Ιλ Σοντόμα
Ιλ Σοντόμα (Il Sodoma, 1477 – 14 Φεβρουαρίου 1549) ήταν το όνομα που δόθηκε στον Ιταλό ζωγράφο της Αναγέννησης Τζοβάννι Αντόνιο Μπάτσι (Giovanni Antonio Bazzi) . [8] Ο Ιλ Σοντόμα ζωγράφισε με τρόπο που υπερέθεσε το ύφος της ανώτερης Αναγέννησης της Ρώμης στις αρχές του 16ου αιώνα στις παραδόσεις της επαρχιακής Σχολής της Σιένα. Πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της επαγγελματικής του ζωής στη Σιένα, με δύο περιόδους στη Ρώμη.
| Ιλ Σοντόμα | |
|---|---|
 | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Il Sodoma (Ιταλικά) |
| Ψευδώνυμο | Il Sodoma |
| Γέννηση | 1477[1][2][3] Βερτσέλλι |
| Θάνατος | 14 Φεβρουαρίου 1549[4][5][6] Σιένα |
| Ιδιότητα | ζωγράφος[7] |
| Κίνημα | Αναγέννηση και Σχολή της Σιένα |
| Είδος τέχνης | τοπιογραφία |
| Καλλιτεχνικά ρεύματα | Αναγέννηση και Σχολή της Σιένα |
| Σημαντικά έργα | Terrestrial Venus with Eros and Celestial Venus with Anteros and Two Cupids, Man of Sorrows και Ο Γάμος του Μέγάλου Αλεξάνδρου και της Ρωξάνης του Σοντόμα" |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Βιογραφία Επεξεργασία
Ο Τζοβάννι Μπάτσι γεννήθηκε στο Βερτσέλλι, Πιεμόντε, το 1477. Ο πρώτος δάσκαλός του ήταν ο «αρχαϊκός» Μαρτίνο Σπαντσόττι (Martino Spanzotti). [9] Φαίνεται επίσης ότι ήταν μαθητής του ζωγράφου Τζοβενόνε. Αφού απέκτησε τον έντονο χρωματισμό και άλλα διακριτικά υφολογικά χαρακτηριστικά της σχολής της Λομβαρδίας και - αν και δεν είναι γνωστό ότι ταξίδευσε στο Μιλάνο [10] - απορροφώντας κάπως τους επιφανειακούς τρόπους του Λεονάρντο ντα Βίντσι (Freedberg 1993: 117), ταξίδεψε στη Σιένα πριν από το 1503, ίσως κατόπιν εντολής των αντιπροσώπων της οικογένειας Σπανόκκι (Spannocchi), και ξεκίνησε με κύκλους τοιχογραφίας για τους Ολιβετιανούς μοναχούς και μια σειρά από μικρά πάνελ οροφής και μια ζωφόρο που απεικονίζει τη σταδιοδρομία του Ιουλίου Καίσαρα για τον Ζιγκισμόντο Κίτζι στο Παλάτσο Κίτζι.
