Έννα

Η Έννα είναι Ιταλική πόλη στο κέντρο της Σικελίας, πρωτεύουσα της Επαρχίας της Έννας στο ψηλότερο σημείο που δεσπόζει σε ολόκληρη την περιοχή, έχει κερδίσει τα προσωνυμία "Πανοραμική θέα" και "Ομφαλός της Σικελίας". Η Έννα βρίσκεται σε υψόμετρο 931 μέτρα, το μέγιστο στη Σικελία και σε ολόκληρη την Ιταλία, μέχρι το 1926 ονομαζόταν "Καστροτζιοβάννι".

Έννα
Σημαία Έμβλημα
Έννα 37°34′0″N 14°16′0″E
Χώρα	Ιταλία
Διοικητική υπαγωγή	Free Municipal Consortium of Enna
Έκταση	358,75 km²
Υψόμετρο	931 μέτρα
Πληθυσμός	25.512 (1  Ιανουαρίου 2023)
Ταχ. κωδ.	94100
Τηλ. κωδ.	0935
Ζώνη ώρας	UTC+01:00 (επίσημη ώρα) UTC+02:00 (θερινή ώρα)
Ιστότοπος	Επίσημος ιστότοπος
Σχετικά πολυμέσα

Ιστορία

Αρχαιότητα

Ο βράχος στον οποίο βρισκόταν ο ναός της Κέρες, το μεγαλύτερο κέντρο λατρείας της Σικελίας στην αρχαιότητα.

Ο Μάρκος Τύλλιος Κικέρων την καταγράφει σαν "ύψιστη της Μεσογείου" και αναφέρει ότι χρειαζόταν μια μέρα ταξίδι από την Έννα σε μία από τις τρεις πλησιέστερες ακτές. Η περίεργη κατάσταση της πόλης περιγράφεται από πολλούς αρχαίους συγγραφείς με μεγάλο θαυμασμό, βρισκόταν στην κορυφή ενός λόφου με πολλούς απότομους βραχώδεις γκρεμούς στη γύρω περιοχή. Η ύδρευση ήταν επαρκής με πολλές πηγές να αναβλύζουν γύρω από τους βράχους, μια πεδιάδα γύρω στα 5 χιλιόμετρα περιμετρικά από την κορυφή την είχε μετατρέψει στο ισχυρότερο φρούριο του κόσμου. Οι αρχαιολογικές ανασκαφές βρήκαν οικισμούς που χρονολογούνται από το 1400 π.Χ. συνεπώς κατοικείται από τη Νεολιθική εποχή. Ένας οικισμός στην κορυφή του λόφου χτίστηκε από τους Σικανούς αλλά αργότερα έγινε το επίκεντρο των Σικελών. Η Έννα έμεινε πασίγνωστη στην αρχαιότητα για τη λατρεία της Θεάς Δήμητρας, ο ναός που ήταν αφιερωμένος στην Κέρες ήταν ένας από τους πιο διάσημους τόπους λατρείας αλλά η προέλευση του ονόματος παραμένει άγνωστη.

Ο τύραννος των Συρακουσών Διονύσιος ο Πρεσβύτερος έκανε πολλές απόπειρες να καταλάβει την Έννα, βοήθησε έναν πολίτη τον Αείμνηστο να πάρει την εξουσία, στη συνέχεια στράφηκε εναντίον του και βοήθησε τους κατοίκους να τον διώξουν. Ο Διονύσιος μετά από πολλές επιθέσεις στις γειτονικές πόλεις άλωσε τελικά την Έννα με προδοσία. Ο Αγαθοκλής των Συρακουσών απέκτησε την εξουσία στην Έννα αλλά όταν ο Ξενόδικος από το Αγκριτζέντο δημιούργησε συμμαχία με στόχο να ελευθερώσει όλες τις Σικελικές πόλεις από την τυραννία η Έννα ήταν η πρώτη πόλη που του άνοιξε τις πύλες (309 π.Χ.). Όταν ξέσπασε ο Α΄ Καρχηδονιακός Πόλεμος την πόλη κατέλαβαν στην αρχή η Καρχηδόνα με τον Αμίλκα και στη συνέχεια η Ρωμαϊκή Δημοκρατία αλλά πάντοτε με προδοσία επειδή δεν μπορούσαν με μάχη.

Ρωμαϊκή αυτοκρατορία

Το εσωτερικό του Καθεδρικού ναού της Έννας.

