαΐου 2002). «The Glyphosate Market: A 'Roundup'». Frost & Sullivan. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 10 Μαρτίου 2015. 
  32. ↑ «Gene amplification delivers glyphosate-resistant weed evolution». Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 107 (3): 955–6. January 2010. doi:10.1073/pnas.0913433107. PMID 20080659. Bibcode: 2010PNAS..107..955P. 
  33. ↑ «Frequently Asked Questions on the Re-evaluation of Glyphosate». Pest Management Regulatory Agency of Canada. 28 Απριλίου 2017. Ανακτήθηκε στις 10 Μαΐου 2018. 
  34. ↑ Chenier, Philip J. (2012). Survey of Industrial Chemistry (3rd έκδοση). Springer Science+Business Media. σελ. 384. ISBN 9781461506034. 
  35. ↑ «Environmental Fate of Glyphosate» (PDF). Department of Pesticide Regulation, State of California. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 20 Απριλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 7 Νοεμβρίου 2018. 
  36. ↑ «Study on a New Synthesis Approach of Glyphosate». J. Agric. Food Chem. 60 (25): 6279–6285. 2012. doi:10.1021/jf301025p. 
  37. ↑ «Molecular basis for the herbicide resistance of Roundup Ready crops». Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 103 (35): 13010–5. Aug 2006. doi:10.1073/pnas.0603638103. PMID 16916934. Bibcode: 2006PNAS..10313010F. 
  38. ↑ «The shikimate pathway and aromatic amino Acid biosynthesis in plants». Annual Review of Plant Biology 63: 73–105. 2012. doi:10.1146/annurev-arplant-042811-105439. PMID 22554242. «The AAA pathways consist of the shikimate pathway (the prechorismate pathway) and individual postchorismate pathways leading to Trp, Phe, and Tyr.... These pathways are found in bacteria, fungi, plants, and some protists, but are absent in animals. Therefore, AAAs and some of their derivatives (vitamins) are essential nutrients in the human diet, although in animals Tyr can be synthesized from Phe by Phe hydroxylase....The absence of the AAA pathways in animals also makes these pathways attractive targets for antimicrobial agents and herbicides.». 
  39. ↑ «The herbicide glyphosate is a potent inhibitor of 5-enolpyruvyl-shikimic acid-3-phosphate synthase». Biochemical and Biophysical Research Communications 94 (4): 1207–12. Jun 1980. doi:10.1016/0006-291X(80)90547-1. PMID 7396959. 
  40. ↑ Hock, Bertold· Elstner, Erich F. (28 Σεπτεμβρίου 2004). Plant Toxicology, Fourth Edition. CRC Press. σελίδες 292–296. ISBN 978-0-203-02388-4. 
  41. ↑ Purdue University, Τμήμα κηπουρικής και Αρχιτεκτονικής Τοπίου, Μεταβολική Φυσιολογία Φυτών Διάλεξη σημειώσεις, Αρωματικών αμινοξέων βιοσύνθεση, Η shikimate μονοπάτι – σύνθεση chorismate Αρχειοθετήθηκε 2007-12-19 στο Wayback Machine..
  42. ↑ «Interaction of the herbicide glyphosate with its target enzyme 5-enolpyruvylshikimate 3-phosphate synthase in atomic detail». Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 98 (4): 1376–80. Feb 2001. doi:10.1073/pnas.98.4.1376. PMID 11171958. Bibcode: 2001PNAS...98.1376S. 
  43. ↑ Glyphosate δεσμεύεται στις πρωτεΐνες στην Protein Data Bank
  44. ↑ Schulz, A.; Krüper, A.; Amrhein, N. (1985). «Differential sensitivity of bacterial 5-enolpyruvylshikimate-3-phosphate synthases to the herbicide glyphosate». FEMS Microbiology Letters 28 (3): 297–301. doi:10.1111/j.1574-6968.1985.tb00809.x. 
  45. ↑ 45,0 45,1 «Molecular basis of glyphosate resistance-different approaches through protein engineering». The FEBS Journal 278 (16): 2753–66. Aug 2011. doi:10.1111/j.1742-4658.2011.08214.x. PMID 21668647. 
