Ιζαμπέλ Ατζανί
Η Ιζαμπέλ Ατζανί (Isabelle Adjani, 27 Ιουνίου 1955) είναι Γαλλίδα ηθοποιός.
Έκανε το ντεμπούτο της στο θέατρο σε ηλικία 14 ετών, και έγινε δεκτή στην Κομεντί Φρανσέζ σε ηλικία 17 ετών. Έγινε διάσημη στα μέσα της δεκαετίας του 1970, πρώτα από την τηλεόραση και αργότερα από τον κινηματογράφο και ανήλθε γρήγορα στο καλλιτεχνικό στερέωμα. Συνήθως ερμηνεύει χαρακτήρες νευρωτικούς, εύθραυστους, μυστηριώδεις, διαταραγμένους, παράφρονες ή συναισθηματικά ασταθείς.
Η Ιζαμπέλ Ατζανί είναι γνωστή για τη δραματική ένταση των ερμηνειών της, την απόλυτη αφοσίωση που δείχνει στο παίξιμο της και για την οξεία ενσυναίσθηση με την οποία αντιμετωπίζει τον κάθε ρόλο[16][17]. Έχει κερδίσει πέντε φορές το βραβείο Σεζάρ για την καλύτερη ηθοποιό, ένα ρεκόρ αξεπέραστο, για τις ταινίες Μια Γυναίκα Δαιμονισμένη, Ένα Φονικό Καλοκαίρι, Καμίλ Κλοντέλ, Βασίλισσα Μαργκό και Η Μέρα της Φούστας. Έχει υπάρξει επίσης υποψήφια δύο φορές για το Όσκαρ για την καλύτερη ηθοποιό, για τις ταινίες Η Ιστορία της Αντέλ Ουγκώ και Καμίλ Κλωντέλ.
Βιογραφία Επεξεργασία
Πρώιμα χρόνια Επεξεργασία
Η Ιζαμπέλ Ατζανί γεννήθηκε στο Παρίσι το 1955. Πατέρας της ήταν ο Μοχάμεντ Σερίφ Ατζανί (1923-1983), Γάλλος με καταγωγή από του Καβύλους, γεννημένος στην Κωνσταντίνη[18], ο οποίος σε ηλικία 16 ετών κατατάχθηκε στο γαλλικό στρατό κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και μητέρα της ήταν η Αουγκούστα Έμμα Σβάινμπεργκερ, Γερμανίδα βαυαρικής καταγωγής (πέθανε τον Φεβρουάριο του 2007)[17][19][20]. Σε μια συνέντευξη που έδωσε το 1985, η Ατζανί αποκάλυψε ότι ή μητέρα της συνήθιζε να λέει ότι ο άντρας της ήταν τούρκικης καταγωγής γιατί ντρεπόταν για την αλγερινή καταγωγή του. Του ζήτησε επίσης να αλλάξει το όνομα του από Μοχάμεντ σε Σερίφ γιατί έκανε πιο "αμερικάνικο"[21].
Μεγάλωσε στο Ζενεβιλιέ, στα βόρειο-δυτικά του Παρισίου, με τον μικρότερο αδελφό της Έρικ (πέθανε στις 25 Δεκεμβρίου 2010), ο οποίος αργότερα έγινε φωτογράφος. Μαθήτευσε στο Λύκειο Πωλ-Λαπί στο Κουρμπεβουά και συνέχισε την δευτεροβάθμια εκπαίδευση της στη Ρενς, στο Λύκειο Ζαν-Ζωρέ. Κέρδισε το πρώτο της ρόλο σε ηλικία 14 ετών σε μια ταινία για τα παιδιά Ο Μικρός Καρβουνιάρης, και στη συνέχεια έπαιξε στα δεκαέξι της στην ταινία Φαουστίν και το όμορφο καλοκαίρι.
