Βικιπαίδεια

Σαρτανάς

χωριό της Ουκρανίας

Συντεταγμένες: 47°10′14.8″N 37°41′43.3″E / 47.170778°N 37.695361°E / 47.170778; 37.695361

Ο Σαρτανάς ή Σαρτανά (ουκρανικά και ρωσικά: Сартана) είναι πεδινή κωμόπολη αστικού τύπου στην Περιφέρεια Ντονέτσκ της ανατολικής Ουκρανίας. Σύμφωνα με υπολογισμούς του 2020, ο πληθυσμός του ανέρχεται στους 10240 κατοίκους[1], η πλειοψηφία των οποίων είναι ελληνικής καταγωγής[2][3][4].

Σαρτανάς

Έμβλημα
Τοποθεσία στο χάρτη
Τοποθεσία στο χάρτη
Σαρτανάς
47°10′15″N 37°41′43″E
ΧώραΟυκρανία
Διοικητική υπαγωγήSartana settlement hromada
Ίδρυση1780
Έκταση6,75 km²
Υψόμετρο96 μέτρα
Πληθυσμός10.350 (2019)
Ταχ. κωδ.87592, 87593
Ζώνη ώραςUTC+02:00 (επίσημη ώρα)
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Γενικά στοιχεία Επεξεργασία

Ο Σαρτανάς είναι κτισμένος στις όχθες του ποταμού Κάλμιου, σε απόσταση περίπου 20 χιλιομέτρων βορειοανατολικά της Μαριούπολης[5] και απλώνεται σε έκταση 5.600 στρεμμάτων[4]. Το όνομά του προέρχεται από την ουρουμική γλώσσα, σημαίνει κίτρινο «μοσχάρι»[4] και οφείλεται στην ονομασία του τόπου προέλευσης των πρώτων οικιστών του[6]. Διαθέτει σχολεία όλων των βαθμίδων και κεντρικό ναό αφιερωμένο στον Άγιο Γεώργιο τον Τροπαιοφόρο, η κατασκευή του οποίου ολοκληρώθηκε το 2005[7]. Ο δήμος του Σαρτανά είναι αδελφοποιημένος από το 1999 με τον δήμο Ζωγράφου[6][8] στην Ελλάδα.

Ιστορικά στοιχεία Επεξεργασία

Ο Σαρτανάς ιδρύθηκε το 1780[9] από Έλληνες της Κριμαίας που μεταφέρθηκαν στην ευρύτερη περιοχή της Αζοφικής με εντολές της αυτοκράτειρας Μεγάλης Αικατερίνης[10], δημιουργώντας τη Μαριούπολη και άλλα 24 χωριά[11], ανάμεσά τους και τον Σαρτανά. Σύμφωνα με μια εκτίμηση, εκείνη την εποχή στο χωριό εγκαταστάθηκαν 649 άτομα (340 άνδρες και 309 γυναίκες), ενώ στα μέσα της δεκαετίας του 1820 ολοκληρώθηκε η κατασκευή του πρώτου ναού του Αγίου Γεωργίου[4]. Κατά τα τέλη του 19ου αιώνα ο Σαρτανάς παρουσιάζεται ως ένα από τα ελληνόφωνα χωριά της Αζοφικής, μαζί με άλλα όπως τα Τσεμαρλίκ, Γιανισόλ, Κωνσταντινουπόλ, Βολνοβάχα κλπ[12]. Την περίοδο του Ρωσικού Εμφυλίου, αναφέρεται πως οι κάτοικοι του Σαρτανά ενεπλάκησαν στις συγκρούσεις στο πλευρό των μπολσεβίκων[13].

 
Εκθέματα του Μουσείου Εθνογραφίας Ελλήνων της Αζοφικής.