  46. ↑ Knezevic, Stevan Z. (Φεβρουαρίου 2010). «Use of Herbicide-Tolerant Crops as Part of an Integrated Weed Management Program». University of Nebraska Extension Integrated Weed Management Specialist. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Ιουνίου 2010. 
  47. ↑ Nyamai, Priscilla A.; Prather, Timothy S.; Wallace, John M. (2011). «Evaluating Restoration Methods across a Range of Plant Communities Dominated by Invasive Annual Grasses to Native Perennial Grasses». Invasive Plant Science and Management 4 (3): 306–316. doi:10.1614/IPSM-D-09-00048.1. 
  48. ↑ «Measures to reduce glyphosate runoff from hard surfaces». Plant Research International B.V. (Wageningen). May 2005. http://www.wageningenur.nl/upload_mm/f/d/9/042e8dca-ba43-4687-99f0-fa082db417f1_Nota_353_totaal.pdf. 
  49. ↑ «Transfer of glyphosate and its degradate AMPA to surface waters through urban sewerage systems». Chemosphere 77 (1): 133–9. Sep 2009. doi:10.1016/j.chemosphere.2009.05.008. PMID 19482331. Bibcode: 2009Chmsp..77..133B. 
  50. ↑ Το BBC. 10 μαΐου του 2015. Κολομβία για την απαγόρευση της coca ψεκασμό ζιζανιοκτόνο glyphosate
  51. ↑ «Sugarcane Ripener Recommendations - Glyphosate». Louisiana State University Agricultural Extension Office. 3 Σεπτεμβρίου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Δεκεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 2014. 
  52. ↑ MacLean, Amy-Jean. «Desiccant vs. Glyphosate: know your goals - PortageOnline.com» (στα αγγλικά). PortageOnline.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2017-08-06. https://web.archive.org/web/20170806022704/https://www.portageonline.com/ag-news/50516-desiccant-vs-glyphosate-know-your-goals. Ανακτήθηκε στις 2017-05-03. 
  53. ↑ «Pre-harvest management options for wheat : Harvest : Small Grains Production : University of Minnesota Extension». www.extension.umn.edu (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Μαΐου 2017. Ανακτήθηκε στις 3 Μαΐου 2017. 
  54. ↑ «Harvesting, Grain Drying and Storage - University of Saskatchewan». www.usask.ca (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Δεκεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 3 Μαΐου 2017. 
  55. ↑ Sprague, Christy. «Preharvest herbicide applications are an important part of direct-harvest dry bean production». Michigan State University. Michigan State University Extension, Department of Plant, Soil and Microbial Sciences. Ανακτήθηκε στις 20 Αυγούστου 2015. 
  56. ↑ «Glyphosate formulations and their use for the inhibition of 5-enolpyruvylshikimate-3-phosphate synthase». 
  57. ↑ «Roundup® for Lawns 4 - Grass Friendly Weed Killer Refill». www.roundup.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Μαΐου 2017. Ανακτήθηκε στις 14 Ιουλίου 2020. 
  58. ↑ «Herbicide-resistant crops: utilities and limitations for herbicide-resistant weed management». Journal of Agricultural and Food Chemistry 59 (11): 5819–29. Jun 2011. doi:10.1021/jf101286h. PMID 20586458. 
  59. ↑ Introduction to Genetic Engineering of Crop Plants: Aims and Achievements. I K International. 2009. σελ. 259. ISBN 978-93-80026-16-9. 
  60. ↑ «Company History». Web Site. Monsanto Company. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Νοεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 7 Νοεμβρίου 2018. 
  61. ↑ Αγροτικές Χημικές ουσίες Διεθνή Glyphosate εισόδου στην Προστασία των Καλλιεργειών βάση Δεδομένων
  62. ↑ 62,0 62,1
    Αλμπέρτα τη Γεωργία και την Αγροτική Ανάπτυξη. 26 απριλίου, 2006. Γρήγορος Οδηγός για το Glyphosate Προϊόντα - Συχνές Ερωτήσεις Αρχειοθετήθηκε 2017-07-26 στο Wayback Machine.
