Δωδέκατη δυναστεία Φαραώ

**Δωδέκατη Δυναστεία της Αιγύπτου**
Όνομα	Όνομα Ώρου	Βασιλεία	Πυραμίδα	Βασίλισσα (ες)
Αμενεμχέτ Α΄	Σεχετεπιμπρέ	1991 – 1962 π.Χ.	Πυραμίδα του Αμεχεμχέτ Α΄	Νεφεριτατζενέν
Σέσωστρις Α΄	Χεπερκαρέ	1971 – 1926 π.Χ.	Πυραμίδα του Σέσωστρι Α΄	Νεφερού Γ΄
Αμενεμχέτ Β΄	Νεμπκαουρέ	1929 – 1895 π.Χ.	Λευκή Πυραμίδα	Καναφερού Κεμινούμπ ;
Σέσωστρις Β΄	Χαχεπερέ	1897 – 1878 π.Χ.	Πυραμίδα στο Ελ Λαχούν	Χενεμετνεφερχετζέτ Α΄ Νοφρέτ Β΄ Ιταουερέτ ; Χνεμέτ
Σέσωστρις Γ΄	1878 – 1839 π.Χ.	Πυραμίδα στο Νταχσούρ	Μερετσεγκέρ Νεφερχενούτ Χενεμετνεφερχετζέτ Β΄ Σιθαθοριουνέτ
Αμενεμχέτ Γ΄	Νιμαατρέ	1860 – 1814 π.Χ.	Μαύρη Πυραμίδα Πυραμίδα στη Χαουάρα	Αάτ Χετεπί Χενεμετνεφερχετζέτ Γ΄
Αμενεμχέτ Δ΄	Μααχερουρέ	1815 – 1806 π.Χ.	Πυραμίδα στη Νότια Μαζγούνα (εικάζεται)
Βασίλισσα Νεφρουσομπέκ	Σομπεκαρέ	1806 – 1802 π.Χ.	Πυραμίδα στη Βόρεια Μαζγούνα (εικάζεται)

Η χρονολόγηση της 12ης Δυναστείας είναι η πιο σίγουρη κάθε άλλης περιόδου πριν το Νέο Βασίλειο. Ο Κανόνας του Τορίνο (1290 π.Χ.) δίνει 213 χρόνια για αυτή τη δυναστεία (1991–1778 π.Χ.). Ο Μανέθων αναφέρει ότι είχε τη βάση της στις Θήβες, αλλά από σύγχρονα της εποχής είναι φανερό ότι ο πρώτος βασιλιάς μετέφερε την πρωτεύουσά του σε μια νέα πόλη, την "Αμενεμχέτ Ίτι-Ταουί" ("Αμενεμχέτ ο Κατακτητής των Δύο Χωρών"), ή πιο απλά Ίτι Ταουί. Η τοποθεσία της δεν έχει βρεθεί, αλλά πιστεύεται ότι βρίσκεται κοντά στο Φαγιούμ, ίσως κοντά στα βασιλικά νεκροταφεία στο Λιστ. Οι αιγυπτιολόγοι θεωρούν τη 12η Δυναστεία ως το απόγειο του Μέσου Βασιλείου.

Η σειρά των φαραώ είναι πολύ καλά γνωστή από αρκετές πηγές. Δύο κατάλογοι σε ναούς στην Άβυδο και ένα στη Σακάρα, όπως και στο έργο του Μανέθωνα. Μια καταγεγραμμένη χρονολογία κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Σέσωστρι Γ΄ μπορεί να σχετιστεί με το Σωθιακό κύκλο^[2], και έτσι πολλά γεγονότα κατά τη διάρκεια αυτής της δυναστείας μπορεί συχνά να ταυτοποιηθούν με συγκεκριμένη χρονιά.

Αμενεμχέτ Α΄και Σέσωστρις Α΄

Η δυναστεία ιδρύθηκε από τον Αμενεχμέτ Α΄, ο οποίος μπορεί να ήταν βεζίρης του τελευταίου φαραώ της Ενδέκατης Δυναστείας Μεντουχοτέπ Δ΄. Τα στρατεύματά του εκστράτευσαν νότια μέχρι τον Δεύτερο Καταρράκτη και βόρεια μέχρι τη νότια Χαναάν. Επίσης, εγκαθίδρυσε ξανά διπλωματικές σχέσεις με το Χαναανιτικό βασίλειο της Βύβλου και τους Έλληνες ηγεμόνες του Αιγαίου. Ο γιος του, Σέσωστρις Α΄, συνέχισε τους θριάμβους του πατέρα του με εκστρατεία νότια στον Τρίτο Καταρράκτη, αλλά οι επόμενοι ηγεμόνες προτίμησαν να διατηρήσουν ειρήνη, μέχρι τη βασιλεία του Σέσωστρι Γ΄.