Μετά την παγίωση της κομμουνιστικής κυριαρχίας και την ίδρυση της ΣΣΔ Ουκρανίας, η κωμόπολη αποτέλεσε τη μια από τις τρεις ελληνικές εθνικές περιφέρειες της Ουκρανίας[14], καθώς και κέντρο της καλλιέργειας των ελληνικών γραμμάτων, κυρίως κατά τη δεκαετία του 1930[15]. Στον τομέα της οικονομίας, οι κάτοικοι εργάζονταν κυρίως στα τοπικά κολχόζ και στις βιομηχανίες της ευρύτερης περιοχής της Μαριούπολης[13], ενώ το 1933 ξεκίνησε τη λειτουργία του στον Σαρτανά ένα από τα πρώτα αγροτικά-επαγγελματικά εκπαιδευτικά ιδρύματα της Ουκρανίας[4]. Το διάστημα 1937-1938, στο πλαίσιο της Ελληνικής Επιχείρησης της Εν Κα Βε Ντε, η οποία εντασσόταν στις ευρείες σταλινικές διώξεις της εποχής που έμειναν γνωστές ως Μεγάλος Τρόμος ή Μεγάλη Εκκαθάριση, συνελήφθησαν από τις σοβιετικές μυστικές υπηρεσίες 132 κάτοικοι της κωμόπολης, από τους οποίους υπολογίζεται πως εκτελέστηκαν όλοι πλην ενός[16]. Την ίδια περίοδο τοποθετείται χρονικά και η κατεδάφιση της παλιάς ορθόδοξης εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου[13]. Ένα χρόνο αργότερα, σύμφωνα με την απογραφή που διενεργήθηκε από τις σοβιετικές αρχές, στον Σαρτανά κατοικούσαν 6.218 άτομα[1], εκ των οποίων τα 4.417 ήταν Έλληνες. Ακόμη, υπήρχε σημαντική παρουσία Ουκρανών (1131 άτομα) και Ρώσων (597 κάτοικοι)[17]. Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η κωμόπολη κατελήφθη από τον γερμανικό στρατό που εκδίωξε τον τοπικό πληθυσμό. Από την πλευρά τους, οι κάτοικοι πολέμησαν ενεργά μέσα από τις τάξεις του Κόκκινου Στρατού[13]. Μεταπολεμικά η κωμόπολη μετονομάστηκε σε Πριμόρσκοε, ωστόσο το 1992 ανέκτησε την αρχική της ονομασία[4]. Τον Απρίλιο του 2008 επισκέφθηκε τον Σαρτανά ο τότε πρόεδρος της Ελλάδας, Κάρολος Παπούλιας[18].

Κατά τον πόλεμο στο Ντονμπάς, ο Σαρτανάς βρέθηκε από τα τέλη του 2014 στα διαφιλονικούμενα εδάφη ανάμεσα στις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις και τις αντίστοιχες των φιλορώσων αυτονομιστών του Ντονέτσκ και του Λουχάνσκ[2][19][20]. Στις 14 Οκτωβρίου του ίδιου έτους, η κωμόπολη βλήθηκε από όλμους, ένας από τους οποίους χτύπησε πομπή κηδείας[21] με αποτέλεσμα να σκοτωθούν επτά άτομα και να τραυματιστούν άλλα 17[22][23]. Η ευθύνη αποδόθηκε στις δυνάμεις των αυτονομιστών, για τις οποίες ειπώθηκε πως πιθανόν στόχευαν φυλάκιο[21] του ουκρανικού στρατού ή κάποιες παρακείμενες υποδομές αγροτικής παραγωγής[20]. Το συμβάν προκάλεσε την αντίδραση της ελληνικής κυβέρνησης, καθώς έξι[22] από τους νεκρούς αμάχους ήταν Έλληνες ομογενείς[24][25]. Ο Σαρτανάς χτυπήθηκε εκ νέου το επόμενο έτος[26], ενώ σύμφωνα με εκτίμηση του τοπικού δημάρχου, από τον Σεπτέμβριο του 2014 μέχρι τον Μάιο του 2015 είχαν σκοτωθεί συνολικά 8 άμαχοι και είχαν καταστραφεί 93 οικίες της κωμόπολης[19].

Αξιοθέατα και πολιτισμός Επεξεργασία

Στον Σαρτανά υπάρχουν μνημεία αφιερωμένα στους πεσόντες του Ρωσικού Εμφυλίου και του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Επιπλέον, σε κοντινή απόσταση βρίσκονται οι όχθες του ποταμού Κάλμιου, καθώς και ζωολογικός κήπος. Στον πολιτιστικό τομέα, λειτουργούν το Μουσείο Ιστορίας και Εθνογραφίας των Ελλήνων της Αζοφικής[6][18], δύο βιβλιοθήκες (η μία παιδική) και ένα πολιτιστικό κέντρο[4]. Επίσης στον Σαρτανά εδρεύουν ο ελληνικός παραδοσιακός μουσικός όμιλος «Μαργαριτάρια του Σαρτανά» ή «Σαρτανιώτικα Μαργαριτάρια»[27], καθώς και διάφοροι πολιτιστικοί και αθλητικοί σύλλογοι[4]. Το 1988 και το 2011 διοργανώθηκε στον Σαρτανά η «Μέγα Γιουρτή», πολιτιστικό φεστιβάλ των Ελλήνων της Ουκρανίας[28] που διεξάγεται κάθε δύο χρόνια.