  63. ↑ Hartzler, Bob. «Glyphosate: a Review». ISU Weed Science Online. Iowa State University Extension. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Μαΐου 2018. Ανακτήθηκε στις 7 Νοεμβρίου 2018. 
  64. ↑ «Glyphosate» (PDF). Weed Control Methods Handbook. The Nature Conservancy. 1 Νοεμβρίου 2001. 
  65. ↑ Εθνικό Φυτοφαρμάκων Κέντρο Πληροφοριών. Τελευταία φορά τον σεπτέμβριο του 2010 Glyphosate Γενικό ενημερωτικό δελτίο
  66. ↑ 66,0 66,1 66,2 66,3 «Press Release: Research and Markets: Global Glyphosate Market for Genetically Modified and Conventional Crops 2013 - 2019». Reuter. 30 Απριλίου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Σεπτεμβρίου 2015. 
  67. ↑ η monsanto.ασβέστιο: "ΌΡΑΜΑ ΔΆΣΗ ΖΙΖΑΝΙΟΚΤΌΝΟ" Αρχειοθετήθηκε 2016-04-07 στο Wayback Machine., 03-FEB-2011
  68. ↑ Κίνα Έρευνας & Νοημοσύνη, 5 Ιουνίου, 2013. Έρευνα Έκθεση σχετικά με την Παγκόσμια και την Κίνα Glyphosate Βιομηχανία, την περίοδο 2013-2017 Αρχειοθετήθηκε 2016-03-03 στο Wayback Machine.
  69. ↑ «Glyphosate» (PDF). Weed Control Methods Handbook. The Nature Conservancy. 1 Ιουνίου 2003. 
  70. ↑ «Adjuvants for Enhancing Herbicide Performance». Penn State Extension. 1999. 
  71. ↑ «Glyphosate Formulations». Control Methods Handbook, Chapter 8, Adjuvants: Weekly Crop Update. University of Delaware Cooperative Extension. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Ιουνίου 2010. Ανακτήθηκε στις 7 Νοεμβρίου 2018. 
  72. ↑ «e-phy». e-phy.agriculture.gouv.fr. 
  73. ↑ 73,0 73,1 «Fate of glyphosate in soil and the possibility of leaching to ground and surface waters: a review». Pest Management Science 64 (4): 441–56. Apr 2008. doi:10.1002/ps.1512. PMID 18161065. 
  74. ↑ «Transfer of glyphosate and its degradate AMPA to surface waters through urban sewerage systems». Chemosphere 77 (1): 133–139. 2009. doi:10.1016/j.chemosphere.2009.05.008. PMID 19482331. Bibcode: 2009Chmsp..77..133B. 
  75. ↑ «Phosphate fertilizer impacts on glyphosate sorption by soil». Chemosphere 153: 471–477. 2016. doi:10.1016/j.chemosphere.2016.03.028. Bibcode: 2016Chmsp.153..471M. 
  76. ↑ «Effect of soil aeration and phosphate addition on the microbial bioavailability of 14C-glyphosate». J. Environ. Quality 44: 137–144. 2014. doi:10.2134/jeq2014.08.0331. 
  77. ↑ 77,0 77,1 77,2 «Registration Decision Fact Sheet for Glyphosate (EPA-738-F-93-011)» (PDF). R.E.D. FACTS. United States Environmental Protection Agency. 1993. 
  78. ↑ 78,0 78,1 «Influence of repeated applications of glyphosate on its persistence and soil bioactivity». Pesquisa Agropecuária Brasileira 38 (11): 1329–1335. 2003. doi:10.1590/S0100-204X2003001100012. 
  79. ↑ «Influence of climatic and edaphic factors on persistence of glyphosate and 2,4-D in forest soils». Ecotoxicology and Environmental Safety 18 (2): 230–9. Oct 1989. doi:10.1016/0147-6513(89)90084-5. PMID 2806176. 