Εκτός από γαλλικά, η Ατζανί μιλάει άπταιστα γερμανικά, αγγλικά και ιταλικά. Ερμήνευσε τον πρωταγωνιστικό γυναικείο ρόλο στην ταινία Νοσφεράτου, Ο Δράκουλας της Νύχτας στα γερμανικά. Επίσης, έπαιξε στις ταινίες Ο Ασύλληπτος Οδηγός του Σαν Φρανσίσκο, Μια Γυναίκα Δαιμονισμένη, Ερωτικό Κουαρτέτο, Ιστάρ και Οι Διαβολογυναίκες στα αγγλικά. Είναι η πρώτη ηθοποιός που έλαβε το βραβείο Σεζάρ για την καλύτερη ηθοποιό για ένα μη γαλλόφωνο ρόλο το 1982 (για την ταινία Μια Γυναίκα Δαιμονισμένη). Ωστόσο, κέρδισε και τις δύο υποψηφιότητες της για Όσκαρ για ερμηνείες στα γαλλικά.
Οι πρώτοι σημαντικοί ρόλοι (1972-1975) Επεξεργασία
Το 1972, η Ατζανί παίζει στο θεατρικό έργο Το Σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα με την Άννυ Ντουκό στο θίασο του Ρομπέρ Χοσεΐν. Η παράσταση, μια συμπαραγωγή με τη Κομεντί Φρανσέζ, γνωρίζει μεγάλη επιτυχία και ξανανεβαίνει αργότερα στο Θέατρο Οντεόν. Το 1973, η Άννυ Ντουκό συνιστά τη συμπρωταγωνίστρια της στο Ζαν Πωλ Ρουσιγιόν, που προετοιμαζόταν να ανεβάσει το θεατρικό Το Σχολείο των γυναικών του Μολιέρου στην Κόμεντι Φρανσέζ και έψαχνε την ιδανική Αγνή. Η Ατζανί κερδίζει το ρόλο, διπλά στον Πιέρ Ντουξ στο ρόλο του Αρνόλφου, και προκαλεί αίσθηση (αργότερα σε μια τηλεοπτική μεταφορά του έργου συμπρωταγωνιστεί με τον Μπερνάρ Μπλιέ). Στη συνέχεια ερμηνεύει τον ομώνυμο ρόλο στο θεατρικό Οντίν του Ζαν Ζιροντού, σε σκηνοθεσία Ρειμόντ Ρουλό. Στον κινηματογράφο, παρουσιάζεται στο ευρύ κοινό το 1974 με τη ταινία Το Χαστούκι του Κλόντ Πινοτό στο ρόλο μιας νεαρής κοπέλα που επαναστατεί εναντίον του πατέρα της. Με την επιτυχία της εν λόγω ταινίας γίνεται μία από τις πιο γνώστες νεαρές Γαλλίδες ηθοποιούς.
Στη συνέχεια, η Ατζανί τραβάει τη προσοχή του σκηνοθέτη Φρανσουά Τρυφώ. Ο Τρυφώ, έχοντας παρακολουθήσει στην τηλεόραση μια αναμετάδοση του έργου Το σχολείο των γυναικών, από την Κομεντί Φρανσέζ, και τη ταινία Το Χαστούκι στον κινηματογράφο, έγραψε μια επιστολή στην ηθοποιό για να της προσφέρει τον ομώνυμο ρόλο στην επόμενη ταινία του, Η Ιστορία της Αντέλ Ουγκό: «Είστε μια υπέροχη ηθοποιός και, με εξαίρεση την Ζαν Μορό, δεν έχω αισθανθεί ποτέ μια τόσο επιτακτική επιθυμία να κοιτάζω ένα πρόσωπο σε μία ταινία …»[22]. Η ταινία αφηγείται τον παθιασμένο, εμμονικό, χωρίς ανταπόκριση έρωτα της Αντέλ Ουγκώ, κόρης του συγγραφέα Βίκτωρ Ουγκώ, για έναν Βρετανό υπολοχαγό. Ο Πιέρ Ντούξ, ο διευθυντής της Κομεντί-Φρανσέζ, αντιτίθεται σε αυτό το εγχείρημα και προτείνει στην Ατζανί να την ορίσει Μέλος του ιδρύματος για να παραμείνει στο θίασο.[23] Αρχικά, η ηθοποιός διστάζει αλλά, η προοπτική να δουλέψει με τον Τρυφώ και να ενσαρκώσει τον συγκεκριμένο ρόλο την οδηγούν να παραιτηθεί από το θέατρο και να αποδεχθεί την πρόταση του σκηνοθέτη. Τα γυρίσματα πραγματοποιούνται στο ΓκέρνσεΪ και διαρκούν δύο μήνες. Ο Τρυφώ γίνεται ο Πυγμαλίωνας της Ατζανί: της παραδίδει σινεφίλ μαθήματα και την ερωτεύεται.