Μαζί με τον Πιντουρίκκιο, ο Σοντόμα ήταν από τους πρώτους στη Σιένα που χρησιμοποιούσε το ύφος της ανώτερης Αναγέννησης. Τα πρώτα σημαντικά έργα του ήταν οι τοιχογραφίες στο μοναστήρι των Βενεδικτίνων του Μόντε Ολιβέτο Ματζόρε (Monte Oliveto Maggiore), στον δρόμο από τη Σιένα προς τη Ρώμη, που απεικονίζει τη ζωή του Αγίου Βενέδικτου στη συνέχεια της σειράς που είχε ξεκινήσει ο Λούκα Σινιορέλλι το 1498. Αποκτώντας ευχέρεια στο επικρατών δημοφιλές ύφος του Πιντουρίκκιο, ο Σοντόμα ολοκλήρωσε την ομάδα αυτή το 1502 και συμπεριέλαβε μιαν αυτοπροσωπογραφία με ασβούς και κοράκια. [11]
Ο Σοντόμα προσκλήθηκε στη Ρώμη το 1508 από τον διάσημο έμπορο της Σιένα Αγκοστίνο Κίτζι και εργάστηκε εκεί από τον Πάπα Ιούλιο του Β ' στις Αίθουσες του Ραφαήλ στο Βατικανό . Εκτέλεσε δύο υπέροχες συνθέσεις και διάφορα διακοσμητικά και παράξενα στις θολωτές οροφές, διηρημένες σε διαμορφωμένα διαμερίσματα με τον παλαιό τρόπο που ο Πιντουρίκκιο είχε πρόσφατα αναβιώσει, εργαζόμενος ταυτόχρονα με τον Ραφαήλ. Το ιστορικό αφήγημα του Τζόρτζο Βαζάρι, ότι τα μεγαλύτερα έργα του Σοντόμα δεν ικανοποίησαν τον Πάπα, ο οποίος δέσμευσε τον Ραφαήλ να αντικαταστήσει ένα σχέδιο απεικονίσεων Δικαιοσύνης, Ποίησης και Θεολογίας δεν επιβεβαιώνεται από τα έγγραφα. [12]
Πριν από τον Οκτώβριο του 1510 βρισκόταν στη Σιένα, όπου ζωγράφισε το εξωτερικό του Παλάτσο Κίτζι σε μονόχρωμο κιαροσκούρο με σκηνές από τη Βίβλο και την Αρχαιότητα, το πρώτο τέτοιο έργο που εμφανίστηκε στη Σιένα (Bartalini 2001: 553). Η ζωγραφική του εκείνη την περίοδο άρχισε να δείχνει ξεχωριστές επιρροές της Φλωρεντίας, [13] ιδιαίτερα από τον Φρα Μπαρτολομέο.
Κλήθηκε ξανά στη Ρώμη από τον Κίτζι, στη Βίλα Κίτζι (σήμερα Βίλα Φαρνεζίνα), εργαζόμενος παράλληλα με τον Μπαλτασσάρε Περούτσι, ο Σοντόμα ζωγράφισε θέματα από τη ζωή του Μεγάλου Αλεξάνδρου : ο Αλέξανδρος στη σκηνή του Δαρείου και οι γάμοι του κατακτητή με τη Ρωξάνη, το οποίο μερικοί θεωρούν ως το αριστούργημά του. Όταν ο Λέων Ι' έγινε πάπας (1513), ο Σοντόμα του παρουσίασε μια εικόνα του θανάτου της Λουκρητίας (ή της Κλεοπάτρας, σύμφωνα με ορισμένες καταγραφές). Ο Λέων του έδωσε ένα μεγάλο χρηματικό ποσό ως ανταμοιβή και τον έχρισε Ιππότη.
Στη νεότητά του, ο Μπάτσι είχε νυμφευτεί, αλλά αυτός και η σύζυγός του σύντομα χώρισαν. Μια κόρη του παντρεύτηκε τον Μπαρτολομέο Νερόνι, που ονομάζεται επίσης Riccio Sanese ή Maestro Riccio, έναν από τους κύριους μαθητές του. Ο Μπάτσι απέκτησε το ψευδώνυμό του Il Sodoma, καθώς ήταν «ο σοδομίτης», από το 1512. Αυτό φαίνεται να ήταν ένα από τα διάφορα προσωνύμια, ήταν επίσης γνωστός ως Mattaccio ή Matazo ("ο τρελλάρας") μεταξύ των μοναχών του Μόντε Ολιβέτο. [14] Λόγω του ιστορικού της τέχνης της εποχής Τζόρτζο Βαζάρι, το ψευδώνυμο Il Sodoma είχε γίνει το συμβατικό του όνομα. Σύμφωνα με τη μαρτυρία του Βαζάρι, ο Μπάτσι περιβαλλόταν πάντα από «αγόρια και γενειοφόρους νέους, τους οποίους αγαπούσε περισσότερο από ότι ήταν αξιοπρεπές», γεγονός από το οποίο απέκτησε το προσωνύμιο Il Sodoma . Ωστόσο, σύμφωνα με τον Βαζάρι, ο Μπάτσι ήταν υπερήφανος για το ψευδώνυμο και συνέθεσε στίχους και τραγούδια γι' αυτό.