Επιφανείς κάτοικοι Επεξεργασία

Στον Σαρτανά γεννήθηκαν οι λαϊκοί ποιητές Δεμιάν Μπογαδίτσα[29], Λεοντής Χοναγμπέη[29] και Ιλσιβέτ Χαραμάν[30], ο λογοτέχνης Αντώνης Σαπουρμάς[13][30], ο ποιητής και διανοούμενος Λεόντιος Κυριάκοβ[30][31][32] (1919-2008), ο ιστορικός Γεώργιος ή Ιβάν Πάπους, ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Ανατόλι Μπαλτζί[33][34] (1942), ο συγγραφέας Αλέξανδρος Ασλά[29][35] (1943), ο βραβευμένος εργάτης και στέλεχος της τοπικής αυτοδιοίκησης Κωνσταντίν Κουρκτσής[36] (1950) και οι τραγουδίστριες παραδοσιακής μουσικής Μαρία Γαϊτάν[27] και Ταμάρα Κατσή[37] (1958-1999).

Δημογραφία Επεξεργασία

Κατά την απογραφή του 2001, η συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων του Σαρτανά (περίπου 92%) δήλωσε τα ρωσικά ως μητρική γλώσσα, το 4,4% τα ελληνικά, το 3,6% τα ουκρανικά και μια μικρή μερίδα άλλες γλώσσες (ρομανί, λευκορωσικά, κλπ)[38]. Σύμφωνα με κρατικούς υπολογισμούς, το 2020 ο πληθυσμός του Σαρτανά ανερχόταν στους 10.240 κατοίκους[1].

Πληθυσμιακή εξέλιξη Επεξεργασία

Απογραφή 1939 1959 1970 1979 1989 2001 2010 2014 2020
Πληθυσμός[1] 6.218 7.856 8.823 10.031 10.791 10.950 10.793 10.779 10.240

Εικόνες Επεξεργασία

  •  
    Μνημείο πεσόντων του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
  •  
    Ο ποταμός Κάλμιος κοντά στην κωμόπολη.
  •  
    Μνημείο του Ρωσικού Εμφυλίου.
  •  
    Το Μουσικό Σχολείο του Σαρτανά.
  •  
    Ο ορθόδοξος ναός του Αγίου Γεωργίου.