[24] Η ηθοποιός δίνει στα γυρίσματα μια ατμόσφαιρα προσηλωμένη και θρησκευτική αλλά και τεταμένη, παθιασμένη, νευρικά απαιτητική. Ο σκηνοθέτης γράφει σε μία φίλη του: «Μου λέτε για την ευχαρίστηση που πρέπει ναυ νιώθω όταν σκηνοθετώ την Ιζαμπέλ. Αντιθέτως, είναι ένα καθημερινό βασανιστήριο για μένα και μια σχεδόν επιθανάτια αγωνία για εκείνη. Επειδή η δουλειά της είναι θρησκεία, και τα γυρίσματα ένα μαρτύριο για όλους»[22]. Αναφορικά με την ταινία, ο κριτικός κινηματογράφου Ζαν Μαρκ Λαλάν έγραψε: «Με ένα τρόπο μυθιστορηματικό ο Τρύφώ "απαγάγει" την Ατζανί, παίρνοντας την από το θέατρο, για να πλάσει μία σταρ του σινεμά»[25]. Η Iστορία της Αντέλ Ουγκώ γνωρίζει κριτική και εμπορική επιτυχία, όταν πρωτοκυκλοφορεί το 1975 και η Ατζανί βρισκεται για πρώτη φορά υποψήφια για το βραβείο Σεζάρ για την καλύτερη ηθοποιό, καθώς και για το βραβείο Όσκαρ. Οι Αμερικανοί κριτικοί βλέπουν στο πρόσωπο της έναν αυριανό θρύλο του κινηματογράφου και τη συγκρίνουν με την Μαρλέν Ντίτριχ, την Ίνγκριντ Μπέργκμαν ακόμη και την Γκρέτα Γκάρμπο[26].
Επιτυχίες (1976-1986) Επεξεργασία
Το επόμενο έτος, η Ατζανί πρωταγωνιστεί στην ταινία του Ρόμαν Πολάνσκι Ο Ένοικος. Ο σκηνοθέτης και συμπρωταγωνιστής της στην ταινία γίνεται μάρτυρας της απόλυτης αφοσίωσης της ηθοποιού στη τέχνη της: «Δούλευε σκληρά και έδειχνε μία ιδιαίτερη ικανότητα αυτοσυγκέντρωσης. Μερικές φορές σε υπερβολικό βαθμό, για παράδειγμα έκλαιγε τόσο πολύ στις πρόβες που δεν είχε πλέον δάκρυα στο γύρισμα»[27]. Παρόλο που η παρανοϊκή και εφιαλτική παραδοξότητα της ιστορία γοητεύει πλέον τους κριτικούς, που θεωρούν αυτό το έργο ως έναν από τα κορυφαία του σκηνοθέτη, αυτός ο γεμάτος ψευδαισθήσεις «μύθος» μαύρης φαντασίας για την αστική αλλοτρίωση και την ανωνυμία έτυχε αρνητικής κριτικής όταν προβλήθηκε στο διαγωνιστικό τμήμα του 29ου Φεστιβάλ των Καννών και δεν σημείωσε στην αναμενόμενη εμπορική επιτυχία[27].Την ίδια χρονιά, συνεργάζεται για πρώτη φορά με τον σκηνοθέτη Αντρέ Τεσινέ στην ταινία Μπαρόκο, με συμπρωταγωνιστή τον Ζεράρ Ντεπαρντιέ. Η ταινία της χαρίζει την δεύτερη υποψηφιότητα για το βραβείο Σεζάρ για την καλύτερη ηθοποιό και την βοηθάει να αποκτήσει «σιγουριά, πιο οξεία ακρόαση και να παρατηρώ καλύτερα τι με περιβάλλει»[28].Το 1977, η ηθοποιός πρωταγωνιστεί στην ταινία Βιολέτ και Φρανσουά του Ζακ Ρουφιό μαζί με τον Ζακ Ντιτρόν και απορρίπτει την πρόταση του Λουίς Μπουνιουέλ να παίξει στην ταινία του Το Σκοτεινό Αντικείμενο του Πόθου λόγω των γυμνών σκηνών. Την επόμενη χρονιά, η Ατζανί κάνει τα πρώτα της βήματα στο Χόλυγουντ με την αστυνομική ταινία Ο Ασύλληπτος Οδηγός του Σαν Φρανσίσκο του Γουόλτερ Χιλ δίπλα στον Ράιαν Ο' Νιλ. Για την ερμηνεία της, η ηθοποιός εμπνέεται από την Κάρολ Λόμπαρντ, την Μπέτι Ντέιβις, την Μπάρμπαρα Στάνγουικ, την Γκρέτα Γκάρμπο και την Λορίν Μπακόλ: «Ο ρόλος αυτός μου έδωσε την ευκαιρία να αναπτύξω μια κομψότητα, μια ανεκφραστικότητα που δεν είχα χρησιμοποιήσει πότε μέχρι τότε και που ήθελα πολύ καιρό να δοκιμάσω»[26].