Όταν ξέσπασε ο Β΄ Καρχηδονιακός Πόλεμος την εποχή που ήταν απασχολημένος ο Μάρκελλος με την πολιορκία των Συρακουσών έγιναν αμέτρητες σφαγές στην Έννα. Η απώλεια πολλών Σικελικών πόλεων από τους Ρωμαίους ανησύχησε έντονα τον κυβερνήτη της Έννα Πινάλιους, για να αποφύγει οποιαδήποτε προδοσία συγκέντρωσε τους πολίτες στο αμφιθέατρο της πόλης και τους έσφαξε όλους με τη Ρωμαϊκή φρουρά, οι στρατιώτες στη συνέχεια λεηλάτησαν την πόλη. Οκτώ χρόνια αργότερα η Έννα έγινε το επίκεντρο της Α΄ Επανάστασης των Δούλων στη Σικελία (134 - 132 π.Χ.), αρχηγός του κινήματος ήταν ο Εύννους ένας πρώην σκλάβος, οι δυνάμεις του κατέλαβαν την πόλη. Η Έννα ήταν η τελευταία πόλη που ανακατέλαβε ο Ανθύπατος Ρουπίλους, σύμφωνα με τον Στράβων ακολούθησαν σκληρά αντίποινα από τους Ρωμαίους, από τότε ξεκίνησε η παρακμή της.

Ο Μάρκος Τύλλιος Κικέρων την περιγράφει σαν μία πόλη με μεγάλη ακμή ιδιαίτερα χάρη στο εμπόριο σιτηρών μέχρι την εποχή που ερημώθηκε από τις βιαιότητες του Γάιου Λικίνιου Βέρρη, από τότε ελάχιστες πληροφορίες υπάρχουν για την Έννα. Ο Στράβων την περιγράφει σαν μία πόλη με μικρό πληθυσμό, ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος την παρουσιάζει ανάμεσα στις πόλεις που υπήρχαν την εποχή του στη Σικελία. Όταν η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία διαιρέθηκε (395) η Έννα προσαρτήθηκε στη Δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, η διάσημη Συγκλητική οικογένεια Νικομάχου είχε εκτάσεις στη Σικελία. Ο ιστορικός και πολιτικός Νικόμαχος Φλαβιανός εργάστηκε την περίοδο της σύντομης παραμονής του στην Έννα (408) στην έκδοση των δέκα πρώτων βιβλίων του Τίτου Λίβιου και έκανε καταγραφές στα έγγραφα του. Όταν έπεσε η Δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία η Έννα έγινε σημαντικό Βυζαντινό οχυρό.

Μεσαίωνας

Το Λομβαρδικό κάστρο της Έννας.

Οι Ισλαμιστές την εποχή που κατέλαβαν τη Σικελία κατάκτησαν την πόλη με πολλές προσπάθειες και μακρόχρονη πολιορκία που τους ανάγκασε να σκάψουν ακόμα και υπόνομο, έσφαξαν 8.000 κατοίκους. Οι Άραβες άλλαξαν το όνομα της πόλης σε "Κάστρο του Ιωάννη" που είναι συνδυασμός της λέξης "κάστρο" ή "φρούριο" και το "Ιωάννη" που είναι η Αραβική διάλεκτος για την "Έννα". Το όνομα "Κάστρο του Ιωάννη" ή "Καστροτζιοβάννι" σύμφωνα με τη Σικελική διάλεκτο παρέμεινε το όνομα της πόλης μέχρι την εποχή που ο Μπενίτο Μουσολίνι διέταξε τη μετονομασία του ξανά σε Έννα (1927). Οι Νορμανδοί κατέκτησαν την Έννα (1087), ο αυτοκράτορας Φρειδερίκος Β΄ Χοενστάουφεν ίδρυσε μία θερινή κατοικία που ονομάστηκε "Πύργος του Φρειδερίκου". Στρατεύματα από τη βόρεια Ιταλία ιδιαίτερα τη Λομβαρδία, το Πεδεμόντιο, τη Λιγυρία και την Εμίλια-Ρομάνια ήρθαν να εγκατασταθούν στην Έννα και σε γειτονικές πόλεις όπως η Νικόζια και η Πιάτσα Αρμερίνα.

H Έννα είχε κυρίαρχο ρόλο ανάμεσα στις πόλεις της Σικελίας όταν ξέσπασε ο Σικελικός Εσπερινός, ο Οίκος της Βαρκελώνης στη συνέχεια που κυβερνούσε το Βασίλειο της Αραγωνίας της έδωσε σχετική αυτονομία. Ο Φρειδερίκος Β΄ της Σικελίας την ευνόησε ιδιαίτερα και τη διακόσμησε αλλά πέρασε περίοδο παρακμής με την Ισπανική κυριαρχία, τη δεκαετία του 1920 έγινε πρωτεύουσα επαρχίας και αργότερα διεθνής πόλη (2002). Οι κάτοικοι της πόλης υποφέρουν σε σημαντικά ψηλό βαθμό από Πολλαπλή σκλήρυνση, η ασθένεια είναι διαδεδομένη έντονα στη βόρεια Ευρώπη και σχετίζεται με τη Νορμανδική καταγωγή των κατοίκων της Έννας. Η ασθένεια είναι διαδεδομένη επίσης σε ολόκληρο το νησί που παρουσιάζει τη δεύτερη μεγαλύτερη συχνότητα στη λεκάνη της Μεσογείου.