Δείτε επίσης Επεξεργασία

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Bespyatov, Tim. «Україна / Ukrajina». pop-stat.mashke.org (στα Ουκρανικά). Population statistics of Eastern Europe & former USSR. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2021. 
  2. ↑ 2,0 2,1 Ονισένκο, Κώστας (21 Σεπτεμβρίου 2014). «Έλληνες ανάμεσα σε δύο στρατούς στην Ουκρανία». kathimerini.gr. Η Καθημερινή. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2021. 
  3. ↑ Cotsis, Billy (18 Μαρτίου 2019). «The Greeks of Ukraine: from Marioupolis to Odessa». neoskosmos.com. ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Ιουνίου 2021. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2021. 
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 «Историч. справка поселка». sartana.dn.ua (στα Ουκρανικά). Сайт посёлка Сартана. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2021. 
  5. ↑ «Latest from OSCE Special Monitoring Mission (SMM) to Ukraine based on information received as of 18:00 (Kyiv time), 29 September 2014». reliefweb.int (στα Αγγλικά). Relief Web. 29 Σεπτεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2021. 
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Ριμπά, Διαμαντένια (Ιούλιος - Αύγουστος 2010). «Το ελληνικό χωριό Σαρτανά γιορτάζει τα 230 χρόνια από την ίδρυσή του». Ελληνική Διασπορά (Διμηνιαία έκδοση του Αθηναϊκού Πρακτορείου Ειδήσεων - Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων) (121): 22. https://paperzz.com/doc/5172834/%CF%84%CE%B5%CF%8D%CF%87%CE%BF%CF%82-121---%CE%B1%CF%80%CE%B5-%CE%BC%CF%80%CE%B5. 
  7. ↑ Χούπης, Αθανάσιος (24 Απριλίου 2020). «Η Ομοσπονδία των Ελληνικών Συλλόγων Ουκρανίας συμπλήρωσε 25 χρόνια ενεργούς δράσης». webradio.ert.gr. ΕΡΤ. Ανακτήθηκε στις 8 Απριλίου 2021. 
  8. ↑ «Εθελοντική δράση καθαρισμού από την Πρεσβεία της Ουκρανίας και τον Δήμο Ζωγράφου». zografou.gov.gr. Δήμος Ζωγράφου. 19 Σεπτεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2021. 
  9. ↑ Π. Μ. Κ. (15 Μαρτίου 1866). «Περί Μαριουπόλεως». Πανδώρα (Αθήνησι) ΙΣΤ΄ (384). https://books.google.gr/books?id=KpZEAAAAcAAJ&pg=PA534&dq=%CE%A3%CE%B1%CF%81%CF%84%CE%B1%CE%BD%CE%AC%CF%82&hl=el&sa=X&ved=2ahUKEwjdo6nJzNPvAhWSlosKHdqQD24Q6AEwAHoECAMQAg#v=onepage&q=%CE%A3%CE%B1%CF%81%CF%84%CE%B1%CE%BD%CE%AC%CF%82&f=false. 
  10. ↑ «Μετανάστευση Ελλήνων στα ρωσικά παράλια του Ευξείνου». emg.gr. Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού - Εύξεινος Πόντος. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2021. 
  11. ↑ Ταταρίνοβα, Μάγια (1999). Οι ελληνικές εκκλησίες στην Ουκρανία από τον 16ο μέχρι τον 20ό αιώνα. Αθήνα: Διδακτορική Διατριβή-ΕΚΠΑ. σελ. 93-94. 
  12. ↑ Χατζηπαναγιωτίδη, Άννα (Μάιος 2005). Η ελληνική γλώσσα ως ξένη. Η περίπτωση της Παρευξείνιας ζώνης: Ρωσία - Ουκρανία - Γεωργία. Διδακτορική Διατριβή-Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας. σελ. 24-25. 
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 13,4 Ριμπά, Διαμαντένια (Ιούλιος - Αύγουστος 2010). σελ. 23.
  14. ↑ Μπαλαμπάνωφ, Κωνσταντίνου Β.; Παχόμενκο, Σέργιου Π. (Ιούλιος 2006). «Έλληνες της Oυκρανίας. Επιτομή της ιστορικής ανάπτυξης και σύγχρονες προοπτικές». Ενδείκτης (Λευκωσία: Πανεπιστήμιο Κύπρου) (15): 21. https://www.ucy.ac.cy/publications/documents/Endeikths/endiktis_v.15_Jul_06.pdf. 
  15. ↑ Forum for Anthropology and Culture, Peter the Great Museum of Anthropology and Ethnology (Kunstkamera), Russian Academy of Sciences, 2004, σελ. 364.
  16. ↑ Джуха, Иван. «Репрессии против греков в СССР в ХХ веке (к 70-летию начала террора)». greek-martirolog.ru (στα Ρωσικά). ГРЕЧЕСКИЙ МАРТИРОЛОГ. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Ιανουαρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2021. 
  17. ↑ «Всесоюзная перепись населения 1939 года. Национальный состав населения районов, городов и крупных сел союзных республик СССР». demoscope.ru (στα Ρωσικά). Демоскоп Weekly. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2021. 
  18. ↑ 18,0 18,1 «Μεμψίμοιρο και ομιχλώδες το τοπίο στην Ελλάδα λέει ο Κ.Παπούλιας». in.gr. In.gr. 17 Απριλίου 2008. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2021. 