Το 1979, η Ατζανί πρωταγωνίστησε στην ταινία του Βέρνερ Χέρτζογκ Νοσφεράτου: Ο Δράκουλας της Νύχτας για την οποία αισθάνεται μεγάλη περηφάνια[29]. Την ίδια χρονιά ξανασυνεργάζεται με τον Αντρέ Τεσινέ για την ταινία Οι αδελφές Μπροντέ όπου ενσαρκώνει την Έμιλι Μπροντέ τη συγγραφέα του κλασσικού αγγλικού μυθιστορήματος Ανεμοδαρμένα Ύψη. Τότε ο Τύπος σχολίασε την υποτιθέμενη κόντρα της με την συμπρωταγωνίστρια της, Ιζαμπέλ Υπέρ, η οποία ερμήνευσε την Αν Μπροντέ, και η οποία, όπως και η Ατζανί, γνώρισε μετεωρική άνοδο την δεκαετία του 1970 [30]. Σύμφωνα με τον Τεσινέ, τα γυρίσματα της ταινίας αποδείχθηκαν δύσκολα λόγω των τεταμένων σχέσεων ανάμεσα στις δύο ηθοποιούς. Η Ατζανί, εξήγησε ότι παραγκωνίστηκε από κάποιους ρόλους, στις αρχές της δεκαετίας του 1980, επειδή ο παραγωγός Ντανιέλ Τοσκάν Ντου Πλαντιέρ, διευθυντής της Γκομόν, προσπαθούσε να επιβάλει την Υπέρ ως το νέο αστέρι του γαλλικού κινηματογράφου[31]. Την ίδια χρονιά, η Ατζανί γεννάει το πρώτο της παιδί, Μπαρνάμπ Νούιτεν, με τον διευθυντή φωτογραφίας Μπρούνο Νούιτεν με τον οποίο είχε γνωριστεί στα γυρίσματα του Μπαρόκο.
Μετά από δύο χρόνια απουσίας, η Ατζανί επιστρέφει στο κινηματογράφο με την κωμωδία Η Κλάρα και οι Σικ Τύποι του Ζακ Μονέ. Την ίδια χρονιά κερδίζει ένα διπλό βραβείο καλύτερης γυναικείας ερμηνείας στο Φεστιβάλ των Καννών για τη ταινία Κουαρτέτο του Τζέιμς Άιβορι και για τη ταινία Μια Γυναίκα Δαιμονισμένη του Αντρέι Ζουλάφσκι. Τα γυρίσματα της δεύτερης ταινίας, στην οποία ερμηνεύει ένα διπλό ρόλο δαιμονικό, ακραίο και γεμάτο ψευδαισθήσεις που την καθιστά ως την τυπική ενσάρκωση της ρομαντικής και ανήσυχης ηρωίδας, ήταν δύσκολα για εκείνη λόγω του βίαιου χαρακτήρα του Ζουλάφσκι: «Οφείλω στο μυστικισμό του Αντρέι Ζουλάσφκι το ότι ανακάλυψα πράγματα που ποτέ δεν θα ήθελα να ανακαλύψω... Μια Γυναίκα Δαιμονισμένη είναι μια ταινία ακατόρθωτη, και αυτό που έκανα στη ταινία ήταν επίσης ακατόρθωτο. Ωστόσο, το κατόρθωσα και αυτό που έγινε σε αυτή τη ταινία μου κόστισε πολύ ακριβά... Παρά τα βραβεία, όλες τις διακρίσεις που έχω κερδίσει, πότε ξανά ένα τραύμα σαν αυτό, με τίποτα… ένας εφιάλτης!» Ωστόσο η ερμηνεία της σε αυτή την ταινία της χαρίζει το πρώτο της βραβείο Σεζάρ καλύτερης ηθοποιού σε πρωταγωνιστικό ρόλο. Ακόμη το 1981 η Ατζανί εμφανίζεται με τον Τιερί Λερμίτ στη κωμωδία Του χρόνου...αν όλα πάνε καλά, του Ζαν Λουί Ουμπέρ, στην οποία μετανιώνει που έπαιξε[32]. Την ίδια εποχή, το κοινό και οι κριτικοί την επέκριναν για τις μακρές απουσίες της μεταξύ ταινιών, κάτι για το οποίο η ίδια απαντάει: «Αυτή η επαγγελματική αδράνεια μου επέτρεψε να σκεφτώ πολύ. Και κατέληξα να πω στον εαυτό μου ότι πρέπει να σκεφτώ εγώ τι θέλω να κάνω παρά να περιμένω κάποιον να έρθει και να μου πει: την φανταστική σας επιθυμία, την έχω στα χέρια μου. Ιδού το σενάριο! Το να περιμένεις κάτι τέτοιο είναι ανόητο»[28].