  80. ↑ «The influence of organic matter on sorption and fate of glyphosate in soil--comparing different soils and humic substances». Environmental Pollution 157 (10): 2865–70. Oct 2009. doi:10.1016/j.envpol.2009.04.004. PMID 19447533. 
  81. ↑ «Does phosphate affect soil sorption and degradation of glyphosate? - A review». Trends in Soil Science and Plant Nutrition 2 (1): 17–27. 2011. http://www.academyjournal.net/asj/index.php/TSPN/article/viewArticle/193. [νεκρός σύνδεσμος]
  82. ↑ «Toxicity of glyphosate as Glypro® and LI700 to red‐eared slider (Trachemys scripta elegans) embryos and early hatchlings». Environmental Toxicology and Chemistry 25 (10): 2768–2774. 2006. doi:10.1897/05-152.1. 
  83. ↑ Gillam, Carey (Νοεμβρίου 2016). «Alarming Levels of Glyphosate Found in Popular American Foods». EcoWatch.com. Ανακτήθηκε στις 14 Νοεμβρίου 2016. 
  84. ↑ European Commission (2017). «EU Pesticides database: Glyphosate». Ανακτήθηκε στις 29 Αυγούστου 2018. 
  85. ↑ «Environmental and health effects of the herbicide glyphosate». Sci. Total Environ. 616-617: 255–268. March 2018. doi:10.1016/j.scitotenv.2017.10.309. PMID 29117584. 
  86. ↑ 86,0 86,1 «Pathological and toxicological findings in glyphosate-surfactant herbicide fatality: a case report». The American Journal of Forensic Medicine and Pathology 33 (3): 234–7. Sep 2012. doi:10.1097/PAF.0b013e31824b936c. PMID 22835958. 
  87. ↑ 87,0 87,1 87,2 87,3 87,4 87,5 87,6 «Glyphosate poisoning». Toxicological Reviews 23 (3): 159–67. 2004. doi:10.2165/00139709-200423030-00003. PMID 15862083. http://content.wkhealth.com/linkback/openurl?issn=1176-2551&volume=23&issue=3&spage=159. [νεκρός σύνδεσμος]
  88. ↑ Glyphosate: Human Health and Ecological Risk Assessment, Syracuse Environmental Research Associates, Inc.(SERA), https://www.fs.fed.us/r5/hfqlg/publications/herbicide_info/2003_glyphosate.pdf, ανακτήθηκε στις 2018-08-20 
  89. ↑ Επιτροπή Αξιολόγησης Κινδύνων Γνώμη προτείνοντας την εναρμονισμένη ταξινόμηση και επισήμανση σε επίπεδο ΕΕ glyphosate (ISO) * Ν(phosphonomethyl)γλυκίνη
  90. ↑ «Food Controversies—Pesticides and organic foods». Cancer Research UK. 2016. Ανακτήθηκε στις 28 Νοεμβρίου 2017. 
  91. ↑ 91,0 91,1 91,2 91,3 91,4 Ibrahim, Yehia A (2015). «A regulatory perspective on the potential carcinogenicity of glyphosate». Journal of Toxicology and Health 2 (1): 1. doi:10.7243/2056-3779-2-1. 
  92. ↑ Tarazona, Jose V.; Court-Marques, Daniele; Tiramani, Manuela; Reich, Hermine; Pfeil, Rudolf; Istace, Frederique; Crivellente, Federica (3 April 2017). «Glyphosate toxicity and carcinogenicity: a review of the scientific basis of the European Union assessment and its differences with IARC». Archives of Toxicology 91 (8): 2723–2743. doi:10.1007/s00204-017-1962-5. PMID 28374158. 
  93. ↑ «The BfR has finalised its draft report for the re-evaluation of glyphosate - BfR». Ανακτήθηκε στις 18 Αυγούστου 2018. 
  94. ↑ Guston, David· Ludlow, Karinne (2010). «Australian Pesticides and Veterinary Medicines Authority». Encyclopedia of Nanoscience and Society. 2455 Teller Road, Thousand Oaks California 91320 United States: SAGE Publications, Inc. ISBN 978-1-4129-6987-1. 