  19. ↑ 19,0 19,1 Μποζανίνου, Τάνια (30 Μαΐου 2015). «Οι Έλληνες της Ουκρανίας εκπέμπουν σήμα κινδύνου». tovima.gr. Το Βήμα Online. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2021. 
  20. ↑ 20,0 20,1 Kim, Lucian (5 Ιανουαρίου 2015). «Behind the Scenes With Ukraine's Guards». newsweek.com (στα Αγγλικά). Newsweek. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2021. 
  21. ↑ 21,0 21,1 Ονισένκο, Κώστας (15 Οκτωβρίου 2014). «Έλληνες θύματα σε επίθεση κατά χωριού της Μαριούπολης». kathimerini.gr. Η Καθημερινή. Ανακτήθηκε στις 8 Απριλίου 2021. 
  22. ↑ 22,0 22,1 «"Οι Ελληνες βρεθήκαμε στην πρώτη γραμμή του μετώπου"». tanea.gr. ΤΑ ΝΕΑ. 16 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2021. 
  23. ↑ «Ουκρανία: Νεκροί Έλληνες κοντά στη Μαριούπολη σε επίθεση με όλμους». tovima.gr. Το Βήμα Online. 15 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2021. 
  24. ↑ «Δήλωση Αντιπροέδρου της Κυβέρνησης και ΥΠΕΞ Ευ. Βενιζέλου για το θάνατο ατόμων ελληνικής καταγωγής στο χωριό Σαρτανά της Μαριούπολης». mfa.gr. Ελληνική Δημοκρατία - Υπουργείο Εξωτερικών. 15 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2021. 
  25. ↑ «Ανακοίνωση Υπουργείου Εξωτερικών σχετικά με τη συνδρομή της Ελληνικής Πολιτείας προς τα θύματα της επίθεσης στο χωριό Σαρτανά της Ουκρανίας». mfa.gr. Ελληνική Δημοκρατία - Υπουργείο Εξωτερικών. 17 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 8 Απριλίου 2021. 
  26. ↑ «Ουκρανία: Φονικοί βομβαρδισμοί σε ελληνική κωμόπολη στην Μαριούπολη». euronews.com. Euronews. 17 Αυγούστου 2015. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2021. 
  27. ↑ 27,0 27,1 Κιούση, Γιώργου (23 Μαρτίου 2014). «Οι Έλληνες μουσικοί της Αζοφικής». enet.gr. Ελευθεροτυπία. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2021. 
  28. ↑ «Фестиваль грецької культури «Мега Йорти» на Донеччині». dn.gov.ua (στα Ουκρανικά). Донецька обласна державна адміністрація. 9 Αυγούστου 2019. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2021. 
  29. ↑ 29,0 29,1 29,2 Βέλλας, Γ. Ι. (4 Ιανουαρίου 2004). «Ποίηση των Ελλήνων της Αζοφικής». rizospastis.gr. Ριζοσπάστης. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2021. 
  30. ↑ 30,0 30,1 30,2 Ashla, Alexander (29 Φεβρουαρίου 2004). «Οι Γραικοί της Αζοφικής γράφουν ακόμα στίχους». kathimerini.gr. Η Καθημερινή. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2021. 
  31. ↑ «Кирьяков Леонтий Нестерович». greeks.ua (στα Ρωσικά). Греки України. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2021. 
  32. ↑ Voutira, Eftihia (2011). The 'right to Return' and the Meaning of 'home'. A Post-Soviet Greek Diaspora Becoming European?. LIT Verlag Münster. σελ. 221. 
  33. ↑ «Балджи Анатолий Яковлевич». sartana.dn.ua. Сайт посёлка Сартана. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2021. 
  34. ↑ Ελληνιάδης, Στέλιος (2 Δεκεμβρίου 2014). «Ένα συγκλονιστικό οδοιπορικό στην Ανατολική Ουκρανία. Του Στέλιου Ελληνιάδη». edromos.gr. Δρόμος της Αριστεράς. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2021. [νεκρός σύνδεσμος]
  35. ↑ «Αλέξανδρος Ασλά». biblionet.gr. Βιβλιοnet. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2021. 
  36. ↑ «Куркчи Константин Семёнович». sartana.dn.ua (στα Ουκρανικά). Сайт посёлка Сартана. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2021. 
  37. ↑ Βησσαρίωνος, Νατάσα, επιμ. (16 Δεκεμβρίου 2020). «Ουκρανία: Αρχίζει το 10ο Φεστιβάλ Ελληνικού Τραγουδιού στη μνήμη της Ταμάρας Κατσή». webradio.ert.gr. ΕΡΤ. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2021. 
  38. ↑ «Distribution of the population by native language, Donetska oblast (1,2,3,4)». ukrcensus.gov.ua (Οδηγίες για εμφάνιση των στατιστικών: στην πρώτη στήλη εξ αριστερών επιλέξτε smt Sartana. Κατόπιν επιλέξτε από την τρίτη στήλη Indicated as a native language όλες τις γλώσσες και πατήστε Continue.) (στα Αγγλικά). All-Ukrainian population census. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2021. [νεκρός σύνδεσμος]

Βιβλιογραφία Επεξεργασία

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Σαρτανάς&oldid=10150498"