Το 1982 η Ατζανί συμπρωταγωνιστεί με τον Υβ Μοντάν στην ταινία Όλο Φωτιά, Όλο Φλόγα, του Ζαν-Πολ Ραπενό. Την ίδια χρονιά ενσαρκώνει μια φεμινίστρια καλλιτέχνιδα για την ταινία του Κάρλος Σάουρα, Αντονιέτα: Το Αίνιγμα μιας Γυναίκας. Έπειτα, η Ατζανί εγκαταλείπει μετά από λίγες μέρες τα γυρίσματα την ταινίας Όνομα: Κάρμεν σε σκηνοθεσία Ζαν-Λυκ Γκοντάρ. Σχετικά με τον σκηνοθέτη η Ατζανί, η οποία αντικαταστάθηκε από την Μαρούσκα Ντέτμερς, εξήγησε ότι « αυτές τις λίγες μέρες μαζί του, ένιωσα απροστάτευτή, ευάλωτη ». Την επόμενη χρόνια γνωρίζει μεγάλη επιτυχία στον κινηματογράφο με δύο ταινίες. Η πρώτη ταινία Εκδρομή Θανάτου του Κλόντ Μίλερ την φέρνει στο πλευρό του Μισέλ Σερό, στο ρόλο μίας ασταθής νεαρής γυναίκας που δολοφονεί και κλέβει πλούσιους άντρες. Η δεύτερη ταινία, Ένα Φονικό Καλοκαίρι του Ζαν Μπεκέρ, της χαρίζει το δεύτερο Σεζάρ για την καλύτερη ηθοποιό. Η Ατζανί αρχικά αρνήθηκε τον ρόλο λόγω κάποιων γυμνών σκηνών και κάποιων σημείων στο σενάριο που την ενοχλούσαν[28] . Ωστόσο, επανεξετάζει την απόφασή της ένα χρόνο μετά την πρώτη φορά που της προσφέρθηκε ο ρόλος όταν μαθαίνει ότι ο σκηνοθέτης πρόκειται να προσφέρει το ρόλο σε άλλη ηθοποιό[17]. Κατά τη διάρκεια της παρουσίασης της ταινίας στο 36ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών, προκάλεσε απεργία από τους φωτογράφους αφού ακύρωσε την παρουσία της στη φωτογράφηση για τον τύπο. Κατά την αναρρίχηση των σκαλοπατιών από το καστ και το συνεργείο της ταινίας, οι κάμερες τοποθετούνται στο έδαφος και οι φωτογράφοι γυρίζουν την πλάτη τους στην ηθοποιό[33]. Οι ταινίες της βρίσκονται στη κορυφή των ταμείων και η Ατζανί είναι μία από τις πιο αγαπημένες και θαυμαστές ηθοποιούς των Γάλλων[28]. Το φθινόπωρο του 1983 επέστρεψε στο σανίδι με το έργο του Όγκουστ Στρίντμπεργκ, Δεσποινίς Τζούλια, στο Θέατρο Εδουάρδου Ζ'. Ωστόσο, παραιτήθηκε μετά από περίπου 50 παραστάσεις, εξαντλημένη από την εμπειρία: «Έκανα λάθος να ήθελα τα πάντα να είναι όπως πριν, να ήθελα να ανακαλύψω ξανά την αθώα ευχαρίστηση της υποκριτικής όπως όταν ήμουν στην Κόμεντι Φρανσέζ. Ήταν τρέλα, καθαρή τρέλα »[28].