  95. ↑ US EPA, OCSPP (18 Δεκεμβρίου 2017). «EPA Releases Draft Risk Assessments for Glyphosate» (Announcements and Schedules). US EPA. Ανακτήθηκε στις 18 Αυγούστου 2018. 
  96. ↑ Ο Αβραάμ William Wildwood. Glyphosate συνθέσεις και τη χρήση τους για την αναστολή της 5-enolpyrovylshikimate-3-φωσφορικό συνθάσης, ΜΑΣ δίπλωμα Ευρεσιτεχνίας 7, 771, 736 Β2, 2010
  97. ↑ «The shikimate pathway and its branches in apicomplexan parasites». The Journal of Infectious Diseases 185 (Suppl 1): S25–36. Feb 2002. doi:10.1086/338004. PMID 11865437. 
  98. ↑ «Impact of glyphosate on the Bradyrhizobium japonicum symbiosis with glyphosate-resistant transgenic soybean: a minireview». Journal of Environmental Quality 33 (3): 825–31. 2004. doi:10.2134/jeq2004.0825. PMID 15224916. 
  99. ↑ 99,0 99,1 «Ecotoxicological risk assessment for Roundup® herbicide». Reviews of Environmental Contamination and Toxicology. Reviews of Environmental Contamination and Toxicology 167: 35–120. 2000. doi:10.1007/978-1-4612-1156-3_2. ISBN 978-0-387-95102-7. https://books.google.com/books?id=7iTdm5ii4NYC&pg=PA35. 
  100. ↑ «Effects of glyphosate-resistant crop cultivation on soil and water quality». GM Crops 1 (1): 16–24. January 2010. doi:10.4161/gmcr.1.1.9404. PMID 21912208. 
  101. ↑ Nguyen, Duy B.; Rose, Michael T.; Rose, Terry J.; Morris, Stephen G.; van Zwieten, Lukas (2016). «Impact of glyphosate on soil microbial biomass and respiration: A meta-analysis». Soil Biology and Biochemistry 92: 50–57. doi:10.1016/j.soilbio.2015.09.014. ISSN 0038-0717. 
  102. ↑ Rose, Michael T.; Cavagnaro, Timothy R.; Scanlan, Craig A.; Rose, Terry J.; Vancov, Tony; Kimber, Stephen; Kennedy, Ivan R.; Kookana, Rai S. και άλλοι. (2016). «Impact of Herbicides on Soil Biology and Function». Advances in Agronomy 136: 168. doi:10.1016/bs.agron.2015.11.005. ISBN 9780128046814. 
  103. ↑ United States Environmental Protection Agency (18 June 2007). «Draft List of Initial Pesticide Active Ingredients and Pesticide Inerts to be Considered for Screening under the Federal Food, Drug, and Cosmetic Act». Federal Register 72 (116): 33486–503. http://www.epa.gov/endo/pubs/draft_list_frn_061807.pdf. 
  104. ↑ United States Environmental Protection Agency (29 Ιουνίου 2015). «Memorandum: EDSP Weight of Evidence Conclusions on the Tier 1 Screening Assays for the List 1 Chemicals» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 16 Ιανουαρίου 2016. 
  105. ↑ «Peer review of the pesticide risk assessment of the potential endocrine disrupting properties of glyphosate». EFSA Journal 15 (9). September 2017. doi:10.2903/j.efsa.2017.4979. 
  106. ↑ Vurro, Maurizio, επιμ. (2007). «Interactions of Synthetic Herbicides with Plant Disease and Microbial Herbicides». Novel Biotechnologies for Biocontrol Agent Enhancement and Management. NATO Security through Science Series. σελίδες 277–96. ISBN 978-1-4020-5797-7. 
  107. ↑ «Bacterial endophytes and their interactions with hosts». Molecular Plant-Microbe Interactions 19 (8): 827–37. Aug 2006. doi:10.1094/MPMI-19-0827. PMID 16903349. 
  108. ↑ «Pesticide Registration Manual | Pesticide Registration | US EPA». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Απριλίου 2016. 
  109. ↑ «Adjuvants for Enhancing Herbicide Performance». extension.psu.edu (στα Αγγλικά). Penn State Extension. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2018. 