Θρύλοι

Η "λίμνη της Πέργκους" στην οποία σύμφωνα με τον θρύλο έγινε η απαγωγή της Περσεφόνης.

Η γειτονιά της Έννα φημίζεται για τον μύθο της Περσεφόνης που μεταφέρθηκε στην περιοχή από τον Πλούτωνα, θεό του κάτω κόσμου. Η τοπική παράδοση περιγράφει μια λίμνη περίπου 8 χιλιόμετρα από την Έννα που περιστοιχίζεται από λόφους, τα λιβάδια είναι γεμάτα με λουλούδια και δίπλα υπάρχει ένα σπήλαιο στο οποίο εμφανίστηκε ο βασιλιάς. Ο Οβίδιος και ο Κλαύδιος Κλαυδιανός ονομάζουν τη λίμνη "Πέργκους" αλλά ο Κικέρων και ο Διόδωρος Σικελιώτης δεν αναφέρουν τίποτα για τη λίμνη. Ο Διόδωρος περιγράφει το λιβάδι που μεταφέρθηκε η Περσεφόνη, τα λουλούδια μύριζαν τόσο έντονα που οι κυνηγοί δεν μπορούσαν να ακολουθήσουν τα θηράματα τους, τα λιβάδια που ήταν περικυκλωμένα από λόφους είχαν πολλούς ελαιώνες και έλη αλλά δεν αναφέρεται λίμνη. Ο Κικέρων και ο Διόδωρος περιγράφουν ένα σπήλαιο που βρέθηκε τον 21ο αιώνα και μια μικρή λίμνη μέσα στη λεκάνη αλλά χωρίς δέντρα και λουλούδια, όλοι οι ταξιδιώτες μετά τον 19ο αιώνα περιγράφουν την περιοχή "γυμνή και άνυδρη".

Στην Έννα υπήρχε έντονα η λατρεία της Περσεφόνης και της Κέρες, ο Κικέρων αναφέρει ότι ο ναός της Κέρες ήταν τόσο παλιός και ιερός που όλοι οι προσκυνητές ερχόντουσαν με τεράστιο θρησκευτικό δέος, ο Βέρρες λεηλάτησε την εικόνα της θεότητας που ήταν η πιο ιερή σε όλη τη Σικελία. Δεν υπάρχουν καθόλου υπολείμματα σήμερα του ιερού ναού, στεκόταν στην κορυφή ενός βράχου και πιθανότατα έπεσε στον γκρεμό από σεισμό. Οι Σαρακηνοί κατέστρεψαν τις περισσότερες αρχαιότητες και έκτισαν τα κάστρα που βρίσκουμε στη σύγχρονη πόλη.

Επιγραφές

Τα νομίσματα που κόπηκαν στην Έννα φέρουν την επιγραφή "Ισοπολίτιδα πόλη ΈΝΝΑ", η επιγραφή δείχνει την εξουσία του Κικέρωνα στην πόλη επειδή τα έγγραφα του παρουσιάζουν την ίδια μορφή. Το αρχαιότερο Ελληνικό νόμισμα έχει την επιγραφή "ΕΝΝΑΙΟΝ" που σύμφωνα με μελετητές ήταν το όνομα της πόλης στην αρχαιότητα. Η Έννα είναι σήμερα σημαντικό επιστημονικό και αρχαιολογικό κέντρο, το Πανεπιστήμιο της πόλης ιδρύθηκε το 2002.

Πηγές

• Οβίδιος, Μεταμορφώσεις, Βιβλίο Ε΄
• Κλαύδιος Κλαυδιανός, "Η απαγωγή της Περσεφόνης", Βιβλίο Β΄
• Μάρκος Τύλλιος Κικέρων, "Εναντίον του Βέρρη", Βιβλίο Δ΄
• Διόδωρος Σικελιώτης, Βιβλίο Ε΄
• Barbette S. Spaeth, The Roman Goddess Ceres (U. of Texas Press 1996)
• Paul Fregosi (1998) Jihad in the West: Muslim Conquests from the 7th to the 21st Centuries.
• Richard Hoare (1819) Classical Tour. London: J. Mawman, Τόμος Β΄
• Fazello, Tommaso x. 2.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Οι Σικελοί στη Νορμανδία
• Σκλήρυνση κατά πλάκας