Η Ατζανί επέστρεψε στον κινηματογράφο το 1985 μετά από δύο ακόμη χρόνια απουσίας με την αστυνομική ταινία του Λυκ Μπεσσόν, Subway, η οποία της επέτρεψε να αποκτήσει την πέμπτη υποψηφιότητα για το Βραβείο Σεζάρ καλύτερης ηθοποιού. Τον επόμενο χρόνο, έπαιξε υπό την σκηνοθεσία της Ανιές Βαρντά στην Έχεις ωραία σκαλοπάτια, το ξέρεις;, μια ταινία μικρού μήκους ντοκιμαντέρ που έγινε επ' ευκαιρία της 50ης επετείου της Γαλλικής Κινηματοθήκης και η οποία παρουσιάστηκε εκτός ανταγωνισμού στο 39ο Φεστιβάλ ταινιών των Καννών. Από το 1984 και για περίπου δύο χρόνια διατηρεί ερωτικό δεσμό με τον Αμερικανό ηθοποιό Γουόρεν Μπίτι. Αυτός την επιλέγει για να συμπρωταγωνιστήσουν στην ταινία Ιστάρ της Έλεν Μέι στην οποία συμπρωταγωνίστησε και ο Ντάστιν Χόφμαν. Αυτή ήταν η δεύτερη παρουσία της στον αμερικάνικο κινηματογράφο αλλά γνώρισε μεγάλη εμπορική αποτυχία. Την ίδια περίοδο αρνήθηκε ρόλους σε διάφορες ταινίες, όπως στην ταινία Η Αβάσταχτη Ελαφρότητα του Είναι του Φίλιπ Κάουφμαν ή ακόμη και σε τρεις ταινίες του Άντριαν Λιν: 9½ εβδομάδες, Ανήθικη Πρόταση και στην Ολέθρια Σχέση για την οποία είναι η μόνη που μετάνιωσε[34].
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 en
.wikipedia .org /wiki /Isabelle _Adjani. - ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ www
.filmous .com /person46211 /. - ↑ www
.bbc .co .uk /news /world-europe-11133178. - ↑ www
.nytimes .com /movie /review?res=9D03E3D9143AF933A15754C0A962948260. - ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: «BnF catalogue général». (Γαλλικά) general catalog of BnF. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας. Παρίσι. Ανακτήθηκε στις 25 Μαρτίου 2017.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data
.bnf .fr /ark: /12148 /cb12584861b. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015. - ↑ CONOR.SI. 36612451.
- ↑ www
.coursflorent .fr /ecole /anciens /acteurs. - ↑ www
.imdb .com /title /tt0094828 /fullcredits /. - ↑ www
.imdb .com /title /tt0075799 /fullcredits. - ↑ www
.imdb .com /title /tt4928704 /fullcredits. - ↑ www
.culture .gouv .fr /Nous-connaitre /Organisation /Conseil-de-l-Ordre-des-Arts-et-des-Lettres /Arretes-de-Nominations-dans-l-ordre-des-Arts-et-des-Lettres /Nomination-dans-l-ordre-des-Arts-et-des-Lettres-janvier-2014. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2019. - ↑ www
.legifrance .gouv .fr /jorf /id /JORFTEXT000022496905. - ↑ www
.laicite-republique .org /les-laureats-du-prix-de-la-laicite-et-les-presidents-du-jury-depuis-2003 .html. - ↑ [Isabelle Adjani] sur l'encyclopédie Larousse, consulté le 23 janvier 2013.