  110. ↑ «Measuring POEA, a Surfactant Mixture in Herbicide Formulations». U.S. Geological Survey. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Οκτωβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 20 Απριλίου 2016. 
  111. ↑ 111,0 111,1 111,2
    Gary L. Diamond και Patrick R. Ντέρκιν φεβρουαρίου 6, το 1997, στο πλαίσιο σύμβασης από το Υπουργείο Γεωργίας των Ηνωμένων Πολιτειών. Επιπτώσεις των Επιφανειοδραστικών ουσιών για την Τοξικότητα του προϊόντος Glyphosate, με Ειδική Αναφορά στα ΡΟΝΤΈΟ
  112. ↑ 112,0 112,1 112,2 112,3 «SS-AGR-104 Safe Use of Glyphosate-Containing Products in Aquatic and Upland Natural Areas» (PDF). University of Florida. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 8 Μαρτίου 2021. Ανακτήθηκε στις 13 Αυγούστου 2018. 
  113. ↑ 113,0 113,1 «Amphibians and agricultural chemicals: Review of the risks in a complex environment». Environmental Pollution 157 (11): 2903–2927. 2009. doi:10.1016/j.envpol.2009.05.015. 
  114. ↑ «Acute poisoning with a glyphosate-surfactant herbicide ('Roundup'): a review of 93 cases». Human & Experimental Toxicology 10 (1): 1–8. January 1991. doi:10.1177/096032719101000101. PMID 1673618. https://archive.org/details/sim_human-and-experimental-toxicology_1991-01_10_1/page/n4. 
  115. ↑ «Safety evaluation and risk assessment of the herbicide Roundup and its active ingredient, glyphosate, for humans». Regulatory Toxicology and Pharmacology 31 (2 Pt 1): 117–65. April 2000. doi:10.1006/rtph.1999.1371. PMID 10854122. 
  116. ↑ «Review report for the active substance glyphosate» (PDF). Commission working document. European Commission, Health and Protection Directorate-General: Directorate E – Food Safety: plant health, animal health and welfare, international questions: E1 - Plant Health. 21 Ιανουαρίου 2002. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 31 Ιουλίου 2016. 
  117. ↑ «Epidemiologic studies of glyphosate and cancer: a review». Regulatory Toxicology and Pharmacology 63 (3): 440–52. August 2012. doi:10.1016/j.yrtph.2012.05.012. PMID 22683395. 
  118. ↑ «Glyphosate and adverse pregnancy outcomes, a systematic review of observational studies». BMC Public Health 16: 472. June 2016. doi:10.1186/s12889-016-3153-3. PMID 27267204. 
  119. ↑ 119,0 119,1 «Systematic review and meta-analysis of glyphosate exposure and risk of lymphohematopoietic cancers». Journal of Environmental Science and Health. Part. B, Pesticides, Food Contaminants, and Agricultural Wastes 51 (6): 402–34. 2016. doi:10.1080/03601234.2016.1142748. PMID 27015139. 
  120. ↑ «Response to "The impact of insecticides and herbicides on the biodiversity and productivity of aquatic communities"» (PDF). Backgrounder. Monsanto Company. 1 Απριλίου 2005. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 20 Σεπτεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 7 Νοεμβρίου 2018. 
  121. ↑ «Aquatic Use of Glyphosate Herbicides in Australia» (PDF). Backgrounder. Monsanto Company. 1 Μαΐου 2003. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 20 Σεπτεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 7 Νοεμβρίου 2018. 
  122. ↑ «Potential toxic effects of glyphosate and its commercial formulations below regulatory limits». Food Chem. Toxicol. 84: 133–53. 2015. doi:10.1016/j.fct.2015.08.012. PMID 26282372. 
  123. ↑ ToxNet. Glyposate. Εθνική Βιβλιοθήκη της Ιατρικής.
  124. ↑ 124,0 124,1
  125. ↑ «IARC monograph on glyphosate» (PDF). IARC. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 5 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου 2015. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Γλυφοσάτη&oldid=10244453"