Ο Μπάτσι επέστρεψε στη Σιένα και, αργότερα, αναζήτησε εργασία στην Πίζα, στη Βολτέρρα και στη Λούκκα. Από τη Λούκκα επέστρεψε στη Σιένα λίγο πριν το θάνατό του στις 14 Φεβρουαρίου 1549 (οι παλαιότερες αφηγήσεις λένε το 1554). Υποτίθεται ότι είχε σπαταλήσει την περιουσία του και λέγεται, χωρίς υποστήριξη από τεκμηρίωση, ότι πέθανε σε ένδεια στο μεγάλο νοσοκομείο της Σιένα. Ένας από τους μαθητές του είναι γνωστός ως Τζόμο ντι Σοντόμα .
Έργο Επεξεργασία
Μερικοί κριτικοί βλέπουν στη Madonna του Σοντόμα στην Πινακοθήκη Μπρέρα (αν είναι πραγματι δική του) την άμεση επιρροή αυτού του δασκάλου του. Η σύγχρονη κριτική έχει την τάση να μην ακολουθήσει τον Τζοβάννι Μορέλλι, ο οποίος υπέθεσε ότι ο Ραφαήλ ζωγράφισε το πορτρέτο του Σοντόμα δίπλα στον εαυτό του στον πίνακα Η Σχολή των Αθηνών, [15], ενώ ένα σχέδιο στην Εκκλησία του Χριστού υποτίθεται ότι είναι ένα πορτρέτο του Ραφαήλ από τον Σοντόμα.
Ανάμεσα στα αριστουργήματά του είναι οι τοιχογραφίες, που ολοκληρώθηκαν το 1526, στο παρεκκλήσι της Αγίας Αικατερίνης της Σιένα ζωγραφισμένα για την εκκλησία του Αγίου Δομήνικου (Σιένα), που απεικονίζει τον Άγιο σε έκσταση και λιποθυμά καθώς δέχεται την Ευχαριστία από έναν άγγελο. Στο παρεκκλήσιο του Σαν Μπερναρντίνο, είναι βρίσκονται σκηνές από την ιστορία της Θεοτόκου, ζωγραφισμένες σε συνεργασία με τους Τζιρόλαμο ντελ Πάκκια και Ντομένικο Μπεκκαφούμι (1536-1538). Αυτές οι τοιχογραφίες απεικονίζουν την Επίσκεψη και την Κοίμηση της Θεοτόκου. Στον Άγιο Φραγκίσκο βρίσκονται οι Αποκαθήλωση (1513) και Η μαστίγωση του Χριστού. Πολλοί κριτικοί θεωρούν το ένα ή το άλλο από αυτούς τους πίνακες ως αριστούργημα του Σοντόμα. Στο χοροστάσιο του καθεδρικού ναού της Πίζας βρίσκεται η Θυσία του Αβραάμ, και στην Πινακοθήκη Ουφίτσι της Φλωρεντίας ένας Άγιος Σεβαστιανός .
Μερικά από τα έργα του, συμπεριλαμβανομένης της Αγίας Οικογένειας σήμερα στην Πινακοθήκη της Σιένα έχουν κατά λάθος αποδοθεί στον Λεονάρντο ντα Βίντσι . Οι πίνακές του σε καβαλέτο είναι σπάνιοι, υπάρχουν δύο στην Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου .
Μερικός κατάλογος έργων Επεξεργασία
- Μαστίγωση του Χριστού (1510) - Μουσείο Καλών Τεχνών, Βουδαπέστη
- Δρόμος προς Γολγοθά (1510) - Μουσείο Καλών Τεχνών, Βουδαπέστη
- Εκθρόνιση Cinuzzi (πριν από το 1513) - Pinacoteca, Σιένα
- Ο Θάνατος της Λουκρητίας (1513) - Μουσείο Καλών Τεχνών, Βουδαπέστη
- Ο Άγιος Γεώργιος και ο Δράκος (1518) - Εθνική Πινακοθήκη, Ουάσινγκτον, DC
- Βιασμός των Σαβίνων γυναικών (1525) - Εθνική Πινακοθήκη Παλαιάς Τέχνης, Ρώμη
- Άγιος Σεβαστιανός (1525) - Λάδι σε καμβά, 206 x 154 cm Πινακοθήκη Ουφίτσι, Φλωρεντία
- Three Fates (1525) - Εθνική Πινακοθήκη Παλαιάς Τέχνης, Ρώμη
- Λατρεία των Μάγων (περ. 1530) - Άγιος Αυγουστίνος, Σιένα [16]
- Χειροτονία του Αγίου Αλφόνσο (1530) - Ναός Αγίου Πνεύματος, Σιένα
- Θρήνος για τον νεκρό Χριστό ή Πιετά (1533) - Museo Soumaya, Πόλη του Μεξικού
- Ο Άγιος Ιερώνυμος εν μετανοία (περ . 1535-1545) - Εθνική Πινακοθήκη, Λονδίνο
- Η Αγία Οικογένεια με τον Άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή και έναν Άγγελο (περ. 1535-1545) - Μουσείο Καλών Τεχνών, Στρασβούργο
- Ο μυστικός γάμος της Αγίας Αικατερίνης (1539–1540) - Εθνική Πινακοθήκη Παλαιάς Τέχνης, Ρώμη
- Pietà (1540) - Γκαλλερία Μποργκέζε, Ρώμη
- Sacra Conversazione (1542) - Εθνικό Μουσείο Αγίου Μαθαίου, Πίζα
- Ο Άγιος Σεβαστιανός με την Παναγία και Αγγέλους (1542) -Εθνικό Μουσείο Αγίου Μαθαίου, Πίζα
- Αλληγορία της Ουράνιας Αγάπης, Συλλογή Chigi-Saracini, Σιένα
- Leda Γκαλλερία Μποργκέζε, Ρώμη
- Santa Maddalena (Collezione privata)
- Ο γάμος του Αλεξάνδρου και της Ρωξάνης - τοιχογραφία, Βίλα Φαρνεζίνα, Ρώμη
- Pietà (ιδιωτική συλλογή)
Κριτικές αξιολογήσεις Επεξεργασία
Λέγεται ότι ο Σοντόμα χλεύαζε το έργο Vite.. του Τζόρτζο Βαζάρι και ότι ο Βαζάρι του το ανταπέδωσε, παρουσιάζοντας αρνητική περιγραφή των ηθών και της συμπεριφοράς του Σοντόμα και παρακωλύοντας το έργο του. Σύμφωνα με τον Βαζάρι, το όνομα με το οποίο ήταν γνωστός ο Μπάτσι ήταν "Il Mattaccio" (ο τρελλάρας), αυτό το προσωνύμιο του είχε αποδοθεί από τους μοναχούς του Μόντε Ολιβέτο. Ντυνόταν φανταχτερά και το σπίτι του ήταν "κιβωτός του Νώε", λόγω της περίεργης ποικιλίας ζώων που διατηρούσε εκεί. Ήταν οπαδός των αστείων και λάτρευε τη μουσική, και τραγουδούσε ποιήματα που συνέθετε ο ίδιος με άσεμνα θέματα.
Ο Βαζάρι ισχυρίζεται ότι ο Σοντόμα ήταν πάντα αμελής καλλιτέχνης, η πρώιμη επιτυχία του στη Σιένα, όπου ζωγράφισε πολλά πορτρέτα, οφείλεται εν μέρει στην έλλειψη ανταγωνισμού, κριτική με την οποία συμφωνεί ο Σίντνεϊ Φρήντμπεργκ (Sidney Freedberg). Ο Βαζάρι ισχυρίζεται ακόμη ότι καθώς γερνούσε, έγινε πολύ «τεμπέλης» για να κάνει καρτούνς (χαρτόνια με σχέδια) για τις τοιχογραφίες του, αλλά τις ζωγράφιζε απευθείας στον τοίχο. Ωστόσο, ο Βαζάρι παραδέχεται ότι ο Σοντόμα παρήγαγε μερικά έργα πολύ καλής ποιότητας και κατά τη διάρκεια της ζωής του η φήμη του ήταν σημαντική.