- ↑ 17,0 17,1 17,2 «Isabelle Adjani : “J’aime passionnément ce métier, mais je passe mon temps à y échapper”» (στα γαλλικά). Télérama.fr. https://www.telerama.fr/cinema/isabelle-adjani-j-aime-passionnement-ce-metier-mais-je-passe-mon-temps-a-y-echapper,40850.php. Ανακτήθηκε στις 2018-11-13.
- ↑ Dictionnaire étonnant des célébrités, de Jean-Louis Beaucarnot et Frédéric Dumoulin, First éditions, 2015, page 11
- ↑ « Allemande rencontrée en Bavière qu'épousa à la fin de la Seconde Guerre mondiale Mohammed Adjani, soldat kabyle de l'armée française », Jean de La Guérivière, Amère Méditerranée : le Maghreb et nous, Seuil, 2004, p. 391.
- ↑ «Le coup de boule d'Adjani». www.isabelleadjaniblog.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Ιουλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 13 Νοεμβρίου 2018.
- ↑ « Ma mère était bavaroise. Elle se sentait très mal en France, où elle était arrivée sans parler un mot de français. Elle ne supportait pas que son mari soit algérien. Elle disait qu'il était d'origine turque et je le croyais. Entre mes parents, il y avait un racisme conjugal. Ma mère traitait mon père de crouille et mon père lui répondait : sale boche. Il s'appelait Mohammed mais ma mère l'avait obligé à changer de prénom. Sur notre boîte aux lettres, il y avait : Chérif Adjani. Ma mère trouvait que ça faisait américain », « Adjani la vérité, interview Isabelle Adjani » [archive], Le Nouvel Observateur, 1985.
- ↑ 22,0 22,1 «A la folie... pas du tout.» (στα γαλλικά). Libération.fr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2018-07-03. https://web.archive.org/web/20180703133744/http://www.liberation.fr/cahier-special/2004/08/20/a-la-folie-pas-du-tout_489709. Ανακτήθηκε στις 2018-11-14.
- ↑ Documentaire, Isabelle Adjani, 2 ou 3 choses qu'on ne sait pas d'elle de Frank Dalmat, Arte, diffusé le 5 mai 2013.
- ↑ https://www.telerama.fr/cinema/comment-francois-t-a-t-il-transforme-isabelle-a-en-adele-h,117760.php
- ↑ https://www.telerama.fr/cinema/comment-truffaut-tombait-il-amoureux-de-ses-actrices,117571.php
- ↑ 26,0 26,1 Michel David, Isabelle Adjani : La tentation sublime, Paris, IMAGO, 17 novembre 2008, 220 p. (ISBN 978-2849520703)
- ↑ 27,0 27,1 Roman Polanski, Roman par Polanski, Paris, Robert Laffont, avril 1984, 502 p. (ISBN 2-221-00803-0), p. 408-409
- ↑ 28,0 28,1 28,2 28,3 28,4 Margot Haddad, Isabelle Adjani : Elle a les yeux revolver..., Spécial Biographie Magazine, no 3, publié en mai 2011, Lafont Presse, pp. 26-31.
- ↑ Thierry Klifa et Jean-Pierre Lavoignat, « Isabelle Adjani, l'indomptable », Studio magazine no 176 (mars 2002), p. 64-77.
- ↑ Garcin, Jérôme (24 Απριλίου 2009). «Huppert-Adjani: la querelle des Isabelle». L'Obs. Ανακτήθηκε στις 19 Απριλίου 2020.
- ↑ Marie-Elisabeth Rouchy, Adjani et Huppert : La guerre des Isabelle, L'Obs, no 2187, publié le 5 octobre 2006, Le Nouvel Observateur du Monde.
- ↑ «Tchat Isabelle Adjani : "Je ne me rends pas compte du temps qui passe"».
- ↑ Figaro, Madame (19 Μαΐου 2017). «Retour sur… Isabelle Adjani boycottée par les photographes à Cannes». Madame Figaro. Ανακτήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου 2020.
- ↑ Carrière, Christophe. «Isabelle Adjani: "Jouer, c'est déchaîner les enfers"».