Σέσωστρις Γ΄

Κεφαλή του Σέσωστρι Γ΄ με νεανικά χαρακτηριστικά. Δωδέκατη Δυναστεία, περ. 1870 π.Χ., Κρατικό Μουσείο Αιγυπτιακής Τέχνης, Μόναχο.

Βρίσκοντας ότι η Νουβία είχε γίνει ανήσυχη κατά την περίοδο των προηγούμενων ηγεμόνων, ο Σέσωστρις Γ΄ έστειλε εκεί εκστρατείας για πειθάρχηση. Επίσης έστειλε μια αποστολή στην περιοχή του Λεβάντε. Η στρατιωτικές αυτές εκστρατείες γέννησαν το μύθο ενός ισχυρού πολεμιστή με το όνομα Σέσωστρις, ιστορία που αναφέρει και ο Μενέθων, ο Ηρόδοτος, και ο Διόδωρος. Ο Μανέθων ισχυρίζεται ότι ο μυθικός Σέσωστρις όχι μόνο υπέταξε τα εδάφη, που είχε κατακτήσει ο Σέσωστρις Γ΄, αλλά κατέκτησε επίσης μέρος της Χαναάν και πέρασε και στην Ευρώπη για να προσαρτήσει τη Θράκη. Όμως, δεν υπάρχουν σύγχρονες της εποχής καταγραφές, είτε αιγυπτιακές είτε άλλες, για να στηρίξουν αυτούς τους ισχυρισμούς.

Αμενεμχέτ Γ΄

Πάνω μέρος αγάματος του Αμενεχμέτ Γ΄. Δωδέκατη Δυναστεία, περ. 1800 π.Χ., Κρατικό Μουσείο Αιγυπτιακής Τέχνης, Μόναχπ.

Ο διάδοχος του Σέσωστρι Γ΄Αμενεμχέτ Γ΄ επαναβεβαίωσε την εξωτερική πολιτική του προκατόχου του. Όμως, μετά τον Αμενεμχέτ, η δυναμικότητα της δυναστείας είχε εξαντληθεί, και τα αυξανόμενα προβλήματα της κυβέρνησης έμειναν για το τελευταίο ηγεμόνα της δυναστείας, τη βασίλισσα Νεφρουσομπέκ. Ο Αμενεμχέτ Γ΄ έχει μείνει γνωστός για τοταφικό ναό στη Χαουάρα, γνωστός στον Ηρόδοτο, Διόδωρο, και Στράβωνα ως ο "Λαβύρινθος". Επίσης κατά τη διάρκεια της βασιλείας του εξερευνήθηκε για πρώτη φορά η ελώδης περιοχή του Φαγιούμ.

Αρχαία αιγυπτιακή λογοτεχνία

Ήταν κατά τη διάρκεια της Δωδέκατης Δυναστείας που τελειοποιήθηκε η αρχαία αιγυπτιακή λογοτεχνία. Ίσως το πιο γνωστό έργο αυτής της περιόδου είναι η Ιστορία του Σινουχέ, από την οποία έχουν διασωθεί αρκετές εκατοντάδες πάπυροι. Την ίδια περίοδο σε αυτή τη δυναστεία είναι γραμμένα πολλά διδακτικά έργα, όπως οι Παραινέσεις του Αμενεμχέτ και η Ιστορία του Εύγλωττου Χωρικού.

Οι Φαραώ των Δυναστειών 12ης μέχρι Δέκατης όγδοης έχουν πιστωθεί με τη διατήρηση κάποιων από τους πιο αξιοσημείωτους αρχαίους αιγυπτιακούς παπύρους:

1900 π.Χ. – Πάπυρος του Πρις
1800 π.Χ. – Πάπυρος του Βερολίνου
1800 π.Χ. – Μαθηματικός Πάπυρος της Μόσχας
1650 π.Χ. – Μαθηματικός Πάπυρος Ριντ
1600 π.Χ. – Πάπυρος Έντγουιν Σμιθ
1550 π.Χ. – Πάπυρος Έμπερς

Παραπομπές

↑ Aidan Dodson, Dyan Hilton: The Complete Royal Families of Ancient Egypt. The American University in Cairo Press, London 2004
↑ Parker, Richard A., "The Sothic Dating of the Twelfth and Eighteenth Dynasties," in Studies in Honor of George R. Hughes, 1977 [1]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Πολυμέσα σχετικά με το θέμα 12th dynasty of Egypt στο Wikimedia Commons

[1] Aidan Dodson, Dyan Hilton: The Complete Royal Families of Ancient Egypt. The American University in Cairo Press, London 2004

[2] Parker, Richard A., "The Sothic Dating of the Twelfth and Eighteenth Dynasties," in Studies in Honor of George R. Hughes, 1977 [1]

[1]

[2]