Δείτε επίσης Επεξεργασία
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. 118797859. Ανακτήθηκε στις 15 Οκτωβρίου 2015.
- ↑ «Sodoma». (Αγγλικά) Union List of Artist Names. 500015183.
- ↑ «Giovanni Antonio Sodoma». British Museum person-institution thesaurus. 46704.
- ↑ Ανακτήθηκε στις 13 Ιουλίου 2017.
- ↑ (Ολλανδικά) RKDartists. 73738. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ (Αγγλικά) SNAC. w68h266d. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ The Fine Art Archive. cs
.isabart .org /person /59434. Ανακτήθηκε στις 1 Απριλίου 2021. - ↑ Also wrongly spelled Razzi. The artist's real surname is uncertain. He is said to have borne the family name of "Sodona" but also the name "Tizzioni". Sodona is the signature on some of his pictures. While Bazzi was corrupted into Razzi, Sodona may have been corrupted into "Sodoma" (Latin and Italian for Sodom, the biblical city).
- ↑ A minor painter, called "archaic" by Freedberg 1993:117, of whom one signed picture is known.
- ↑ Morelli, in his Italian Pictures in German Galleries said that he ripened into an artist only during two years (1498–1500) that he spent with Leonardo in Milan.
- ↑ «il sodoma». Flickr – Photo Sharing!.
- ↑ Recent cleaning revealed the essential integrity of Sodoma's existing ceilings, illustrated by Bartalini 2001.
- ↑ Freedberg (1993:117) notes the source of his Crucifixion (Pinacoteca, Siena) in the composition of an altar for Santissima Annunziata, Florence, begun by Filippino Lippi and finished by Perugino.
- ↑ Robert H. Hobart Cust, Giovanni Antonio Bazzi hitherto usually styled ‘Sodoma’, The man and the painter 1477–1549 (1906), 65.
- ↑ The face looks too old, apart from anything else; Perugino or Timoteo Viti are considered more likely models
- ↑ A dispute concerning the painting and a tondo now in the Walters Art Museum, Baltimore, was resolved in 1536; Wolfgang Loseries, "Sodoma's 'Holy Family' in Baltimore: The 'Lost' Arduini tondo" The Burlington Magazine 136 No. 1092 (March 1994), pp. 168-170 notes a miniature dated 1532 that adapts Sodoma's composition.
Βιβλιογραφικές αναφορές Επεξεργασία
- Cust, Robert H. Hobart (1906). Giovanni Antonio Bazzi. London: John Murray.
- Hayum, A. (1976). Giovanni Antonio Bazzi 'Il Sodoma'. New York: New York University.
- Carli, Enzo (1950). Sodoma.
- Marciano-Agostinelli Tozzi, Maria Teresa (1951). Sodoma. Messina: Tipografia ditta d'Amico.
- Freedberg, Sidney J. (1993). Painting in Italy 1500–1600. Penguin Books. σελίδες 117–19 et passim.
- Radini Tedeschi, Daniele (2008). Sodoma.
- Radini Tedeschi, Daniele (2010). Sodoma, la vita le opere e gli allievi di uno dei massimi artisti del Rinascimento.
- Zarucchi, Jeanne Morgan (2015). "Βιογραφία του Βαζάρη του Μπαζζί ως 'Σόδομα:' Ιστορία της Τέχνης και Λογοτεχνική Ανάλυση," Ιταλικές Σπουδές, Τομ. 70, Νο. 2 (Μάιος 2015), σελ. 167-190.
- Zarucchi, Jeanne Morgan (2017). «Η βιογραφία του Félibien για το« Le Sodoma »και η πολιτική της ανηθικότητας», French French Bulletin, Vol. 38.1, Νο. 142 (Άνοιξη 2017), σελ. 7-10.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Sodoma στο Wikimedia Commons- Leonardo da Vinci: anatomical drawings from the Royal Library, Windsor Castle, exhibition catalog fully online as PDF from The Metropolitan Museum of Art, which contains material on Il Sodoma (see index)